Programma – Praktijksessies 6 februari 2014: VOORMIDDDAG Congreszalen Paleis 3 ZAAL 1 – GROEN 10.15 – 11.00 Vervangingsproject laanbomen in Brasschaat Jan Moereels, beleidsmanager ruimtelijke ordening, infrastructuur en gemeentelijk patrimonium, gemeente Brasschaat Het gemeentebestuur van Brasschaat ijvert naar een blijvend groen karakter. Laanbomen vormen de ruggengraat van het gemeentelijk groenbeleid. De afgelopen decennia heeft de gemeente sterk geïnvesteerd in de uitbouw van een geïntegreerd laanbomenbeleid om het laanbomenbestand gezond en op peil te houden. Waar mogelijk worden de burgers betrokken in de keuze van de nieuwe soort laanbomen. Meer informatie 11.00 – 11.45 Groene prikkels voor een groener straatbeeld in Vorselaar Lieven Janssens, Burgemeester Vorselaar Vorselaar stelde zich kandidaat als pilootproject om het Vlaamse “Groen in de Stad”-project (ANB) te vertalen naar een plattelandscontext. Vorselaar is ook actief binnen het Leader-gebied “Midden-Kempen” en kreeg van daaruit ook financiële steun. De bedoeling is om gemeenten tot meer groen aan te zetten door zowel bestaande en vernieuwende ideeën (duurzaam, innovatief, onverwacht, monumentaal, participatief groen) aan te reiken. Dit moet allemaal vanuit diverse niveaus en vanuit de meest uiteenlopende invalshoeken gebeuren: zowel zowel ruimtelijke ordening (strategische visie op bouwen en wonen in de kern, stedenbouwkundige verplichtingen en – mogelijkheden), meer groen in de straten (uitstraling kern), bebloeming, buurtprojecten (pleinen, speel- en ontmoetingsruimte) als sociale projecten (alleenstaanden, senioren). Meer informatie 11.45 – 12.30 Le développement des potagers en Région de Bruxelles-Capitale Karin Hermanus, Bruxelles Environnement - IBGE Maintenir les potagers existants et en développer de nouveaux, c’est ce que vise notamment le « maillage potagers » de Bruxelles Environnement . En relation étroite avec le maillage vert, il vise une répartition optimale d’espaces potagers sur l’ensemble du territoire de la Région. Les potagers concernés sont aussi bien ceux qui sont cultivés en pleine terre, que ceux cultivés en bacs ou encore sur les toitures. Plus d’information ZAAL 2 - LICHT 10.15 – 11.00N PRESENTATIES L’espace public sous le prisme de la nuit urbaine Isabelle Corten, Urbaniste lumière, gérante de l’agence Radiance35, ScPRL Au travers d’exemples concrets, en Belgique et à l’étranger, l’auteur propose d’aborder la dimension nécessaire du“volet nuit” sur tout projet dans l’espace public. Nous vivons la moiité de la nuit dans le noir, et –encore souvent- l’approche de la nuit reste accessoire, ou centrée sur un choix de design de matériel. Comment, dès lors, aborder cela ? Quellles méthodologies peuvent aider à mieux appréhender la nuit et quelles réponses apporter, pour améliorer la convivialité, la sécurité et la lisibilité des villes la nuit ? Tels seront les thèmes abordés. Plus d’information 11.00 – 11.45N PRESENTATIES Le Plan Lumière de Liège ou le récit d’une démarche intégrée Thierry Basomboli et Isabelle Corten Secrétaire de cabinet de l’Echevin Jean Pierre Hupkens. Coordinateur (2002-2012) de la commission “Stratégie urbaine et éclairage public” de l’association internationale des villes lumière (LUCI). Urbaniste lumière, gérante de l’agence Radiance35, ScPRL Pourquoi une ville s’intéresse-telle à la lumière ? Quelles stratégies met-elle en place (au sein de la ville mais aussi vis-à-vis de réseaux internationaux) ? Au travers de l’exemple du Plan Lumière de la Ville de Liège et de ses réaliastions; les auteurs abordent l’utilité de cette méthode d’analyse; quelles phases et informations elle donn, ce qu’elle peut apporter par la suite et sur quoi elle a déjà