Bijlage LoveNsex

Bijlage
Bijlage LoveNsex
Deze bijlage hoort bij de beschrijving van de interventie ‘LoveNsex’, zoals die is
opgenomen in de databank Effectieve Jeugdinterventies.
Meer informatie: www.nji.nl/jeugdinterventies
November 2014
Tabel 1. Thema’s, behavioral outcome en performance objectives
Thema
Behavioural outcome
Performance objectives
De jongere van Antilliaanse afkomst….
Veilig
vrijen/condoomgebruik
Jongeren gebruiken
altijd en correct
condooms
Besluiten condooms te gebruiken
Condooms kopen
Altijd (tzt) condooms bij zich dragen
(ter beschikking hebben)
Condoom gebruiken bij elke
geslachtsgemeenschap
Condoom correct gebruiken
Onderhandelen over condoomgebruik
met partner
Soa-test laten doen alvorens
eventueel te willen stoppen met
condoomgebruik in een langere relatie
(langer dan 3 maanden) en maken
afspraken met vaste partner over
anticonceptie en vreemdgaan
Veilig vrijen:
anticonceptie gebruik
Jongeren gebruiken
(tzt) consequent en
correct anticonceptie
Besluiten anticonceptie te regelen / te
stimuleren
Keuze maken voor meest geschikte
type antconceptie in eigen situatie
Anticonceptie correct en consequent
gebruiken wanneer hij/zij
geslachtsgemeenschap anticipeert
Wensen en grenzen
Jongeren hebben
Jongeren hebben inzicht in en kunnen
gewenste seks (als ze handelen naar eigen wensen, grenzen
daar klaar voor zijn)
en behoeften ten aanzien van relaties
en seksualiteit
Beslissen geen seks met de ander te
hebben tot ze daar zelf alsmede de
ander er klaar voor zijn
Jongere accepteert en respecteert
wensen, grenzen en behoeften van
anderen
Beslissen om alleen gewenste seksuele
handelingen te hebben
2
Geven wensen en grenzen aan en
respecteren deze van de partner
Jongere communiceert helder eigen
wensen, grenzen en behoeften
Interpreteren correct wensen en
grenzen van partner
Accepteren of pareren wensen en
grenzen van partner
Goed omgaan met negatieve emoties
mbt relaties
Herkennen de risico’s van alcohol
en/of drugs op het kunnen bewaken
cq respecteren van grenzen
Ontsnappen uit situaties die tot
ongewilde seks kunnen leiden
Hebben inzicht in het betstaan van
loverboys en hun werkwijze
Zwanger
Voorkomt een ongewenste
zwangerschap
Gaat adequaat om met een
onbedoelde zwangerschap
Liefde en seks
Jongeren hebben
prettige relaties en
hebben respect voor
ieders seksuele
identiteit
Heeft een prettige manier van vrijen
gevonden
Gaat goed om met veranderingen in
de relatie met belangrijke personen
Voorkomt een onprettige situate met
een loverboy
Communiceert op een open manier
over liefde en relaties
Heeft respect voor seksuele diversiteit
van leeftijdsgenoten en mensen om
hem heen
Vraagt om hulp en zoekt steun voor
seksuele gezondheidsproblemen
wanneer dit nodig/wenselijk is
3
Tabel 2: Inhoud van de interventie.
Liefde en seks
Wensen en grenzen
Veilige seks
Soa’s
Zwangerschap
Liefde en relaties
Wat wil ik?
Veilige seks
Wat zijn soa’s?
Zwanger?
-Lees
-Lees
-Lees
-Lees
-Lees
Verliefd zijn
Luister naar je eigen gevoel
Wat is veilig?
De definitie van soa’s
Hoe weet ik dat ik zwanger ben?
Flirten
Nee zeggen
Wat is onveilig?
Hoe krijg je een soa?
De Morning After Pil en het
Wat te doen als er iets gebeurt?
Wat nu?
spiraal
Een relatie hebben
Uit elkaar gaan
-Kijk
-Kijk
-Kijk
-Kijk
Film: een gebroken hart
Films: ervaringsverhaal
Ex-o-meter
Film: informatie over soa’s
-Kijk
Educatieve illustratie:
Fotoverhaal: nee is nee
menstruatiecyclus
Foto: zwangerschapstest en
gebruiksaanwijzing
-Vraag
-Vraag
-Vraag
-Vraag
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
-Vraag
chatten, bellen, e-mailen, FAQ
en links
en links
Seks
en links
Wat wil de ander?
en links
Condooms
en links
Soorten soa’s
Zwanger. En nu?
-Lees
-Lees
-Lees
-Lees
-Lees
Seks/Veilige seks
Vraag om duidelijkheid
De definitie van het condoom
Verschillende soorten soa’s
Houden of abortus plegen
De eerste keer
Let op signalen
Hoe gebruik je een condoom?
Ongewenst zwanger
Bij twijfel voorzichtig zijn
Hoe draag je een condoom bij
Tienerouders
je?
-Kijk
-Kijk
Educatieve foto’s
Fotoverhaal: nee is nee
-Kijk
-Kijk
Ervaringsverhaal soa test
Ervaringsverhalen:
-Kijk
Instructiefilm over
Geslachtsorganen
tienermoeders en vaders
condoomgebruik
Ervaringsverhaal soa test
-Vraag
-Vraag
-Vraag
-Vraag
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
5
en links
en links
-Vraag
en links
en links
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
en links
Liefde en seks
Wensen en grenzen
Veilige seks
Soa’s
Zwangerschap
Homoseksualiteit
Slechte ervaring
Anticonceptiepil
Soa test
Zwangerschap
-Lees
-Lees
-Lees
-Lees
-Lees
Omschrijving van homo-, hetero
Grenzen
Omschrijving van anti-conceptie.
Omschrijving van een soa-test
Hoe weet ik of ik zwanger ben?
Hoe kun je een soa krijgen?
Morningafterpil en spiraaltje
Waarom testen?
Checklist: ben ik zwanger?
-Kijk
-Kijk
Ervaringsverhalen soa-test
Afbeelding: menstruatiecyclus
en lesbisch zijn.
Waarom nodig?
Gevoelens van schuld, schaamte
Uit de kast komen
en ongemak
Praat met je (meerdere)
partner(s). Welk anti-
Ervaringsverhaal
Voorkomen van slechte
conceptiemiddel is geschikt?
ervaringen
Verschillende soorten
Praten over slechte ervaringen
-Kijk
-Kijk
Foto’s: verschillende anti-Kijk
Film: uit de kast, verliefd zijn op
een meisje/jongen
Films: ervaringsverhalen
conceptiemiddelen
Foto: zwangerschapstest
6
-Vraag
-Vraag
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
en links
-Vraag
-Vraag
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
en links
en links
en links
-Vraag
Chatten, bellen, e-mailen, FAQ
en links
7
Tabel 3. Overzicht van enkele website onderdelen, de determinanten, de
bijbehorende doelen, methoden en strategieën.
(voor de overige thema’s zie bijlage 1)
Condoomgebruik
Kennis
Besluiten
Leggen uit wat veilig
condooms te en onveilig vrijen is
gebruiken
(soa preventie)
Kunnen de
belangrijkste soa,
wijze van besmetting
en enkele lichamelijke
consequenties noemen
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit
/ Vaardigheden
Geven aan zich
bewust te zijn van
de mate waarin soa
voorkomt onder
jongeren/
leeftijdsgenoten
Erkennen dat de
voordelen van
condoomgebruik
opwegen tegen de
nadelen/
Beschrijven hoe
belangrijke
anderen over
condoomgebruik/
veilig vrijen
denken
Zijn in staat om te
beschrijven wat
veilig vrij gedrag
inhoudt
Zijn er zich van
bewust dat soa
vaak niet zichtbaar
zijn
Benoemen dat soa
vaak geen symptomen
hebben
Zijn er zich van
bewust dat soa op
langere termijn
ernstige gevolgen
kunnen hebben
Leggen uit wat
gevolgen van
verschillende soa (op
langere termijn)
kunnen zijn
Leggen uit dat de
meeste soa behandeld
kunnen worden
Leggen uit dat
sommige soa niet
behandeld kunnen
worden en in lichaam
aanwezig blijven,
maar wel heel
vervelend zijn
(herpes)
Kunnen eigen risico
voor soa inschatten
ahv eigen gedrag
Hebben een
positieve houding
tav
condoomsgebruik
Erkennen dat
condoomgebruik
een goed middel is
tegen soa (en
ongewenste
zwangerschap)
Leggen uit wat je
kunt doen om een
soa infectie te
voorkomen
Leggen uit dat hiv niet
behandeld kan
worden, maar wel
onderdrukt door
gebruik hiv-remmers
Leggen uit waarom
vroegtijdige
signalering en
behandeling belangrijk
is
Methoden
Strategieen
&
Uitwerking
Advance organizers
Personalize risk
Arguments
Modeling
Persuasive
communication
Informatieverstrekking Consciousness
raising
Elaboration
Modeling
Tekst
Wist-je-dat’jes
Tekst
Quotes
Tips
Tips
Tekst
Quotes
Film
Tekst
Stroomdiagram
Tabel
Tabel
Tabel
Ex-o-meter
Tabel
Wist-je-dat’jes
Kennis
Condooms
kopen
Risicoperceptie
Noemen twee plaatsen Zijn zich ervan
waar je condooms
bewust dat het
kunt kopen
risico op onveilig
vrijen groot is als
je geen condooms
gekocht hebt
Beschrijven waar je op
moet letten als je
condooms koopt
(houdbaarheidsdatum,
CE keurmerk en
geschiktheid voor
veilig vrijen- denk aan
funcondooms)
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit
/ Vaardigheden
Noemen tenminste
twee positieve aan
het kopen van
condooms
Beschrijven
normen van
belangrijke
anderen mbt
kopen van
condooms
Beschrijven stap
voor stap hoe je een
condoom kunt kopen
Geven aan
vertrouwen te
hebben in eigen
vermogen om met
gevoelens van
schaamte rond het
kopen van condooms
om te gaan
Noemen
tegenargumenten
bij hen bekende
nadelen van het
condooms kopen
Methoden
Informatieverstrekking Consciousness
raising
Arguments
Modeling
Strategieën
&
Uitwerking
Tekst
Tekst
Tekst
Quotes
Tips
Tips
Tips
Persuasive
communication
Stappenplan
Tips
Tekst
9
Altijd (tzt)
condooms
bij zich
dragen (ter
beschikking
hebben)
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit
/ Vaardigheden
Beschrijven op welke
plekken je condooms
kunt bewaren
Zijn er zich van
bewust zelf ook
risico te lopen op
onveilig vrijen als
ze geen condoom
bij zich dragen
Beschrijven twee
voordelen van het
bij zich dragen van
condooms
Beschrijven de
normen van
belangrijke
anderen tav het
bij zich dragen
van condooms
Beschrijven hoe ze
in verschillende
situaties een
condoom bij zich
zullen dragen
Noemen
tegenargumenten
bij nadelen van het
bij zich dragen van
condooms
Geven aan
vertrouwen te
hebben (tzt) altijd
een condoom bij zich
te kunnen dragen
