NCZ-Special-Veranderend

Netwerk Cliëntenraden in de Zorg
Veranderend Zorglandschap
In deze special o.a.:
• Het einde van het traditionele ziekenhuis en de rol
van de Cliëntenraad
• Andere besturing voor vitale zorgorganisaties
• Veranderingen in het zorglandschap en de rol van de
Cliëntenraad
•Workshop Veranderend Zorglandschap en de
Cliëntenraad
pagina 2
Zorg
Voorwoord
Er staan ons veel veranderingen te wachten in het
zorglandschap. Veel van die veranderingen zijn al ingezet. Om dit in goede banen te leiden past een gedegen reflectie hoe we omgaan met structuren, gebouwenbeheer. Ook leidinggevenden in de zorg zullen zich een andere attitude moeten aanmeten.
Structuren zullen moeten gaan veranderen. En, uiteraard, cliëntenraden zullen in dat hele proces hun weg
moeten vinden.
Gastschrijvers Theo Staats en Leo Mimpen stellen vast
dat het zorglandschap permanent in ontwikkeling
blijft. In de ziekenhuissector is er een verschuiving van
de lichtere zorg en een concentratie van de meer
complexe zorg. Bij de ouderenzorg spelen scheiden
van wonen en zorg en de verschuiving naar de WMO.
De vraag voor de cliëntenraden is echter of het allemaal wel zo zal gaan lopen als verwacht. Vanuit het
gastschrijverschap van Theo en Leo is als spin off het
idee ontstaan om vanuit het netwerk van het NCZ en
de expertise van de heren in gezamenlijkheid een
workshop aan te bieden.
Harriët Messing komt tot de conclusie dat er veel mis
is gegaan bij de besturing van vitale zorgorganisaties.
Dit vraagt om een andere vorm van leiderschap en
andere besturingssystemen. Zij schrijft hierover aan
de hand van het boek van Jaap van der Mei, Fatale
en Vitale spiralen in de zorg, 16 zorgeigen oplossingen.
Tot slot beschrijf ik op een zo laagdrempelige en
praktisch mogelijke manier dat een cliëntenraad bij
al deze veranderingen een belangrijke rol kan spelen.
Sommige cliëntenraden zijn zich minder bewust van
welke officiële bevoegdheden zij hebben. Naast een
formeel-juridische positie kan een cliëntenraad door
een actieve presentie en communicatie richting zowel
raad van bestuur als achterban de belangen van de
cliënt en het bewaken van de kwaliteit van de zorg
beter vormgeven.
Sjon Onnekink.
Redactioneel
De bestuursleden van het NCZ willen graag nadrukkelijker contact met cliëntenraden om te weten te komen
wat er speelt en waar zij mogelijk bij kunnen ondersteunen. Ook wil het bestuur zich graag nader voorstellen
aangezien er een aantal nieuwe bestuursleden hebben
plaats genomen. U kunt een telefoontje of email verwachten waarin gevraagd wordt of een bezoek gewenst is. Natuurlijk kunt u ons ook zelf uitnodigen. Een
dergelijk bezoek(je) kan voorafgaand, tijdens of na afloop van een vergadering van de cliëntenraad plaatsvinden, maar kan uiteraard ook separaat.
Het einde van het traditionele ziekenhuis en de
rol van de Cliëntenraad
Wat speelt er in het zorglandschap? Verleden en nabije
toekomst.
Het systeem van zorgverlening heeft te maken gehad
met ingrijpende wijzigingen. Vergeet niet dat het traditionele ziekenhuis uit het einde van de negentiende
eeuw stamt. Sindsdien heeft de geneeskunde een grote
vlucht genomen. Dit had uiteraard ingrijpende gevolgen
voor het ziekenhuis. Dat groeide enorm en ook ontstonden in de loop der jaren, door toenemende kennis,
steeds meer specialisaties in de geneeskunde. Een ander
aspect dat van invloed was op de ontwikkeling van de
ziekenhuizen is de wens om de zorg toegankelijker te
maken. Dit streven vroeg om meer efficiëntie: zowel in
het belang van de patiënt als met het oog op kostenbeheersing. Door de zorg te concentreren, konden schaalvoordelen worden bereikt. De reorganisatie en de verdeling van ziektekosten leidden aan het einde van de
vorige eeuw vervolgens tot een enorme fusiegolf.
Ook vandaag de dag zien we een aantal ontwikkelingen,
dat in de nabije toekomst tot een andere inrichting van
het zorglandschap zal leiden. Aan de topklinische zorg
worden verscherpte kwaliteitseisen gesteld. Specialisten in ziekenhuizen moeten een minimum aantal cliënten(patiënten) per ziektebeeld behandelen. Dit leidt tot
een concentratie van complexe behandelingen. De
zorginhoudelijke verschillen tussen de topklinische (algemene) ziekenhuizen en de academische ziekenhuizen
(1) worden daardoor kleiner. Recent zien we dat ook
terug in de fusies tussen ziekenhuizen, die erop gericht
zijn om te voldoen aan kwaliteitseisen voor de hoog-complexe zorg. Zo heeft de NMA drie fusies goedgekeurd: Orbis Medisch en Zorgconcern en het Atrium
Medisch Centrum Parkstad, het Spaarne Ziekenhuis en
Kennemer Gasthuis en het TweeSteden ziekenhuis en
het St. Elisabeth Ziekenhuis. Aan de andere kant vervaagt voor de meer eenvoudige laag-complexe acute
zorg en de chronische zorg het onderscheid tussen ziekenhuiszorg, eerstelijnszorg en specifieke preventie.
pagina 3
(1)Een academisch ziekenhuis heeft een aantal functies dat overeenkomt met de algemene ziekenhuizen, namelijk de reguliere patiëntenzorg, de topklinische zorg en de opleidingsfunctie voor medisch
specialisten. Daarnaast heeft het universitair medische centrum nog
een topreferentiefunctie, een werkplaatsfunctie (wetenschappelijk
onderzoek en onderwijs voor de medische faculteit) en een ontwikkelingsfunctie (ontwikkeling van nieuwe medische technologieën en
behandelwijzen)
Groeiende en veranderende zorgvraag.
