SBB Barometer In dit nummer • Zorg en techniek: arbeidsmarktpositie, perspectieven en leerplaatsen • Peiling juni 2014 • Trends arbeidsmarkt • Trends stagemarkt van de stageplaatsen- en leerbanenmarkt juni 2014 Zorg en techniek: arbeidsmarktpositie, perspectieven en leerplaatsen In het schooljaar 2013-2014 zijn er 178.000 studenten ingeschreven voor zorg- en techniekopleidingen. Dat is meer dan een derde van de opgeleide mbo’ers. Van alle mbo-studenten kiest 27% voor een opleiding in zorg en welzijn en 9% kiest voor techniek en procesindustrie. In dit artikel gaan we in op hun huidige positie op de arbeidsmarkt en de perspectieven op een baan en een leerplaats in de komende jaren. Arbeidsmarktpositie mbo-studenten techniek Als we kijken naar het aandeel gediplomeerden dat de afgelopen jaren een baan vond na diplomering, dan was techniek één van de meest kansrijke sectoren. Alleen mobiliteit had een nog iets beter arbeidsmarktperspectief. Van alle mboafgestudeerden techniek en procesindustrie vond ruim 97% een baan voor meer dan 12 uur per week. Tabel 1: Arbeidsmarktpositie mbo-studenten zorg en welzijn na diplomering Tabel 1 geeft weer dat de meeste studenten die de afgelopen jaren hun diploma behaalden binnen een jaar na het afstuderen betaald werk vonden. 88% vond werk op het niveau waarop zij afstudeerden. Ook 88% vond een baan in de afstudeerrichting. % met werk in richting % met werk op niveau % met werk > 12 uur Het wel of niet hebben van een baan op het afstudeerniveau heeft invloed op het uurloon. Studenten met een baan op hun niveau en in de eigen studierichting verdienen gemiddeld een hoger uurloon Dokter-/apotheek-/ dan studenten die onder hun niveau wertandartsassistenten 97%90%91% ken. Uit tabel 2 blijkt dat van alle opleiWelzijn 94% 89%85% dingsdomeinen binnen het mbo de zorg Zorg 97% 85%87% de grootste kans biedt op een baan in de Gemiddelde 96% 88% 88% eigen richting en op het eigen niveau. 87% van de afgestudeerden in de zorg vindt Bron: ROA schoolverlaters onderzoek op basis van werk in de eigen richting en op niveau. meting 2008-2012 Afbouw, hout en onderhoud Ambacht, laboratorium en gezondheidstechniek Bouw en infra Economie en administratie Handel en ondernemerschap Horeca en bakkerij Informatie en communicatietechnologie Media en vormgeving Mobiliteit en voertuigen Techniek en procesindustrie Toerisme en recreatie Transport, scheepvaart en logistiek Uiterlijke verzorging Veiligheid en sport Voedsel, natuur en leefomgeving Zorg en welzijn Totaal % met werk in richting 96% 64%72% 94% 82% 82% 95% 65% 72% 88% 80%67% 92% 58%55% 93% 68% 71% 83% 76%72% 86% 76% 65% 98% 68% 76% 97% 70%78% 92% 74% 51% 97% 58% 64% 95% 73% 74% 92% 65% 55% 94%63%61% 96% 87% 87% 94% 76% 74% Bron: ROA schoolverlaters onderzoek op basis van meting 2008-2012 2 % met werk op niveau Foto Hollandse Hoogte Door de recessie is vooral de jeugdwerkloosheid sterk gestegen. De vraag is in hoeverre dit geldt voor recent afgestudeerde mbo’ers in de richtingen zorg en welzijn. % met werk > 12 uur Tabel 2: Arbeidsmarktpositie na afstuderen per opleidingendomein Tijdelijke erkenning In Rotterdam heeft een aantal studenten van de technische opleiding metaalbewerking op niveau 2 met de inzet van de crisismaatregel een vervangende bpv-plaats gevonden. Hoewel het arbeidsmarktperspectief gunstig is, waren er onvoldoende reguliere stageplaatsen en leerbanen. In overleg met het regionale technische bedrijfsleven en het Albeda College heeft kenniscentrum Kenteq de RDM Campus van het Albeda College een tijdelijke erkenning verleend als leerbedrijf voor deze groep studenten. Door de crisismaatregel konden zij toch de opleiding afronden. Het aandeel gediplomeerden met werk in de eigen richting en op het eigen niveau in de installatie-, elektro- en metaaltechniek was hoger dan in de procestechniek. In de installatie-, elektro- en metaaltechniek vond ruim 82% werk in de eigen richting, in de procestechniek was dat bijna 64%. Ook was het aandeel met werk op het eigen niveau hoger in de installatie-, elektro- en metaaltechniek: bijna 73% vond werk op niveau tegenover ruim 57% in de procestechniek. Studenten procestechniek verdienden met werk op eigen niveau en of in de eigen richting wel bovengemiddeld. De conclusie is dat de arbeidsmarktpositie van mbo-gediplomeerden zorg en techniek de afgelopen jaren relatief niet ongunstig is geweest, maar dat de verschillen per richting groot zijn. Voor een beter beeld van de