Besturing van autonomie Over de mythe van bestuurbare onderwijsorganisaties INFINITE LUSTRUMCONFERENTIE 27 MAART 2014 PROF. DR. EDITH HOOGE Drie ontwikkelingen • Optimalisering • Eis van risico-beheersing • Groeiende zorgen over legitimiteit van onderwijsbesturen 2 Class schedule: 1st Bell: introduction to the standaridized test. 2nd Bell, preparation for the standardized test. 3rd Bell, standardized test answers... ‘ We have considered every potential risk, except the risk of avoiding all risks. ‘ All in favor? ‘ Spanningsveld Laag vertrouwen Hooggespannen verwachtingen 6 Uitweg uit het spanningsveld? O ja, wat mensen doen en hun interactie, daar heb je niet zomaar grip op! O ja, we besturen onderwijs! 7 O ja, financiële sturing niet op zichzelf! Besturen van onderwijs • • • • meervoudig in doelbereiking; meervormig; sociale interactie; iteratie van betekenis geven, interpreteren en leren. • co-creatie van leerlingen en hun ouders, leraren, andere professionals en direct leidinggevenden 8 Pedagogische opdracht Persoons -vorming ‘ Kwalificatie Maatschappelijke opdracht Socialisatie Functies en opdrachten van onderwijs Besturen van onderwijs als ‘balancing act’ Verschillende oriëntaties: - Onderwijsinhoudelijk: goed onderwijs, doeleinden, opbrengsten, toegevoegde waarde, gezien opgave leerlingpopulatie en omgeving; - Professioneel: goede mensen, juiste plek, professionalisering, lerende organisatie; - Bedrijfseconomisch: vermogenspositie (verplichtingen, buffer), bestendigheid toekomst (risico’s), financiële situatie koppelen aan ambities/beleid; - Maatschappelijk: eisen en verwachtingen van ouders, community, stakeholders, overheid; - Overheid: rechtmatigheid, publiek belang, compliance Besturen van onderwijs: integraliteit Huisvesting Financiën Identiteit Risico’s Professionalisering HRM Onderwijskwaliteit 11 Grip? Onderzoek afgelopen decennium laat zien: Bestuurlijke processen zijn van invloed op onderwijskwaliteit en opbrengsten, maar.. INDIRECT – GELAAGD - MEERVOUDIG Structuur- Cultuur- Leiderschap 12 ? Besturen en managen 13 Organisatie structuur, cultuur en leiderschap Capaciteiten onderwijspersoneel en staf Procesgang / opbrengsten onderwijs/ beroepsvorming Primaire risico’s: onderwijskwaliteit 14 Voldoende bestuurlijk handelen Onvoldoende bestuurlijk handelen Voldoende kwaliteit(szorg) Geen risico Matig risico Onvoldoende kwaliteit(szorg) Risico Groot risico Secundaire risico’s: financieel/mensen/middelen Financieel: krimp, groot vermogen Personeel: vergrijzing,part-timers, opleidingsniveau Middelen: gebouwen, ict-infrastructuur 15 Risicomanagement als geruststellingsmachine? http://www.youtube.com/watch?v=lrCOIRGpeeM http://www.youtube.com/watch?v=B0aPgJPDyTQ Risicomanagement als geruststellingsmachine? • • • • • • 17 Verkokerde aanpak Eenzijdig informatiegebruik Kloppen de data? ‘Data-literacy’ zorgpunt Scenario’s, ‘what if’, handelingsrepertoire Rol intern toezicht Leren en feedback 18 Informatie als grondstof hard & zacht Abstracte gestandaardiseerde systeeminformatie: meetbaar Marap, leerlingvolg- en kwaliteitszorgsystemen, risicomanagement, P&C-cyclus, excell-sheets financiën, zelfevaluaties… Professionele, pragmatische en ervaringsgerichte informatie: moeilijk meetbaar Van (groepen) personen binnen en buiten de organisatie, impliciet & stickey, ‘achter bureau vandaan’, ‘diep in de organisatie’. 19 Sturen van autonomie? Onderwijsbestuur moet vanwege de beperkingen nauw aansluiten bij: het vermogen tot zelfbestuur en zelforganisatie van diegenen die bestuurd worden; de kennis, inzichten, ervaring, motivatie en toewijding van diegenen die het onderwijs dagelijks ‘maken’. Sturen van autonomie? Beperk overmaat regelgeving en incentives Uniformerend ‘Crowding out’ Ruimte geven & verantwoording vragen & toerusten (capacity-building) Dank voor uw aandacht! [email protected] TWITTER: @EDITHHOOGE