Konsumen tenrech t
Konsumentenrecht
E.H. Hondius
1 Luxemburgse wet inzake produktenaansprakelijkheid
Er begint eindelijk enige uniformiteit in het
produktenaansprakelijkheidsrecht van de EGLid-Staten te komen. Na het Verenigd Koninkrijk, Griekenland en Italië heeft ook Luxemburg, bij wet van 21 april 1989, Mémorial 1989
(A), p. 522, de richtlijn van 25 juli 1985 geïmplementeerd. De Luxemburgse wet is een vrijwel getrouwe kopie van de Franse tekst van de
richtlijn, inclusief de beperkte versie van de
franchise ('sous déduction de').
Als eerste land heeft Luxemburg alle konsumentvriendelijke opties uitgeoefend: de werkingssfeer van de wet betreft mede landbouwgrondstoffen en produkten van de jacht, aan de
KATERN 32 1347
Konsumen tenrech t
producent komt niet het verweer van het ontwikkelingsrisico toe, terwijl geen plafond voor
de schadevergoeding is opgenomen.
2 Produktenaansprakelijkheid: wat gaat dat kosten?
Uitbreiding van de aansprakelijkheid van de
producent is wel(licht) prachtig, maar wie gaat
dat uiteindelijk betalen? De konsument natuurlijk. De verhoogde aansprakelijkheid zal ertoe
leiden dat de verzekeringspremies voor ondernemers zullen stijgen. En dat zal weer in de prijs
van de produkten tot uitdrukking worden gebracht. In welke mate zal dat geschieden?
J.H. Wansink, De EEG-richtlijn produktenaansprakelijkheid en verzekering, TvC 1989, pp.
177, 182 maakt melding van een advies van de
Contact Commissie Aansprakelijkheidsverzekeringen voor bedrijven en particulieren. Volgens dit advies zou in ons land voor de dienstverlenende sektor en het midden- en
kleinbedrijf geen premieverhoging noodzakelijk zijn. Voor de lichte industrie en de levensmiddelenhandel adviseert de commissie een
premieverhoging van 7 1/2% en voor de farmacie, de levensmiddelenindustrie, de industrie
van huishoudelijke artikelen en doe-het-zelf artikelen zelfs van 15%. In hoeverre dergelijke
verhogingen gerechtvaardigd zijn, is nog maar
de vraag.
In Australië, waar de Law Reform Commission sinds 1987 een wetswijziging voorbereidt, heeft men de ekonomische gevolgen van
invoering van een risiko-aansprakelijkheid laten uitrekenen door een ekonoom, Richard
Braddock. Diens interessante rapport Product
Liability: Economie Impacts, Product Liability
Research Paper No 2 (Sydney 1989) mondt uit
in de konklusie dat de overall gevolgen van introduktie van de nieuwe wetgeving voor Australië maar marginaal zullen zijn.
Een vraag die daarbij wel dient te worden
gesteld, is of de Nederlandse ondernemers voldoende verzekerd zijn. Wansink, tap, stelt dat
de verzekeringsdichtheid stellig hoger kan en
moet. Op een recente studiedag van Euro forum
over Toeleveren en aansprakelijkheid (Rotterdam, 21 juni 1989) waarschuwde de assurantiemakelaar J.G.C. Kamphuisen dat lang niet alle
schaden onder een standaardaansprakelijkheidspolis vallen.
1348 KATERN 32
Nederlandse ondernemers verkeren in de gelukkige omstandigheid dat zij zich desgewenst
kunnen verzekeren. Hun Amerikaanse kollega's verkeren niet altijd in die omstandigheid.
Dat is de belangrijkste grief van Amerikaanse
ondernemers die naar voren komt in het rapport Products Liability Law in Michigan: Searching for a Fair Balance (Lansing, MI 1989),
dat Special Counselor for Products Liability
Lawrence G. Mann in juni van dit jaar aan de
gouverneur van deze staat heeft uitgebracht.
