RECHTSPRAAK Ronald Philippart De rek is er uit A fgelopen jaar was ik lid van de commissie die de rechtspraak visiteerde. Dat visiteren gebeurt elke vier jaar. Ik vond het ontzettend inspirerend. De meeste collega’s zijn bevlogen door hun werk, het is onmogelijk om daar niet door te worden aangestoken. Gaat alles ook goed? Nee, daarover dadelijk meer. Zo’n visitatie is een soort militaire operatie. Goed voorbereid, strak gepland en uitgevoerd. Voorzitter was Job Cohen, in Nederland niet onbekend. Alle gerechten zijn bezocht, zeventien in totaal. Voor grote gerechten was twee dagen uitgetrokken, voor kleine- Sinds de vorige visitatie in 2010 is de kwaliteit er niet op vooruit gegaan re een dag. Op zo’n dag werd werd met allerlei medewerkers gesproken: In totaal zo’n 60 tot 80 man (of vrouw natuurlijk). Die gesprekken waren heel open. En wat wel eens wordt vergeten: maar ongeveer een kwart van alle 10.000 medewerkers van de rechtspraak is rechter. Er zijn in de gerechten talloze andere functies die noodzakelijk zijn voor een soepel draaiende organisatie. Zo sprak de commissie standaard met de bodes. Zij ontvangen onze bezoekers en horen uit de eerste hand hoe zo’n bezoek is ervaren. Hele waardevolle informatie. En ook altijd leuke gesprekken trouwens. De visitatiecommissie heeft naar aanleiding van haar onderzoek een rapport geschreven. Dat is vorige week aangeboden aan de voorzitter van de presidentenvergaderingen en aan de voorzitter van de raad voor de rechtspraak. Dat rapport is openbaar. De belangrijkste conclusie is dat de rek er uit is. Sinds de vorige visitatie in 2010 is de kwaliteit er niet op vooruit gegaan. Zo is er op gewezen dat allerlei ingrijpende veranderingen budgettair neutraal moeten worden doorgevoerd, terwijl dat eigenlijk niet kan. Denk daarbij aan de fusie van veel rechtbanken in 2012. En aan het programma dat nu loopt om procedures eenvoudiger te maken en te digitaliseren. Daardoor komt het primaire proces, het doen van uitspraken in zaken, onder grote druk te staan. En in het verlengde daarvan de zorg voor kwaliteit. Rechters en medewerkers kiezen in die periode van grote veranderingen vanuit hartstocht voor en betrokkenheid bij de rechtspraak altijd in de eerste plaats voor het primaire proces. Dat is op zich te begrijpen. Partijen horen immers niet de dupe te worden van die veranderingen. Integendeel. Die zijn ingezet om de rechtspraak verder te verbeteren. Intervisie, vakinhoudelijk overleg, meelezen, lering trekken uit hoger beroep: het dreigt te worden verwaarloosd op te veel plekken. Dat leidt nu nog niet tot kwaliteitsverlies, maar dat gevaar ligt wel op de loer. Al met al reden tot zorg. De visitatiecommissie geeft daarmee een krachtig signaal af. Het valt nu nog niet te voorspellen hoe daar in deze tijden van economische crisis en bezuiniging mee zal worden omgegaan. Ronald Philippart is president van het Gerechtshof in Den Bosch Reageren? [email protected]