Speech Frits Bakker, Dag van de Rechtspraak, 11

Speech Frits Bakker, Dag van de Rechtspraak, 11 september 2014
Dames/Heren,
De waarde van de rechtspraak. Wat een prachtig thema. Het zou een overbodig thema moeten
zijn. De fundamentele waarde van het rechterswerk spreekt eigenlijk voor zich. Maar we
leven al jaren in crisistijd. Dan ligt de nadruk vaak op de kosten van alles: ook die van de
rechtspraak. Ik vestig vandaag graag de aandacht op wat de rechtspraak ons allemaal oplevert:
economisch, maar ook maatschappelijk. Die toegevoegde waarde is enorm. Als politiek en
samenleving daar oog voor hebben, willen ze ook in de rechtspraak investeren.
Wat is de waarde van de rechtspraak? Ik was vorig jaar op een conferentie van de EC in
Brussel. Assises de la Justice. Het ging over het Justice Scoreboard waarmee de EC een ‘tool’
wil creëren om de staat van de rechtspraak – de waarde van de rechtspraak – in de
verschillende lidstaten te vergelijken. Ik kwam aan de praat met een vertegenwoordiger van
de Wereldbank en vroeg: ‘wat doet u hier?’ Hij snapte mijn vraag en antwoordde dat de WB
geen euro of dollar investeert, als de rechtspraak in een land niet op orde is.
Laten we de Rechtspraak eens vergelijken met een huis en laten we dat huis eens laten
taxeren. Iedere makelaar zal beginnen met de ligging (locatie, locatie, locatie!) en die is goed
in Nederland. De rechtspraak zit niet op een achterafverdiepinkje, maar is in NL een echt
vrijstaand huis, vrijstaand van de huizen van parlement en regering. Het huis is goed
gefundeerd door een eeuwenlange traditie van onpartijdigheid, onafhankelijkheid en
deskundigheid. In vergelijking tot andere huizen staat het er goed op, in de top-10 van veel
lijstjes. Het dak is goed, geen lekkages, de zaken worden redelijk snel behandeld met een
goede kwaliteit. Het huis moet wel wat worden gerenoveerd. Het is bewerkelijk en het
bijhouden van het huis vergt het uiterste van de bewoners. Snel internet in alle kamers zou
ook welkom zijn.
Ieder huis moet goed onderhouden worden, en op tijd verbouwd. In deze crisistijd geen
vanzelfsprekendheid. Ondanks de verlaagde BTW wordt er veel op onderhoud van woningen
bezuinigd. Toch is vernieuwing broodnodig: voor samenleving en economie. Ik weet niet wie
er hier weleens op Funda zit, maar het is verbluffend hoe gedateerd huizen eruit zien waar 20
jaar niets aan is gedaan. Als een Nederlandse ondernemer een serieus conflict heeft, moet hij
erop kunnen vertrouwen dat het huis van de rechtspraak in alle opzichten modern is en state
of the art. Toen ik VNO/NCW-voorzitter Hans de Boer recent sprak, zei hij het zo: ‘Zonder
goede rechtspraak, geen goed economisch verkeer’. Zoals slechte rechtspraak de Italianen
jaarlijks 1 procent groei kost – volgens Draghi – is ons BNP jaarlijks 1,2 procent hoger - puur
omdat onze rechters betrouwbaar zijn en onze procedures relatief kort. Wist u dat?
Deze grote economische bijdrage komt niet uit de lucht vallen. De afgelopen vijftien jaar is er
gericht onderhoud gepleegd aan het huis van de rechtspraak. Neem de versnelling van
rechtszaken, al jaren tópprioriteit bij bedrijven en burgers. Dankzij andere werkwijzen en een
groot commitment van rechters is veel winst geboekt. Een Nederlander die nu een civiele
rechtszaak aanspant, wacht een half jaar korter op de uitkomst dan in 1998. Bij bestuurszaken
is die winst drie tot zes maanden. Beide versnellingen samen leveren onze economie jaarlijks
ruim 400 miljoen euro op.
Dit zijn harde opbrengsten, dames en heren, die in het maatschappelijk debat nogal eens
vergeten worden. Het gaat - heel Nederlands - vaak over wat de rechtspraak allemaal kost.
Misschien begrijpelijk, in deze crisistijd. Maar daarmee wordt - vind ik - miskend wat de
rechtspraak onze samenleving allemaal brengt. Rechters vinden het vaak niet chique om hun
eigen belang te verdedigen. Maar de rechtspraak staat wel aan de vooravond van kostbare
vernieuwingen. Ons huis moet echt verder verbouwd worden.
De meest opvallende verbouwing is de overgang van papier naar digitaal die in volle gang is.