Methoden
Informatieverstrekking Consciousness
raising
Arguments
Modeling
Persuasive
communication
Strategieën
&
Uitwerking
Tekst
Tekst
Tekst
Tekst
Tekst
Tips
Tips
Tips
Quotes
Tips
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit
/ Vaardigheden
Beschrijven dat je elke
keer dat je
geslachtsgemeenschap
hebt een nieuw
condoom gebruikt en
dat je het condoom
vanaf het begin tot het
eind omhoudt
Zijn zich bewust
van het risico op
soa (of
zwangerschap) als
ze een condoom
niet correct
gebruiken
Geven aan het
belangrijk te
vinden condooms
correct te
gebruiken
Condooms
correct
gebruiken
Leggen uit dat bij
condoomgebruik voor
anale seks het
Zijn zich bewust
wenselijk is extra
glijmiddel te gebruiken van de risico’s op
condoomfalen
(afglijden,
scheuren)
Leggen uit dat er
verschillende maten
condooms verkrijgbaar
zijn
Laten zien hoe je
een condoom correct
om en af doet
Beschrijven hoe
condoomfalen
(scheuren, afglijden)
te kunnen
voorkomen
Beschrijven hoe je een
condoom om doet, af
10
doet en weggooit
Leggen uit dat je een
condoom niet moet
gebruiken na de
uiterste
houdbaarheidsdatum
Leggen uit wat de
twee belangrijkste
vormen van
condoomfalen zijn en
hoe deze voorkomen
kunnen worden
Methoden
Informatieverstrekking Consciousness
raising
Actief leren
Modeling
Guided practice
Strategieën
&
Uitwerking
Tekst
Tekst
Film
Stappenplan
DO’s
FAQ’s
Quotes
Tips
Stappenplan
Tips
DO’s
Tips
Film
Condoominstructie
Condoominstructie
Condoom
gebruiken bij
elke
geslachtsgemeenschap
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Leggen uit dat het
consequent
gebruiken van
condooms effectief
is tegen het risico
op soa of
zwangerschap
Zijn zich bewust
van hun eigen risico
op soa of
zwangerschap is als
ze niet consequent
condooms
gebruiken
Geven aan een
positieve houding te
hebben ten aanzien
van het gebruiken
van condooms bij
elke
geslachtsgemeensc
hap
Zijn zich bewust
van mogelijke druk
partner of
vrienden om niet
consequent een
condoom te
gebruiken
Laten zien
vertrouwen te
hebben er in te
slagen elke keer een
condoom te
gebruiken bij
geslachtsgemeenscha
p
Leggen uit waarom
een condoom
gebruiken
belangrijk is met
vaste zowel als
losse partners
Methoden
Informatieverstrek
king
Erkennen dat
consequent
condoomgebruik
voor soa los staat
van
anticonceptiegebrui
k
Consciousness
raising
Arguments
Modeling
Laten zien
vertrouwen te
hebben een condoom
consequent te
kunnen gebruiken
ook als de relatie al
wat langer duurt
Arguments
Guided practice
Goal setting
Actief leren
11
Strategieën
& Uitwerking
Tekst
Tekst
Film
Tips
Stappenplan
Film
Quotes
Quotes
DO’s
Condoominstructie
Film
Tekst
Tips
Tips
Condoominstructie
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Soa test
laten doen
alvorens evt.
te willen
stoppen met
condoomgebruik in
langere
relatie
(>3maanden
) en maken
afspraken
met vaste
partner over
anticoncepti
e en
“vreemdgaa
n”
Leggen uit dat ze
soa test moeten
laten doen
alvorens te
stoppen met
condoom in relatie
Zijn zich bewust van
het risico op soa bij
het stoppen met
condooms in een
vaste relatie voordat
een soa-test is
gedaan
Hebben een
positieve attitude
tav het laten doen
van soa test
alvorens te
stoppen met
condoom
Erkennen dat
sommigen het
laten doen van een
soa-test relateren
aan gebrek aan
vertrouwen in de
ander
Hebben vertrouwen
argumenten te
kunnen gebruiken om
negatieve attitudes
tav testen voor
stoppen, te kunnen
pareren
Methoden
Informatieverstrek
-king
Hebben vertrouwen
een soa-test te
kunnen laten doen
voordat ze stoppen
met condoomgebruik
in een relatie
Leggen uit wat je
moet doen om je
te laten testen
Leggen uit dat je
afspraken moet
maken met je
vaste partner over
anticonceptiegebru
ik en
“vreemdgaan”
Consciousness
raising
Shifting
perspectives
Guided practice
Verbal persuasion
Actief leren
Strategieën
& Uitwerking
Tekst
Tips
Film
Tekst
Tips
Tekst
Quotes
Tips
Film
Film
12
Anticonceptie
Besluiten
anticoncepti
e te
regelen/ te
stimuleren
(meisje vs
jongen)
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Beschrijven hoe het
voortplantingssysteem werkt van
jongen en meisje
werkt (bv
menstruatie-cyclus,
vruchtbaar-heid,
zwangerschap)
Zijn zich bewust van
(hun eigen) kans op
zwangerschap bij
onbeschermde
geslachtsgemeensch
ap
Hebben een
positieve houding
tav het voorkomen
van ongewenste
zwangerschap
Hebben inzicht in
opvattingen van
belangrijke
anderen tav
gebruik
anticonceptie
Leggen uit wat je
kunt doen om
zwangerschap te
voorkomen (geen
seks, geen GG,
gebruik
anticonceptie/
condoom + morning
afterpil)
Leggen uit dat naast
anticonceptie ook
een condoom
gebruikt moet
worden tegen soa
(DD)
Kunnen enkele
symptomen noemen
die wijzen op
zwangerschap
Leggen uit wat de
keuzemogelijkheden
zijn bij een
onbedoelde
zwangerschap
Hebben een
Zijn zich bewust van positieve houding
het (eigen) risico op
tav het gebruiken
zwangerschap bij
van anticonceptie
slecht of geen
anticonceptie gebruik
Zijn zich bewust van
risico op
tienerouderschap
voor zowel jongen
als meisje als
anticonceptie niet of
slecht gebruikt wordt
Staan positief tav
het gebruik van DD
Hebben een
negatieve houding
tav ongewenst
tienerouderschap
Hebben een
positieve houding
tav het uitstellen
van ouderschap
Eigen
effectiviteit
/
Vaardighede
n
Geven aan
vertrouwen te
hebben
ongewenste
zwangerschap
(en
ongewenst
ouderschap)
te kunnen
Mobiliseren sociale voorkomen
steun (partner
etc.) voor het
regelen van
anticonceptie
Leggen uit
hoe
je
anticonceptie
Hebben inzicht in
kunt regele
opvattingen van
belangrijke
anderen
(vrienden, ouders) Geven aan
tav
vertrouwen te
tienerzwangerscha hebben met
p en
gevoelens van
tienerouderschap
schaamte of
ongemak om
te kunnen
gaan bij het
Hebben inzicht in
regelen van
positieve
anticonceptie
“argumenten” van
sommige
leeftijdsgenoten
tav
Kunnen voor
tienerouderschap
en nadelen
(bv
noemen van
partnerbinden,
DD
huis krijgen,
zelfstandig
worden, geliefd
worden etc)
Leggen uit wat het
betekent om
ongewenst zwanger
te zijn (keuze
moeten maken)
Leggen uit wat het
betekent (in
13
emotionele en
praktische zin) om
tienerouder te
worden
Methoden
Modeling
Actief leren
Advance organizers
Scenario based risk
information
Modeling
Modeling
Modeling
Arguments
Stimulate
communication
Persuasive
communicatio
n
Consciousness
raising
Informatieverstrekki
ng
Strategieën
&
Uitwerking
Afbeeldingen
Tekst
Quotes
Quotes
Tips
Tips
Tips
Film
Film
Tekst
Tekst
Tabel
Tekst
Tekst
Film
Checklist
Film
Tips
Hebben inzicht in de
risico’s van
anticonceptiefalen bij
verschillende
methodes
Kunnen voordelen
en nadelen noemen
tav verschillende
typen
anticonceptie:
Hebben reëel beeld
van wat mogelijke
bijwerkingen zijn van
anticonceptie
(weerleggen
misvattingen)
Pil, prikpil, koper
spiraal, hormoon
spiraal,
anticonceptiepleiste
r, hormoonstaafje,
Tabel
Hulplijnen
Film
Keuze
maken voor
meest
geschikte
type
anticoncepti
e in eigen
situatie
Beschrijven
verschillende vormen
en werkwijzen van
anticonceptie
Benoemen wat
werking en
bijwerkingen van
verschillende soorten
anticonceptie zijn
(weerleggen
misvattingen)
Hebben inzicht in
wat belangrijke
anderen vinden
van verschillende
vormen van
anticonceptie
Hebben er
vertrouwen in
een
weloverwogen
keuze te
kunnen
maken
Beschrijven
hoe je
anticonceptie
falen bij
verschillende
methodes
kunt
voorkomen
anticonceptiering
etc
Hebben een
positieve houding
tav het gaan
gebruiken van een
geschikte
anticonceptie
Methoden
Consciousness
raising
Arguments
Modeling
Actief leren
Tekst
Tekst
Tekst
Quotes
Tekst
Tabel
Tabel
Tabel
Tips
Afbeeldingen
Tips
Tips
FAQ’s
Advance organizers
Informatieverstrekki
ng
Strategieën
&
Uitwerking
14
Anticoncepti
e correct en
consequent
gebruiken
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen
effectiviteit
/
Vaardighede
n
Kunnen uitleggen
wat de juiste wijze
van gebruik is van
anticonceptie
methodes (met
aandacht voor
bijwerkingen)
Zijn zich bewust van
het risico van het
niet correct gebruik
van anticonceptie op
zwangerschap
Zien het belang in
van correct en
consequent
anticonceptiegebrui
k
Kunnen weerstand
bieden aan druk
om niet
consequent
anticonceptie te
gebruiken
Leggen uit dat het
consequent
gebruiken van
anticonceptie
effectief is tegen het
risico op
zwangerschap
Zijn zich bewust van
risico op
zwangerschap als
anticonceptie niet
consequent wordt
gebruikt
Hebben
vertrouwen in
het correct
(en
consequent)
gebruiken van
anticonceptie
om
zwangerschap
te voorkomen
Consciousness
raising
Arguments
Modeling
Actief leren
Tekst
Tekst
Tekst
Quotes
Tekst
Tips
Tips
Afbeeldingen
Tips
Tabel
Stroomdiagram
Stroomdiagram
Afbeeldingen
Leggen uit waarom
correct en
consequent
anticonceptie
gebruiken belangrijk
is met vaste zowel
als losse partners
Methoden
Informatieverstrekki
ng
Advance organizers
Strategieën
&
Uitwerking
De jongeren van
Antilliaanse
afkomst praat over
anticonceptiegebru
ik ter voorkoming
van een
ongewenste
zwangerschap
Jongeren van
Antilliaanse
herkomst
onderkennen
het belang
van
communicatie
voor preventie
van
ongeplande
zwangerschap
Jongeren van
Antilliaanse afkomst
betrekken de
gevolgen van een
gebrek aan
communicatie
omtrent
anticonceptiegebrui
k ter voorkoming
van zwangerschap
op zichzelf.
