Onder Controle - Soa Aids Nederland

1401 SOA Factsheet.indd 1
16-01-14 17:02
Soa Aids Nederland heeft een nieuwe strategie ontwikkeld voor de periode 2013-2018 om het aantal hiv- en soa-infecties onder
MSM (mannen die seks hebben met mannen) omlaag te brengen. Deze meerjarenstrategie is gestoeld op het inzicht dat het
promoten van condoomgebruik alleen niet afdoende is om een daling van het aantal nieuwe infecties te realiseren. Al jarenlang
worden ruim 700 MSM per jaar geïnfecteerd met hiv. Dit aantal neemt niet toe, maar het neemt ook niet af. Alleen al bij de
soa-poli’s worden bij MSM jaarlijks zo’n 6.000 andere soa’s vastgesteld. Er valt volgens Soa Aids Nederland winst te behalen als
meer Nederlandse MSM zich tijdig laten testen op hiv en andere soa’s en als MSM zich eerder laten behandelen. Naast testen en
behandelen blijven veilig vrijen en vaccinatie tegen hepatitis B belangrijke onderdelen van een succesvolle aanpak. Deze strategie
rust daarom op drie ‘pijlers’:
- Meer en makkelijker testen
- Eerder behandelen
- Stay Safe.
Soa Aids Nederland denkt dat met deze gecombineerde aanpak het aantal nieuwe soa- en hiv-infecties onder MSM de komende
jaren drastisch kan dalen. Dit kunnen we niet alleen. We willen dit met onze samenwerkingspartners en de doelgroep realiseren.
Waar gaan we voor?
Ambitie
Onze ambitie voor 2018 is een stelselmatige en significante daling van de soa- en hiv-incidentie onder MSM in Nederland. Een
van de eerste stappen bij de implementatie van deze meerjarenstrategie is vaststellen wat onder stelselmatige en significante daling
moet worden verstaan.
We kiezen voor twee samenhangende benaderingen om soa’s en hiv onder MSM in Nederland terug te dringen. De eerste gebruikt
de ‘zorgcascade’ om aanknopingspunten voor een effectieve aanpak vast te stellen. De tweede gaat uit van ‘combinatiepreventie’.
1. Zorgcascade
Een ‘zorgcascade’ biedt inzicht in het aantal hiv-geïnfecteerden, het aantal gediagnosticeerde mensen gekoppeld aan zorg,
het aantal mensen blijvend in zorg, het aantal mensen dat hiv-remmers gebruikt en het aantal mensen met een onmeetbare
hoeveelheid virus in het bloed. De SHM heeft deze cascade op verzoek van Soa Aids Nederland voor Nederlandse MSM ingevuld.
Zie onderstaande figuur.
Zorgcascade - MSM
15.000
gegevens SHM juni 2013
14.000
Aantal mensen
100%
10.539
10.000
10.161
75%
8.726
73%
8.066
62%
58%
79%
5.000
75%
96%
96%
86%
0
Geïnfecteerd
Gediagnosticeerd +
aan zorg gekoppeld
Blijvend in zorg
Behandeld met
hiv-remmers
Onderdrukking van
het virus
De 1e balk toont het geschatte aantal MSM met hiv. Dit is inclusief mannen die niet weten dat ze hiv hebben. De 2e balk toont
het aantal MSM dat een hiv-diagnose heeft gekregen en vervolgens naar een behandelcentrum is verwezen (75 procent). Het
verschil tussen de twee balken laat zien dat er winst te behalen is door meer MSM met hiv te vinden die nog niet weten dat ze het
virus hebben (en niet gekoppeld zijn aan zorg). Dit houdt in dat er meer getest moet worden en dat testfaciliteiten voor MSM
laagdrempeliger moeten worden. Vergelijking tussen balk 3 en 4 laat zien dat 86 procent van de MSM ‘in zorg’ behandeling met
hiv-remmers krijgt. Ook hier is winst te behalen, namelijk wanneer meer MSM met hiv eerder beginnen met behandeling.
1401 SOA Factsheet.indd 2
16-01-14 17:02
Ambitie voor zorgcascade MSM in 2018
Meer en
makkelijker
testen
100%
Eerder
behandelen
90%
90%
Geïnfecteerd
87%
78%
96%
Gediagnosticeerd +
aan zorg gekoppeld
96%
90%
Blijvend in zorg
75%
Behandeld met
hiv-remmers
Onderdrukking van
het virus
Ons strategische doel is om ervoor te zorgen dat 75 procent van alle hiv-positieve MSM in Nederland een onmeetbare hoeveelheid
virus in het bloed heeft. Op dit moment is dat 58 procent. Hiertoe moet het percentage MSM dat:
- zijn positieve status kent en gekoppeld is aan zorg stijgen van 75 procent naar 90 procent
- in zorg is en met hiv-remmers is gestart stijgen van 86 procent naar 90 procent
Om deze strategie van testen en behandelen te laten slagen blijft het bevorderen van veilige seks cruciaal.