Demografische, sociaal economische en technologische
ontwikkelingen zorgen ervoor dat het huidige zorglandschap onhoudbaar wordt. De toenemende vergrijzing
en ontgroening zullen een ongekende impact hebben
op de omvang en het type zorgvraag. Immers, in de
periode tot 2040 zal de Nederlandse bevolking maar
beperkt (5%) groeien. Het aantal ouderen (65+) neemt
in dezelfde periode echter toe met ca. 75% (de vergrijzing). En het zijn juist de ouderen die het meest gebruik
maken van de ziekenhuizen. Daarbij komt nog dat de
totale beroepsbevolking, de mensen die werken, in de
periode tot 2040 met 10% zal afnemen (de ontgroening).
De toenemende individualisering, in combinatie met de
steeds grotere beschikbaarheid van informatie, leidt
ertoe dat de zorgvraag verder stijgt en meer persoonsgericht wordt. Daarnaast kunnen door technologische
ontwikkelingen straks cliënten behandeld worden, voor
wie momenteel nog geen mogelijkheden bestaan. Daar
komt bij dat de zorgvraag verandert: er komen steeds
meer chronisch zieken, die bovendien vaak meerdere
aandoeningen tegelijkertijd hebben.
Kortom, als er niets aan de organisatie in de zorg verandert, dreigt de zorg onbetaalbaar te worden.
Veranderend zorglandschap 24/7
De Raad voor Volksgezondheid & Zorg (RVZ) schetst in
het adviesrapport ‘Medisch-specialistische zorg in
20/20’ een beeld van het zorglandschap in 2020. Kern
van het advies is ‘zorg dichtbij als het kan en ver weg als
het moet’. Dat leidt tot deconcentratie (spreiding) van
relatief eenvoudige, veelvoorkomende zorg en concentratie van complexe en acute zorg in een beperkt aantal
ziekenhuizen. Er ontstaan zorgnetwerken, waarin verschillende zorgprofessionals samenwerken, onderling
en met hun cliënten, om integrale zorg te kunnen bieden. Hoewel de zorgnetwerken op verschillende wijzen
georganiseerd zijn en qua samenstelling variëren in de
loop der tijd, hebben zij gemeen dat ze een geografische
oriëntatie hebben als het gaat om het leveren van zorg.
Dit betekent dat er altijd een gezondheidscentrum dicht
bij de burger moet zijn, dat 24/7 (uren/dagen) geopend
is. In deze centra vindt coördinatie van de gehele keten
van verpleging, verzorging en chronische ziekenzorg
plaats. Ook maken de poliklinische voorzieningen deel
uit van deze centra. Medische vervolgvoorzieningen
Netwerk Cliëntenraden in de Zorg
met specifieke indicatiegebieden, zoals een kliniek waar
heupen worden vervangen, zijn gekoppeld aan de gezondheidscentra. Ziekenhuizen bieden dus niet meer
alle medisch-specialistische functies aan, maar vormen
onderdeel van een zorgnetwerk waar ook een Universitair of een topklinisch ziekenhuis deel van uitmaakt. Per
regio is volgens het advies één grote locatie voor
Spoedeisende Hulp (SEH) voldoende. Dit zou wettelijk
geregeld moeten worden.
Om het bovenstaande vergezicht te kunnen realiseren
is volgens de RVZ een substantiële, zorginhoudelijke
verbetering van de ‘eerstelijns’-zorg noodzakelijk: de
uitrol van gezondheidscentra over het land en de vestiging van medisch-specialistische voorzieningen in deze
centra.
Tevens is een belangrijke rol weggelegd voor het nieuwe
Kwaliteitsinstituut, dat toezicht moet gaan houden op
het instellen en handhaven van publieke kwaliteitsnormen.
Minister Schippers van Volksgezondheid heeft het advies van de RVZ in belangrijke mate onderschreven. Ook
de huidige kabinetsplannen lijken, zeker nu de inkomensafhankelijke zorgpremies niet meer doorgaan,
deze ingeslagen weg te vervolgen. De Minister is wel van
mening dat ook voor de complexe zorg de patiënt zoveel
mogelijk moet kunnen kiezen uit meerdere zorgaanbieders. Alleen voor wat betreft de SEH heeft de Minister
een ander standpunt. Zij voelt niets voor het wettelijk
regelen van de SEH van ziekenhuizen op basis van gebiedsindeling, regiobudget, prestatiecriteria en zorgstandaard, zoals de RVZ dat bepleitte.
