30-6-2014 Eigentijdse palliatieve zorg Masterclass Palliatieve zorg CBO 24 juni 2014 Prof. Cor Spreeuwenberg, voorzitter ontwikkelgroep van de zorgmodule palliatieve zorg Wat is dan goede palliatieve zorg? Zorg die aan (korte) WHO-definitie voldoet en het mogelijk maakt dat: a/ de betrokkene op zijn eigen wijze en volgens zijn of haar realiseerbare behoeften en wensen de laatste levensfase kan doormaken b/ de naasten de benodigde ondersteuning ontvangen Bevordering van goede palliatieve zorg • • • • • • • • Aanwezigheid/bevordering juiste attitude Expliciete aandacht van zorgverleners en instelling(en) Beschikbaarheid van kennis en scholing Richtlijnen zowel symptoom- als ziektegericht Zorgmodule voor generieke aanpak Zorgstandaarden voor specifieke aanpak Protocollen voor plaatselijke/regionale aanpak Borgingmechanismen als indicatoren en feedback WHO over palliatieve zorg (2002): Benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten met een levensbedreigende aandoening en hun naasten: - door het voorkomen en verlichten van lijden - door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard Dus: - zowel aandacht voor lijden als voorbereiden op sterven, dood-gaan en dood-zijn - vergt tijd -> niet bij acuut overlijden of na langdurig coma - geen tijdslimiet voor of na overlijden - gericht op verlichten lijden - pro-actief - multi-dimensioneel - betreft zowel patiënt als naaste(n ) Wat betekent dit voor palliatieve zorgverlening? • Integratie van ‘cure’ en palliatieve zorg zodra duidelijk is dat patiënt op afzienbare tijd zal overlijden • Fundamenteel ander doel van de aanpak • Steeds meer symptoom- dan ziektegerichte aanpak • Deskundigheid op alle dimensies die zorg vergen • Betrokken willen zijn = eindje willen meelopen • Pro-actief: advance care planning • Multi-disciplinaire samenwerking • Organisatie met onder meer schakels en netwerken • Professionals, vrijwilligers en naaststaanden Goede palliatieve zorg en zorgstandaarden Doel van beide is de zorg te verbeteren door verbinden van . inhoud . benadering . organisatie Ėn …….zorg zo te beschrijven dat een betaaltitel mogelijk is 1 30-6-2014 Zorgstandaarden en palliatieve zorg: Concepten achter zorgstandaarden • Chronic Care Model (WHO/Wagner) - ondersteuning self-care en zelfmanagement - instrumentatie zelf-management - individueel zorgplan - ICT - organisatie van zorg (bijv. aansturing netwerken, feedback) - ondersteuning zorgverleners (bijv. richtlijnen) - gezondheidszorgstelsel - wet- en regelgeving • • Shared decision making Visie op zorg: ondersteuning en geen overname verantwoordelijkheid CHRONIC CARE MODEL (WHO, Wagner) Maatschappij Gezondheidszorgsysteem Zorgorganisaties Beleid en middelen Geïnformeerde, geactiveerde patiënt ZelfZorg- Besluit- Klinische manage- proces vorming informatiement systemen Productieve Interacties Voorbereid, pro-actief team van zorgverleners Verbeterde uitkomsten Shared decision making: Essentie partnerschap in gezondheidszorg en palliatieve zorg Bijeen brengen van: • eigen context van de patient • professionele context van de zorgverlener • (binnen de context van wet, regelgeving en financiering) It needs two to tango Richtlijnen, Zorgstandaarden en Protocollen Richtlijn en NHG-standaarden • landelijke handelingsaanbeveling op basis van evidence en professioneel oordeel (autorisatie door betreffende professionals) Zorgstandaarden • landelijke handelingsaanbevelingen van patiëntenvertegenwoordigers en professionals op basis van richtlijnen, praktijkervaringen en patiëntenoordelen • gaan over inhoud, organisatie en kwaliteitsborging • vormen veelal basis voor financiering • Eigenaarschap van en autorisatie door patiënten en zorgverleners protocollen • Concrete, vaak regionale zorgverleningafspraken voor omschreven • organisatie en populatie In palliatieve zorg speelt die eigen context nog sterker! Zorgstandaarden en zorgmodules Zorgstandaarden: - beschrijven goede zorg aan mensen met een chronisch gezondheidsprobleem - leidend tot verzekerbaar product Kenmerken: - ziektespecifiek - vanuit patientenperspectief - waar mogelijk wetenschappelijk onderbouwd - functioneel omschreven - gehele zorgcontinuum van preventie t/m palliatieve fase - bevat organisatorische randvoorwaarden - kwaliteitsindicatoren Zorgmodules - beschrijving van de generieke (= niet- ziektegebonden) onderdelen van zorgstandaarden 2 30-6-2014 Zorgmodule palliatieve zorg - Samenstelling ontwikkelgroep - Zorgstandaard in de praktijk Zorggroep Wijk Regio Hoe ? & Wie ? Centrale zorgverlener Zorgprogramma Zorgorganisatie Wat ? Werkgroep Individueel zorgplan Zorgstandaard • • • • • Individu Patiënt Cliënt Zorgvraag Expertgroep Patiënten Huisartsen Specialisten Verpleegkundigen Hospice • • • • • • • • • Diagnose Vrijwilligers en mantelzorgers Netwerken palliatieve zorg Specialisten Thuiszorg Diëtisten Gezondheidspsychologen Ethici IKNL Agora Stelt landelijk de norm Enkele uitgangspunten voor Zorgmodule Palliatieve zorg, versie 1.0 • • • • • • • • • • pragmatisme: concept-versie 1.0 voor 1 juli 2013 palliatieve zorg: definitie WHO beperking tot generieke aspecten inventarisatie van richtlijnen, medisch en verpleegkundig functionele omschrijvingen van handelingen (wat, niet wie) algemene organisatieaspecten, zoals de netwerken p.z. bijzondere groepen (bijv. kinderen): later aansluiting op/toepasbaar voor bestaande zorgstandaarden bruikbaarheid als verzekerbaar product aandacht voor draagvlak en communicatie Opbouw van de inhoudelijke beschrijving - Aandachtspunten in de verschillende stadia Algemene, faseonafhankelijke principes van palliatieve zorg Fasespecifieke palliatieve zorg Voeg toe bij meer ziekte- dan symptoomgerichte palliatie Subjectieve bevindingen Voeg toe bij meer symptoom- dan ziektegerichte palliatie Tabel 1 – Markering 2. Wie stelt de vraag? Bij wie moet deze terecht komen? Gesprek over waarschijnlijkheid van overlijden binnen een jaar (als startpunt van een palliatief traject) Hoe komt de surprise question aan de orde? Voeg toe bij zorg in de stervensfase - Nazorg Door vraag van patiënt Op initiatief behandelend arts / zorgverlener vanwege signalen en indicaties 3. Aandachtspunten voor gesprek Objectieve bevindingen Aandachtspunten om het gesprek goed te voeren Vaststellen doelen met de patiënt Evaluatie Planning 5. Analyseer en beschrijf organisatie Start met opstellen van individueel zorgplan 1. Start met surprise question Negatief antwoord op de ‘surprise question’: Zou het u verbazen als deze patiënt binnen een jaar zou overlijden? Waarom - stelt de patiënt de vraag aan de orde over een mogelijk overlijden? Toenemende symptomen en klachten Niet meer opknappen van bijkomende aandoeningen Geen verbetering na eerdere behandelingen Zorg over zijn situatie Indien op initiatief van de behandelend arts: Verzamel informatie om te bevestigen dat de verwachting van een overlijden binnen 1 jaar reëel is Schat het verwachte beloop in - Indien op initiatief van andere zorgverlener: Neem contact op met behandelend arts Behandelend arts voert gesprek over de boodschap naar aanleiding van de surprise question en zorgt er voor dat de patiënt vergezeld wordt door een naaste. Regel op korte termijn vervolggesprekken, indien noodzakelijk. Houd rekening met wat eerder met patiënt