8 POLITIEK DE STANDAARD DINSDAG 24 JUNI 2014 POLITIEK 9 DE STANDAARD DINSDAG 24 JUNI 2014 ONDERZOEKERS KU LEUVEN MAKEN BRANDHOUT VAN WOONBONUS Woonbonus abrupt afschaffen is geen optie De woonbonus schiet zijn doel compleet voorbij, concludeert de KU Leuven in een studie. Het belastingvoordeel maakte woningen duurder, vergrootte de ongelijkheid en is bovendien ook duur. Maar het voordeel abrupt afschaffen kan niet, omdat de huizenmarkt zou instorten. VAN ONZE REDACTEURS DRIES DE SMET GUY TEGENBOS LEUVEN | ‘Met de woonbonus zorgen we dat de overheid minder betaalt voor het marmer en meer voor de bakstenen’, triomfeerde toenmalig SP.Avoorzitter Steve Stevaert in 2005, net na de invoe ring van de woonbonus. Het ideetje uit zijn koker zou het voor iedereen goedkoper maken om een woning te verwerven. Maar de woonbonus heeft die verwachtingen allerminst ingelost. In een lijvig rapport, in opdracht van minister van Wonen Freya Van den Bossche (SP.A), leggen onder zoekers van de KU Leuven de pijn punten bloot. De studie wordt van daag voorgesteld in Brussel. 1Wonen werd niet goedkoper zou worden, zou ook het eigenaarschap gestimuleerd wor den. Maar sinds de invoering van de woonbonus is het aandeel eige naars licht gedaald: van bijna 75 procent in 2005 naar iets meer dan 70 procent in 2013. De onder zoekers tonen niet aan dat er een verband is tussen de woonbonus en het gedaalde eigenaarschap. Maar de verklaring ligt voor de hand: als woningen niet betaalbaarder wor den, dan stijgt het aantal eigenaars niet. 3Grotere ongelijkheid De woonbonus is vooral ten goede gekomen van de hogere inkomens, toont de KU Leuven aan. 72 procent van het budget voor de maatregel kwam terecht bij de 40 procent hoogste inkomens. Slechts 8 pro betaalbaarder De woonbonus laat toe om een ge deelte van de intrest en kapitaal aflossingen van de woonlening in te brengen in de belastingen. Dat voordeel kan oplopen tot netto ruim 3.000 euro voor een koppel. ‘Uit onze studie blijkt dat het fiscaal voordeel volledig gebruikt wordt om een duurdere woning te kopen. Ook in andere landen stellen we dat vast’, zegt onderzoeker Frank Vast mans. ‘Doordat iedereen zijn extra budget aanwendt, drijft de woon bonus de prijzen met 40.000 euro op.’ Voor een doorsnee woonhuis in Vlaanderen komt dat neer op een stijging van 28 procent, die vooral plaatsvond in de jaren net na de in voering van de woonbonus. ‘In de periode 2005 tot 2008 kenden wij de sterkste prijsstijging van alle Oesolanden’, stelt Vastmans vast. Diegenen die toen een huis koch ten, deden een goede zaak, omdat het voordeel nog niet volledig ver rekend was in de prijs. Maar voor wie vandaag voor het eerst een wo ning koopt, is de woonbonus vooral een nadeel. Een starter koopt zijn woning duurder, terwijl de com pensatie daarvoor – de woonbonus – jaarlijks in stukjes betaald wordt. Vooral alleenstaanden zijn de dupe van het systeem. Alleenstaanden krijgen maar de helft zoveel woon bonus terwijl ze wel de duurdere huizenprijzen veroorzaakt door koppels moeten betalen. 2Niet meer eigenaars Doordat een hypotheeklening Voor een doorsnee woonhuis in Vlaanderen veroorzaakte de woonbonus een prijsstijging van 28 procent. Die vond vooral plaats tussen 2005 en 2008, net na de invoering van de woonbonus ‘De voordelen kwamen toe aan degenen die het niet echt nodig hadden. De woonbonus heeft de ongelijkheid vergroot’ SIEN WINTERS KU Leuven cent kwam terecht bij de 40 procent laagste inkomens. ‘De voordelen kwamen toe aan de genen die het niet echt nodig had den’, besluit onderzoekster Sien Winters. ‘De ongelijkheid is groter geworden.’ 