Met de oprichting van het Kwaliteitsinstituut(2) heeft
de Minister ervoor gezorgd dat het veld gestimuleerd
wordt om in gezamenlijkheid professionele zorgstandaarden te ontwikkelen. Deze zorgstandaarden zullen
aan een aantal eisen moeten voldoen. Zo moeten de
zorgstandaarden onder meer het integrale zorgproces
vanuit het perspectief van de cliënt beschrijven (en dient
de cliënt dus ook als gelijkwaardige partner(3) aan tafel
zitten). Daarnaast moeten zij behandel- of zorgdoelen
bevatten en aandacht besteden aan doelmatigheid. De
missie van het Kwaliteitsinstituut is het bevorderen en
pagina 4
Zorg
ondersteunen van permanente verbetering van de
zorgkwaliteit en kwaliteitstransparantie in Nederland.
Dat gebeurt op vier manieren:
1. Bevorderen dat kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten tot stand komen. Een kwaliteitsstandaard is een
overzicht met afspraken voor goede zorg. Daarin is opgenomen welke richtlijnen of ‘best practices’ kunnen
worden gebruikt, welke kwaliteitsindicatoren gelden en
hoe verschillende professionals samenwerken. Voor
professionals in de zorg wordt dit de leidraad bij hun
handelen.
2. Helpen bij het invoeren van vastgestelde kwaliteitsstandaarden en meetinstrumenten, zodat iedereen ook
de zorg krijgt die nodig is volgens die standaard. Met de
ervaring en inzichten die alle zorgpartijen vervolgens
opdoen en uitwisselen, worden standaarden op gezette
tijden geactualiseerd.
3. De informatie over de kwaliteit van de geleverde zorg
zodanig ontsluiten dat partijen in de zorg daar hun
voordeel mee kunnen doen en dat cliënten worden
ondersteund bij hun keuzes in de zorg.
4. Bevorderen van gepast gebruik van zorg.
(2)Als sectie bij het College voor Zorgverzekeringen (CVZ)
(3)Diana Delnoij, directeur van het Centrum Klantervaring Zorg, is benoemd tot inhoudelijk kwartiermaker van het Kwaliteitsinstituut.
Theo Staats en Leo Mimpen
Tips voor Cliëntenraden
Het lijkt duidelijk dat het zorglandschap in ontwikkeling blijft, ook in de komende jaren zal hierin het nodige gaan veranderen. De voorgespiegelde veranderingen worden alle mede ingegeven door het belang
van de patiënt. Als het allemaal uit gaat komen - de
minder complexe zorg komt dichterbij de cliënt en de
meer complexere zorg wordt wat meer geconcentreerd, maar op een hoger kwaliteitsniveau -, zal geen
enkele cliënt daar dan ook bezwaar tegen hebben.
De vraag is echter of het allemaal wel zo zal gaan lopen
als verwacht. Wat duidelijk is, is dat de concentratie
binnen de ziekenhuissector de komende tijd zal toenemen. Dat zal betekenen dat niet ieder ziekenhuis
meer over alle gebruikelijke voorzieningen ( bijvoorbeeld een verlosafdeling, een kinderafdeling of een
SEH) zal beschikken. Het is echter de vraag of dit ook
daadwerkelijk gecompenseerd wordt door de minder
complexe zorg dichter bij de bevolking te brengen. Dit
zal een belangrijk onderwerp van gesprek gaan worden tussen de besturen van zorginstellingen en de
cliëntenraden. De concentratie zal immers leiden tot
een belangrijke wijziging in de organisatie en/of
werkzaamheden. En mogelijkerwijze ook resulteren
in een ingrijpende verbouwing van de huisvesting. Dit
zijn onderwerpen waarbij de cliëntenraden volgens
de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen
(WMCZ) een belangrijke rol vervullen.
Vanaf 2013 zal het Kwaliteitsinstituut, dat wordt ondergebracht bij het College voor zorgverzekeringen,
zoals eerder vermeld, een belangrijke rol bij het
kwaliteitsbeleid gaan spelen. Verzekeraars en de Inspectie voor de Volksgezondheid (IGZ) zijn de partijen,
die op dit moment reeds bij het kwaliteitsbeleid zijn
betrokken. Het lijkt verstandig dat cliëntenraden zich
op basis van hun wettelijke rol, in overleg met de
raden van bestuur, ook gaan richten op deze organisaties. Verzekeraars zullen hier vanzelfsprekend gevoelig voor zijn. Het zijn immers de cliënten die met
hun voeten kunnen gaan stemmen door voor een
andere verzekeraar te kiezen.
Ook het Kwaliteitsinstituut zal gelet op de doelstellingen oog hebben voor de belangen van de patiënt.
Een punt van aandacht is nog wel de vormgeving van
de inspraak bij de organisatie van de curatieve zorg
in de eerste lijn. De verplichting tot het regelen van
de medezeggenschap geldt nu nog niet voor de eerste
lijn en zal volgens de toekomstige Wcz(4) ook niet
gelden voor alle zorgaanbieders, maar uitsluitend
voor instellingen die intramurale of extramurale
AWBZ-zorg of andere intramurale zorg leveren. Maar
ook hier kunnen cliëntenraden, ondersteund door de
verzekeraar, meer voor elkaar krijgen dan strikt genomen volgens de wet mogelijk is.
(4)De nieuwe wet, de Wet cliëntenrechten zorg (Wcz), waarin de
nieuwe rechten worden opgenomen ligt nog voor bij de Tweede
Kamer.