2. Combinatiepreventie
Het combineren van verschillende interventies heeft een versterkend effect op het terugdringen van soa’s en hiv op
populatieniveau. Bij deze gecombineerde aanpak gaat het erom op verschillende terreinen tegelijk te werken. Het gaat dan met
name om biomedische interventies, gedragsbeïnvloeding, veranderingen van regelgeving en beleid, aanpassing van voorzieningen
en aandacht voor de sociaal-culturele omgeving van MSM.
De drie pijlers van de meerjarenstrategie
Pijler 1. Meer en makkelijker testen
Doel
Het vroeg opsporen van (acute) hiv-infectie en
andere soa’s
Sleutelindicatoren inclusief streefcijfers
- 85 procent van alle seksueel actieve MSM kent zijn actuele
hiv-status;
- 90 procent van MSM met hiv is op de hoogte van zijn
hiv-infectie;
- 60 procent van de nieuwe hiv-diagnosen zijn recente
infecties, dat wil zeggen dat de tijd tussen de positieve
hiv-test en de laatste negatieve hiv-test niet meer dan
1,5 jaar beslaat
Maatregel
Op tijd testen op hiv en soa’s voor MSM zo gemakkelijk en goedkoop mogelijk maken
Biomedische uitkomsten
1. Betrouwbare testmogelijkheden zijn beschikbaar om (acute) infecties op te sporen
2. Er worden meer acute hiv-infecties gevonden
Gedrag beïnvloedende uitkomsten
3. MSM kennen en accepteren het aangescherpte seksueel gedragsadvies voor MSM met betrekking tot testen op hiv en soa’s en
volgen dit op. Zij kennen de mogelijkheden om zich te laten testen
4. MSM die hiv of een andere soa hebben, waarschuwen hun sekspartners en roepen deze op zich ook te laten testen
5. MSM die gewaarschuwd worden door hun sekspartners laten zich testen
1401 SOA Factsheet.indd 3
16-01-14 17:02
MSM kennen de voordelen van het weten van hun hiv- en soa-status. Ze weten dat tijdige behandeling van hiv en soa’s goed is
voor de eigen gezondheid en bovendien de kans op overdracht van hiv zeer klein maakt
7. MSM herkennen de klachten van een acute hiv-infectie en laten zich testen indien ze risicovolle seks hebben gehad en deze
symptomen zich voordoen
Uitkomsten op het niveau van wet- en regelgeving en beleid
8. De testadviezen voor MSM worden aangescherpt
9. De kosten voor thuis- en laboratoriumtesten zijn voor MSM geen belemmering om zich te laten testen
10. Het seksueel gedragsadvies voor MSM is bekend bij professionals en opgenomen in relevante richtlijnen
11. Vernieuwde richtlijnen (2013) met betrekking tot proactief testen zijn landelijke geïmplementeerd
12. Regelgeving maakt het mogelijk dat betrouwbare hiv-thuistesten breed worden aangeboden
13. Er is een eenduidig standpunt over soa-thuistesten met betrekking tot de betrouwbaarheid, de kwaliteit en het gebruik ervan
14. Partnerwaarschuwing en contactopsporing zijn op basis van de uitkomsten van de huidige pilotprojecten omgezet in een
landelijk geïmplementeerde richtlijn voor professionals. Hiertoe is een aanvullend scholingsaanbod beschikbaar
Uitkomsten op het niveau van voorzieningen en fysieke omgeving
15. Over de kwaliteit, het gebruik en de betrouwbaarheid van diverse vormen van testen is juiste informatie beschikbaar
16. Instructies over het gebruik van betrouwbare en gevalideerde hiv-thuistesten zijn beschikbaar. Counseling met betrekking tot
deze testen is ook beschikbaar.