Mann stelt daarom voor de opzegging van aansprakelijkheidsverzekering aan een minimumtermijn van 45 dagen — dat is thans nog tien
dagen — te binden.
Liefst 39% van de door Mann geënketeerde
ondernemers klaagt over opzegging van verzekeringen. De twee volgende meest scorende
antwoorden over de gevolgen van produktenaansprakelijkheid voor het bedrijf zijn: 'increased training/awareness with employees' en 'increased safety of products'. Er lijkt dus —
anders dan wel (ook door mij) is beweerd —
wel degelijk een preventieve werking van het
aansprakelijkheidsrecht uit te gaan.
3 Aansprakelijkheid voor te hoge netspanning
Een van de klassieke vragen over de richtlijn
produktenaansprakelijkheid is of ook stroomstoringen er onder vallen; elektriciteit wordt
immers in artikel 2 onder de defenitie van produkt gebracht. Nee, zeggen sommige Duitse
auteurs, want bij stroomstoring wordt juist
geen produkt geleverd, ergo de richtlijn is niet
van toepassing — zo J. Schmidt-Salzer, Kommentar EG-Richtlinie Produkthaftung, Heidelberg 1986. Het lijkt een nogal sofistische redenering, die in Nederland hopelijk geen ingang
zal vinden. Een te hoge spanning levert in elk
geval in ons land wel aansprakelijkheid op. Dat
blijkt uit een uitspraak van de Geschillencommissie Openbare Nutsbedrijven van 21 februari
1989, Rechtshulp 1989 nr. 6, p. 18.
De commissie geeft een konsumentvriendelijke uitleg aan artikel 21 lid 2 van de algemene
voorwaarden en veroordeelt het energiebedrijf
tot vergoeding van de schade van de afnemer
(/"500 wegens een defekt TV-toestel). Volgens
annotator Stutterheim had de commissie genoemde bepaling beter meteen onredelijk bezwarend kunnen verklaren.
Konsumen tenrech t
4 Konsument en milieu
Konsumentenrecht en milieurecht hebben veel
met elkaar gemeen. Toch is de wisselwerking
beperkt. Zo is nog onlangs bij de totstandkoming van een nieuwe Warenwet de aanvankelijk opgenomen milieuparagraaf geschrapt.
Hier zou verandering in moeten komen. Dit
konkluderen A.J.M, van den Biggelaar, J.H. de
Rijk en E. Tellegen in hun rapport Consumentenbeleid en milieu/Advies voor het integreren
van milieuaspecten in het consumentenbeleid.
Het advies is voor/20 verkrijgbaar bij de Interfacultaire Vakgroep Milieukunde van de Universiteit van Amsterdam, Plantage Nuidergracht 14, 1018 TV Amsterdam.
5 Konsument en verzekering
In ons land komen nog altijd veel verzekeringsovereenkomsten tot stand via een tussenpersoon. Wat nu indien bij de invulling van een
aanvraagformulier, de premie-incasso of de
schademelding door een tussenpersoon iets mis
gaat? Het kan zijn dat de premieheffing te laat
geschiedt, omdat de tussenpersoon komt te
overlijden en een wanordelijke administratie
achterlaat. Is dit toe te rekenen aan verzekeringnemer of aan verzekeraar? Aan de verzekeringnemer, besliste Rb. Amsterdam 23 januari
1985, S&S 1985, 138. In het geheel niet hiermee
eens is R.M. Vriesendorp-van Seumeren. In
haar Amsterdamse proefschrift De positie van
de assurantietussenpersoon en zijn relatie tot de
verzekeringnemer en de verzekeraar (Zwolle,
1989) verdedigt de auteur dat veel vaker dan
thans fouten en wetenschap van de tussenpersoon aan de verzekeraar zouden moeten worden toegerekend.