débouché jusqu’à présent. Plus d’information 11.45 – 12.30N PRESENTATIES Lichtplan Hove Light to Light en Stramien Korte samenvatting binnenkort online ZAAL 3 – VERKEER EN MOBILITEIT 10.15 – 11.00N PRESENTATIES De la nécessité d’optimiser l’usage de l’espace public. Soyons créatifs pour les villes de demain ! (10u15) Olivier Van Damme, Chercheur, Division Mobilité Sécurité et Gestion de la Route, Centre de recherches routières (CRR) L’accroissement des populations urbaines est une réalité qui va se poursuivre et s’intensifier dans les années à venir. Dans un contexte de développement durable, cette augmentation démographique ne peut s’accompagner d’une augmentation similaire des déplacements. L’une des solutions pour découpler ces croissances est de freiner l’étalement urbain ce qui conduit inévitablement à une densification des activités en centre-ville. La concentration induite par cette densification nécessite dès à présent d’optimiser l’espace public. Cette optimisation passe inévitablement par une réflexion globale à mener sur les choix à effectuer en matière de répartition et d’affectation de cet espace public en fonction des multiples utilisateurs et usages. L’objet de la communication est de présenter un rapport d’études mené par le CRR à la demande de l’administration Mobilité de la région de Bruxelles-Capitale sur les pistes disponibles et à venir en matière d’utilisation polymorphe de l’espace public. 11.00 – 11.45N PRESENTATIES Toegankelijkheidsbeleid openbaar vervoer. (De Lijn) Samenvatting binnenkort online. 11.45 – 12.30N PRESENTATIES Nieuwe ontwikkelingen rond wegontwerp in Nederland (11u45) ir. J.P. Boender (John), programmamanager wegontwerp bij CROW In Nederland is in 2013 de categorisering van wegen aangescherpt. Ook is per wegtype een set basiskenmerken voor wegvakken gedefinieerd. Met deze basiskenmerken kunnen de wegtypen herkend worden door de weggebruikers en kunnen zij onderscheiden worden van de andere wegtypen. In 2013 en begin 2014 is en wordt ook gewerkt aan basiskenmerken voor kruispunten en rotondes. Deze basiskenmerken zijn ook vertaald in maatvoering en bandbreedte in de belangrijkste ontwerprichtlijnen. Het betreft de ASVV voor wegen binnen de bebouwde kom en het Handboek Wegontwerp (HWO) voor wegen buiten de bebouwde kom die geen autosnelweg zijn. In de presentatie wordt de drieluik uitgelegd aan de hand van voorbeelden. ZAAL 4 – SPEL EN RECREATIE 10.15 – 11.00N PRESENTATIES Mapping a Youthfriendly City: Lomap als hulpmiddel voor jeugdparticipatie bij de vormgeving van publieke ruimte Caroline Claus (Yota!) Bram Allegaert (Beam) Om kinderen en jongeren, jeugdorganisaties en scholen meer te betrekken bij de Brusselse Stedenbouw, gaan we met hen in dialoog op locaties waar ze vandaag vertoeven en elkaar ontmoeten. Cruciaal hierbij is het werken aan enthousiasme en vertrouwen bij de kinderen en jongeren, als basis voor langer lopende betrokkenheid en een duurzaam verhaal. In die dialoog benaderen wij kinderen en jongeren als experts in hun eigen buurt, gemeenschap en stad. Hun kennis en perspectieven vinden wij belangrijk. Met tools zoals Lomap (www.lomap.be) maken we het spreken over hun relatie met de publieke ruimte in de stad aantrekkelijk en eenvoudiger. Maar komen we met deze tools ook tegemoet aan de kloof tussen het spreken over en de uiteindelijke vormgeving van publieke ruimte? Yota! ijvert voor een engagement met kinderen en jongeren dat meer is dan enkel luisteren; het gaat om transparantie over hoe de resultaten van een bevraging opgenomen worden in technische planning en ontwerpen Meer informatie 11.00 – 11.45N PRESENTATIES Speelnatuur op school: met een kriebel-babbelplan aan de slag! Jean-françois Van den