Medezeggenschap vanuit perspectief huidige rol cliëntenraad Inleiding Huidige cliëntenraden operen nu binnen “gesloten” instellingen. De onderwerpen (zowel beleid als operationele zaken) beperken zich tot zaken die zich binnen de muren van de instelling afspelen. Met de aanstaande transities verdwijnt dit gesloten karakter en krijgen de cliëntenraden ook te maken met de vele veranderingen die er aankomen. Men krijgt ook met andere partijen te maken dan het management en/of bestuur van een instelling. De vraag die daarbij naar boven komt is: hoe gaat de rol van cliëntenraden veranderen en waar houdt de zeggenschap op? Huidige situatie • • • • De meest voorkomende vorm binnen VVT instellingen is dat er op iedere locatie een cliëntenraad is met daarboven een centrale cliëntenraad, samengesteld vanuit de locale cliëntenraden. Cliëntenraden zijn vertegenwoordigers van de cliënten en zijn ook gekozen door die cliënten. De onderwerpen waarover een cliëntenraad zeggenschap heeft, zijn in een statuut vastgelegd. Cliëntenraden kiezen zelf hun voorzitter en secretaris. Veranderingen en uitdagingen Door de transities kan, afhankelijk van het beleid, een instelling een opener karakter krijgen. Om te overleven zullen instellingen proberen hun vastgoed te gaan verhuren. Immers er gaat leegloop ontstaan en de zorgkantoren zullen zeker niet alle lege plaatsen laten omzetten naar verpleeghuisbedden. Ook al zou daar vraag voor zijn. Ook kan er een (accent)verschuiving ontstaan naar thuiszorgdiensten. Wat zijn mogelijke veranderingen? • • • Instellingen gaan hun appartementen verhuren zonder dat daar een indicatie aan ten grondslag hoeft te liggen. De arrangementen zijn divers (allerlei opties over huishoudelijke hulp, maaltijden, extra zorg etc.). Wel zal gedwongen winkelnering aan dergelijke huurders worden opgelegd. Een aantal voorzieningen zoals dagbesteding gaan over naar de WMO en wordt door de gemeente geregisseerd. Als ook thuiszorg vanuit een instelling wordt verzorgd, dan gaan verzorging en verpleging in 2015 over naar de ZVW. Hierin heeft de wijkverpleegkundige een belangrijke rol. Het is nu nog onduidelijk hoe de aansturing vanuit de zorgverzekeraars hierin zal zijn in combinatie met de regie vanuit de gemeente. • • Ook revalidatie zal geheel overgaan naar de ZVW in 2015. In de nieuwe situatie is niet veel neergeschreven over medezeggenschap. Alleen dat gemeenten er zich van moeten vergewissen dat bij gecontracteerde (zorg)partijen cliëntenraden aanwezig zijn. Ook moet ieder gemeente ervoor zorgen dat ze op beleidsniveau geadviseerd worden door een orgaan. Uitgangspunten voor een oplossingsrichting • • • • Voorkomen moet worden dat Poolse landdagen gaan ontstaan. Het gevaar is dat er vanuit de huidige situatie gehandeld wordt en er allerlei communicatielijnen gaan ontstaan. Dat leidt tot chaos en komt de medezeggenschap niet ten goede. Er moet een duidelijk structuur voor overleg van de medezeggenschap komen. Het onderscheid tussen beleid en operationele zaken, zoals die nu vaak geldt, moet bij voorkeur gehandhaafd blijven. Gemeenten organiseren de nieuwe zaken m.b.t. de transities vaak in regionaal verband. Een (centrale) cliëntenraad moet zijn gezichtsveld zich daarom niet laten beperken tot gemeentegrenzen. Het is lastig cliëntenraden te bemensen, zeker op beleidsniveau. Dit mede vanwege de tijdsbesteding. Toekomstige structuur voor CCR’s Vanuit het perspectief van een VVT cliëntenraad zou deze een zetel moeten opeisen binnen een gemeentelijke (of regionale) WMO‐raad. Eigenlijk geldt dit principe voor alle soorten onderwerpen die onder de transitie vallen (jeugdzorg, participatiewet, WMO en straks WLZ). Er hoeft dus niet zo veel aan de huidige structuur van cliëntenraden binnen instellingen te gebeuren. Maar de huidige WMO‐raden zullen ook een transitie moeten ondergaan. Nu worden de leden vaak geworven en aangesteld door een wethouder. Maar de samenstelling zou moeten bestaan uit allerlei cliëntenraden die voor die gemeente of regio relevant zijn, inclusief sociale wijkteams. Ook zorgverzekeraars die worden gecontracteerd zouden moeten worden gedwongen om van deze nieuwe Sociaal Domein Raad gebruik te maken. Hoe bereiken we ons doel? Het omvormen van huidige WMO‐raden betekent dat de politiek moet worden beïnvloed. Dit kan op locaal niveau. Maar het zou ook van hogerhand kunnen worden afgedwongen via de nieuwe wet op de medezeggenschap. Openbare discussies op platforms als LinkedIN kunnen bijdragen aan het bereiken van dat doel. Andere mogelijkheden zijn: ingezonden stukken in kranten en lobbyen.