5/15/2014 Testen op soa: hoe, wat, waar? Tom Platteau Seksuoloog ITG/Helpcenter [email protected] Overzicht van de presentatie • • • • • • Soa en hiv in België Preventie en plaats van testen Uitdagingen voor soa-bestrijding Welke teststrategieën bestaan er? Welke teststrategie gebruiken? Conclusies en besluiten 1 5/15/2014 Soa in België en Vlaanderen cijfers WIV, 2013 HIV diagnoses per jaar – verdeling naar geslacht 1400 1200 1000 Mannen Vrouwen onbekend Totaal 800 600 400 200 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 cijfers WIV, 2013 2 5/15/2014 Hiv-preventie « Know your epidemic, know your response » Gebruik beschikbare middelen zo efficiënt mogelijk voor jouw doelgroep! 3 5/15/2014 Hiv-preventie Medicatie 4 5/15/2014 Hiv-preventie Nationale hiv-plan 5 5/15/2014 Hiv-preventie Community aanpak 6 5/15/2014 Hiv-preventie 7 5/15/2014 Voor mensen uit verschillende groepen, met en zonder hiv 15 Hiv-preventie 8 5/15/2014 TESTEN VOOR HIV EN SOA Uitdagingen soa-bestrijding: wie testen? General Population Bridge Population Core transmitters 9 5/15/2014 Uitdagingen soa-bestrijding: niet enkel testen risicogedrag geïnfecteerd geen klachten zoekt hulp juiste behandeling therapietrouw partner(s) behandeld risicoreductie 0 100 200 Uit proefschrift Jan van Bergen, Soa-aids-Nederland; Aangepast uit model Piot tuberculosebestrijding Uitdagingen soa-bestrijding: niet enkel testen risicogedrag geïnfecteerd geen klachten zoekt hulp juiste behandeling therapietrouw partner(s) behandeld risicoreductie 0 100 200 Uit proefschrift Jan van Bergen, Soa-aids-Nederland; Aangepast uit model Piot tuberculosebestrijding 10 5/15/2014 WELKE STRATEGIEËN BESTAAN ER? Klassieke hiv test strategie • “Pre-test counselling” bij een arts; bloedname • Staal opsturen naar labo – Screening – Indien nodig: confirmatietest • Resultaat meedelen na ongeveer een week • “Post-test counselling” bij een arts Gemedicaliseerd, focus op toestemming / informatie Dit is de “standard of care” 11 5/15/2014 Wat zijn de kanttekeningen bij deze strategie? • Bij wie ligt het initiatief? – Initiatief om arts te bezoeken: patiënt – Initiatief om test voor te stellen: ?! • Testen we hiermee de juiste mensen/risicogroepen? “The hidden epidemic” = Hiv+ mensen die niet op de hoogte zijn van diagnose = motor van de epidemie = prioritaire doelgroep voor testing Vooral gekend bij MSM: - 56% in Sialon I studie (44% tot 79%) 2008-2009 - 14,3% In Antwerpen (30% in gay bars) 2009-2010 Nagenoeg geen gegevens voor migranten. 12 5/15/2014 Alternatieve strategieën • HIV sneltesten • In de eerste lijn • In “gespecialiseerde infrastructuren voor opsporing” • In andere medische diensten (spoedgevallen dienst) • • • • Gedecentraliseerd testen (“outreach testing”) Test in en door de community (“Community based testing”) Online testen Zelftesten Welke stalen worden gebruikt (1) • Bloedstalen: – Vol bloed – Vingerprik – ‘Dried blood spot’ 13 5/15/2014 Welke stalen worden gebruikt (2) • Speekselstalen (‘Oral fluid’) • Urinestalen 27 Besluit alternatieve HIV test strategieën • Complementair aan klassieke strategie • Praktisch haalbaar, best gebruikt bij risicopopulatie • “Linkage to care” blijft aandachtspunt Belangrijke elementen: • Verandering van paradigma • Ethische aspecten 14 5/15/2014 WELKE STRATEGIE GEBRUIKEN? • Er is geen “beste” strategie • Elke strategie heeft voor- en nadelen: keuze moet afhankelijk zijn van specifieke groep en situatie 15 5/15/2014 Conclusies en besluit • Soa komen geregeld voor, en testen kan aangewezen zijn: – Bij klachten (jeuk, branderig gevoel bij plassen, enz) – Bij regelmatig wisselende partners • De meeste soa zijn geneesbaar, maar alle stappen in de behandeling moeten gezet worden om optimaal effect te bereiken (inclusief behandelen van partners) • ‘Klassieke’ strategie van opsporing lijkt ontoereikend • Zoeken naar nieuwe en vernieuwende methodes • Test de juiste mensen • Zorg voor een juiste risico-inschatting HOE EEN RISICO-INSCHATTING MAKEN? 16 5/15/2014 Oefening • Per 3 • Vertellen over: – – – – – Wanneer de laatste keer seks gehad? Met wie? Vaste of occasionele partner? Hoe het was (op schaal 1 – 10) Was er voorspel? Waaruit bestond dit? Condoom gebruikt tijdens laatste contact? 17 5/15/2014 Seksuele counseling en sekstherapie • Seksuele counseling: 1ste lijn – Praten over seks met risico-inschatting – Educatie: basisinformatie – Adviezen + verwijzing • Behandeling: 2de lijn – Bij problematische seksbeleving: disfuncties, hyperseksualiteit – Bij gecompliceerde problemen Conclusie: hoe omgaan met cliënten en hun seksualiteit? • Durf praten over seks • Bouw hulpverleningsrelatie op met vertrouwen, neutrale, niet-veroordelende houding 18 5/15/2014 Conclusie: hoe omgaan met cliënten en hun seksualiteit? • Begin zelf over seksualiteit en hou het bespreekbaar • Herhaal informatie regelmatig • Wees bewust van je non-verbale signalen • Niet interpreteren van signalen, maar bevragen: patiënt heeft het antwoord! Bedankt!! 19