17. Thuis, outreach- en online testvoorzieningen zijn opgeschaald en landelijk beschikbaar
18. De hiv-testen die worden ingezet maken eerdere detectie van hiv mogelijk
19. Er is een monitoring- en rappelleringsysteem voor herhaald testen door MSM bij alle testvoorzieningen en dit wordt
consequent toegepast
20. Professionals in de eerste en tweede lijn:
- herkennen indicatorziekten die samenhangen met een mogelijke hiv-infectie en testen hier proactief op
- herkennen symptomen die samenhangen met een mogelijke acute hiv-infectie en testen hier proactief op
- stimuleren partnerwaarschuwing en faciliteren dit waar mogelijk
- beschikken over voorzieningen om partnerwaarschuwing te stimuleren
- counselen consequent bij elke testuitslag (positief/negatief) en zien geen barrières om testen en seksueel gedrag te bespreken
21. Hiv-behandelcentra testen mensen met hiv 1 keer per jaar op soa’s, de andere keren gaan MSM met hiv naar de soa-poli’s, hun
huisarts of doen het via Man tot Man Testlab
Uitkomsten op het niveau van sociale en culturele omgeving
22. In homohoreca en op sekslocaties wordt informatie over testen verspreid en wordt gelegenheid geboden voor outreachactiviteiten (waaronder testen op locatie)
23. MSM zijn ervan overtuigd dat het goed is om je eigen hiv- en soa-status te weten, die van je sekspartner(s) en deze met elkaar
te bespreken
24. MSM ervaren minder barrières om zich te laten testen
25. MSM met hiv voelen zich ondersteund en gewaardeerd als zij open zijn over hun hiv-status
6.
Pijler 2. Eerder behandelen
Doel
Het in een zo vroeg mogelijk stadium van de infectie
behandelen van hiv en andere soa’s bij MSM
Sleutelindicatoren inclusief streefcijfers
-
-
-
-
96 procent van alle gediagnosticeerde MSM met hiv meldt
zich tijdig in zorg en blijft in zorg
90 procent van de MSM met hiv die in zorg zijn wordt
behandeld (cART)
96 procent van alle MSM met hiv onder behandeling heeft
een onmeetbare hoeveelheid virus in het bloed
75 procent van alle MSM met hiv komt in zorg met een
CD4>350 cellen/mm3
Maatregel
MSM bij wie een hiv- of soa-infectie gevonden wordt, aanmoedigen zich zo vroeg mogelijk te laten behandelen
Biomedische uitkomsten
1. Aan MSM wordt direct na de hiv-diagnose behandeling aangeboden
2. Er worden meer acute hiv-infecties behandeld
Gedrag beïnvloedende uitkomsten
3. MSM met hiv gaan tijdig in zorg, zo vroeg mogelijk in behandeling en zijn therapietrouw
4. MSM zijn op de hoogte van de voordelen van behandelen van hiv en soa’s voor henzelf en voor anderen (partner, netwerk,
gemeenschap).
1401 SOA Factsheet.indd 4
16-01-14 17:02
MSM met een acute hiv-infectie hebben de kennis, houding en vaardigheden om direct na de diagnose, zorg te zoeken en met
behandeling te beginnen
Uitkomsten op het niveau van wet- en regelgeving en beleid
6. Hiv-behandelaren voeren eenduidig beleid ten aanzien van het starten van behandeling van MSM met (acute) hiv, conform de
richtlijn voor hiv-behandeling.
Uitkomsten op het niveau van voorzieningen en fysieke omgeving
7. Hiv-behandelaren hebben actuele kennis over de voordelen van vroege behandeling van hiv en het effect daarvan op de overdraagbaarheid. Zij bespreken dit met de MSM die in hun zorg zijn en eventueel met de partners van deze MSM.
8. Beleidsmakers en gezondheidsprofessionals handhaven en verbeteren voorzieningen die het mogelijk maken andere soa’s
tijdig te behandelen
Uitkomsten op het niveau van sociale en culturele omgeving
9. MSM waarderen het om (vroeg) in behandeling te zijn tegen hiv.
5.