perspectieven van mbo’ers in de richtingen zorg en techniek gaan we verder in op de prognoses en de duur van stages en leerbanen. Perspectieven zorg en techniek Het ROA (Research Centre for Education and the Labour Market) publiceert per opleidingstype een arbeidsmarktprognose. De prognose tot 2018 ziet er als volgt uit: De conclusie op basis van deze gegevens is dat in de zorg de opleidingen verpleging, dokters-, tandarts- en dierenartsassistent een relatief gunstig arbeidsmarktperspectief bieden ten opzichte van de overig genoemde opleidingen. Dit geldt ook voor de richting apothekersassistent. In de techniek bieden mechanische- , operationele-, en elektrotechniek de beste perspectieven. Kans op en duur van een leerplaats De kans dat studenten van de meeste zorgopleidingen een geschikte stageplaats vinden is kleiner dan enkele jaren geleden. De kansen op een stageplaats voor studenten verpleegkundige (niveau 4) en doktersassistenten (niveau 4) zijn al geruime tijd zelfs matig. Ook blijkt uit metingen in 2012, 2013 en 2014 dat de duur van het stage- of leerbaancontract voor studenten dokters-, apothekers-, en tandartsassistent is afgenomen. In 2012 had ruim een kwart van deze studenten een leerbaan voor korter dan een jaar. In 2014 geldt dit voor de helft van de bbl-studenten in deze richtingen. Voor welzijn zijn de kansen op stage min of meer gelijk gebleven. Ook in de installatie-, elektro- en metaaltechniek is het aantal kortdurende leerbanen toegenomen. In 2012 duurde nog geen 15% van de leerbaancontracten minder dan een jaar. In 2014 liep dit op naar 22%. Het aantal contracten dat langer loopt dan twee jaar bleef hetzelfde, namelijk 38%. In de procestechniek liep het aandeel kortdurende leerbaancontracten op van 4% in 2012 naar 35% in 2014. Regionale initiatieven Door economische ontwikkelingen zoals bezuinigingen zijn de perspectieven voor zorg en techniek niet voor alle richtingen gunstig. Binnen de sectoren bestaan verschillen. In de zorg zijn de perspectieven op werk voor dokters-, apothekers- en tandartsassistent en de richtingen maatschap- SectorOpleidingstype Techniek MBO installatietechniek Techniek MBO werktuigbouw en mechanische techniek Techniek MBO fijnmechanische techniek Techniek MBO motorvoertuigentechniek en tweewielers Techniek MBO operationele techniek Techniek MBO elektrotechniek Techniek MBO procestechniek Zorg MBO dokters-, tandarts- en dierenartsassistent Zorg MBO apothekersassistent Zorg MBO verpleging Zorg MBO sociaal-pedagogisch en welzijn Zorg MBO verzorging Zorg MBO beweging en therapie 3 Typering Slecht Goed Goed Matig Goed goed matig goed zeer goed goed slecht matig matig pelijke zorg en verpleegkundigen op niveau 4 nog relatief gunstig. In de techniek bieden de mechanische-, operationele- en elektrotechniek de beste perspectieven. Uit deze gegevens blijkt verder dat er stageknelpunten zijn. Er zijn signalen dat potentiële studenten die zich aanmelden voor een opleiding zorg en welzijn worden afgewezen met als reden een gebrek aan stageplaatsen. Zonder stageplaats in het vooruitzicht kunnen studenten niet met de opleiding starten. De vraag is hoe dit kan worden opgelost. Voor techniek bestaat het Techniekpact. Het doel van de maatregelen uit dit nationale techniekpact is dat méér jongeren kiezen voor techniek en dat méér werknemers gaan en blijven werken in deze sector. Voor zorg ontbreekt een nationale aanpak. Wel zijn er regionale initiatieven, zoals het WijkLeerbedrijf. Het WijkLeerbedrijf begeleidt stagiairs die werkervaring opdoen in hun eigen wijk. Zij helpen bewoners met bijvoorbeeld klusjes die mensen niet zelf kunnen maar waarvoor zij geen thuiszorg of gemeentelijke ondersteuning krijgen. Deze stagiairs volgen een opleiding op niveau 1 en 2 in zorg en welzijn. Dit initiatief sluit goed aan bij de uitdagingen waar gemeenten nu voor staan zoals bezuinigingen, decentralisatie, (on)betaalbaarheid van langdurige zorg, ondersteuning van mantelzorg en stageknelpunten. Verruiming erkenning Om het tekort aan stages en leerbanen te drukken, heeft SBB op 15 mei 2014 het advies ‘Verruiming erkenning leerbedrijven’ aan minister Bussemaker aangeboden. Volgens dit advies is het mogelijk om meer gebruik te maken van de leermogelijkheden in bestaande leerbedrijven. Zo kan een erkend garagebedrijf bijvoorbeeld op kantoor ook een leerplaats voor een secretaresse in opleiding bieden. Daarnaast kunnen zelfstandigen zonder personeel (zzp-ers) vaker