besproken is en wat al bekend is Ga na wat de boodschap bij de patiënt oproept en wat deze voor de patiënt betekent Ga na welke vragen de boodschap oproept Begin met een multidimensionele anamnese (anamnese gericht op lichamelijke, psychische, sociale en spirituele aspecten) Start zo nodig een zorganamnese Let op begrip en veerkracht van de patiënt en de mantelzorger Let op hoe de patiënt de situatie verwerkt Bepaal de verdere handelwijze en afspraken Maak met patiënt afspraken over vervolggesprekken en over continuïteit van de zorgverlening Spreek af wie hoofdbehandelaar en wie centrale zorgverlener is en hoe hun taakverdeling is Bespreek, als de patiënt dat aan de orde stelt, beslissingen rond levenseinde Spreek af welke andere zorgverleners door de behandelaar over de situatie van de patiënt worden geïnformeerd Ga na wat de betrokkenheid van informele zorgverleners kan zijn in de zorg voor de patiënt Organiseer dat de informatieverstrekking via de centrale zorgverlener verloopt Regel de taken van de centrale zorgverlener (zie tabel 2 en hoofdstuk 4) 4. Vorm geven aan individueel zorgplan Organiseer Organisatie 3 30-6-2014 Enkele expliciete aandachtspunten • • • • • • • • • • • beperking werking zorgmodule tot maximaal 1 jaar overgangen van de fasen binnen de palliatieve zorg expliciete markering na positieve reactie ‘surprise-question’ onderscheid hoofdbehandelaar en centrale zorgverlener centrale zorgverlener als eerste aanspreekpunt rol patiënt/naasten bij op- en bijstellen individueel zorgplan multidimensionaliteit en multidisciplinariteit noodzaak van advance care planning netwerkvorming voor advies en ondersteuning rouwverwerking en evaluatie beslissingen rond het levenseinde Advance Care planning • • • • - al dan niet resusciteren - beslissingsbevoegdheid familieleden - al dan niet overplaatsing - medicatiebeleid en bloedtransfusies - MDL-beslissingen - zaken aangaande uitvaart Vervolg op de 1.0 versie van de zorgmodule Beslissingen rond het levenseinde Enkele vaak door elkaar gehaalde begrippen: - Euthanasie en hulp bij zelfdoding: Bij wilsbeschikking, uitzichtloos en ondraaglijk lijden Niet natuurlijke dood Zorgvuldigheid wordt getoetst Geen normaal medisch handelen - Palliatieve sedatie Buiten bewustzijn (licht of diep) houden bij niet te bestrijden (refractaire) symptomen en levensverwachting < 14 dagen Natuurlijke dood Normaal medisch handelen en natuurlijke dood inschatten en bespreken van mogelijke situaties en opties in latere fasen van het ziekte- en stervensproces doel: anticipatie op mogelijke crisissituaties die in die situatie moeilijk of niet zijn te bespreken moet worden geëxpliciteerd in het individueel zorgplan voorbeelden: • • • • • Proefimplementatie binnen ZonMw verbeterprogramma Palliatieve Zorg Onderbrengen eigenaarschap zorgmodule Loket voor verbetervragen / opmerkingen voor versie 2.0 Educatie over zorgmodule Downloaden of bestellen via www.cbo.nl - Versterven Onthouden van voedsel en drinken, bijvoorbeeld bij onomkeerbaar coma Normaal medisch handelen en natuurlijke dood Welke transitie vergt dit? • • • • • • • • • • • Ik dank U overeenstemming over principes en uitgangspunten balans vinden tussen gerichtheid op leven en sterven praktische omgang met verschillen t.a.v. ethische kwesties relativering eigen positie en openheid voor inbreng anderen transparantie en evaluatie kennisontwikkeling en deling van ervaringen aanwezigheid van plekken om gepast te kunnen sterven gemeenschappelijke scholingstrajecten ondersteuning en training van vrijwilligers reële omgang met belangen leiderschap en organisatiekracht 4
© Copyright 2024 ExpyDoc