Jongeren van
Antilliaanse afkomst
zien de ernst in van
het niet praten over
anticonceptiegebrui
k
Jongeren van
Antilliaanse
herkomst hebben
een positieve
houding t.a.v.
praten over
anticonceptiegebrui
k.
Jongeren van
Antilliaanse
herkomst
onderkennen het
belng van
weerstand tegen
sociale druk die kan
leiden tot onveilig
vrijen.
15
Jongeren van
Antilliaanse afkomst
zien geen barrières
t.a.v. praten over
anticonceptiegebrui
k met een
sekspartner
Methoden
Informatiever
strekking
Strategieën &
Uitwerking
Tekst
Overtuigende
communicatie
Modeling
Tekst
Tips
Tekst
Tips
Film
16
Overzicht 1. Overzicht van overige website onderdelen, de determinanten, de bijbehorende doelen, methoden
en strategieën.
De jongere van
Antilliaanse
herkomst
voorkomt een
ongewenste
zwangerschap
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Jongeren van
Antilliaanse herkomst
weten wat de gevolgen
zijn van een ongeplande
zwangerschap.
Jongeren van Antilliaanse
herkomst beseffen dat een o.z
nadelige gevolgen voor henzelf
kan hebben
Jongeren van Antilliaanse
herkomst kunnen hun
mening en ideeën
verwoorden over ongeplande
zwangerschap (bijvoorbeeld
is het belangrijk om te
voorkomen of niet).
Jongeren van Antilliaanse
herkomst (vooral
meisjes) erkennende
status van moederschap
maar kunnen argumenten
noemen waarom deze
status ongdergeschikt is
aan hun eigen belang
(sociale norm)
Jongeren van
Antilliaanse herkomst
kunnen enkele lange en
korte termijn gevolgen
van jong ouderschap,
adoptie en abortus (de
keuzemogelijkheden)
benoemen
Jongeren van
Antilliaanse herkomst
onderkennen het belang
van het voorkomen van
Jongeren van Antilliaanse
herkomst beseffen dat de
gevolgen van ongeplande
zwangerschap ernstig
(kunnen) zijn
Jongeren van Antilliaanse
herkomst zien de nadelige
gevolgen op korte en
langetermijn t.a.v.
tienermoeder(vader)schap
Jongeren van Antilliaanse
herkomst beseffen dat de
gevolgen van jong ouderschap
ernstig (kunnen) zijn
Jongeren van Antilliaanse
herkomst zien de nadelige
gevolgen op korte en lange
termijn t.a.v abortus
een ongeplande
zwangerschap
Methoden
Informatieverstrekking
Actief leren
Strategieën &
Uitwerking
De jongere van
Antilliaanse
herkomst gaat
adequaat om
met een
onbedoelde
zwangerschap
Scenario based risk
information
Consciousness raising
Modeling
Behavioural journalism
Shifting perspective
Modeling
Tekst
Tekst
Quotes
Tips
Film
Film
Tekst
Tekst
Film
Film
Kennis
Attitude
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Jongeren van
Antilliaanse herkomst
kunnen enkele
kenmerken noemen die
wijzen op
zwangerschap.
Jongeren van Antilliaanse
herkomst zien het belang
van hulp vragen en het
nemen van een zorgvuldig
besluit.
Jongeren van Antilliaanse
herkomst kunnen bij de
juiste persoon/instantie
terecht voor hulp.
Jongeren van
Antilliaanse herkomst
Jongeren van Antilliaanse
herkomst zien geen barrières
t.a.v het vragen naar hulp en
het nemen van een
Jongeren van Antilliaanse
herkomst kunnen een
zorgvuldig besluit nemen
indien je te maken hebt
met een ongeplande
18
onderkennen het belang
van een zorgvuldig
besluit bij een
ongeplande
zwangerschap en weten
bij wie ze terecht
kunnen voor
ondersteuning.
zorgvuldig besluit.
zwangerschap.
Jongeren van
Antilliaanse herkomst
weten waar ze hulp
kunnen vragen bij het
besluitvormingsproces
en daarna.
Jongeren van
Antilliaanse herkomst
weten bij wie ze terecht
kunnen op school, en
waarvoor.
Jongeren van
Antilliaanse herkomst
weten wat te doen als
een meisje over tijd en
19
misschien zwanger is.
Methoden
Strategieën &
Uitwerking
Elaboration
Arguments
Modeling
Informatieverstrekking
Tailoring
Feedback
Tekst
Tekst
Tekst
Stappenplan
Film
Tips
Quotes
Chat
Chat
Tips
Hulplijnen
Hulplijnen
Film
20
Seksuele dwang, wensen en grenzen
Hebben inzicht
in en kunnen
handelen naar
eigen wensen,
grenzen en
behoeften ten
aanzien van
relaties en
seksualiteit
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Leggen uit dat je
alleen zelf kunt
bepalen wat jouw
wensen en grenzen
zijn in een bepaalde
situatie
Zijn zich bewust
van de risico’s die
zich kunnen
voordoen als je
niet duidelijk
weet waar je
eigen wensen en
grenzen liggen
Leggen uit hoe ze
aankijken tegen
verschillende types
seksuele
relaties/contacten op
dit moment
Onderkennen norm
van sommige
anderen om nog
geen seks te hebben
Zijn in staat om aan te
geven wat hun eigen
wensen, grenzen en
behoeften zijn
Noemen 4 manieren
om intiem te zijn met
een geliefde/partner
zonder
geslachtsgemeenschap
te hebben/ als je wilt
wachten met
geslachtsgemeenschap
Leggen uit dat je,
zowel jongens als
meisjes, zelf invloed
hebt op het hebben
van prettige en
gezonde seks
Erkennen dat
plezierige seks veel
Zijn zich bewust meer kan zijn dan
van de risico’s die alleen
zich kunnen
geslachtsgemeensch
voordoen als je
ap
niet duidelijk
aangeeft (verbaal
of non verbaal)
Erkennen dat voor
waar je eigen
plezierige seks
wensen en
gelijkwaardigheid
grenzen liggen
tussen partners
belangrijk is
Hebben zicht op wat
leeftijdsgenoten/
belangrijke anderen
vinden van
verschillende
seksuele handelingen
Accepteren anderen
21
en hun beslissingen
mbt intimiteit en
seksualiteit
Benoemen dat de
beleving/verwachting
van relaties en seks
anders kan zijn voor
jongens en meisjes
(ook stereotypering)
Erkennen dat
partners met elkaar
zouden moeten
communiceren over
seksualiteit
Leggen uit dat iemand
van gedachten kan
veranderen en kan
terugkomen op eerder
aangegeven wensen
en grenzen
Geven voorbeelden
waaruit blijkt dat
wensen en grenzen
per situatie kunnen
verschillen
Methoden
Strategieën &
Uitwerking
Modelinge
Personalize risk
Arguments
Informatieverstrekking Consciousness
raising
Actief leren
Tailoring
Tekst
Tekst
Tekst
Modeling
Planning coping
responses
Feedback
Film
Tips
22
Quotes
Tips
Tips
Quotes
Tekst
Tips
Quotes
Quotes
Fotostrip
Can You Fix It
Film
Can You Fix It
Film
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Benoemen factoren
die maken dat iemand
in staat is druk van
een partner om seks
te hebben, te
weerstaan
(Communicatie
vaardigheden,
zelfvertrouwen,
onafhankelijkheid)
Zijn zich bewust
van de gevolgen
van seks zonder
er klaar voor te
zijn, zowel bij
zichzelf als de
ander
Erkennen het belang
van het bij zichzelf
nagaan of ze klaar
zijn voor seks
Beschrijven welke
normen en waarden
ze denken dat
leeftijdsgenoten en
ouders hebben ten
aanzien van seks of
wachten met
geslachtsgemeensch
ap
Laten zien dat ze nee
kunnen zeggen tegen
seks als ze dat willen
Fotostrip
Beslissen geen
seks met de
ander te
hebben tot ze
daar zelf als
ook de andere
klaar voor zijn
Noemen
consequenties van het
hebben van seks als je
er nog niet klaar voor
bent (emotioneel&
Erkennen het belang
van het bij de ander
nagaan of ze klaar
zijn voor seks
Bespreken de sociale
normen die het hen
moeilijk of juist
gemakkelijk maken
om nee te kunnen
zeggen tegen seks
Zijn staat te
achterhalen wat de
ander wil mbt seks
23
beschermingsgedrag)
Beschrijven dat iedere
persoon een eigen
“handleiding” heeft
Weerstaan van druk om
seks te hebben, ook
niet voor cadeautjes of
andere beloning
Leggen uit hoe ze
kunnen achterhalen
wat de ander wil
Methoden
Elaboration
Informatieverstrekking
Geen druk uitoefenen
op een ander om seks
te hebben, ook niet
voor cadeautjes of
andere beloning
Scenario based
risk information
Consciousness
raising
Arguments
Modeling
Modeling
Tailoring
Stimulate
communication
Planning coping
responses
24
Strategieën &
Uitwerking
Tekst
Tekst
Tekst
Quotes
Fotostrip
Quotes
Film
Quotes
Film
Tips
Tips
Tips
Fotostrip
Film
Film
Can You Fix It
Can You Fix It
Film
“Ontsnappen”
uit situaties
die tot
ongewilde seks
kunnen leiden
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Noemen twee
manieren waarop je
aan een situatie kunt
ontsnappen die tot
ongeplande
geslachtsgemeenschap
zou kunnen leiden
Zijn zich bewust
van hun eigen
risico op
ongewilde seks
het moment dat
ze zich in een
risicovolle situatie
bevinden (alleen
met vriend/
vriendin, alcohol
of drugs, dwang,
beloning
“breezer”)
Geven aan een
positieve houding te
hebben ten aanzien