ingeschakeld worden als leerbedrijf. Specifiek voor het terugdringen van tekorten aan leerplaatsen van opleidingen met een goed arbeidsmarktperspectief, is ook een tijdelijke crisismaatregel geïntroduceerd. De maatregel maakt het mogelijk om onder strikte voorwaarden en bij hoge uitzondering omgevingen die een vervangende stageplaats of leerbaan bieden voor een aantal studenten, te erkennen als leerbedrijf. Daarbij is het belangrijk om vast te houden aan de kwaliteitseisen voor leerbedrijven en ondoelmatig opleiden te voorkomen. Stage- en leerbanenmarkt De signalen van economisch herstel vertalen zich nog niet in meer leerplaatsen in de verschillende sectoren. Veel kenniscentra nemen initiatieven om het aantal leerplaatsen op peil te houden. Voorbeelden zijn een goede samenwerking met roc’s in de regio en het gericht benaderen van leerbedrijven die al geruime tijd geen student meer hebben geplaatst. Zorg, Welzijn en Sport Studenten verpleegkundige niveau 4, vooral eerstejaars, vinden moeilijk een stageplaats. Het aantal studenten is sneller gegroeid dan het aantal stageplaatsen. De andere zorgopleidingen hebben voldoende stageplaatsen. Alleen regio Noord heeft veel tekorten. Het aantal studenten welzijn (maatschappelijke zorg niveau 4 uitgezonderd) daalt. Toch is het voor studenten moeilijker om een stageplaats te vinden dan een jaar geleden. De kans op stage voor MZ4 (specifieke doelgroepen), MZ4 (gehandicaptenzorg), MZ3 (medewerker maatschappelijke zorg), SMD (sociaalmaatschappelijke dienstverlening), PW4JZ (pedagogisch medewerker jeugdzorg) en SCW (sociaal cultureel werk) is matig. Voor studenten pedagogisch werker 3 kinderopvang, onderwijsassistent en gespecialiseerd pedagogisch medewerker 4 kinderopvang zijn er voldoende plaatsen. Doktersassistenten hebben matige kansen. Voor tandarts- en apothekersassistenten is de kans op stage voldoende. De nieuwe Stichting Sociaal Fonds Huisartsenzorg moet voor meer stageplaatsen voor doktersassistenten zorgen. Voor sportstudenten niveau 4, vooral bewegingsagoog en operationeel manager, is het moeilijk een stageplaats te vinden. Voor de andere sportopleidingen is er voldoende aanbod. Economisch Administratief, ICT en Veiligheid Door economische ontwikkelingen, automatisering, reorganisaties en bezuinigingen staat het aantal leerplaatsen onder druk. Leerbedrijven stellen hogere eisen en geven vaak de voorkeur aan de hogere niveaus, ook als het werk geschikt is voor een lager niveau. Enkele opleidingen niveau 4 hebben last van verdringing door hbo’ers. Op de lagere niveaus verdwijnen werkzaamheden. Ook zijn er veel studenten met motivatie- of gedragsproblemen voor wie maatwerk nodig is. Installatie-, Elektro- en Metaaltechniek De deelname aan Kenteq-kwalificaties is in 2013 heel beperkt gestegen ten opzichte van 2012 (+0,7%). Tegenover een afname in de bbl (-7,6%) stond een flinke toename in de bol (+11,0%). In de installatietechniek daalde het aantal mbostudenten met 5,3%. In de elektrotechniek was de daling iets minder (-2,8%). Het aantal studenten metaaltechniek steeg licht (+3,3%). De ontwikkeling was het gunstigst voor het kwalificatiedossier Machinebouw mechatronica en het ongunstigst voor het dossier Installeren. In het algemeen zijn er voldoende bpvplaatsen. Het aanbod is het minst ruim in de installatietechniek. Uit de registratie van bpv-overeenkomsten in BRON blijkt dat dat deels wordt opgevangen door een verschuiving van bbl- naar bol-trajecten. Handel, Textiel en Mode De meeste verkoop- en managementopleidingen hebben meer dan voldoende stageplaatsen. In regio Noordwest vinden studenten verkoper moeilijker een stage- plaats. Voor interieuradviseurs is het lastig. Groothandel heeft meer dan voldoende stageplaatsen, vooral voor (assistent) logistiek medewerker en commercieel medewerker. Studenten van de opleidingen (junior) accountmanager en vestigingsmanager groothandel hebben moeite met het vinden van een leerplaats, al zijn de kansen in regio Noord en Zuidoost wel verbeterd. Mode- en interieurindustrie bieden weinig kans op een leerplaats. Bedrijven zijn vaak klein en het aantal studenten is groot. Voor assistent medewerker mode/maatkleding en productiebegeleider fashion zijn er voldoende stageplaatsen. Het is wenselijk om de instroom te beperken. Voor de tapijt- en textielindustrie wordt een kleine groep bbl-studenten opgeleid. Voedsel, Natuur en Leefomgeving Veel bedrijven zijn terughoudend met het aanbieden van leerbanen. Er