7/11/14 AANRAKEN ALS JE MOET LOSLATEN Inke Urbain WZC O.L.V. Van Lourdes, Wakken Karl Devreese WZC De Vliedberg, Brugge Donderdag 27 november 2014 Inhoud •  De rol van de ergotherapeute •  De palliatieve setting •  Het scharnierpunt •  Zorg voor de palliatieve patiënt/bewoner, familie, medewerkers en omgeving •  Enkele haptonomische experimenten •  Het haptonomische principe •  Beschouwingen rond contact •  Twee concrete handvaten om relaxerend aanwezig te zijn •  Handmassage •  Dynamische hapto-relaxatie •  Tips voor gepast contact •  Evidence based? •  Oxytocine? •  Literatuur De palliatieve setting •  Het scharniermoment •  Van CURE naar CARE •  Andere procedure (palliatief draaiboek/palliatieve koffer/…) •  Zorg voor de bewoner •  Multidisciplinair •  Evenwicht tussen zorg en welzijn •  Zorg voor de familie •  Situatie: “haar bed stond heel dicht bij het raam en ik zat op de vensterbank, overmand door verdriet” •  Advies rond relaxerend moment: “als je heel dicht bij je ma wil zijn, neem dan met de toppen van je vingers wat olie en wrijf zacht over haar voorhoofd en ze zal het gevoel hebben dat ze niet alleen is •  Zorg voor de medewerker •  Ondersteuning/coaching/aansturing van collega’s •  Zorg voor de omgeving •  Aandacht voor omgeving (klok, de druivelaar, onderhoud, aromazorg, muziek,…) 1 7/11/14 Enkele haptonomische experimenten •  Haptonomisch principe •  Presentie •  Prudentie •  Transparantie •  Benaderen – benaderd worden •  “Wat jij aanraakt, raakt jou aan” •  Subtiliteit versus intensiteit •  “hoe sterker mijn verdriet werd, hoe steviger ik masseerde” •  Buitenkant versus binnenkant Twee concrete handvaten om relaxerend aanwezig te zijn •  Relaxerend aanwezig zijn •  Iets aanbieden waar jij je comfortabel bij voelt (zelfzeker in techniek) •  Iets waarvan je aanvoelt dat de bewoner ook als aangenaam ervaart •  Zonder doelstelling, flexibel en zonder oordeel •  Vanuit respect! Handmassage ( bijlage 1) •  Waarom de handen? •  de handen zijn vaak het meest toegankelijke deel van het lichaam ( cfr iemand de hand geven) •  Gemakkelijk aan te leren aan de familie •  Een aanwezig moment die gemakkelijk in te plannen is in de dagelijkse drukte •  Iets om handen hebben tijdens de aanwezigheid •  Hand en voorarm •  “ik heb die dag haar hand niet meer losgelaten” 2 7/11/14 Dynamische hapto-relaxatie •  De dynamische hapto-relaxatie (bijlage 2) •  Aangezicht, nek en schouders Tips voor ‘gepast’ contact • verwacht niets, blijf aanwezig tijdens het relaxatiemoment •  Resultaat is onbelangrijk •  Het moment zo present mogelijk onderhouden • blijf maximaal aanwezig, voorzie afstand •  Bewaak je eigen grenzen •  Blijf prudent tijdens je presentie • wees beschikbaar in je aanwezigheid • leg uit wat je doet en laat je stem de handgrepen begeleiden •  Wees duidelijk in je bedoeling • Zorg dat je zelf ontspannen bent en het comfortabel hebt • Men zegge het voort …. Evidence based? •  Oxytocine? •  Prof. K. Uvnäs-Moberg (De oxytocinefactor, 2011):”aanraking zorgt voor het vrijkomen van oxytocine bij dieren en waarschijnlijk ook bij mensen – de uitscheiding van oxytocine creëert een emotionele band tussen mensen – volwassenen die worden gemasseerd, hebben een lagere bloeddruk, lagere hartslag en minder stress-hormoon in hun bloed – ook ‘masseurs’ vertonen kenmerkende effecten van een hoog oxytocinegehalte zoals een lage cortisolconcentratie en een lage bloeddruk – deze geweldige helende stof hebben we al in ons; we moeten alleen nog leren hoe we hem kunnen activeren en gebruiken” •  Literatuur •  Canadees experiment (2013): gebruik van massage, aromatherapie, Reiki en Therapeutic Touch bij 31 proefpersonen (in een palliatieve eenheid) gaf een significante verbetering van pijn, angst, lage stemming, rusteloosheid en discomfort aan alsook een significante verhoging van innerlijke rustbeleving en genotservaring 3