Pijler 3. ‘Stay safe’
Doel
MSM houden de seks zo veilig mogelijk door condoomgebruik
of door toepassing van een valide risico-reductiestrategie uit
het seksueel gedragsadvies
Sleutelindicatoren inclusief streefcijfers
-
-
80 procent van de MSM volgt het seksueel gedragsadvies
voor MSM op met betrekking tot condoomgebruik of
andere valide risicoreductiestrategieën
80 procent van de MSM is tegen hepatitis B gevaccineerd
Maatregel
a. Het bevorderen van seks met zo min mogelijk risico op overdracht van hiv en andere soa’s, waaronder hepatitis C
b. Het bevorderen van vaccinatie tegen hepatitis B
Biomedische uitkomsten
1. De volgende biomedische interventies zijn goed beschikbaar: HBV-vaccinatie, Treatment as Prevention, PEP en
mochten de ontwikkelingen daartoe aanleiding geven: PrEP voor bepaalde groepen MSM
Gedrag beïnvloedende uitkomsten
2. MSM zijn bekend met het seksuele gedragsadvies en onderschrijven dit. Ze zijn in staat dit gedragsadvies in hun eigen seksleven adequaat toe te passen
3. MSM weten hoe hiv en soa’s worden overgedragen en kunnen een inschatting maken of ze zich moeten laten testen
4. MSM die risico hebben gelopen op een hiv-infectie zijn in staat om zo snel mogelijk (en in ieder geval binnen 72 uur) om PEP
te vragen
5. MSM die risico hebben gelopen op (het krijgen en overdragen van) een soa of hiv-infectie waarschuwen hun sekspartner en/
of seksuele netwerken en informeren hen over de preventie- en behandelmogelijkheden (waaronder PEP)
6. MSM (h)erkennen (bij zichzelf) de invloed van alcohol en drugs op hun onveilige seksueel gedrag en nemen maatregelen om
deze invloed zoveel mogelijk te beperken
Uitkomsten op het niveau van wet- en regelgeving en beleid
7. 7. HPV-vaccinatie voor jonge MSM, dan wel alle jongens wordt landelijk ingevoerd
Uitkomsten op het niveau van voorzieningen en fysieke omgeving
8. Het gedragsadvies voor MSM is uitgebreid met risicoreductiestrategieën ten aanzien van hepatitis C. Indien overgegaan
wordt tot gratis vaccinatie van jonge MSM tegen het Humaan Papiloma Virus (HPV) dan wordt deze ook in het gedragsadvies
opgenomen
9. Condooms, glijmiddel en desinfectiemiddelen zijn laagdrempelig beschikbaar in homogelegenheden waar seks plaats vindt en
op seksfeesten.
10. Professionals kennen en onderschrijven het seksueel gedragsadvies voor MSM en bespreken dit tijdens contactmomenten
consequent met alle MSM: algemeen en op basis van maatwerk
1401 SOA Factsheet.indd 5
16-01-14 17:02
Barrières op voorzieningenniveau om het seksuele gedragsadvies voor MSM op te volgen zijn zoveel mogelijk weggenomen
Relevante professionals (h)erkennen de risico’s van alcohol, drugs en psychische klachten die van invloed zijn op onveilig seksueel gedrag en nemen maatregelen (doorverwijzing naar GGZ of verslavingszorg)
13. MSM die risico hebben gelopen op een hiv-infectie kunnen binnen 72 uur starten met PEP
Uitkomsten op het niveau van sociale en culturele omgeving
14. Risico’s op (het krijgen en overdragen van) soa’s en hiv-infecties worden consequent besproken.
15. Het opvolgen van het seksueel gedragsadvies voor MSM is de norm en de opvolging ervan wordt binnen de doelgroep positief
gewaardeerd
16. MSM die zonder condoom anaal neuken informeren eerst naar elkaars hiv-status, viral load en wanneer de laatste soa-check
was, zodat beiden een goed beeld hebben van de risico’s die ze lopen
11.
12.
Binnen de drie pijlers gaat specifieke aandacht uit naar:
- het aanbod: betrouwbaar en toegankelijk basisaanbod van informatie, consultatie en training voor alle groepen MSM
en professionals. Speciale aandacht voor informatie over acute infecties.
- subdoelgroepen van MSM: met name jongeren en etnische minderheden
- directe benadering doelgroep: proactief on- en offline benaderen van deze groepen, daar waar ze zich bevinden
- samenwerking: gerichte samenwerking en allianties met MSM zelf, uitvoerende professionals, experts, beleidsmakers
en wetenschappers (onderzoeksprogrammering)
Soa Aids Nederland is een landelijk thema-instituut dat zich richt op de bestrijding van hiv en andere soa’s. Het levert hiermee een
belangrijke bijdrage aan de seksuele gezondheid van Nederlanders. Soa Aids Nederland richt zich op professionals, op de overheid
en op doelgroepen zelf. Uitgangspunt is het seksuele gezondheidsbeleid van de Nederlandse overheid. Na het faillissement van
Schorer zijn in 2012 MSM als doelgroep bij Soa Aids Nederland ondergebracht.
Soa Aids Nederland, samenvatting MSM Meerjarenstrategie ‘Onder Controle’, 20 januari 2014
1401 SOA Factsheet.indd 6
16-01-14 17:02

Download Report