zijn voldoende plaatsen. Wel staat de kwaliteit van de begeleiding onder druk. Studenten groene ruimte verschuiven van bbl naar bol, ook daalt de instroom. Veeteelt- en akkerbouwbedrijven hebben voldoende stageplaatsen. Regelmatig wordt een stagiair naderhand arbeidskracht, vaak via een uitzendorganisatie. Uiterlijke verzorging Het aantal erkende leerbedrijven in de uiterlijke verzorging is toegenomen. Per branche verschilt de kans op een leerplaats: voor kappers voldoende, voor schoonheidsspecialisten en grimeurs is het moeilijker. Grotere salons met veel stageplekken bieden door de crisis minder mogelijkheden. Voor pedicures zijn de perspectieven goed, het aantal studenten loopt terug. Leerbanen en stageplaatsen Waar in de barometer de term leerbaan wordt gebruikt wordt de beroepspraktijkvorming bedoeld zoals die vorm krijgt in bbl-opleidingen: meestal vier dagen werkend leren met een arbeidsovereenkomst en één dag naar school. Waar stageplaats wordt gebruikt wordt de beroepspraktijkvorming bedoeld zoals die vorm wordt gegeven in de bol-opleiding: een periode van een aantal weken tot een half jaar onafgebroken werkzaam in een bedrijf, maar zonder arbeidsovereenkomst op enig moment tijdens de opleiding. Waar leerplaats wordt gebruikt, wordt beide bedoeld: een beschikbare plaats bij een bedrijf voor een leerling. Hout en Meubel Stageplaatsen staan onder druk door de verschuiving van bbl naar bol. Het vergt steeds meer organisatorisch talent om voor studenten een stageplaats te vinden, vooral voor ontwerpend meubelmakers. In sommige regio’s lijkt het aantal stageplaatsen te groeien. Het aantal bbl-plaatsen is gering. Bouw en Infra Leerbanen voor bouwstudenten zijn schaars, studenten infra hebben meer kans op een leerbaan. Het aantal bblstudenten neemt nog steeds af. Sommige bedrijven leiden bbl-studenten op en andere kiezen voor starten met bol en later overstappen. Ook starten studenten soms met bol-niveau 2 en volgen zij later bbl-niveau 3. Bbl biedt meer kans op een baan. De productie neemt in 2014 toe en daarmee ook de vraag naar studenten. Bol-studenten niveau 4 hebben last van verdringing door hbo’ers. Creatieve industrie Het aantal leerplaatsen in de richting artiest is ontoereikend. Het aantal studenten dat deze opleiding kiest is vele malen hoger dan het aantal leerplaatsen. Studenten in de richting AV-productie moeten vaak met elkaar concurreren. Studenten in opleidingen op lagere niveau worden vaak verdrongen door hogere niveaus. Afbouw en Onderhoud, Schoonmaak, Presentatie en Communicatie In de sectoren afbouw en schilderen en onderhoud is sprake van een verschuiving van bbl- naar bol-trajecten. Veel bedrijven kunnen door de economische situatie niet makkelijk een beroepspraktijkovereenkomst aangaan voor twee jaar. In de sectoren afbouw en schilderen en onderhoud zijn samenwerkingsverbanden van erkende leerbedrijven actief. Deze samenwerkingsverbanden nemen studenten aan gedurende hun opleiding en plaatsen de studenten uit bij leerbedrijven voor het praktijkgedeelte van de opleiding. Op deze manier delen de bedrijven het risico en kunnen studenten gegarandeerd hun opleiding afmaken. Er is sprake van een afname van het aantal studenten sinds de economische crisis in de bouwgerelateerde sectoren. Het aantal faillissementen heeft effect op het aantal erkende leerbedrijven. Toch heerst het beeld dat bedrijven die toekomstgericht en opleidingsgeoriënteerd zijn minder snel failliet gaan. Gezondheids-, Creatieve en Ambachtelijke techniek Voor studenten van deze kleinschalige specialistische opleidingen zijn er voldoende leerplaatsen. Meer dan tweederde van de ondernemers is zzp’er. Dit maakt het vinden en organiseren van plaatsen voor bol- en bbl-studenten lastig, met name in de creatieve techniek. Bedrijven in de gezondheidstechniek zijn terughoudend bij het aannemen van bbl-studenten. Zorgverzekeraars stellen strengere eisen aan vergoedingen en ook de vergoedingen zelf staan onder druk. Proces-, Laboratoriumtechniek en Fotonica De operatoropleidingen hebben weinig knelpunten. Bij de laboratoriumopleidingen zet het toenemende aantal studenten de leerbedrijven onder druk. Ook studenten medewerker fotografie moeten meer moeite doen voor een stageplaats. Het kenniscentrum zoekt samen met onderwijsinstellingen naar oplossingen. Horeca, Bakkerij, Recreatie, Reizen en Facilitaire dienstverlening De richting Bakkerij heeft te maken met bedrijfssluitingen en