Theo Staats en Leo Mimpen
pagina 5
Netwerk Cliëntenraden in de Zorg
Theo Staats
Cursus/Workshop
Theo Staats is consultant Zorg en Bouw, zijn aandachtsgebieden zijn de ziekenhuis- en GGZ-sector. Hij adviseert
zorgorganisaties over allerlei functionele en financiële
huisvestingsvraagstukken. Met zijn brede kennis van de
gezondheidszorg werkt hij op dit moment aan diverse
huisvestingsplannen en het optimaliseren van het
ruimtegebruik in ziekenhuizen en in de geestelijke gezondheidszorg, waarbij keten- of netwerksamenwerking een belangrijke rol speelt.
Veranderend Zorglandschap en Cliëntenraden.
nl.linkedin.com/pub/dir/Theo/Staats
www.TNO.nl
Leo Mimpen
Leo Mimpen is consultant Zorg en Bouw, zijn aandachtsgebied is de planning en financiering van de gehele intramurale zorg en in het bijzonder van de ziekenhuissector. Hij adviseert zorgorganisaties over het te voeren
strategisch beleid evenals over de planmatige en financiële aspecten van huisvestingsvraagstukken. Met zijn
brede kennis van de gezondheidszorg werkt hij op dit
moment aan diverse financieringsvraagstukken. Ook
werkt hij aan de koppeling van kapitaallasten (rente en
afschrijving) aan ziekenhuisproducten, waardoor inzicht
ontstaat in de mate waarin de kapitaallasten de kostprijs
van ziekenhuisproducten beïnvloeden.
nl.linkedin.com/pub/dir/Leo/Mimpen
www.TNO.nl
Wat verandert er de komende jaren in het zorglandschap? Dit is een vraag waar cliëntenraden de komende jaren in toenemende mate bij betrokken zullen
worden.
Dit geldt zowel voor de ziekenhuissector als de ouderenzorg. In de ziekenhuissector zal er enerzijds een
verschuiving van de lichtere zorg van de tweede naar
de eerste lijn plaatsvinden en anderzijds een verdere
concentratie van de meer complexe zorg. Bij de ouderenzorg spelen vraagstukken als scheiden van
wonen en zorg en de verschuiving van de AWBZ naar
de WMO in de komende jaren een belangrijke rol.
Zowel in de ziekenhuissector als de ouderenzorg zal
dit niet alleen leiden tot veranderingen in de zorg en
de plaats waar de zorg wordt aangeboden maar deze
ontwikkelingen monden ook uit in gevolgen voor de
verschillende zorggebouwen. Dit zijn vraagstukken
die tot het takenpakket van de cliëntenraden behoren.
Het NCZ wil het cursusaanbod afstemmen op deze
nieuwe ontwikkelingen. Het NCZ heeft Leo Mimpen
en Theo Staats bereid gevonden invulling te geven
aan dit cursusaanbod. Ter voorbereiding hiervan wil
het NCZ graag inventariseren op welke concrete onderwerpen in het cursusaanbod zou moeten worden
ingegaan. U kunt uw wensen kenbaar maken via [email protected].
Zorg
pagina 6
Andere besturing voor vitale zorgorganisaties
Waarom is het in zo veel zorgorganisaties zo enorm mis
gegaan? Waarom is de bureaucratie onafzienbaar geworden? Waarom is de patiënt/cliënt vaak een productiemiddel geworden? Waarom zijn medewerkers vaak
murw en soms zelfs al gedemotiveerd of burn-out,
slechts een klein radertje in enorme monsterorganisaties? Omdat in de zorg ten onrechte is gewerkt met
Tayloriaanse managementinstrumenten uit het bedrijfsleven. Onder druk van de bezuinigingen lijken veel
zorgorganisaties daar nog maar eens een schepje bovenop te gaan doen met nog meer fusies en bijbehorende managementtools. De uitkomst zal echter niet anders zijn. Daarvoor is een andere aanpak nodig en die
begint bij een ander soort leiderschap.
Bestuurders/leiders
Er is ander (dienend) en eigenzinnig leiderschap nodig:
- De bestuurder is gefocust op het primaire proces dat
leidend is in alles, en niet als eerste op het belang van
de organisatie (bv. imago, omvang, aandeelhouderswaarde).
- Hij is veelvuldig aanwezig op de werkvloer om te weten
wat speelt.
- Hij werkt vanuit vertrouwen in de medewerkers.
- Hij probeert op eigenzinnige, legale manier te ontkomen aan verantwoordingsverplichtingen als die niet
leiden tot betere zorg.
Structuur
- Schaalverkleining, te beginnen in het primaire proces.
- Vergaande regelruimte voor medewerkers en de tijd
en ruimte om hen te leren daar verantwoord mee om
te gaan (denk ook aan het ‘Ja, tenzij-model’ van Humanitas).
Processen
Zaken als schaalvergroting, procesdifferentiatie, beheersing en controle passen niet bij de zorg met zijn van
nature niet routinematige karakter. Patiënten zijn geen
controleerbare grondstof. Procesbenadering kan op
hen niet worden toegepast, want er is teveel variatie in
hun (zorg)behoeften. Hierdoor gaat de menselijk maat
verloren voor zowel zorgverlener als patiënt/cliënt.
Jaap van de Mei legt in zijn boek de fatale spiralen bloot
waar heel veel zorgorganisaties al vele jaren aan lijden.
Zij zullen het gaan afleggen tegen beginnende organisaties die het meteen anders kunnen doen vanuit vitale
spiralen. Een goed voorbeeld is Buurtzorg met een
dienend leider, minimale sturing van bovenaf, slimme
instrumenten ter ondersteuning van processen en veel
ruimte voor de professionaliteit en intrinsieke motivatie
van de medewerkers. Het is echter niet te laat. Bestaande organisaties kunnen nog veranderen. Van der Mei
beschrijft ook hoe fatale spiralen weer vitaal kunnen
worden.