Abeele, Zaakvoerder Fris in het Landschap Kinderen doen al spelend ervaringen op, zoals leren kijken, voelen, proeven, tasten, horen en hun zesde zintuig (intuïtie) gebruiken! Ze leren zorg dragen voor hun omgeving door er verantwoordelijkheid voor te dragen. Speelplaatsen zijn de ideale plekken om kinderen die leerkansen te bieden: kinderen brengen maar liefst minstens 6 jaar van hun leven door op een basisschool! Bovendien is het belangrijk dat kinderen zo vroeg mogelijk in contact komen met het avontuurlijke en natuurrijke. Scholen, kinderdagverblijven en buitenschoolse opvang hebben de kans (en verantwoordelijkheid) kinderen die prikkelende en avontuurlijke speelomgeving te bieden. Meer informatie 11.45 – 12.30N PRESENTATIES Le maillage jeu à Bruxelles Cécile Duvivier, IBGE-BIM Samenvatting binnenkort online. Programma – Praktijksessies 6 februari 2014: NAMIDDAG Congreszalen Paleis 3 ZAAL 1 – PLANNING EN ONTWERP 13.30 – 14.15 Petite histoire des espaces publics bruxellois à la lumière de Hong Kong. Olivier Bastin, Maître Architecte Bruxellois Korte samenvatting binnenkort online. 14.15 – 15.00 Landschapsmanifest I, Kijken en zien Claire Laeremans en Jorryt Braaksma, oprichters, LAMA landscape architects VOF Een landschap is geen statisch object, het is een continu veranderend systeem waarbij geen enkel aspect los van het andere beschouwd kan worden. Om hieraan vorm te geven, is kennis van het onderliggende systeem nodig. Een landschapsarchitect is getraind om het landschap te zien, te denken en handelen binnen dit complexe gegeven. Hij kan koppelingen leggen tussen verschillende werkvelden, lokale of bovenlokale opgaven en kansen. Hierdoor wordt i.p.v. een generieke inrichting , een plek sterk in haar context verankert en locatiespecifiek. Ze moet een meerwaarde opleveren voor zowel haar directe omgeving als het grotere geheel waar zij deel van uit maakt. Aan de hand van een aantal inspirerende projecten willen we tonen hoe een integrale benadering en het onderzoek naar systemen een meerwaarde oplevert voor de inrichting van het landschap en de openbare ruimte. Meer informatie 15.00 – 15.45 Grootse ingrepen in kleine gemeenten Maarten Gheysen, Intercommunale Leiedal Een uitgesproken focus op de steden en haar randen heeft de jaren heel wat kennis, voorbeeldprojecten, methodieken en ontwerpstrategieën opgeleverd voor ruimtelijke planners, architecten en bouwheren. Ondanks deze duidelijke maatschappelijke opgave ondervinden kleinere gemeenten moeilijkheden om een gedegen ruimtelijk beleid te voeren. De middelen die ze voorhanden hebben zijn nu eenmaal schaarser. Ze kunnen deze ondersteuning ook niet losweken bij het Vlaams Stedenfonds, ondervinden moeite om private investeringen aan te trekken om in een publiekprivate samenwerking te stappen, of om vernieuwende projecten te stimuleren. Hierdoor worden deze gemeenten gedwongen om creatieve paden te bewandelen om kwalitatieve ruimtelijke projecten te initiëren en realiseren. Enkele recente ruimtelijke projecten in de kleinere dorpskernen tussen Leie en Schelde tonen echter wat wel kan. Meer informatie ZAAL 2 – WATER EN VERHARDINGEN 13.30 – 14.15 Water in de publieke ruimte Ben Caussyn, milieuambtenaar en Dirk Waelput, stedenbouwkundig ambtenaar Stad Eeklo Duurzaamheid, en dus ook een goed waterbeheer, is een belangrijk aandachtspunt bij de opstart van planningsprocessen. In mobiliteitsplannen, ruimtelijke uitvoeringsplannen, verkavelingplannen, ed. worden de principes vastgelegd die een goed waterbeheer (on-)mogelijk maken. Daarnaast proberen we in de stad Eeklo water te gebruiken als element om de ruimte vorm te geven. Het inzetten van water als (natuur-)belevingselement vergt heel wat vooroverleg met alle