INSPIRATIE EN HANDVATTEN VOOR HET VERANDERPROCES BIJ DE INVOERING VAN FOCUS OP VAKMANSCHAP FOCUS OP VERANDERING Focus op verandering Het actieplan Focus op vakmanschap voor het mbo gaat in 2014 een nieuwe fase in. De maatregelen zijn steeds verder uitgewerkt en de duidelijkheid over de inrichting van het actieplan is bijna volledig. Na een periode van oriëntatie, verkennen en de eerste stappen zetten, brengt 2014 ons tot de daadwerkelijke implementatie. Vanaf het nieuwe studiejaar moet verkorten en intensiveren ingevoerd worden, en zullen veel opleidingen beginnen met het implementeren van het nieuwe kwalificatiedossier. Dat vraagt nu acties en besluiten, om te komen tot goede uitvoering. Door de veelheid aan maatregelen en de onderlinge samenhang is het belangrijk om in het verandertraject focus te houden op die maatregelen die voor de opleiding het meest wezenlijk zijn. In ons nieuwe boek Focus op verandering hebben wij ons gericht op drie hoofdthema’s: herontwerp, professionalisering en kwaliteitszorg. Herontwerp Herontwerp van het curriculum, het pedagogisch/didactisch klimaat en herontwerp van organisatorische en logistieke processen vormt een groot bestanddeel van Focus op vakmanschap. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden; bijvoorbeeld over een brede instroom, lint- of blokstages, plaats en omvang van AVO en profilering. Veel van het onderwijs is nog goed bruikbaar, maar moet wellicht aangepast worden aan het nieuwe kwalificatiedossier of aan het veranderd perspectief van beroepsgericht onderwijs. Door intensivering van het eerste jaar verschuift de praktijkcomponent naar de latere jaren in het curriculum; dit betekent wellicht dat de eerste jaren van de opleiding moeten worden aangepast. Het denken in een basisdeel, een keuzedeel en een profileringsdeel vanuit het nieuwe kwalificatiedossier leidt bovendien tot het verschuiven van onderwijsonderdelen in het curriculum. Allemaal thema's die in het kader van herontwerp om besluitvorming en uitwerking vragen. De centrale gedachte achter Focus op vakmanschap is dat de kwaliteit van het beroepsonderwijs omhoog moet. Dit vertaalt zich volgens de minister in hoge rendementen. Dit veronderstelt ook het opnieuw kijken naar het pedagogischdidactisch klimaat waarin opleidingen willen acteren. De populatie MBO-studenten wordt steeds heterogener en er is steeds meer specifieke begeleiding nodig. Differentiëren tussen verschillende studentgroepen en intensief begeleiden van studenten is noodzakelijk om de kwaliteit van het onderwijs te verhogen. Goed klassenmanagement, effectief gebruik van didactische strategieën en herwaarderen van het pedagogisch klimaat zijn in onze optiek onontbeerlijk om de gewenste rendementen te realiseren. Dit alles vraagt een herbezinning van de organisatie en de logistiek in het onderwijs. Intensivering van het eerste jaar vraagt een grotere capaciteit alle lokalen en docenten, vraagt efficiënter roosteren en een goede afstemming met de examenorganisatie. De mooiste onderwijskundige plannen zijn alleen realiseerbaar als er een rooster en een goed studievoortgangsysteem bij past. Kortom herontwerp op de drie onderdelen is een activiteit die in alle onderwijsteams aan de orde zal zijn gedurende het komende studiejaar. Professionalisering: gunnen en kunnen van teams Met de komst van Focus op vakmanschap komt het eigenaarschap voor de kwaliteit van het onderwijs meer bij de docenten te liggen. Directies en onderwijsmanagers zullen nu aan de onderwijsteams hun bijdrage moeten vragen aan het uitwerken van de maatregelen van Focus op vakmanschap. En hen daarmee ook het eigenaarschap gunnen. Het gunnen van dit eigenaarschap gaat hand in hand met de professionaliteit van de docenten in de teams. Zij kunnen alleen een goede invulling geven aan dat eigenaarschap wanneer zij deskundig zijn en als team effectief samenwerken. Als team professionaliseren op pedagogisch-didactisch handelen, op het ontwerpen van onderwijs en op het organiseren van alle bedachte plannen zal een verdere impuls krijgen vanaf 2014. Bovendien worden langzaam maar zeker de externe eisen aan deskundigheidsbevordering van docenten en het onderhouden en bekwaamheden (register) aangescherpt. Kwaliteitszorg In het inspectietoezicht zullen opleidingen steeds meer zelf verantwoording gaan afleggen over de tevredenheid van studenten en medewerkers en de gerealiseerde rendementen. Het toezicht neemt toe in intensiteit wanneer op een van deze parameters niet goed gescoord wordt. Ook hier ligt het eigenaarschap voor de kwaliteit dus in de teams. Teamwerk, onderlinge afstemming en het streven om iedere dag een kleine stap te zetten in het verbeteren van de kwaliteit is hierbij van wezenlijk belang. Wij zien de implementatie van Focus op vakmanschap nu als een traject van focus houden binnen de verandering, door het stellen van de juiste prioriteiten bij het realiseren van herontwerp, professionalisering en kwaliteitszorg terwijl de onderwijswinkel geopend blijft. Het mbo staat aan de vooravond van een zeer intensief traject waarbij een volgende stap in het realiseren van nog beter beroepsonderwijs gemaakt gaat worden. Gebruik maken van alle goede materialen, alle pedagogisch-didactische kennis en onderlinge samenwerking in een effectief en efficiënt onderwijsteam, zijn de sleutels om de opdracht vanuit Focus op vakmanschap waar te maken. Wilt u meer informatie over het actieplan Focus op vakmanschap of het boek Focus op Verandering? Neem dan gerust contact op met: Peter Loonen 040-2913733 06-23633808 [email protected] www.oabdekkers.nl Marion van Neerven 040-2913733 06-51531725 [email protected] www.oabdekkers.nl