- Hoofdordening van werkstromen baseren op achtereenvolgende relaties (i.p.v. activiteiten),
- waarbij de zorgverlener met de patiënt/cliënt een efficiënt zorgtraject uitstippelt en realiseert.
- Hierbij is het van belang om flexibiliteit en integraliteit
te organiseren (i.p.v. proces-benadering, standaardisering, protocollering, specialisering etc.).
- Dat betekent dus multi-specialisatie onder medewerkers stimuleren (wat ook zorgt voor nieuwe uitdagingen
en groeimogelijkheden) en hen inzetten voor verschillende taken.
- Door het ‘Welkom-principe”toe te passen, wordt elke
patiënt/cliënt direct geholpen, worden vervolgafspraken (eventueel ook die met andere zorgverleners)
meteen gepland (daar waar nodig of mogelijk zo snel
mogelijk en geclusterd) en worden wachtlijsten voorkomen.
Sturing
- Het is aan de professionals om bedrijfskundige instrumenten wel of niet te gebruiken (het moet immers ten
goede komen aan het primaire proces).
- Variatie in de uitvoering van hun werk wordt aangemoedigd.
- Verantwoording afleggen focust zich op de manier
waarop een resultaat of keuze tot stand is gekomen.
Daarbij worden ook persoonlijke aspecten betrokken.
- Er is altijd een spanning tussen het belang van de patiënt/cliënt en het belang van de organisatie. Het is van
belang dit te erkennen en medewerkers te helpen naar
oplossingen te zoeken als dit optreedt.
pagina 7
- Door stukjes van het organisatiebelang in het domein
van de professional te brengen en horizontale bijsturing
te stimuleren, dus van collega’s, (ook wel het eigenaarschapplusmodel genoemd) kun je medewerkers stimuleren het belang van cliënt en organisatie te dienen.
© 2012 Harriët Messing
Jaap van der Mei, Fatale en Vitale spiralen in de zorg,
16 zorgeigen oplossingen, met interessante en zeer
relevante kantlijnopmerkingen van Maarten van Rixtel, bestuurder Sensire, Lucie Boonekamp, docent
Erasmus Centrum voor Management Development in
de Zorg en Marius Buiting, senior adviseur CBO.
Meer info of boek bestellen: www.jaapvandermei.nl
en www.naarrijnlands.nl
Harriët Messing
Harriet Messing is een ervaren freelance communicatieadviseur en tekstschrijver met een eigen blog (www.
harrietmessing.wordpress.com) over klantvriendelijkheid in de zorg. Daarnaast is zij voorzitter van de Nederlandse Leverpatiënten Vereniging (www.leverpatienten.nl) en teamlid van Stichting Compassion for Care
(www.compassionforcare.com). Harriët schrijft zo veel
mogelijk vanuit het standpunt van de patiënt / cliënt.
Haar speciale aandacht heeft het gebruik van interneten ICT-toepassingen om communicatie en klantgerichtheid in de zorg te verbeteren, onder andere als eindredacteur van www.DigitaleZorgGids.nl
De waarden van het NCZ
Het NCZ vindt vooral de 'Menselijke Maat' in de zorg
bepalend voor de kwaliteit. De kwaliteit wordt gezien
en gemeten aan de hand van de beleving van de cliënt.
De kwaliteit wordt gedefinieerd aan de hand van de
door het NCZ ontwikkelde “BASS-formule”, die staat
voor Bejegening, Aandacht, Service en Sfeer.
Bejegening: een gelijkwaardige en vriendelijke benadering van de cliënt.
Aandacht: bewustzijn van de cliënt als mens; oprechte betrokkenheid.
Service en Sfeer: een servicegerichte omgeving waarin een positieve en respectvolle houding ten opzichte
van de cliënt bestaat.
Netwerk Cliëntenraden in de Zorg
Veranderingen in het zorglandschap en de
rol van de Cliëntenraad
Dat het zorglandschap drastisch gaat veranderen is
een feit. Alle grote instellingen zijn bezig met herstructureren. De belangrijkste taak van de cliëntenraad in dit proces is uiteraard het bewaken van de
kwaliteit.
Zorginstellingen moeten keuzes maken; fuseren of
niet; wat stoten we af; waar willen we ons in specialiseren? Het gevaar is niet denkbeeldig dat bij deze
processen individuele -of bepaalde groepen vancliënten, tussen de wal en het schip geraken of dat er
ingeboet wordt op de kwaliteit van zorg. De Raad van
Bestuur van een instelling moet op enig moment in
dit proces de cliëntenraad inschakelen en om advies
vragen. Een cliëntenraad doet er dus goed aan op
voorhand goed geïnformeerd te zijn over dit onderwerp.
Invloed
Het is een wettelijke verplichting voor een zorginstelling om een cliëntenraad te hebben. Dit is van belang
omdat de CR ook de visie van de patiënten over de
zorg kan laten horen. De cliëntenraad vertegenwoordigt de belangen van (potentiële) patiënten van
zorginstellingen, met name op het gebied van kwaliteit van de zorg. Een CR dient bij keuzeprocessen van
zorginstellingen zoals fusies, bouw, het aantrekken of
afstoten van diensten –veranderingen in het zorglandschap dus- vroegtijdig ingeschakeld te worden.
Het is immers wettelijk geregeld dat zij het recht heeft
bij ingrijpende veranderingen te adviseren. Ook heeft
een CR instemmingrecht.