betrokken partijen. Ook de keuze van een studiebureau dat de visie van de stad kan omzetten in plannen, bestekken en realisatie op het terrein is essentieel. Het omzetten van waterproblemen naar water als belevingselement in de ruimere omgeving vormt daarom een cruciaal punt in de visie van de stad. Aan de hand van uitgevoerde en geplande projecten worden deze uitgangspunten toegelicht. Meer informatie 14.15 – 15.00 Gladheidsbestrijding 2.0 in Nederland J.G.R. van den Berg (Robert-Jan), manager account management team and international relations bij CROW In Nederland is met name in de afgelopen 10 jaar veel geïnvesteerd in de gladheidsbestrijding. Het economisch belang meer ook toegankelijkheid en welzijn van burgers hebben grote invloed gehad op de ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen zijn terug te vinden in handreikingen voor beleid maar ook voor uitvoering. Het praktisch toepasbaar maken van de vele kennis en onderzoeksresultaten is een grote uitdaging voor CROW. Zij doet dit samen met de direct betrokkenen zoals wegbeheerders, fabrikanten van materiaal, zoutleveranciers en weerdiensten. De resultaten hiervan worden door deze aanpak breed gedragen. Samen is een van de bepalende sleutelwoorden in dit proces. In de presentatie komen een aantal van bovengenoemde aspecten op beleids- en uitvoeringsgebied aan de orde. Meer informatie 15.00 – 15.45 La prescription des pierres naturelles dans les marchés d’aménagements publics – au-delà des simples aspects budgétaires! Francis Tourneur, Secrétaire général de l’ASBL “Pierres et Marbres de Wallonie” Le choix de la pierre naturelle pour des aménagements urbains, principalement pour des revêtements de sols, repose essentiellement sur des critères techniques et esthétiques. La pierre est réputée pour sa robustesse physique et pour sa facilité d’entretien. Ces paramètres sont faciles à décrire et à contrôler. Mais la pierre présente aussi d’indéniables qualités esthétiques, forcément plus subjectives et donc plus délicates à utiliser dans les prescriptions. On peut aller au-delà de ces critères classiques, en introduisant des clauses sociales, éthiques et environnementales. Ceci est plus facile à gérer dans une procédure d’appel d’offres, alors que l’adjudication ne repose souvent que sur une sélection de prix, au détriment de la qualité. Il faut moduler ces procédures, dans une philosophie globale de développement durable et de gestion parcimonieuse des ressources naturelles. Plus d’information ZAAL 3 – BEHEER EN ONDERHOUD 13.30 – 14.15 Veteraanbomen: probleem of opportuniteit? Tom Joye, Inverde, bomenbeheer Veteraanbomen zijn bomen die over hun hoogtepunt heen zijn: ze hebben zwaar dood hout in de kroon, rot en holtes in stam en takken, … De klassieke recepten van het bomenbeheer werken bij veteraanbomen niet meer, waardoor ze vaak afgeschreven worden als probleemboom en gebrandmerkt als ‘te vellen’. Ecologisch zijn veteraanbomen echter uitermate waardevol en vaak gaat het, bijvoorbeeld door hun hoge leeftijd, om cultuurhistorisch of landschappelijk zeer waardevolle bomen. Bovendien kunnen ze met het juiste beheer nog decennia of zelfs eeuwen mee. Tijdens de lezing wordt dieper ingegaan op het herkennen en waarderen van veteraanbomen en op mogelijke beheermaatregelen om ze in stand te houden en te zorgen voor opvolgers. Meer informatie 14.15 – 15.00 Onkruidbeheer op verhardingen Valentijn De Cock, praktijklesgever groenbeheer inverde Het totaal verbod op het gebruik van chemische onkruidbestrijdingsmiddelen in openbaar groen nadert snel. Heel wat steden en gemeenten hebben de afgelopen jaren nog niet de nodige know –how opgebouwd en/of de nodige investeringen gedaan om hierop voorbereid te