van het ontsnappen
uit risicovolle
situaties (alcohol/
drugs, alleen zijn met
vriend/in of dwang)
Geven aan hoe
anderen aankijken
tegen het besluit om
op een bepaald
zelfgekozen moment
uit de risicosituatie te
ontsnappen
Leggen stap voor stap
uit hoe je uit een
situatie kunt
ontsnappen die kan
leiden tot ongeplande
geslachtsgemeenschap
Leggen uit wat
moeilijk is aan het
ontsnappen van
risicovolle situaties en
hoe je hier mee om
Geven aan zich
bewust te zijn van
mogelijke gevoelens
van spijt als ze niet
tijdig
“ontsnappen”uit de
risicosituatie waarin
25
kunt gaan
Methoden
Consciousness
raising
Actief leren
Tekst
Quotes
Tips
Quotes
Actief leren
Informatieverstrekking
Strategieën &
Uitwerking
ze zich bevinden
Modeling
Modeling / Guided
practice
Quotes
Quotes
Tips
Tekst
Tekst
Film
Can You Fix It
Tips
Can You Fix It
Can You Fix It
Fotostrip
Fotostrip
Fotostrip
Film
Anticipated regret
26
Beslissen om
alleen
gewenste
seksuele
handelingen
te hebben
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Leggen uit wat het
verschil tussen
verbale en fysieke
grensoverschrijding
Zijn zich bewust van
de gevolgen als ze
vooraf geen
beslissing nemen
over wat ze
gewenste
handelingen
Erkennen dat het
belangrijk is je eigen
grenzen te
respecteren
Geven aan wat
anderen in hun
gemeenschap
vinden van het
nemen van je eigen
beslissing ten
aanzien van
seksuele
handelingen
Zijn in staat voor zichzelf
te bepalen wat ze
gewenst seksueel gedrag
vinden
Leggen uit wat de
gevolgen kunnen
zijn van als iemand
over grenzen
heengaat
Erkennen dat het
vervelende gevolgen
kan hebben als
iemand over grenzen
heengaat
Beschrijven waarom
jongeren achteraf
spijt kunnen hebben
van bepaalde
seksuele
handelingen
(achteraf te ver
gegaan, te jong,
niet verliefd etc)
Methoden
Modeling
Informatieverstrek-
Consciousness
raising
Shifting perspectives
Zijn instaat vooraf (bv bij
uitgaan) beslissing
nemen niet verder te
gaan dan eigen wensen
en grenzen (ondanks
alcohol)
Tailoring / Modeling Goal setting
27
king
Strategieën
Tekst
& Uitwerking
Geven wensen
en grenzen aan
en respecteren
deze van de
partner
Tailoring
Quotes
Can You Fix It
Quotes
Tekst
Tekst
Quotes
Film
Tips
Film
Tekst
Fotostrip
Fotostrip
Can You Fix It
Can You Fix It
Sociale invloed
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Leggen uit dat
een goede
partner
wensen en
grenzen
aangeeft en
rekening houdt
met de wensen
en grenzen
van de ander
Zijn zich bewust van de Erkennen dat het
gevolgen als je niet
belangrijk is eigen
duidelijk aangeeft wat
grenzen aan te geven
jouw wensen en
grenzen zijn
Geven aan vertrouwen te
hebben in hun eigen
vermogen wensen en
grenzen aan te geven
Leggen uit dat
het belangrijk
is dat partners Zijn zich bewust van de
communiceren gevolgen als je de
Erkennen dat het
over seks: wat wensen en grenzen van
28
Methoden
wel en wat niet een ander niet
mbt seks incl
respecteert
het evt willen
wachten met
seks
belangrijk is de
wensen en grenzen
van anderen te
respecteren
Informatievers Scenario based risk
information
trekking
Modeling
Planning coping respones
Tailoring
Modeling
Consciousness raising
Strategieën &
Uitwerking
Tekst
Quotes
Fotostrip
Tips
Tips
Can You Fix It
Can You Fix It
Can You Fix It
Film
Tekst
Tekst
Stappenplan
Can You Fix It
Kennis
Quotes
Risicoperceptie
CommuniceLeggen uit dat Zijn zich bewust van de
ren helder
wat je eigenlijk risico’s van niet helder
(niet ambigue) wilt, hetzelfde communiceren
moet zijn als
wat je aan de
ander
communiceert
(verbaal-nonverbaal,
Attitude
Erkennen het belang
van helder
communiceren, zowel
verbaal als nonverbaal
Sociale invloed
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Zijn in staat om helder te
kunnen communiceren
naar een partner
29
symbolisch
verzet)
Geven
voorbeelden
van wat helder
en niet helder
communiceren
naar een
partner(s) is
Methoden
Consciousness raising
Shifting perspectives
Modeling
Tekst
Tekst
Tekst
Tips
Tips
Tips
Tips
Fotostrip
Quotes
Quotes
Can You Fix It
Actief leren
Informatievers
trekking
Strategieën &
Uitwerking
Fotostrip
30
Kennis
Interpreteren correct
wensen en
grenzen
van de
partner
Methoden
Benoemen dat
mensen zowel
verbale als niet
verbale signalen
kunnen uitzenden
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Zien het belang in van
goed interpreteren van
de wensen en grenzen
van de partner
Gaan na hoe
leeftijdsgenoten
bepaalde signalen
mbt wensen en
grenzen
interpreteren
Zijn in staat te
achterhalen wat signalen
mbt wensen en grenzen
van de partner
betekenen
Modeling
Actief leren
Quotes
Quotes
Tips
Can You Fix It
Fotostrip
Can You Fix It
Film
Can You Fix It
Leggen uit dat bij
twijfel beter
gecheckt kan
worden bij de
partner
Zien het belang van
het zonodig checken
van de interpretatie
van wensen en
grenzen van de
partner (handleiding)
Elaboration
Tailoring
Informatieverstrek
-king
Arguments
Strategieën Tekst
&
Uitwerking Tips
Tekst
31
Kennis
Accepteren
of pareren
wensen en
grenzen
van partner
Leggen uit dat het
respecteren van
elkaars wensen en
grenzen de relatie
ten goede komt
Leggen uit dat
zowel een jongen
als een meisje
altijd seks mag
weigeren, ook
binnen een relatie
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Hebben een positieve
houding ten opzicht
van het accepteren
van de wensen en
grenzen van de ander
Zijn zich bewust
van houding van
belangrijke anderen
ten aanzien het niet
accepteren van
wensen en grenzen
van de partner
Zijn in staat wensen van
de ander te accepteren
(als deze overeenkomen
met wat acceptabel is)
Modeling
Modeling
Jongeren noemen
twee voordelen van
het respecteren van
elkaar grenzen
Geven aan in staat te
zijn wensen van anderen
die niet overeenkomen
met eigen wensen te
pareren
Noemen twee nadelen
van het niet
respecteren van elkaar
grenzen
Methoden
Modeling
Modeling
Informatieverstrek
-king
Tailoring
Strategieën Tekst
&
Uitwerking Tips
Planning coping
responses
Tekst
Film
Fotostrip
Quotes
Quotes
Can You Fix It
32
Quotes
Can You Fix It
Tips
Film
Goed
omgaan
met
negatieve
emoties
m.b.t tot
relaties
Kennis
Risicoperceptie
Attitude
Leggen het belang
uit van het op voor
alle partijen
bevredigende
manier beëindigen
van een relatie
Geven aan zich bewust
te zijn van de risico’s op
negatieve emoties bij
weigering
Erkennen het belang
van het goed om
kunnen gaan met
negatieve emoties bij
weigering
Leggen uit dat bij
weigering over
voortzetten of
beëindigen van
een relatie
negatieve emoties
kunnen optreden
Methoden
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Zijn in staat om een
relatie zodanig te
beëindigen dat negatieve
emoties bij de ander
zoveel mogelijk
voorkomen worden
Zijn in staat om te gaan
met de negatieve
emoties die het
beëindiging van een
relatie met zich
meebrengt
Informatieverstrek Consciousness raising
king
Modeling
Persuasive
communication
Modeling
Modeling
Strategieën Tekst
&
Sociale invloed
Tekst
Film
Tips
33
Uitwerking
Tips
Film
Tekst
Film
Tekst
Kennis
Herkennen
de risico’s
van alcohol
en/of drugs
op het
kunnen
bewaken cq
respecteren
van
grenzen
Risicoperceptie
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Leggen uit hoe
alcohol en
drugsgebruik
interpersoonlijk
contact kunnen
beïnvloeden en
daarmee
beslissingen over
seks
Leggen uit dat
gebruik van
alcohol of drugs
kan leiden tot
ongewenste
seksuele
handelingen
(zowel passief als
actief)
34
Methoden
Informatieverstrek
king
Modeling
Strategieën Tekst
&
Uitwerking Tips
Quotes
Kennis
Risicoperceptie
Hebben
inzicht in
het bestaan
van
loverboys
en hun
werkwijze
Beschrijven wat
het fenomeen
loverboy betekent
Zijn zich bewust van
hun eigen
kwetsbaarheid om ten
prooi te vallen aan
loverboys
Beschrijven hoe
loverboys meestal
te werk gaan
Kunnen uitleggen welke
stappen genomen
kunnen worden wanneer
er mogelijk sprake is van
signalering van
loverboyproblematiek
Methoden
Informatieverstrek Consciousness raising
king
Actief leren
Strategieën Tekst
&
Tips
Uitwerking
Strip
Attitude
Sociale invloed
Eigen effectiviteit /
Vaardigheden
Zijn in staat de
werkwijze van loverboys
te beschrijven
Tekst
Tekst
Strip
Strip
Tips
35
Bijlage 2.