6 Brievenbusvervuiling
Raakt uw brievenbus wel eens verstopt met ongenood reklamemateriaal? In de Duitse Bondsrepubliek heeft men ontdekt dat ook dit iets is
waarvoor je naar de rechter kunt. Een inwoner
van Frankfurt had op zijn brievenbus een sticker geplakt met de tekst: 'Achtung bitte! Keine
Werbung, Handzettel, B-Tip und dergleichen
einzuwerfen. Zuwiderhandlung wird als Einschrankung der Postzustellung betrachtet und
juristisch verfolgt.' Toen een regionaal levens-
middelenbedrijf met 50 supermarkten en wekelijks goed voor 1,1 miljoen strooibiljetten zich
niets van de Achtung aantrok, stelde de brievenbusbezitter het bedrijf in gebreke en verkreeg hij uiteindelijk van de hoogste civiele
rechter een verbod tot het voortgaan met het
deponeren van strooibiljetten-BGH (VI. senaat) 20 december 1988, Neue Juristische Wochenschrift 1989, 902.
Indien een groot aantal bedrijven zich van
deze effektieve marketingmethode bedient, lijkt
het wat omslachtig om tegen elk van hen te
gaan procederen. Inmiddels heeft echter een
Duitse rechter de weg naar een meer effeciënt
gebruik van het rechterlijk apparaat gewezen.
Iemand die op zijn grüne bus de tekst 'unerwünschtes Werbematerial belastet die Umwelt'
had aangebracht, slaagde er in een verbod tegen de PTT te krijgen om nog langer reklamefolders in de bus te doen glijden — Verwaltungsgericht Stuttgart 11 januari 1989, Neue
Juristische Wochenschrift 1989, 1050.
7 Jaarverslagen
Een hele reeks jaarverslagen zag de afgelopen
maanden weer het licht. Mij kwamen onder
ogen de jaarverslagen van de Consumenten
Commissie voor Europa (Duinweg 1, 2585 JT
Den Haag), het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Laan 20, 2512 GN Den Haag),
de Nederlandse Postorderbond (Postbus
11578, 2502 AN Den Haag), de Ombudsman
Spaarkasbedrijf (Groot Hertoginnelaan 8,
2517 EG Den Haag) en de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (Surinamestraat 24, 2585 GJ Den Haag).
Uit laatstgenoemd jaarverslag valt te lezen
dat het aantal geschillencommissies zich nog altijd uitbreidt. Na de Geschillencommissie
bankzaken (1987) en Post en Telecommunicatie (1989) kan binnenkort wellicht de oprichting van geschillencommissies voor gezondheidszorg, installerende bedrijven, opticiens,
spoorvervoer, uitvaartverzorging en woningbouw tegemoet worden gezien. De gemiddelde
duur van de klachtenbehandeling kon in 1988
voor vrijwel alle commissies worden teruggebracht; zij varieert nu van 4, 6 tot 6,9 maanden.
Het aantal klachten dat in 1988 werd ingediend, steeg naar 4612. In het verslagjaar worden 2344 bindende adviezen uitgesproken.
Koploper is zoals gebruikelijk de GeschillenKATERN 32
1349
Konsumentenrecht
commissie reizen (889), gevolgd door chemisch
reinigen (617), woninginrichting (457), openbare nutsbedrijven (163) en parket (82).
8 Reisovereenkomst
Het feit dat er over reizen zoveel wordt geklaagd, brengt ons bij de vraag welk heil we
moeten verwachten van de nieuwe wettelijke regeling van de reisovereenkomst in afdeling 8.
NBW. Geen, is het antwoord van B.J. Broekema-Engelen, Annulering door de reisorganisator, BW-krant jaarboek 1989, pp. 151-171.