schaalvergroting. Verschillende regio’s hebben een tekort aan stageplaatsen. Het aantal studenten is fors hoger dan het aantal leerbedrijven. Met name in de regio’s Oost en MiddenWest is het aantal stageplaatsen schaars. In alle regio’s neemt het aantal leerbanen in de horeca af. Steeds meer bedrijven kiezen voor bol- in plaats van bbl-studenten. Met name voor koks op niveau 2 is een leerbaan moeilijk te vinden. Kok op niveau 3 is meestal een bbl-traject. Studenten vinden wel een plaats, maar het kost meer moeite. Bij manager ondernemer horeca geven kerntaak 5 en de frontoffice-stage moeilijkheden. Het aantal studenten facilitaire dienstverlening stijgt. Deze groei heeft waarschijnlijk gevolgen voor het aantal leerplaatsen. 5 Transport, Logistiek en Scheepvaart Vooral Noord-Holland Noord en regio Noord hebben een tekort aan leerplaatsen. Leerbedrijven vestigen zich steeds meer in het zuiden. Daarnaast zitten veel leerbedrijven op moeilijk bereikbare industrieterreinen. VTL startte een pilot voor het organiseren van studentenvervoer van en naar deze bedrijven. In het sectorplan transport & logistiek staan maatregelen voor het werven van leerbedrijven en de kwaliteit van leerbedrijven te verbeteren. Mobiliteit Bedrijven hebben niet altijd voldoende werk voor studenten. Meer studenten kiezen voor bol in plaats van bbl, waardoor de vraag naar stageplaatsen stijgt. Bedrijven zijn zich bewust van de noodzaak van opleiden, maar het is lastig om plaatsen aan te bieden. Roc’s en lokale adviseurs stemmen af om meer studenten aan een plaats te helpen. Innovam wijst scholen op de mogelijkheid om een adviseur in te schakelen die leerplaatsen zoekt voor studenten die zelf niets kunnen vinden. Carrosserie In de regio’s zijn verschillende samenwerkingsprojecten tussen onderwijs en bedrijfsleven opgestart. De sociale partners steunen deze projecten. Zo heeft carosseriebouw een medewerker die leerbedrijven en studenten werft voor alle scholen. Het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor het Carrosseriebedrijf (OOC) en VOC stimuleert bedrijven om leerbanen aan te bieden en beperkt de uitstroom van jongeren. Verssectoren De verssectoren hebben voldoende leerplaatsen. Kenniscentrum SVO heeft initiatieven genomen om het aantal leerplaatsen te vergroten. Dit heeft met name in de versdetailhandel resultaat gehad. Zorg Welzijn Dokter-, apotheek-, tandartsassistenten Sport Economisch administratief Ict Veiligheid Installatie-, elektro- en metaaltechniek Detailhandel food en non food Groothandel food en non food Textielindustrie Mode-industrie Groene ruimte Bloemen en tuincentra Voedingsindustrie Plantenteelt Dierverzorging Veehouderij en paardenhouderij Kapper Schoonheidspecialist Pedicure Bouw en infra Hout en meubel Uitgeven, vormgeven en printmedia Av, multimedia en gaming Artiesten, theater en evenementen Gezondheidstechniek Creatieve en ambachtelijke techniek Afbouw en onderhoud Reclame en presentatie Schoonmaak en glazenwassen Carrosserie Mobiliteit Procestechniek Laboratoria Fotonica Transport en logistiek Scheepvaart Horeca Bakkerij Reizen Recreatie Facilitaire dienstverlening Verssectoren 6 Nederland Zuidoost Zuidwest Oost Noord Branche Noordwest Middenwest Kans op stage- en leerbanen in de verschillende regio’s in Nederland juni 2014 Kenniscentrum Aantal waarvan leerbedrijven buitenlands per kenniscentrum* Gemiddelde situatie van kans op stage- en leerbanen per regio in Nederland 1 Calibris 57.954 1.157 1: Regio Noord 2: Regio Oost 3: Regio Middenwest 4: Regio Noordwest 4 ECABO 44.770 906 3 Kenteq 19.338 144 KC Handel 37.040 775 2 5 : Regio Zuidwest 6 : Regio Zuidoost Aequor 24.831 5 1.099 KOC 10.579 184 Fundeon 9.164 83 6 Legenda tabel SH&M 3.247 44 GOC 10.342 355 SVGB 4.099 48 en leerbanen, bij sommige opleidingen is er evenwicht. Savantis 11.996 171 Over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen Er zijn meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal studenten. Over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen. VOC 1.808 3 De vraag naar en het aanbod aan stageplaatsen en leerbanen Innovam 10.536 11 zijn in evenwicht. PMLF 4.194 76 Over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er een tekort. VTL 8.325 237 Kenwerk 20.896 1.998 Over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen. Over het algemeen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er evenwicht. SVO 3.321 5 Totaal 282.440 7.296 Er is een tekort aan stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal studenten. * In dit aantal zijn de leerbedrijven die bij meerdere kenniscentra erkenningen hebben vaker meegeteld. Het totaal aantal unieke leerbedrijven in juni 2014 is 231.601. 