Effectonderzoek LoveNsex
Bron: Romeike K. The effectiveness of a web-based intervention aimed at
increasing young Antilleans’ sexual health. Maastricht University, faculty of
health, medicine and life sciences, 2011.
De Universiteit Maastricht heeft in 2011 onderzoek uitgevoerd naar de effecten
van de web-based interventie LoveNsex (Romeike, 2011).
De opzet van deze studie was een Randomized Controlled Trial (RCT). De
deelnemers werden willekeurig toegewezen aan ofwel een interventiegroep of
een wachtlijst controlegroep. De interventiegroep kreeg toegang tot de
'LoveNsex' interventie. De controlegroep kreeg pas toegang tot 'LoveNsex' nadat
het onderzoek was afgerond.
Doel van het onderzoek
Het doel van het onderzoek was om de effectiviteit van de web-based
interventie, de website 'LoveNsex', in het positief beïnvloeden van de seksuele
gezondheid van Antilliaanse jongeren te evalueren. Hiernaast was het onderzoek
gericht op de beoordeling van de bruikbaarheid en het gebruik van de
"LoveNsex" website. Daarom is naast een effect-evaluatie ook een procesevaluatie uitgevoerd. Onderdeel van de procesevaluatie is de beoordeling door de
deelnemers van de bruikbaarheid en het gebruik van de website. Om het
daadwerkelijke gebruik van de interventie te evalueren, werden gegevens
verzameld over hoe vaak de website is bezocht en welke componenten vooral.
Op basis van theorieën en bewijzen in de wetenschappelijke literatuur en op
basis van de inhoud van de website, zijn de belangrijkste uitkomstmaten voor de
effectevaluatie: veranderingen in kennis, gepercipieerde verantwoordelijkheid,
risico-perceptie, attitude, self-efficacy, en de intentie van Antilliaanse jongeren
met betrekking tot: soa-preventie, preventie van ongeplande zwangerschap en
het bespreken van wensen en grenzen.
De onderzoeksvraag die is beantwoord: Heeft de web-based educatieve
interventie 'LoveNsex' invloed op het verbeteren van de seksuele gezondheid van
Antilliaanse jongeren tussen 15-25 jaar die in Nederland wonen en op de
Antillen, in vergelijking met een controlegroep die de website niet bezoekt.
Deelvragen die worden behandeld zijn:
• Hebben Antilliaanse jongeren die de website 'LoveNsex' bezoeken gunstiger
scores op kennis, waargenomen verantwoordelijkheid, risico-perceptie, attituden,
self-efficacy en intentie met betrekking tot het gebruik van condooms, het
gebruik van anticonceptie, het aangeven van wensen en grenzen, het
voorkomen van soa's, en onbedoelde zwangerschap, vergeleken met jonge
Antillianen die de de sub-site niet bezoeken?
• Laten Antilliaanse jongeren die de website 'LoveNsex' hebben bezocht
gunstiger scores zien op gezond seksueel gedrag met betrekking tot het gebruik
van condooms, het gebruik van anticonceptie, het aangeven van wensen en
grenzen, het voorkomen van soa's en ongewenste zwangerschap, vergeleken
met Antilliaanse jongeren die niet naar de sub-site gaan?
Hiernaast werd de bruikbaarheid van de website beoordeeld. De
onderzoeksvraag was: Is de 'LoveNsex' website gebruiksvriendelijk en
aantrekkelijk voor Antilliaanse jongeren? Deelvragen die worden behandeld zijn:
Methoden
Hieronder wordt een beschrijving gegeven van het onderzoek dat is uitgevoerd.
Eerst worden de onderzoeksopzet, de inclusiecriteria voor de doelgroep en de
procedure beschreven. Hierna worden de meetinstrumenten toegelicht en wordt
een schets gegeven van de statistische analyse.
Opzet van het onderzoek
De opzet van het onderzoek was een Randomized Controlled Trial (RCT). De
deelnemers werden willekeurig toegewezen aan ofwel een interventiegroep of
een wachtlijst controlegroep. De interventiegroep kreeg toegang tot de
'LoveNsex' interventie. De controlegroep had aanvankelijk geen toegang tot de
interventie, maar pas nadat het onderzoek was afgerond.
De RCT was inclusief een pre-test en twee post-testen bij beide groepen. De pretest (T0) werd direct uitgevoerd voordat de interventie groep een bezoek aan de
website bracht. De eerste nameting (T1) werd uitgevoerd twee weken na T0, en
de tweede nameting (T2) werd uitgevoerd vier weken na T1. Bij T0, werden
demografische gegevens, gedragsdeterminanten en gedrag gemeten. Bij T1
werden alleen de determinanten gemeten. Daarnaast werd een usability
vragenlijst ingevuld door de deelnemers van de interventiegroep. Bij T2, werd
het gedrag van beide groepen opnieuw gemeten. Nadat de T2 meting was
voltooid kreeg de controlegroep toegang tot de website. Men kreeg twee weken
de tijd om de website te bezoeken.
Hierna, werd de controle groep gevraagd om de usability-vragenlijst in te vullen.
Deelnemers
De inclusiecriteria voor het onderzoek waren: het zijn jongeren van Antilliaanse
afkomst, tussen 15 en 25 jaar oud, en woonachtig in Nederland of op de Antillen.
Bovendien moesten ze toegang tot internet en een e-mailaccount hebben om
deel te nemen aan de studie.
Vijfenvijftig deelnemers in de leeftijd tussen 15 en 25 jaar hebben T0 en T1
volledig afgerond. De Pearson’s Chi-kwadraat test en de t-test leverden geen
significante verschillen tussen de groepen met betrekking tot demografische
kenmerken. Meer dan twee derde van de deelnemers was vrouw en de
gemiddelde leeftijd was 20,5 jaar. Slechts enkele deelnemers hadden kinderen of
een kinderwens voor het komende jaar.
37
Meetinstrumenten
Twee soorten meetinstrumenten werden gebruikt in dit onderzoek: 1)
Vragenlijsten en 2) Google Analytics. Met de self-report vragenlijst werd het
seksueel gedrag en de determinanten van dit gedrag gemeten. Met een andere
zelfrapportagelijst, de 'usability' vragenlijst, werd de gebruiksvriendelijkheid en
de aantrekkelijkheid van de website 'LoveNsex' gemeten. Google Analytics werd
gebruikt om de proces evaluatie te ondersteunen en was een aanvulling op het
usabality vragenlijstonderzoek. Door middel van Google Analytics, kan informatie
worden verzameld over het gebruik van een bepaalde website. Men kan
bijvoorbeeld nagaan hoe vaak een website wordt bezocht en welke componenten
het meest. In de volgende paragrafen worden de meetinstrumenten meer in
detail beschreven.
Metingen effect-evaluatie
De effect-evaluatie is uitgevoerd door middel van een door de deelnemers in te
vullen vragenlijst op drie momenten (T0, T1 en T2). Bij T0, werden de
demografie, determinanten en het gedrag van de deelnemers gemeten middels
een vragenlijst met 92 vragen. Bij T1 werden alleen de determinanten gemeten.
Dezelfde determinant vragenlijst werd gebruikt bij T0 bestaande uit 67 vragen.
Bij T2, werd alleen het gedrag gemeten. Dezelfde vragen mbt gedrag werden
gesteld bij T0, met het verschil dat bij de T2 vragenlijst het gedrag van
respondenten van de de afgelopen vier weken (niet gedurende het hele leven,
zoals bij de gedrags meting bij T0). De vragenlijst over het gedrag bestond uit
19 vragen. Gedrag werd niet gemeten bij T1, aangezien werd aangenomen dat
er geen significante verandering in seksueel gedrag zou optreden tijdens de
eerste twee weken na de start van de interventie.
Beschrijving van de vragenlijst
De vragenlijst die werd gebruikt bij T0 begint met items over demografische
gegevens, met inbegrip van gender (man, vrouw), geboortedatum, woonplaats ,
opleidingsniveau), etnische groep (Antilliaanse, Nederlandse, Anders), het aantal
kinderen en de kinderwens in het komende jaar.
Hiernaast werden cognitieve determinanten van de deelnemers gemeten. Ten
eerste vier waar/niet uitspraken toetsten de 'kennis over onderwerpen mbt
seksuele gezondheid, bijvoorbeeld:'je kunt een soa oplopen als je slechts een
keer seks hebt zonder condoom
Vervolgens werd de mening van de deelnemers gevraagd over wie
verantwoordelijk is voor het gebruik van anticonceptie en wie bepaalt wat er
gebeurt tijdens de geslachtsgemeenschap. Drie vragen werden gebruikt in dit
domein: 'Wie is naar uw mening verantwoordelijk voor het bij je dragen van een
condoom?', 'Wie is naar jouw mening verantwoordelijk voor het gebruik van een
condoom?' En 'Wie is volgens jou verantwoordelijk voor de beslissing wat er
gebeurt tijdens geslachtsgemeenschap? '(alleen meisjes, vooral meisjes, beiden,
vooral jongens, alleen jongens).
38
Vragen over de risicoperceptie ten aanzien van soa’s of zwanger te raken door
iemand of zelf iemand zwanger te maken werd gevraagd middels zeven
uitspraken, zoals: 'De kans dat ik ooit en soa zal oplopen is klein' (helemaal mee
eens……. geheel mee oneens).
De houding van de deelnemers met betrekking tot anticonceptiegebruik,
ongeplande zwangerschap en het aangeven van wensen en grenzen werd
gemeten middels 24 stellingen. Een voorbeeld van een uitspraak was: 'Het
gebruik van een condoom om soa / hiv te voorkomen, is voor mij ...' antwoorden
kunnen worden gegeven op diverse 5-punts Likert schaal die varieerde van zeer
slecht tot zeer goed, nutteloos tot nuttig, onbelangrijk tot belangrijk, moeilijk tot
gemakkelijk en ongemakkelijk tot gemakkelijk.
Self-efficacy (SE) werd gemeten door negen uitspraken mbt het 'vermogen tot
het uitvoeren van bepaalde seksueel gedrag. Een voorbeeld is 'Ik ben in staat om
het voorspel / geslachtsgemeenschap te stoppen om een condoom te gebruiken'
(zeker niet…. zeker). Drie schalen zijn gemaakt: S-E condoomgebruik met drie
items, SE mbt het aangeven van wensen en grenzen met drie items en SE mbt
het accepteren van wensen en grenzen, met twee items. Een vraag mbt SE pil
werd alleen aan meisjes gesteld.