Straks goed voor de toegang tot de rechter en een goedkopere rechtsgang, nu nog een
kostenpost. Ook andere vernieuwingen hebben een prijskaartje. De rechter-nieuwe-stijl legt
de wortels van het conflict bloot. Zoekt een duurzame oplossing. Bij burenruzies, zakelijke
geschillen en echtscheidingen. Dat levert de samenleving veel op. Maar bij al deze innovaties
gaan de kosten voor de baat uit. En daarbij is het heel lastig dat de kosten moeten worden
gedragen door het ministerie van VenJ, terwijl de baten en de besparingen niet daar terecht
komen, maar bij de burgers en de ondernemers. In het KEI-programma is voorgerekend dat de
kosten ca. 60 miljoen bedragen, maar de maatschappelijke opbrengsten ca. 4 maal zo groot
zijn.
Ook voor een sterke extern georiënteerde handelseconomie heeft Nederland een sterke
rechtspraak nodig. Die geschillen snel en deskundig oplost. Een rechtspraak die voor
bedrijven reden is hun handelsgeschillen in Nederland af te wikkelen - in plaats van in
Londen of Singapore. Als we dat willen, dames en heren, moeten we vandaag actie
ondernemen. Onze rechters hebben veel expertise in huis. Multinationals als Gazprom, Apple
en Gucci laten Nederlandse rechters al regelmatig hun oordeel geven. Maar er is meer nodig,
als we economisch en juridisch aan de top willen blijven. Daarom gaat de Raad voor de
rechtspraak zich inzetten voor de oprichting van een commercial court: een speciale rechtbank
die grote internationale en nationale handelsgeschillen binnen een paar maanden kan afdoen.
Met efficiënte, Engelstalige procedures. Harde deadlines.
Nederlandse rechters horen bij de top-vijf in de wereld. Zijn bijzonder deskundig in grote
handelsgeschillen. Met sterke specialisaties zoals intellectueel eigendom, vervoersrecht en
ondernemingsrecht. Rechters die de wereldhandel en de haven hier in Rotterdam als hun
broekzak kennen. Hun specialiteit komt in een commercial court helemaal tot zijn recht.
Natuurlijk kan de rechtspraak dit niet alleen. Wij zullen een beroep doen op de regering en de
politiek, maar ook op het bedrijfsleven en de advocatuur om de oprichting van een
commercial court voluit te steunen. Een centrum met hoogwaardige juridische infrastructuur
helpt mee aan een sterke economie en meer banen.
Ook maatschappelijk verbouwen we. Vechtscheidingen, burenruzies, rechtszaken in het
algemeen vormen een zware belasting voor mensen. Zij leiden tot zorgkosten,
productiviteitsverlies en vooral slapeloze nachten. Wij moeten zoeken naar nieuwe
mogelijkheden, nieuwe aanpak, zoals bij de burenrechter en vechtscheidingen. De rechter is
geen mediator, maar er zijn nog talloze mogelijkheden die de rechtspraak kan benutten om de
ontwrichtende kant van conflicten te beperken. Dat maakt een verschil in levens van mensen.
Tegelijk daalt het ziekteverzuim. Een tastbare invulling van ons motto 'Rechtspraak maakt
samen leven mogelijk'. Deze nieuwe aanpak kost geld. Rechters moeten opgeleid worden - en
de ruimte krijgen om een vechtscheiding van begin tot eind te behandelen. Ook voor reguliere
zaken moeten rechters genoeg tijd krijgen. Zodat snelheid niet ten koste gaat van kwaliteit.
Zodat de veelbesproken werkdruk - die nog altijd actueel is – kan worden teruggebracht naar
aanvaardbare proporties. Daar staan wij voor, daar sta ik voor.
Sneller, toegankelijk en deskundiger. De drie pijlers van onze Agenda van de Rechtspraak
2015-2018. Ik ben uitermate trots op de 2500 rechters en andere 7500 medewerkers - van
gerechtsbodes tot griffiers - die hier dag in dag uit aan bijdragen. Dankzij uw grote inzet en
expertise ronden wij jaarlijks 1,8 miljoen lopende zaken af. Kunnen wij belangrijke
veranderingen inzetten. Bouwen wij ons huis verder uit. In het algemeen belang.
De samenleving, dames en heren, mag daar best in investeren. De rechtspraak is een
belegging met een gegarandeerd rendement: economisch en maatschappelijk. Het is aan ons
om die investering waar te maken. Door professionele standaarden te ontwikkelen die
constant met de tijd mee gaan. Door te leren van andere beroepsgroepen. Zodat de rechtspraak
op de juiste waarde geschat wordt. Door ondernemers. Door politici en media. Door
gescheiden ouders.
Door de vele bezoekers van ons waardevolle huis.

Download Report