7 Arbeidsmarkt De arbeidsmarkt laat gunstige ontwikkelingen zien. De jeugdwerkloosheid steeg tot 87.000 jongeren (waarvan ongeveer 40 procent een mbo-opleiding heeft, bron UWV), maar dit zijn bijna 6.000 minder werkloze jongeren dan in februari tot en met april 2014. In 2013 kwamen er in deze periode 1.500 werkzoekende jongeren bij. Vooral de daling in de leeftijdsgroep 21 tot 24-jarigen is opvallend. Ook het aantal vacatures is voor het derde kwartaal op rij gestegen. In het eerste kwartaal van 2014 kwamen er 174.000 nieuwe vacatures bij, 21.000 meer dan een jaar daarvoor. Zorg, Welzijn en Sport Verpleegkundigen hebben gunstige vooruitzichten: de vraag naar personeel is groter dan het aanbod. Voor andere opleidingen dreigt een personeelsoverschot, vooral voor verzorgenden (niveau 3) en zorghulpen (niveau 1). Het tekort kan oplopen tot 22.000 werknemers per kwalificatie in 2017. Het overschot in de kinderopvang (pedagogisch medewerker niveau 3) kan oplopen naar 31.000 in 2017. Het overschot voor welzijn en maatschappelijke dienstverlening kan oplopen tot 6.000 in 2017. De werkgelegenheid voor sociaal cultureel werk en maatschappelijke werk en dienstverlening daalt het sterkst. De toekomst van Jeugdzorg is onzeker door de nieuwe Jeugdwet die in 2015 ingaat. Dat kan een personeelsoverschot van 7.000 werknemers in 2017 betekenen. Het aantal vacatures doktersassistent daalt. Op dit moment is de kans op werk voor doktersassistenten en tandartsassistenten ruim voldoende. Apothekersassistenten hebben de minste kans op een baan. De kans op werk voor trainer/coach SB3 en SB4 ( trainer/coach) is voldoende. Andere sportopleidingen niveau 4 hebben een matig perspectief. Niveau 2 heeft geringe kansen. Economisch Administratief, ICT en Veiligheid Het aantal vacatures daalt en het aanbod stijgt. Dit geldt vooral voor secretariële en financieel-administratieve beroepen. De landelijke arbeidsmarktperspectieven van een aantal kwalificaties verschillen sterk van de vorige prognose. Assistent accountant (4), financieel administratief medewerker (3) en secretaresse (3) hebben ongunstigere perspectieven. Commercieel medewerker binnendienst (3), contactcenter medewerker (3) en junior accountmanager (4) hebben meer kans door beperkte instroom en veel vacatures. Installatie-, Elektro- en Metaaltechniek Van verschillende organisaties komen hele voorzichtige signalen dat de arbeidsmarkt in de metaal- en elektrotechnische industrie verbetert. Voor het eerst sinds ruim twee jaar zijn er net iets meer bedrijven die het komende kwartaal een toename van hun personeelsbestand verwachten dan bedrijven die een afname voorzien. Het duurt echter wel even voordat de betere economische verwachtingen van de bedrijven zich vertalen in een substantiële groei van de werkgelegenheid. Het aantal jonge werkloze mbo’ers dat een baan zoekt in de metaal-, elektro- en installatietechniek is van februari op maart gedaald. Dat past in het gebruikelijke seizoenpatroon van een dalende jeugdwerkloosheid in het voorjaar. Maar het is wel een verbetering ten opzichte van vorig jaar, omdat er toen in het voorjaar juist geen afname te zien was. De jeugdwerkloosheid is nu weer op hetzelfde niveau als een jaar geleden. Op langere termijn is het arbeidsmarktperspectief voor gekwalificeerd personeel gunstig. Dat komt doordat de instroom van gediplomeerden laag is, vergeleken met de verwachte vervangingsvraag. Handel, Textiel en Mode Op niveau 1 en 2 zijn er meer dan voldoende vacatures beschikbaar. Verkoopspecialist detailhandel, verkoopspecialist mode en verkoopadviseur wonen (niveau 3) hebben voldoende kansen. Op niveau 4 is het aantal vacatures sterk afgenomen, vooral voor filiaalmanagers en met name in de regio’s Noord en Oost. Ondernemer detailhandel en interieuradviseur hebben geringe baankansen. Voor gediplomeerde afdelingsmanagers zijn er voldoende vacatures. Groothandel heeft voldoende vacatures. Gediplomeerde logistiek medewerkers, commercieel medewerkers en (junior) accountmanagers hebben de beste kansen. Het aantal vacatures voor logistiek teamleider is sterk gedaald. 