zijn. Tijdens deze presentatie wordt het belang van preventief te werken nogmaals onderstreept. Ook het belang van een geïntegreerde aanpak waar meerdere diensten mee betrokken zijn en een goede communicatie en voorlichting blijven belangrijke punten. Een combinatie van alternatieve bestrijdingsmethoden zal steeds effectiever zijn dan zich op 1 techniek vast te pinnen. Ook hier zetten we de voor- en nadelen nogmaals op een rijtje. Meer informatie 15.00 – 15.45 Spelen in Gent – aanpak & beheer Arnoud De Coen, Landschapsarchitect, Groendienst Stad Gent. Kinderen spelen altijd en overal. In Gent biedt de Groendienst veel kansen tot ongeorganiseerd buiten spelen en dit dicht bij huis. Niet alleen zijn er intussen meer dan 130 speelterreinen in het groen die permanent toegankelijk zijn maar alle parken zijn bovendien op zich uitgelezen speelplekken voor jong en oud door een aangepaste inrichting en beheer. Na 15 jaren speelruimtebeleid van de Stad Gent wordt er een overzicht gegeven van de organisatie rondom de uitbouw en beheer van de formele speelterreinen. Wat kosten al die speelterreinen eigenlijk? Hoe komen ze allemaal tot stand en hoe hou je dit alles veilig en aantrekkelijk? Spelen in Gent! Een aantal termen zoals avontuurlijk spelen, recreatieve structuren en spelprikkels worden toegelicht aan de hand van enkele wervende realisaties. Meer informatie ZAAL 4 – PARTICIPATIE 13.30 – 14.15 Participatie, proces en project. Bart Aerts, Head of the urban planning office Matexi Het stakeholderveld waarmee projectontwikkelaars rekening dienen te houden is complexer dan ooit. Kopers, lokale en bovenlokale overheden, omwonenden en belangengroepen zorgen ervoor dat een standaard-aanpak niet meer mogelijk is. Matexi beschouwt deze toenemende complexiteit als een uitdaging. Door actief samen te werken met alle stakeholders trekt Matexi het proces open – een leertraject voor alle partijen – om tot een buurt te komen waar het nog beter leven is. Meer informatie 14.15 – 15.00 Participation citoyenne: Opportunité ou manipulation ? Daniel Burnotte, administrateur délégué Tr@me Scrl La montée en puissance de la parole citoyenne dans nos espaces publics a poussé les acteurs publics et privés à mettre en oeuvre des processus participatifs diversifiés et plus ou moins élaborés. Les notions de participation, consultation, débat citoyen, concertation sont de plus en plus utilisées dans le langage politique. Mais cette (sur)valorisation de dispositifs pas toujours bien activés provoque aussi un questionnement de plus en plus important sur le bien-fondé de ces démarches. A partir de quelques exemples d’animation de processus particiaptifs menés en Wallonie (Vallée Sérésienne, Site des anciennes Forges de Clabecq, Projet de Master Plan du site des Haïsses-Piédroux, …), les différentes étapes d’une démarche partiipative seront évoquées tout en se posant la questions des limites et de l’intérêt de ce type de démarche. Plus d’information 15.00 – 15.45 MAP-it - a participatory mapping toolkit. Use-cases in a public space context Liesbeth Huybrechts en Thomas Laureyssens, Research coordinator, MAD-faculty (LUCA Arts | KU Leuven) en PhD researcher, MAD-faculty (LUCA Arts | KU Leuven) MAP-it is a hands-on tool used to plan, analyse and reconstruct past and future projects and spaces. It is a method to visualise a process in space and time, in a low-tech, open and flexible manner. It can be used in various situations, such as brainstormings, debriefings, interviews... In this presentation we will focus on how MAP-it can be used in a public space context, both as a tool for bottom-up participation, as well as to facilitate a design process among specialists and other stakeholders. Meer informatie