Voorbeeld; herstructurering van ziekenhuizen
Laten we als voorbeeld de herstructurering van ziekenhuizen nemen. In deze “branche” worden op het
ogenblik grote veranderingen doorgevoerd of verwacht als het gaat om veranderingen in het zorglandschap. Bijna ieder ziekenhuis in Nederland is bezig te
herstructureren en de CR-en zijn daar bij betrokken;
het is hun taak te overwegen wat de veranderingen
teweeg brengen voor de cliënten en of dit al dan niet
in het belang van de cliënt is. Binnen dat kader moeten zij advies verlenen. Hier kan een Raad van Bestuur
niet zomaar omheen, dan zou het hele proces komen
stil te liggen. Er is een CR geweest die met een advocaat een zaak heeft aangespannen tegen hun Raad
van Bestuur en die heeft gewonnen. Dit is uiteraard
niet wenselijk, beter is te streven naar goede verstandhoudingen met, met name, de RvB, maar geeft
wel aan dat de positie van een cliëntenraad veel
sterker is dan sommigen denken.
pagina 8
Zorg
Praktische afwegingen
Een cliëntenraad bepaalt niet het beleid van een
zorginstelling. Toch kan zij op heel praktisch niveau
meedenken over wat de consequenties zijn van bepaalde veranderingen voor de cliënt. We blijven even
bij het voorbeeld van herverdeling van ziekenhuizen.
Een cliënt zal een veel bewustere keuze gaan maken
als het dienstenpakket van een ziekenhuis verandert.
Dit kunnen heel simpele afwegingen zijn. Afgezien van
het feit van de vraag van op welke locatie krijg ik de
beste kwaliteit van zorg. Zoals hoever moet ik reizen?
En als ik ver moet reizen heeft dat weer invloed op
familieleden en anderen die op bezoek willen komen.
Moet ik met mijn klacht twee verschillende ziekenhuizen bezoeken? Omdat ziekenhuis A bijvoorbeeld
geen nucleaire geneeskunde heeft en B geen tumorverwijderende operaties toepast.
Handelingsaanbevelingen
Voor de patiënt is kwaliteit, keuze en voldoende
aanbod in behandelmogelijkheden belangrijk. Een
cliëntenraad dient zich af te vragen welke behoeften
de achterban heeft. Ook moet het oog gericht zijn op
de nabije en verre toekomst.
Een van de belangrijkste aspecten om de doelstellingen van een cliëntenraad te bereiken is denk ik presentie. Laat zien dat je er bent. Zowel richting de
zorginstelling als richting de patiënten. Een cliëntenraad is vaak niet de eerste keuze van de directie als
gesprekspartner. De CR heeft echter juridisch vastgelegde rechten. Sommigen maken hier in de praktijk
veel te weinig gebruik van.
Naast het feit dat de CR op zijn strepen kan staan
richting directie/raad van bestuur, is het zaak om
gewoon goede communicatiekanalen open te houden. Laat van je horen, andere patiënten-organisaties
zitten ook in het circuit van een zorginstelling. Jezelf
profileren is het devies. Zorg ervoor dat je weet wie
op welke plek zit, wie waarover gaat, wie je aanspreekpunt is voor bepaalde zaken. Volgend jaar
verandert er veel op het gebied van wetgeving. Blijf
op de hoogte van zaken die je achterban aangaan.
Ook richting achterban is communicatie het sleutelwoord. Zorg voor een goede informatie- en communicatiestructuur. Laat zien dat je er bent middels alle
beschikbare communicatiesystemen. Dit kan via een
folder, een nieuwsbrief, maar ook via een website,
social media. Publiceer wat je doet. Laat weten dat je
er (voor hen) bent. De registratie van de werkzaamheden van een CR is ook van belang vanwege het feit
dat continuïteit in vrijwilligerswerk soms lastig is.
© Sjon Onnekink
Sjon Onnekink
Sjon Onnekink heeft theologie gestudeerd aan de RUU.
Als afstudeerroute koos hij voor pastorale psychologie,
een kruiswetenschap tussen theologie en psychologie.
Al in zijn studententijd heeft hij zijn tekstbureau De Raaf
opgestart. In die tijd was dit vooral gericht op het
schrijven van teksten voor (wetenschappelijke) tijdschriften.
Na zijn afstuderen heeft hij diverse functies gehad als
tekstschrijver en/of PR-coördinator. Zowel langlopende
functies van enkele jaren, als interim- en freelancewerk.
Dit op velerlei gebied, waaronder ontwikkelingssamenwerking, kerk, zorg, maatschappij etc.
Voor het NCZ is Sjon redacteur van de nieuwsbrief waarbij hij ook zelf graag eens in de pen klimt- en denkt
mee over het PR-beleid. Bij deze activiteiten komt zijn
talent voor netwerken goed van pas.
www.tekstbureauderaaf.nl
www.linkedin.com/in/tekstbureauderaaf
www.twitter.com/sjononnekink
Kennis en leer netwerk
Het NCZ is een kennis- en leernetwerk van cliëntenraden, professionals en netwerkpartners in de zorg.
Kenmerken van een netwerkorganisatie zijn:
•Herkenbare gemeenschappelijke externe identiteit
•Niet-hiërarchische relatie tussen netwerkpartners
•Extern gerichte blik en ondernemerschap
•Waardering van eigen initiatief en zelforganisatie
•Open informatie-uitwisseling met behulp van ict
•Tijdelijke en unieke samenwerkingsvormen
•Combinatie van kerncompetenties en positionering
in de markt
Het NCZ is lid van Netwerkgids Nederland:
www.netwerkgidsnederland.nl
pagina 9
Netwerk Cliëntenraden in de Zorg
Meer specials ontvangen?