4 Discriminatie van WOONBONUS INTERVIEW FRANK VASTMANS EN SIEN WINTERS (KU LEUVEN) De middelen die nu ingezet worden voor de woonbonus, worden beter vrijgemaakt voor sociale leningen en het ondersteunen van het huurmarkt, vinden Frank Vastmans en Sien Winters (KU Leuven). Maar voor een snelle afschaffing pleiten ze niet. ‘Een abrupte afschaffing van de woonbonus doet de prijzen dalen met 23 procent.’ huurders ‘Huurders en eigenaars worden in ons land heel ongelijk behandeld’, stelt Winters vast. ‘Er zijn heel veel maatregelen voor eigenaars, een klein beetje voor private verhuur ders, maar nauwelijks voor private huurders.’ Ook de budgetten zijn ongelijk ver deeld. De KU Leuven rekende voor dat bewonerseigenaars met 82 procent van het regionale en federale woonbudget gaan lo pen. De middelen die voor huur ders ingezet worden, gaan voor 70 procent naar sociale huur, maar slechts de helft van wie recht heeft op een sociale huurwoning, kan er een krijgen. Private huurders krij gen weinig voordelen, terwijl de huurprijzen voor hen ook gestegen zijn. ‘Er zijn argumenten om het eige naarschap te bevorderen’, zegt Win ters. ‘Vaak wordt gesteld dat een ei gen woning een pensioenspaarpot je oplevert, dat er meer woonzeker heid is, dat de woningen beter on derhouden worden, en dat de be trokkenheid bij de buurt stijgt.’ Winters vindt echter dat er een on evenwicht is. ‘Er is meer een gelijke behandeling nodig van huurders en eigenaars.’ ‘AFBOUWEN OVER 20 OF 25 JAAR’ 5Dure maatregel De totale kosten van de woonbonus bedragen dit jaar 1,3 miljard euro. Tegen het eind van de bestuursperi ode stijgen de kosten met meer dan de helft. Maar het fiscale voordeel van voor 2005, het bouwsparen, loopt stilaan op zijn laatste benen. Daardoor nemen de gecombineer de kosten van de woonbonus en het bouwsparen minder snel toe. Toch moet de Vlaamse regering, die sinds dit jaar verantwoordelijk is voor de woonbonus, aan het eind van de beleidsperiode in 2019 ruim 300 miljoen euro extra ophoesten. ‘Of dat betaalbaar is, is een politie ke keuze’, zegt Winters. ‘Als het een goed systeem is, is het dat geld waard. Maar helaas is het geen goed systeem.’ Frank Vastmans en Sien Winters van de KU Leuven. © Dieter Telemans Afschaffen niet, wel hervormen VAN ONZE REDACTEURS DRIES DE SMET GUY TEGENBOS Jullie studie maakt brandhout van de woonbonus. Hoe heeft men in 2005 zo’n ondoeltref fende en dure maatregel kun nen invoeren? Frank Vastmans: ‘Er is gewoon niet hard over nagedacht. Men had op dat moment voldoende budget om iets terug te geven aan de bevolking, zonder na te denken wie er belang bij had.’ Moet de woonbonus afge schaft worden? Vastmans: ‘Op termijn moe ten we van de woonbonus af, aangezien het zo’n slechte maat regel is. Maar een directe af schaffing van de woonbonus zou leiden tot een prijsdaling van 23 procent. Een huis van 250.000 zou dan nog minder dan 200.000 euro waard zijn. Zo’n scherpe da ling staat gelijk aan een stilstand van de huizenmarkt voor vele ja ren. Dat is helemaal niet wense lijk.’ Wat moet er dan gebeuren? Sien Winters: ‘Het minimum wat moet gebeuren, is de aftrek niet meer indexeren. Eventueel kunnen ook al de renovatie leningen uit de woonbonus ge haald worden. Nu lenen veel mensen van middelbare leeftijd bijvoorbeeld voor de renovatie van hun badkamer, haast alleen maar om het fiscaal voordeel te hebben.’ Vastmans: ‘Vervolgens kan de maatregel voor nieuwe contrac ten heel geleidelijk afgebouwd worden, over een periode van minimum 20 tot 25 jaar. De woonbonus afschaffen is niet zo zeer een probleem voor de star ters. Die krijgen het voordeel niet meer, maar betalen hun wo ning minder duur. Ook voor wie verkoopt, is er geen probleem. Zij krijgen wel minder voor hun woning, maar ze hebben over de jaren heen wel een fiscaal voor deel gehad. Het probleem ligt vooral bij de doorstromers, meestal dertigers tot veertigers. Zij hebben al een huis, maar ook een lening. Door gezinsuitbrei ding of door een echtscheiding stromen zij door naar een nieu we woning. Als je ingrijpt op de woningmarkt, hebben zij een te hoge lening uitstaan in vergelij king met de verminderde waar de van hun huis. Vandaar dat je de woonbonus maar heel gelei delijk aan kunt afbouwen.’ In de Vlaamse formatiegesprekken is er geen sprake van om de woonbonus af te schaffen. BRUSSEL | In de voorbije ver kiezingscampagne was er wei nig animo bij de partijen om veel aan de woonbonus te ra ken. De NVA zei het principe te willen behouden voor zowel de bestaande als nieuwe lenin gen. CD&V wou bestaande con tracten uitvoeren, maar de klemtoon van de woonbonus stilaan leggen op aankoop en re novatie. De woonbonus is intussen be land in een formatiewerkgroep over het thema wonen en daarin is weinig aan de standpunten van de betrokken partijen ver anderd. Een hervorming zoals het Steunpunt Wonen voorstelt, gaat de NVA en CD&V veel te ver, klinkt het. Er zijn wel hier en daar hervor mingen mogelijk. Overlappin gen tussen de woonbonus en de renovatiepremie kunnen weg gewerkt worden bijvoorbeeld, en een focus van de woonbonus op renovatie ligt eveneens op ta fel. Ook is er sprake van om ver scheidene premies samen te voegen en te vereenvoudigen. Budgettaire ruimte © Karl Meersman/Lekstock Ook geleidelijk afbouwen doet de huizenprijzen dalen. Vastmans: ‘Dat klopt, met on geveer 1 à 1,5 procent per jaar. In normale economische omstan digheden wordt die daling meer dan gecompenseerd door de in komensgroei, waardoor de prijs evolutie positief blijft. Dat is be langrijk voor de goede werking van de vastgoedmarkt.’ Wat moet er in de plaats ko men van de woonbonus? Vastmans: ‘Het belangrijkste is dat er genoeg aanbod aan wo ningen is. Men moet dus nieuw bouw voldoende stimuleren. Ook de renovaties moet men on dersteunen met een goed gerich te renovatiepremie die vooral fo cust op energiebesparingen.’ Winters: ‘Als het de bedoeling is eigen woningbezit te blijven sti muleren, dan zijn sociale lenin gen een degelijk en heel gericht instrument. Alleen zij die onder steuning nodig hebben, komen in aanmerking en de subsidie is hoger naarmate het inkomen la ger is. Het werkt ook veel minder marktverstorend.’ ‘Eigenlijk moet je kijken naar de noden op de huurmarkt. Daar zijn de problemen op het vlak van betaalbaarheid, kwaliteit en woonzekerheid het grootst. Met de vrijgekomen middelen kan men die noden aanpakken, bij voorbeeld met sociale huisves ting of huursubsidies.’ ‘Er is gewoon niet hard over nagedacht. Men wilde iets ge ven, zonder na te denken wie er belang bij had’ Veel zal afhangen van de bud gettaire ruimte die de Vlaamse regering heeft. De centrale werkgroep van de Vlaamse for matie kwam gisteren opnieuw bijeen om het financiële kader voor de volgende jaren te be spreken. Het is al duidelijk dat de Vlaam se regering in de komende jaren tot anderhalf miljard zal moe ten besparen. In die omstandig heden wordt het minder evi dent om stijgende uitgaven voor de woonbonus ongemoeid te houden. De extra uitgaven die de woon bonus in deze bestuursperiode zal veroorzaken, zijn goed voor meer dan 300 miljoen euro, ter wijl het budget dat Vlaanderen daarvoor krijgt van de federale overheid, niet meegroeit. (wwi)
© Copyright 2024 ExpyDoc