Tenslotte, werd de intentie van deelnemers om gezond seksueel gedrag te tonen
gemeten, zoals het gebruik van condooms, het gebruik van anticonceptie en het
aangeven van wensen en grenzen. Tien scenario's en vragen werden
gepresenteerd. Een voorbeeld vraag is: 'Stel, je wilt seks hebben met je partner.
Ben je van plan om een condoom te gebruiken? (Zeker niet….. zeker).
De vragenlijst bij T0 eindigde met vragen over seksueel gedrag van de
deelnemers tijdens hun leven. Vijf van de vragen gingen over (seksuele) relaties:
'Hoeveel seksuele partners heb je gehad tijdens je leven?', 'Heb je een relatie op
dit moment?', 'Heb je seks gehad met je huidige partner?' , 'Wat voor soort
relatie heb je met je huidige partner?' en 'Wat voor relatie had je met je laatste
sekspartner?'.
Verder werden vijf vragen gesteld over het feitelijke gedrag met betrekking tot
de aangeven en accepteren van wensen en grenzen: 'Heb je het met je huidige
partner over wat je wilt en wat je niet wilt als je seks gaat hebben', 'Heb je het
met je laatste sekspartner gehad over wat je wilt en wat je niet wilt als je seks
gaat hebben?', ' Heb je ooit seks gehad, terwijl je dat niet wilde? ',' Heb je ooit
geprobeerd om je partner over te halen om seks te hebben, ofschoon je partner
geen seks wil hebben?‘ en 'Ben je ooit boos geworden om seks te hebben,
ofschoon je partner geen seks wilde hebben? '.
Daarnaast werden zeven vragen gesteld over het gebruik van condooms en
anticonceptie: 'Stel je gaat seks hebben met je huidige partner. Ga je condooms
gebruiken? ',' Heb je condooms gebruikt tijdens de geslachtsgemeenschap met
de laatste sekspartner ', ‘Als je geen condoom hebt gebruikt met je laatste
39
sekspartner, heb je iets gedaan om te voorkomen dat je een soa oploopt?'. 'Heb
jij en je laatste sekspartner iets gedaan om zwangerschap te voorkomen?' 'Had
je een condoom bij je tijdens de afgelopen 12 maanden?'. 'Heb je de pil
gedurende de afgelopen 12 maanden gebruikt?' en 'Hoe vaak heb je vergeten
om de pil op tijd in te nemen?'
Ook werd de deelnemers gevraagd of ze ooit een soa-test hebben gedaan en wat
eventueel de uitslag was.
Metingen proces-evaluatie
Twee instrumenten werden gebruikt voor de proces-evaluatie: een self-report
usability vragenlijst en Google Analytics. Beide instrumenten worden hieronder
beschreven.
Usability vragenlijst
Het eerste instrument dat werd gebruikt in het kader van de procesevaluatie was
een usability vragenlijst, bestaande uit 40 vragen. Deze vragenlijst bevatte een
vraag met betrekking tot de frequentie van de bezoeken aan de website:
LoveNsex' 'Hoe vaak heb je de site bezocht'.
De vragenlijst bevatte verder twee vragen over de website onderdelen: 'Welke
website onderdelen heb je bezocht?' En 'welk onderdeel vond je het
belangrijkst?'
Vervolgens waren er vijf vragen over de beoordeling van de deelnemers over
deze onderdelen. Voorbeeldvragen waren: "Welke onderdelen van de 'LoveNsex'
site vind je het meest interessant? 'En' Welke onderdelen vind je saai? '
Een ander domein bevatte drie uitspraken over de begrijpelijkheid/duidelijkheid
van de 'LoveNsex' website: 'Ik vind de informatie die ik lees op de' LoveNsex
'website ...' De deelnemers beanwoordden dit via een drie 5-punts schaal
variërend van zeer onduidelijk tot zeer duidelijk, erg slecht leesbaar tot erg goed
leesbaar en zeer moeilijk te begrijpen tot zeer gemakkelijk te begrijpen.
Vervolgens werden zes uitspraken over de relevantie van de website gegeven.
Voorbeelden van uitspraken zijn: 'De website LoveNsex is belangrijk voor mij' en
'De website bevat de informatie die ik zoek' .
Twee andere uitspraken over de geloofwaardigheid van de website: 'Ik vond de
informatie van de website ...' Antwoord mogelijkheden varieerden van zeer
geloofwaardig/realistisch tot zeer betrouwbaar en van zeer onrealistisch tot zeer
realistisch op een 5-puntsschaal.
Daarnaast werd een vraag gesteld of de 'LoveNsex' website beangstigend was :
'Ik vond de informatie die ik lees ...' (erg beangstigend, een beetje, niet
beangstigend/niet geruststellend, een beetje geruststellend, erg gerusstellend).
Er werden vijf stellingen over de nieuwheid /bekendheid van de website
40
gepresenteerd. Een uitspraak was: 'Voor mij is de informatie op de website ...'
Mensen moesten vervolgens antwoorden op een drie 5-punts schaal variërend
van zeer bekend tot zeer onbekend, zeer onvolledig tot zeer compleet en veel te
weinig tot veel te veel. Andere uitspraken waren: 'Ik kon niet alle informatie
vinden die ik zocht op de website' en 'De website bevat veel informatie die ik al
wist'.
De volgende vijf uitspraken betreffen de gebruiksvriendelijkheid van de website
'LoveNsex'. Voorbeelden van uitspraken waren: 'Ik kan op de website snel de
dingen vinden die ik zoek. Het is gemakkelijk om je weg te vinden op de website'
en 'Het was gemakkelijk om de website voor de eerste keer te gebruiken'.
De volgende twee vragen gingen over de lay-out van de website: 'Wat is je
mening over de lay-out van de website?' En 'Welk rapportcijfer zou je de website
geven?' De antwoordcategorieën voor de eerste vraag varieerden van erg mooi
tot erg lelijk en van erg leuk tot erg stom op een 5-puntsschaal.
Het volgende domein bevatte een vraag over hoe vaak de gebruikelijke
kitatin.com website is bezocht: 'Hoe vaak bezoek je normaal de kitatin.com
website?'
Tot slot waren er drie vragen over het toekomstige gebruik van de website. De
vragen waren: 'Ben je van plan vaker naar LoveNsex van kitatin toe te gaan?'
'Ben je van plan om je vrienden te vertellen over de site?' En 'Denk je dat je de
informatie van de website kunt gebruiken?'
Google Analytics (http://www.google.com/intl/en_uk/analytics/) is een online
programma dat het voor eigenaren van een website mogelijk maakt om te
beoordelen wat gebruikers doen op de site. Deze tool werd gebruikt om te
bepalen hoe vaak de 'LoveNsex' website is bezocht, welke onderdelen het vaakst
werden bezocht, door hoeveel mensen en hoe lang bezoekers op de website
bleven. Ook werd geëvalueerd of mensen terugkomen naar de website. De
'LoveNsex' website was niet toegankelijk voor het publiek en daarom alleen
beschikbaar voor de deelnemers aan het ondezoek. Google Analytics-gegevens
werden verzameld van de deelnemers die de eerste zeven weken nadat de site
online was, de website bezochten, waaronder ook deelnemers die de
vragenlijsten niet volledig hadden ingevuld.
Analyse
Voor de datanalyse werd het programma SPSS 18 gebruikt. De betrouwbaarheid
/ correlatie van de items werd getest met Cronbach's Alpha of Pearson's
correlatie. Items met een Cronbach's Alpha van α = 0,60 of hoger, of een
Pearson's correlatie van r = 0,30 of hoger, werden betrouwbaar geacht. Als de
items betrouwbaar waren, werden schalen gevormd voor gepercipieerde
verantwoordelijkheid, risicoperceptie, attitude, self-efficacy en intentie. Voor
kennis werd een somscore gevormd.
41
Voor de data van de nameting (T1), werd een MANOVA toets toegepast om het
totale effect van de interventie te evalueren.
Frequentie analyses werden gebruikt voor een overzicht van de resultaten van de
usability vragenlijst bij T1. Frequentietabellen werden gemaakt voor het aantal
bezoeken aan de verschillende onderdelen van de site, de beoordeling van een
bezoek, positief of negatief en hoe vaak de deelnemers de kitatin.com website
normaal gesproken bezoeken. Bovendien werd per bezocht onderdeel nagegaan
hoeveel deelnemers het eens waren wat betreft de mening over de leesbaarheid,
duidelijkheid, begrijpelijkheid, relevantie, betrouwbaarheid, angstaanjagendheid,
bekendheid/nieuwheid, compleetheid, geschiktheid, vindbaarheid, bekendheid,
bruikbaarheid, lay-out, nut, toekomstig gebruik, en de aanbeveling aan anderen
om de site te bezoeken.
Resultaten
Omdat deelnemers die geen condoom hebben gebruikt bij de baseline
beschouwd worden als een hoog-risico groep om een soa of een ongeplande
zwangerschap te krijgen, werd een ANOVA toets voor deze risicogroep toegepast
om de cognitieve determinanten te beoordelen of veranderingen in deze groep
werden bereikt. De resultaten toonden een interventie effect voor de intentie om
condooms te gebruiken met een exclusieve partner voor jongeren die zelden of
nooit condooms gebruikten bij baseline (N = 16), F (1, 14) = 4,92, p = 0.04,
ηp2 = 0.26, Mintervention = 2.80 (SD = 0.91), Mcontrol = 1.82 (SD = 0.78).
Zowel ANOVA's als ANCOVA’s toonden voor de andere attitude en intentie
schalen geen interventie effecten aan.
Uit de gemiddelden en SD van de TO en T1 van de gehele steekproef blijkt dat
sommige T0 scores van de deelnemers al gunstig waren bij de 0 meting, zoals
kennis, waargenomen verantwoordelijkheid, houding, eigeneffectiviteit en
intentie. De risicoperceptie was laag bij zowel pre-als post-test.
Proces-evaluatie
De resultaten van de procesevaluatie worden hieronder beschreven, eerst de
resultaten van de usability vragenlijst, daarna de resultaten van Google
Analytics.
Resultaten usability
Eenentwintig deelnemers hebben de usablity vragenlijst bij T1 volledig afgerond.