8 Niveau 4 heeft geringe kansen. De meeste studenten niveau 4 stromen door naar het hbo. Het aantal vacatures in de mode- en interieurindustrie is gering. Mode- en interieurindustrie biedt vooral kansen voor gediplomeerde assistent medewerkers mode/maatkleding, basismedewerkers mode/maatkleding en medewerkers styling. De tapijt- en textielindustrie biedt kansen voor operators textiel. Voedsel, Natuur en Leefomgeving Teelt, voedingsmiddelenindustrie en veehouderij bieden goede kansen. De instroom blijft achter op de vraag. Dierverzorgers hebben zeer beperkte kansen op een baan. Groene ruimte, recreatie, dierenspeciaalzaken en bloemisten hebben minder vraag naar gediplomeerden. Uiterlijke verzorging Vooral schoonheidsspecialisten vinden moeilijk een baan. Het aantal studenten en gediplomeerden is de laatste jaren flink gestegen. Het aantal bedrijven met personeel is zeer beperkt en daarmee ook de vervangingsvraag. De problemen houden de komende jaren waarschijnlijk aan. Hout en Meubel Bedrijven blijven voorzichtig met aannemen van personeel. Zij vullen vaste medewerkers aan met flexwerkers. Vacatures zijn er vooral voor breed geschoolde mensen met ervaring op niveau 3 en 4 met ervaring. Bouw en Infra Het Economisch Instituut voor de Bouw verwacht dat 2014 een overgangsjaar is. Zij verwachten dat de productie in de tweede helft van 2014 toeneemt maar pas flink aantrekt in 2015. Vanaf 2015 stijgt ook de werkgelegenheid. De vraag naar nieuwbouwwoningen trekt als eerste aan waardoor behoefte ontstaat aan (beton) timmerlieden, metselaars, betonstaalverwerkers en assistenten bouw en infra. Bedrijven maken vooral gebruik van zzp’ers als de markt aantrekt. Als de vooruitzichten goed blijven dan nemen zij ook weer personeel in loondienst. Toch lijkt de verhouding definitief gewijzigd: minder vast werk en meer flexibele arbeidskrachten. Het aantal werknemers in de caobouw komt niet meer op het niveau van voor de crisis. Creatieve industrie Het is voor gediplomeerde schoolverlaters niet eenvoudig een baan vinden in de beroepen binnen de creatieve industrie. Zeker schoolverlaters kunnen nu niet altijd gemakkelijk een baan vinden in de creatieve sector. Wel zien wij dat het merendeel van de schoolverlaters in de creatieve industrie na de mbo opleiding doorstudeert op het hbo als er geen werk is gevonden. Afbouw en Onderhoud, Schoonmaak, Presentatie en Communicatie In het voorjaar en de zomer trekt de vraag naar schilders en mensen voor onderhoud en afbouw aan. Bbl-studenten blijven na diplomering vaak bij het leerbedrijf werken. Studenten kunnen vaak aan de slag via een uitzendbureau of als zzp’er. Veel studenten reclame en presentatie stromen door naar het hbo. Gediplomeerden vinden lastig een baan. Bij schoonmaak wordt kwaliteit en daarmee opleiden belangrijker. De branche kent voornamelijk bbl-studenten met een contract. UWV verwacht een lichte groei voor de sector. De sector heeft veel verloop en heeft behoefte aan goed opgeleid personeel. Glazenwassers zijn in opkomst. Gediplomeerden hebben goede baankansen. Gezondheids-, Creatieve en Ambachtelijke techniek De kleinschalige specialistische opleidingen bieden kansen voor starters en zijinstromers. Vooral gezondheidstechniek vraagt naar gekwalificeerde vakmensen zoals schoenherstellers en opticiens. De meeste creatieftechnische- en ambachtelijke beroepen hebben een kleine arbeidsmarkt voor gekwalificeerde vakmensen. Goed opgeleide creatieve vakmensen, vooral jonge ondernemers, hebben veel kansen door vergrijzing en ontgroening. Proces-, Laboratoriumtechniek en Fotonica De kans op werk voor operators is voldoende tot goed. Dit geldt vooral voor operator B, operator C of allround operationele techniek. De voedingsmiddelenindustrie heeft nog voldoende vraag naar operator A. Het aantal vacatures voor laboranten en analisten blijft vergelijkbaar met het afgelopen jaar. De chemischfysische richting heeft de meeste vacatures, de medische en microbiologische richting bieden minder kansen. Veel fotografen en AV-specialisten werken als zzp’er. Voor creatieve vakmensen is plaats. Horeca, Bakkerij, Recreatie, Reizen en Facilitaire dienstverlening Het aantal studenten bakkerij is, met name in de regio’s Oost en Zuidwest hoger dan het aantal bedrijven. Het faillissement van OAD GLOBE hield de reissector eind 2013 flink bezig. In 2014 maakte D-reizen en VakantieXpert hun fusie bekend. De grote spelers worden groter en de kleine spelers zoeken de nichemarkten op. Het aantal zelfstandig reisadviseurs (o.a. ex-medewerkers van OAD) is gestegen. Twee grote partijen faciliteren hen. Watersport biedt