9 Consument en rechtsbedrijf
Er staan revolutionaire dingen te gebeuren in
het Verenigd Koninkrijk. Het onderscheid tussen barristers en solicitors zou wel eens kunnen
worden afgeschaft. Zelfs wordt overwogen om
toe te staan dat advokaten worden gehonoreerd met een percetage van de schadevergoeding die ze voor hun cliënt in de wacht hebben
weten te slepen (contingent fees). Dat staat te
lezen in een drietal green papers, die de Britse
regering in januari 1989 het licht heeft doen
zien. Deze voorstellen behelzen nog enkele andere voor konsumenten belangrijke punten zoals reklame voor advokatuurlijke specialismen,
klachten over en aansprakelijkheid van advokaten, alsmede konsumentenvertegenwoordiging voor het gerecht door leken.
De green papers verschenen op het moment
dat net ter perse was het rapport Ordinary JusticejLegal services and the courts in Englandand
Wales: a consumer view, London (National
Consumer Council) 1989. Dit rapport bevat
waardevolle achtergrondinformatie over de zojuist genoemde punten.
10 Small claims in Nieuw Zeeland
Small claims courts hebben in ons land enige
faam verworven als alternatief voor geschillenkommissies. In de praktijk blijken deze courts
vaak als inkassobureau voor de ondernemers te
fungeren. Niet zo in Australië, waar deze
rechtsgang alleen voor konsumenten toegankelijk is. In Nieuw Zeeland is het Disputes Tribunal ook open voor ondernemers. Disputes Tribunal is de nieuwe naam voor een small claims
1350 KATERN 32
court bij onze tegenvoeters. Dat Nieuw Zeeland hiermee vrij baan zou geven aan ondernemers inkasso's is evenwel niet waar. Dat
blijkt uit een onderzoek van C. Hawes, gepubliceerd in de Journal of Consumer Policy 1989,
p. 71-94 over de Disputes Tribunals Act 1988
waarbij momenteel deze rechtsgang is geregeld.
11 Snacker du dansk?
Zo ja, maak dan nu gebruik van uw talenkennis. Er is in het pre-1992 Europa veel behoefte
aan informatie over het recht van de andere
Lid- of bijna Lid-Staten. Dat geldt ook op het
gebied van het konsumentenrecht. Voor Deens
konsumentenrecht kunt u te rade gaan bij Palle
Bo Madsen en Anne-Dorte Bruun Nielsen,
Dansk forbrugerret, Kobenhavn 1986. In Finland is zojuist verschenen Thomas Wilhelmsson, Konsumentskydett i Finland/Allman del,
Helsinki 1989. Terwijl eerstgenoemd boek uitsluitend Deens recht behandelt, plaatst Wilhemsson het konsumentenrecht in een internationale kontext.
Bent u geen Skandinavische taal machtig en
toch geïnteresseerd, dan is er gelukkig een hele
reeks Engelstalige publikaties over Noords
konsumentenrecht. Twee recente publikaties
zijn: Gunilla Hedesten Nordin, The Swedish
Product Safety Legislation, Journal of Consumer Policy 1989, pp. 95-104, en Thomas Wilhemsson en Jiri Svestka, Consumer Protection
in Czechoslovakia and Finland, Helsinki 1989.
12 Glasnost en konsument
Het kon niet uitblijven: ook de Sowjet-Unie
krijgt haar konsumentenbescherming. Op 11
februari jl. publiceerde de Izvestija een voorstel
van wet inzake de kwaliteit van produkten en
de bescherming van de rechten van de konsument. Ingevolge artikel 26 van het wetsvoorstel
heeft de konsument recht op produkten van
passende kwaliteit — uitsluiting of beperking
van dit recht is niet toegestaan. Artikel 27 staat
de oprichting van konsumentenorganisaties toe
en voorziet tevens in groepsakties. Een verplichting tot recall kan uit artikel 32 worden
gedestilleerd. Wat deze wet nog niet regelt is
dat er ook wat te konsumeren moet zijn in de
Sowjet-Unie.
© Copyright 2024 ExpyDoc