Ongeveer de helft van de groep gaf aan dat ze de LoveNsex website meerdere
malen hebben bezocht (N = 11), 33%, (N = 7) bezocht de site twee keer en
14% (N = 3) bezocht de site een keer. Het meest bezochte deel van de website
is veilig vrijen (N = 17), gevolgd door soa's (N = 14) en zwangerschap (N = 10).
De onderdelen LoveNsex meisjes en LoveNsex jongens werden bezocht door
respectievelijk 11 en 10 personen. Het onderdeel wensen en grenzen werd
bezocht door zes personen, en de chat en de Sense Infolijn werden niet bezocht.
Wat betreft het belang van de vijf onderdelen van de website, werden de
42
thema’s veilig vrijen en soa het vaakst als belangrijk beoordeeld (N = 15 elk).
Het onderdeel zwangerschap werd als belangrijk beoordeeld door 10 personen.
De onderdelen LoveNsex meisjes en wensen en grenzen werden door vijf
respondenten belangrijk gevonden, en LoveNsex jongens door vier personen.
Middels drie positieve eigenschappen (interessant, leuk en mooi) en twee
negatieve eigenschappen (stom en saai) konden de deelnemers de website
beoordelen. Onderdelen die het vaakst werden beschouwd als leuk waren liefde
en seks meisjes, veilig vrijen en soa's met 7 personen elk, gevolgd door het
onderdeel zwangerschap dat door 6 personen als leuk werd beoordeeld. Het
onderdeel wensen en grenzen werd door 4 mensen als leuk beoordeeld en liefde
en seks jongens door 3 personen. Bovendien werden de onderdelen veilig vrijen
en soa's (11 ratings) het vaakst als goed beoordeeld, gevolgd door
zwangerschap (7 ratings) en wensen en grenzen (4 ratings). Minst vaak werden
liefde en seks meisjes (2 ratings) en liefde en seks jongens (1 beoordeling) als
goed beoordeeld. Het onderdeel dat het vaakst werd beschouwd als interessant
was veilige seks met 10 stemmen. Het onderdeel zwangerschap werd als
interessant beoordeeld door 8 personen, het onderwerp soa's door 7 personen.
Minst vaak beoordeeld als interessant waren liefde en seks jongens (5 personen),
wensen en grenzen (5 personen) en liefde en seks meisjes (4 personen). Al met
al is het onderdeel safe sex positief beoordeeld door het hoogste aantal
personen, vergeleken met alle andere onderdelen, gevolgd door soa en
zwangerschap.
Onderdelen die het vaakst beschouwd werden als stom waren de onderdelen
liefde en seks meisjes en wensen en grenzen met elke vier ratings. Het
onderwerp Veilig vrijen vonden drie mensen stom en liefde en seks jongens twee
personen. Drie deelnemers beschouwden het onderdeel soa als saai, gevolgd
door liefde en seks meisjes en veilige seks met elk twee ratings. De onderdelen
liefde en seks jongens en wensen en grenzen werden beoordeeld als saai door
elk een persoon.
In totaal beoordeelden slechts een paar respondenten de websiteonderdelen
negatief. Een chi-kwadraat test toonde geen verschillen tussen mannen en
vrouwengroepen mbt de positieve en negatieve ratings van de interventie
onderdelen, p> 0.05.
De antwoorden op de uitspraken van de usability vragenlijst (N=21, interventie
enige groep) laten zien dat de website door de meeste deelnemers positief wordt
geëvalueerd. De site is voor de meeste jongeren begrijpelijk, relevant,
betrouwbaar, eenvoudig te gebruiken en heeft een goede vormgeving/ lay-out.
Ook geven de meeste respondenten aan dat de site noch beangtigend noch
geruststellend was. Volgens het merendeel van de deelnemers is de informatie
op de website volledig en nuttig.
Bovendien zouden de meeste deelnemers de website ook in de toekomst
bezoeken en aanbevelen aan vrienden.
43
Men vond de informatie nuttig, gemakkelijk te vinden en de hoeveelheid
informatie die nodig was, was voldoende. Echter, veel deelnemers gaven aan dat
zij al bekend zijn met de meeste informatie.
Resultaten van Google Analytics
Google Analytics heeft aanvullende informatie verstrekt over het website gedrag
van de deelnemers in de interventiegroep. De resultaten laten zien dat de
'LoveNsex' website 251 keer werd bezocht door 162 mensen in totaal in de
eerste zeven weken na de start van de interventie. Deze periode is gekozen
omdat dit de termijn was waarbinnen de deelnemers van de interventie die
volledig ingevulde T0 en T1 de website kan hebben bezocht. Gemiddeld werd de
website ongeveer 5 keer per dag bezocht en bij elk bezoek werden ongeveer 7,5
pagina's binnen de 'LoveNsex' website geopend, waaronder herhaalde bezoeken
aan dezelfde pagina. Informatie over het totale aantal pagina’s van de website
was niet beschikbaar. Er werden echter in totaal 98 bladzijden van de website
bezocht.
Het onderdeel dat het vaakst werd bezocht was liefde en seks meisjes met 365
bezoeken. Items die werden bezocht bij het liefde en seks meisjes thema waren:
liefde en relaties (84 bezoeken), homoseksualiteit (80 bezoeken), seks (77
bezoeken), loverboys (64 bezoeken) en seks en internet (60 bezoeken). Het
onderdeel soa's (158 bezoekers) werd vooral bezocht voor omschrijvingen van
soa's (60 bezoeken), soorten soa's (54 bezoeken) en soa-testen (44 bezoeken).
Ook werd het onderdeel wensen en grenzen met 128 bezoeken vaak bezocht.
Hier, zochten deelnemers naar informatie over wat ik wil (69 bezoeken), wat wil
de ander (35 bezoeken) en vervelende ervaringen (24 bezoeken). Verder werd
het onderdeel veilig vrijen nogal vaak bezocht (122 bezoeken). Mensen zochten
daar naar informatie over de pil (42 bezoeken), condooms (37 bezoeken) en de
belangrijkste informatie over veilig vrijen (35 bezoeken).
Minder bezocht werden de onderdelen zwangerschap (96 bezoeken) en de liefde
en seks jongens (87 bezoeken). Wat betreft het onderdeel zwangerschap, keek
men vooral naar de filmjes en foto's (71 bezoeken) en wat te doen in geval van
een zwangerschap (25 bezoeken). Met betrekking tot het liefde en seks jongens
onderdeel, zochten bezoekers informatie over homoseksualiteit (30 bezoeken),
liefde en relaties (24 bezoeken), seks (17 bezoeken) en seks en internet (16
bezoeken).
43.03% van de bezoekers van de site bezocht de site opnieuw, terwijl 56.97%
nieuwe bezoekers waren die slechts een keer op de website kwamen. 38.65%
van de mensen bleef slechts 0-10 seconden op de website. 11.45% bleef er
minder dan een minuut, 14.34% 1-3 minuten, 19.12% gedurende 3-10
minuten, 9,96% bleef er 10-30 minuten en 6,37% bleef op de site voor meer
dan 30 minuten. De gemiddeld duur die bezoekers besteedden aan de website
was 6.41 minuten in deze zeven weken. Volgens deskundigen is dat erg lang.
De gegevens van Google Analytics wijken af van de self-report usability
44
vragenlijst. De meeste respondenten zeggen dat ze de website tenminste twee
keer hebben bezocht, terwijl uit de Google Analytics data blijkt dat meer dan de
helft van de bezoekers de site slechts een keer bezochten. Ook bleek uit de
resultaten van de usability enquête dat veilig vrijen het meest bezochte deel van
de website is, terwijl Google Analytics laat zien dat andere onderdelen vaker
(liefde en seks meisjes, soa's, wensen en grenzen) werden bezocht. Hiernaast
zijn volgens Google Analytics de minst bezochte onderdelen van de website
zwangerschap en liefde en seks jongens. Echter uit de zelfrapportage van de
deelnemers bleek dat het minst bezochte onderdeel wensen en grenzen was.
Discussie
Het doel van het onderzoek was om de effecten van de web-based educatieve
interventie 'LoveNsex' op de seksuele gezondheid van Antilliaanse jongeren te
evalueren. Dit gezondheidsgedrag bevatte onder meer de volgende drie
onderdelen: ten eerste, de effecten op soa-preventief gedrag, waaronder het
gebruik van condooms, ten tweede, het effect van de interventie op de
preventie van ongeplande zwangerschap, waaronder het gebruik van condooms
en anticonceptie, en ten derde, de effectiviteit op het aangeven en respecteren
van seksuele wensen en grenzen van de deelnemers werden geëvalueerd.
Daarnaast werden de effecten van de interventie op de cognitieve determinanten
die seksuele gezondheid gedrag beïnvloeden onderzocht, te weten: kennis,
waargenomen verantwoordelijkheid, risicoperceptie, attitude, self-efficacy en
intentie.
Cognitieve determinanten op T1
De resultaten laten zien dat vergeleken met de controlegroep, de interventie
groep positiever scoorde op de attitude praten met de partner over seksuele
wensen en grenzen twee weken na de pre-test. Bovendien gold voor de
deelnemers die zelden of nooit condooms gebruikten vóór het bezoek aan de
online-interventie, dat hun scores op de intentie om condooms te gebruiken met
een exclusieve partner hoger waren voor de deelnemers in de interventiegroep
dan in de controlegroep. Hoewel dit verschil niet significant meer was wanneer
werd gecorrigeerd voor de pre-testgegevens, was de effectsize groot. Het nietsignificant zijn na correctie voor baseline data kan worden toegeschreven aan
een lage power.
Deze resultaten bevestigen de bevindingen uit eerdere studies naar webgebaseerde interventies om de cognities van jongeren mbt seksuele
gezondheidsgedrag positief te beinvloeden (Mevissen et al., 2011; Lou et al.,
2006). Mevissen en collega's (2011), bijvoorbeeld, vonden een effect van een
web-interventie op de intentie van de deelnemers, dat in lijn is met het effect dat
werd gevonden in het huidige onderzoek. Het effect in de studie van Mevissen en
collega's (2011) had verband met het voornemen om een soa-test te bespreken
met de partner, terwijl in de huidige studie een effect gevonden werd op de
intentie om condooms te gebruiken. Verder werd in een studie van Lou en
collega's (2006) een effect gevonden van een web-based seksuele
45
voorlichtingsprogramma op de attitude van de deelnemers, die ook werd
gevonden in de huidige studie. Meer specifiek, Lou en collega's (2006) vonden
dat de houding van de deelnemers mbt anticonceptie gebruik was verbeterd,
terwijl de onderhavige studie een verbetering liet zien van de houding om te
praten over seksuele wensen en grenzen met de partner. De resultaten van het
huidige onderzoek en voorafgaande onderzoeken tonen dus de effectiviteit aan
van web-based seksuele voorlichtings interventies wat betreft het beïnvloeden
van cognitieve aspecten. Hiernaast is internet een zeer populaire bron om naar
informatie over seksualiteit te zoeken (De Graaf, 2012.).