Deze special wordt u aangeboden door het Netwerk van
Cliëntenraden in de Zorg. Meerdere exemplaren zijn te
bestellen tegen vergoeding van € 1,50 per stuk en de
portokosten. U kunt onze special(s) natuurlijk ook
downloaden van onze website:
www.ncz.nl
Het NCZ wenst u hele fijne feestdagen en een
nieuw jaar vol inspiratie en
enthousiasme. Graag tot dan!
Redactie:
Drs. Sjon Onnekink
Mevr. Marika Biacsics
Mevr. Drs. Danielle Budel
Samenwerken met het NCZ?
Wilt u uw organisatie naamsbekendheid geven binnen een netwerk van cliëntenraden, actieve professionals en netwerkpartners in de Zorg?
Ziet u uw sector/organisatie gerelateerd aan het NCZ?
Wilt u de visie van het NCZ steunen en daarbij tevens
uw eigen organisatie onder de aandacht van cliëntenraden brengen? Voor samenwerking met het NCZ
doen we u graag de volgende suggesties:
· Adverteren of publiceren in onze nieuwsbrieven/
specials
· Adverteren op uitnodigingen voor onze themadagen, workshops,cursussen.
· Presenteren tijdens één van onze landelijke themadagen.
Interesse? Mail: [email protected]
Reacties op artikelen
of suggesties voor onderwerpen
stellen wij zeer op prijs.
Deze kunt u sturen naar:
NCZ
Postbus 82
6930 AB Westervoort
0031 (0) 6 51 222 505
[email protected]
www.ncz.nl
Volg ons ook op Twitter:
@NCZNederland
Aan informatie en adviezen in deze nieuwsbrief kunnen
geen rechten worden ontleend. Het NCZ staat te allen
tijde open voor suggesties ter verbetering van deze
nieuwsbrief.
e
z
e
d
e
o
h
d
w
u
Benie
?
t
k
a
a
m
e
g
t
d
r
o
w
f
e
i
r
b
s
w
u
nie
Dit blad wordt gemaakt door middel van Editoo.
Maar wat is Editoo eigenlijk?
Mooi, leuk en interessant: zo moet een nieuwsbrief
of verenigingsblad er uitzien. Vaak is het tegendeel
waar. Voor veel organisaties is het echter lastig om
hun blad in stand te houden en dus kiezen ze vaak
voor een korte nieuwsbrief. 'Al die rompslomp voor
een mooi blad is toch veel te moeilijk' wordt vaak
gedacht. Niet dus! Met Editoo kan iedereen bladen
maken!
Vaste opmaak
Wanneer je met Editoo gaat werken, stellen we
samen eerst de opmaak, het logo, kleurgebruik en
andere voorkeuren voor het blad vast. Deze blijven
bewaard en vormen de standaardopmaak. Een
blad maken is vanaf dan slechts een kwestie van
de inhoud bepalen, het schrijven van de teksten en
plaatsen van foto’s. Editoo doet de rest!
Techniek
Editoo is een online programma waarmee je
eenvoudig een mooi en professioneel blad kunt
maken. Al het redactiewerk wordt online opgeslagen,
zodat meerdere redactieleden vanaf hun eigen
computer aan het blad kunnen werken.
Je hoeft je geen zorgen te maken over de grafische
aspecten, want het programma past kleuren,
lettertypen, paginanummering, achtergrondkleuren
en dergelijke automatisch aan. Ook controleert
Editoo of de inhoud geschikt is voor drukwerk
(bijvoorbeeld of de foto’s scherp genoeg zijn).
Wanneer je tijdens het maken van het blad vragen
hebt, kun je bovendien bij de Editoo helpdesk terecht.
Een kind kan de was doen!
Zodra je redactie het eens is over het eindresultaat,
verstuur je het blad via de computer naar Editoo.
Onze experts checken het nog een keer en laten
het dan drukken. Omdat we gebruikmaken van
onze eigen hypermoderne digitale drukpersen, is het
drukwerk van hoge kwaliteit en scherp geprijsd.
Als het blad door Editoo wordt gedrukt kan de
organisatie ervoor kiezen of de exemplaren op één
adres of bij alle leden thuis worden bezorgd. Wil je het
blad ook op de website publiceren? Dat kan, Editoo
maakt van elk gedrukt exemplaar ook een online
versie.
Drukken en groen
Editoo houdt bij de productie van alle bladen rekening
met het milieu. We drukken het blad op papier met
het FSC keurmerk en de onderdelen en materialen
voor onze digitale printers worden voor 90% opnieuw
gebruikt. De warmte die vrijkomt bij het drukproces,
gebruiken we om onze hele productieruimte te
verwarmen. Ook voor onze medewerkers stellen we
ons maatschappelijk verantwoord op. We investeren
in goed werkgeverschap en de persoonlijke ontwikkeling van iedereen bij Editoo.
Nummer 8 november 2012
Inhoud
Colofon
Aangenaam
Stichting Mikado
2011
www.mikado-welzijn.nl
Kastanjelaan 3a
6921 ER Duiven
T. 0316 250700
(Elke werkdag bereikbaar tussen 09.00 en
12.30 uur)
E. [email protected]
Nieuwsbrief:
Marika Biacsics
Yvonne Welling
Kees van den Brink
T. 0610606945
E. [email protected]
Gedichtje voorzijde:
www.gedichtenhuisje.net
Foto voorzijde:
Marika Biacsics
Uw foto ook op de voorzijde? Mail ons!