Verder ondersteunen de gevonden effecten in deze studie de resultaten van de
onderzoeken van een soa-preventie programma voor jonge Antilliaanse en
Surinaamse vrouwen, dat wijst op een positief interventie effect op de cognitie
van de deelnemers mbt seks-gerelateerde zaken (Bertens, Elling, van den Borne
& Schaalma, 2009). Het onderzoek betref de effecten van een groeps interventie
waarbij door peers seksuele voorlichting werd gegeven aan jonge Antilliaanse en
Surinaamse vrouwen (Bertens et al., 2009). De resultaten tonen aan dat deze
interventie effectief was in o.a. het verbeteren van de houding van de
deelnemers mbt seksuele issues, wat in overeenstemming is met de resultaten
van de huidige studie waarbij ook een effect op attitude wordt gevonden. Meer
precies, in de studie van Bertens en collega's (2009) werd een effect gevonden
tav de houding om condooms te gebruiken, en de houding ten opzichte van
monogamie en attitude te onderhandelen over veilige seks. Ter vergelijking, in
de huidige studie werd een positief effect gevonden mbt de attitude om seksuele
wensen en grenzen met de partner te bespreken. Deze bevindingen geven aan
dat de seksuele voorlichtingsinterventie effectief is voor de specifieke groep
jongeren van Antilliaanse afkomst. Aangezien de meeste deelnemers aan deze
studie een relatie hadden, is een mogelijke verklaring voor de effectiviteit dat de
educatieve interventie hun situatie evenaart, met name, omdat ze meer seks
kunnen hebben dan mensen die geen relatie hebben (Bertens et al., 2009).
Vooral het onderdeel over het communiceren over seksuele wensen en grenzen
kan meer invloed hebben op deelnemers die een relatie hebben, want er is meer
vertrouwen tussen de seksuele partners in vergelijking met seksuele partners die
geen relatie hebben. Daardoor kan het voor hen gemakkelijker zijn om te praten
over seksuele problemen met de partner. Dienovereenkomstig, zou de website
erin geslaagd zijn de houding van de deelnemers te veranderen mbt het
aangeven van wensen en grenzen omdat de meesten van hen een relatie
hadden. Dit patroon gaat echter waarschijnlijk niet op voor de verhoogde intentie
om condooms te gebruiken, zoals eerdere onderzoeken lieten zien blijkt dat
condoomgebruik in vaste relaties vrij laag is (Kershaw et al., 2003;. Kuypers,
Bakker en Zimbile, 2008; Macaluso et al., 2000). Dit kan vooral het gevolg zijn
van het feit dat partners elkaar vertrouwen (Roye & Seals, 2001) en denken dat
de partner waarschijnlijk geen soa heeft (Kershaw et al., 2003;. Kuypers, Bakker
en Zimbile, 2008). Dienovereenkomstig blijven de redenen voor het effect van de
interventie van de 'LoveNsex' op de intentie om condooms te gebruiken met een
46
exclusieve partner onduidelijk.
Het onderhavinge onderzoek is het eerste dat een effect van een web-based
benadering van jonge Antillianen in Nederland en op de Antillen laat zien. Het
gedrag van de bezoekers ondersteunt deze bevinding. Google Analytics laat
inderdaad zien dat de deelnemers de bezochte website onderdelen die gericht
zijn op het verbeteren van cognitieve determinanten met betrekking tot wensen,
grenzen en condooms gebruiken, vaker bezoeken dan andere website
componenten. De onderdelen die ze het vaakst bezochten waren: wensen en
grenzen, veilig vrijen en soa's. Aangezien de attitude tav wensen en grenzen,
alsmede de intentie om condooms te gebruiken bij Antilliaanse jongeren na twee
weken positiever werd, kan van een interventie effect worden gesproken).
De effectiviteit van de website componenten kunnen het gevolg zijn van de hoge
populariteit van internet onder jonge Antillianen. De Graaf et al (2005) vonden
inderdaad dat jonge Antillianen websites als bron voor seks-gerelateerde
informatie positiever beoordeelden dan andere informatiebronnen, zoals boeken,
tijdschriften of GGD-en in Nederland. Dienovereenkomstig, zou de 'LoveNsex'
website de deelnemers kunnen hebben gemotiveerd de informatie die ze lezen
daadwerkelijk te gebruiken/toe te passen, wat resulteert in een positiviere
houding mbt het uiten van wensen en grenzen en een hogere intentie om
condooms te gebruiken met een exclusieve partner.
Een andere uitkomst van het onderhavige onderzoek was dat meisjes in de
controlegroep hoger scoorden op de intentie om de anticonceptiepil te gebruiken
dan meisjes in de interventiegroep. Deze bevinding is niet in lijn met eerdere
onderzoeken waarbij ten minste een klein positief effect werd gevonden van
computer-based seksuele gezondheid interventies op de intentie van gezond
seksueel gedrag (Bailey et al., 2010;.. Blas et al., 2010). Uit een overzicht van
Bailey en collega's (2010), bijvoorbeeld, werd een klein effect gevonden van
computer-based interventies op de intentie van mensen om veilig te vrijen, zoals
onderhandelen over veilig vrijen en het gebruik van condooms.Ter vergelijking,
de huidige studie vond geen verbetering van het voornemen om de pil te
gebruiken. Verder liet onderzoek van Blas en collega's (2010) zien dat een webbased interventie effectief was mbt het verhogen van de intentie van mannen die
seks hebben met mannen (MSM) om een hiv-test te doen. In de huidige studie,
echter, werd een negatief effect gevonden op de intentie van de deelnemers. De
vergelijking van de huidige studie met deze twee studies wordt echter beperkt
omdat het bij het onderzoek van Bailey et al (2010) en Blas et al (2010) om
verschillende doelgroepen gaat, zoals MSM. Echter in zijn algemeenheid tonen de
twee studies de effectiviteit van web-based seksuele voorlichtingsinterventies
mbt intentie, hetgeen niet het geval is in de huidige studie. Bovendien is het
resultaat dat de intentie om de pil te gebruiken niet toenam in de
interventiegroep tegenstrijdig, aangezien uit Google Analytics bleek dat
informatie over de anticonceptiepil vaker werd bekeken dan informatie over
condooms. Als de intentie om condooms te gebruiken inderdaad toenam nadat
47
respondenten de website hadden bezocht, kan hetzelfde worden aangenomen
mbt de intentie om de anticonceptiepil te gebruiken. Echter, het tegendeel bleek
in deze studie, namelijk een negatief interventie effect op het voornemen van
meisjes om de anticonceptiepil te gebruiken.
De resultaten kunnen worden verklaard door externe omstandigheden die de
intentie van de respondenten beïnvloedde. Daarnaast hebben deelnemers in de
controlegroep mogelijk sociaal wenselijke reacties gegeven bij de follow-up na 2
weken, in combinatie met een pretest effect. Een verklaring voor een lagere
intentie score mbt het gebruik van de pil onder meisjes in de interventiegroep is
moeilijk te geven. Een toevallige afname van het voornemen om de pil
gebruiken, kan worden verondersteld. Bovendien zou men kunnen stellen dat
meisjes met een hoge intentie om de pil te gebruiken bij T0, hebben kunnen
besluiten over te schakelen op het gebruik van condooms met een exclusieve
partner, gezien de hoge intentie om condooms te gebruiken bij T1. Daardoor kan
hun voornemen om de pil te gebruiken zijn gedaald, terwijl de intentie om
condooms te gebruiken kan zijn gestegen. Dit kan mogelijk worden
toegeschreven aan de inhoud van de website waarop overtuigende argumenten
worden gegeven voor het gebruik van condooms. De vrouwelijke deelnemers aan
het onderzoek, zijn mogelijk niet bereid om beide anticonceptie methoden te
gebruiken vanwege barrières, zoals hogere kosten en de moeite die het kost om
beide methoden te gebruiken. Dienovereenkomstig hebben de vrouwelijke
deelnemers mogelijk gekozen tussen de pil en condooms, resulterend in een
hogere intentie om condooms in plaats van de pil te gebruiken. Mogelijk zien de
meisjes meer voordelen in het gebruik van condooms, omdat het zowel
ongeplande zwangerschap als een soa kan voorkomen. Dit argument kan ook de
verhoogde intentie verklaren om condooms te gebruiken door respondenten die
zelden of nooit condooms gebruiken bij de nul meting.
Beperkingen van het onderzoek
Een beperking van het huidige onderzoek is de kleine steekproef. De drop-out
was hoog: van 687 geworven mensen, waren slechts 55 personen beschikbaar
voor de statistische analyse op T1. Dit kan tot een lage power hebben geleid en
eventuele effecten niet door de statistische analyse werden getoond. Bovendien,
zijn door de kleine steekproef de resultaten slechts beperkt te generealiseren
naar een bredere populatie.
Het CBS (2005) stelt dat religieuze vooroordelen (preconceptions) kunnen
bijdragen aan het stoppen met deelname, zoals verloten niet is toegestaan in
sommige religies. Bovendien vulden sommige deelnemers de eerste vragenlijst
in, zonder hun e-mail adres in te vullen. Dit kan erop wijzen dat deze deelnemers
niet geassocieerd willen worden met de antwoorden die ze gaven op de vragen.
Volgens Bertens en collega's (2009), zou een reden hiervoor kunnen zijn dat
vragen over seksuele kwesties worden gezien als 'te intiem.’ Ook leken e-mail en
sms reminders deelnemers niet aan te moedigen de vragenlijst te voltooien, dit
is in overeenstemming met de bevindingen van eerdere studies (Man et al..,
48
2011). Zoals reeds gesteld voor de herinneringen die gericht zijn op het
stimuleren van websitebezoek, kan een verklaring zijn dat de deelnemers niet
hun e-mails of e-mails lezen of kunnen zijn gemarkeerd als ongewenste e-mail.
Verder was de inhoud van de e-mail en sms reminders misschien niet
overtuigend genoeg om deelnemers aan te moedigen de vragenlijsten in te
vullen.
49

Download Report