Voor activiteiten van
Aangenaam zie ook:
www.buurtlink.nl
Netwerk Cliëntenraden in de Zorg
Uitnodiging
Nr. 58
VRIJWILLIGERSKRANT
STICHTING WELZIJN OUDEREN ARNHEM
Volgt u ons al?
De Vrijwilligerspen Een ervaring
door Joost Mostert
door Dolf van den Burgh
Sinds de intrede
van de nieuwe social media (Hyves,
Facebook, twitter
etc.) heeft SWOA
niet stilgezeten.
Binnen de wijkteams zijn er inmiddels twee teams
met een eigen facebookpagina.
Het gaat om wijkteam SWOA Elderveld-Schuytgraaf en wijkteam SWOA Vredenburg-Kronenburg-Rijkerswoerd.
Wat is er nu zo leuk aan deze pagina’s?
De wijkteams kunnen hun aanbod
van activiteiten promoten, er kunnen
actuele nieuwtjes
geplaatst worden
en (vrijwillige) medewerkers, wijkbewoners en andere
belangstellenden kunnen elkaar “ontmoeten” door te reageren op bestaande berichten of door
zelf een bericht te
plaatsen.
Ook deze bladen zijn
gemaakt met Editoo
Naast de facebook pagina’s zijn er ook meerdere beroepskrachten te vinden op
twitter.
De een is actiever dan de ander, maar het is interessant om te volgen wat er
zoal getwitterd wordt.
Bent u actief op de social media platforms?
Join, like en praat of tweet mee over wat jou zoal bezig houdt in de wijk!
Netwerk Cliëntenraden in de Zorg
Vrijwilligerskrant Stichting Welzijn Ouderen Arnhem
'Degene die het
levensverhaal
wenst, de verteller, maakt uit wat
er in zijn/haar
boek komt. Jij
bent de schrijver'.
Drie ochtenden
werd dat ons,
aankomende levensboekschrijvers,
in een cursus voorgehouden. De
cursus was een ervaring op zich.
Allemaal tot op het bot gemotiveerde mensen.
We oefenden met elkaar, afwisselend als verteller en schrijver.
Toen kwam het echte werk. Werd ik
gebeld om een afspraak te maken
met iemand die mij volkomen
vreemd was. Ik mocht in iemand zijn
levensgeschiedenis kijken en daar
een verhaal van maken.
Best spannend, vond ik. Aangebeld. Daar stond de verteller dan.
Voorstellen. 'Koffie?' En als vanzelf
kwam het gesprek.
Mijn verteller had een makkelijke
wijze van praten. We hadden vrijwel
direct een goed contact met elkaar.
De man was in zijn praten best
chaotisch. Na een paar bezoeken
kwamen steeds dezelfde verhalen
terug. Samen tastten we zijn geheugen af. Ik mocht er lijn in brengen.
Prachtig om dat te doen. Wat ik van
mezelf ontdekte was dat ik hem
vaak onderbrak als ik mijn dictafoon
terug luisterde. ('Wat is jouw valkuil
Dolf?')
Dat heb ik inmiddels behoorlijk afgeleerd, hoewel het lastig blijft. Na
acht bezoeken begon er in het verhaal vorm te komen. Mijn verteller
voegt er zelf nog een stukje geschiedenis bij over het land waar hij
vandaan komt. Het concept is inmiddels klaar en aangereikt aan hem.
Daar was hij heel blij mee. Zelf laat
hij er dan een mooi boekje van
drukken. Ik ben heel benieuwd.
Editoo is makkelijk te leren
en door iedereen met een
computer te gebruiken
Prijzen
We horen je denken: 'maar dat is vast heel duur'.
Nee! Je betaalt alleen het drukwerk en de bezorging
van je blad. De kosten zijn afhankelijk van het aantal
pagina’s en nummers per jaar, het aantal leden
dat een blad ontvangt en of je kleuren of zwart/wit
pagina’s wenst.
Voor een blad van bijvoorbeeld 8 pagina’s in kleur,
betaal je slechts € 0,62 per exemplaar. Wanneer de
bladen bij de leden thuis bezorgd worden, kost dit €
0,32 per blad extra (bij een oplage vanaf 250 stuks).
Kijk voor een handige berekening, inclusief
verzendkosten, en voor meer informatie op onze
website www.editoo.nl
Nieuwsgierig geworden naar de mogelijkheden
van Editoo voor jouw organisatie of vereniging?
Bezoek onze website, of neem contact op voor een
kennismaking.
Editoo in
4 stappen:
1
2
3
4
Online inloggen
bij Editoo en je
kan meteen aan
de slag
Met meerdere
personen
tegelijk aan een
editie werken
professioneel
drukwerk van
je eigen blad
Naar één adres
of bij alle leden
thuisbezorgd
+ online publicatie
Bel of mail met Riëtte van Rooij:
085 773 7742 - [email protected]
Ontdek
het gemak
van Editoo
Met Editoo kan iedereen binnen korte tijd en tegen
lage kosten een professioneel ogend blad maken.
Bel of mail 085 773 774 2 [email protected]
Zorg
www.editoo.nl
Indien onbestelbaar retour: Postbus 82, 6930 AB Westervoort
Fijne Feestdagen!