geschoold personeel kansen in Regio Noord en Middenwest (Loosdrecht en Vinkeveen). Transport, Logistiek en Scheepvaart In regio’s waar transport en logistiek een grote sector is en bij de grote logistieke dienstverleners is sprake van groei en behoefte aan goed geschoold personeel. Gediplomeerden zeescheepvaart en binnenvaart vinden direct een baan. Mobiliteit Bedrijven hebben nog te maken met teruglopende werkzaamheden. De autoverkoop piekte eind 2013 en het eerste kwartaal 2014 viel daardoor wat tegen. De terug- 9 loop van APK zet ook door en door de zachte winter werden begin 2014 al veel banden gewisseld. Het rendement van dealers blijft laag. Bij universele bedrijven gaat het beter. De kansen op werk zijn groter voor mensen die doorgroeien naar niveau 3 en 4. Carrosserie De sector verloor gemiddeld ruim tien procent aan werkgelegenheid en ruim twee procent van de bedrijven. De economische situatie zet de continuïteit van ondernemingen en de werkgelegenheid onder druk. Dat heeft gevolgen voor ondernemers en werknemers. Verssectoren Bij industrie en groothandel neemt de vraag naar gekwalificeerd personeel, met name op niveau 2 toe. Bedrijven sturen op flexibele arbeidskrachten. SBB Barometer Vier keer per jaar brengt SBB de partijen in het veld van arbeidsmarkt en beroepsonderwijs op de hoogte van de actuele stand van zaken op de stageplaatsen- en leerbanenmarkt. Alle SBB Barometers kunt u vinden op Kansopwerk.nl. Ruim 800 medewerkers van de zeventien kenniscentra verzamelen de informatie die leidt tot 264 branche-regioscores van 44 branches in zes districten. De vorige rapportage was in maart 2014. De volgende SBB Barometer komt uit in oktober 2014. Kansrijke beroepen Tekorten aan leerplaatsen Beroep Beroep Niv. Sector Maatschappelijke zorg (Persoonlijk MBO-verpleegkundige begeleider specifieke doelgroepen) 4 Zorg Niv. Sector 4Zorg Maatschappelijke zorg (Persoonlijk Doktersassistent 4Zorg begeleider specifieke doelgroepen) 4 MBO-verpleegkundige 4Zorg Sociaal-maatschappelijk Commercieel medewerker Welzijn dienstverlener 4Welzijn binnendienst 3 Economisch administratief Medewerker ICT 2 Contactcenter medewerker 3 Economisch administratief Financieel administratief Economisch administratief Servicemonteur installatietechniek 3 Techniek medewerker 3 Economisch administratief Servicemonteur elektrotechniek 3 Techniek Bedrijfsadministratief medewerker 2 Economisch administratief Servicetechnicus werktuigbouw 4 Techniek Vestigingsmanager groothandel 4 Groothandel Verkoper 2Detailhandel Interieuradviseur 4Detailhandel Aankomend verkoopmedewerker 1 Detailhandel (Junior) accountmanager 4 Groothandel Logistiek medewerker 2 Groothandel Medewerker dierverzorging 2 Dierverzorging Instructeur paardensport 2 Veehouderij en Manager teelt 3,4 Plantenteelt Allround operator en manager voeding paardenhouderij 3,4Voedingsindustrie Dierverzorger hokdieren 3 (Eerste) monteur gas/water/warmte 2 Vakbekwaam medewerker Veehouderij gemechaniseerd loonbedrijf 3 Bouw en infra Schoonheidsspecialist 4Schoonheidsspecialist Plantenteelt Monteur mobiele werktuigen 2 Bouw en infra Schoonheidsspecialist Straatmaker 2 Bouw en infra Metselaar 2,3 Bouw en infra Opticien 4Gezondheidstechniek Timmerman 2,3 Bouw en infra Medewerker steriele medische hulpmiddelen 3Gezondheidstechniek Schoenhersteller 2Gezondheidstechniek Medewerker industriële lakverwerking 2 Afbouw en onderhoud 3Schoonheidsspecialist Steigerbouwer 2 Bouw en infra Ontwerpend meubelmaker 4 Hout en Meubel Meubel/(scheeps)interieurbouwer 2 Hout en Meubel Meubel/(scheeps)interieurbouwer 3 Hout en Meubel Gaming 4 AV, Multimedia en gaming 4 Artiesten, theater en Carrosseriebouwer 2Carrosserie Artiest Autoschadetechnicus 3Carrosserie evenementen Eerste autotechnicus 3 Verkoopadviseur 3Mobiliteit Autotechnicus 2Mobiliteit Medewerker schilderen 2 Afbouw en onderhoud Allround operationeel technicus 4 Procestechniek Medewerker stukadoren 2 Afbouw en onderhoud Operator C 4 Procestechniek Gezel Schilder 3 Afbouw en onderhoud Operator B 3 Procestechniek Autospuiter 2Carrosserie 2 Transport en logistiek Autoschadehersteller 2Carrosserie Bedrijfsmanager 4Mobiliteit Chauffeur goederenvervoer Logistiek medewerker Mobiliteit Medewerker DTP 2,3 Transport en logistiek Planner wegtransport 3 Transport en logistiek Uitgeven, vormgeven en Motorfietstechnicus/ (Zelfstandig werkend) gastheer/ -vrouw 2 printmedia 2,3Horeca scootertechnicus 2Mobiliteit Autotechnicus 2Mobiliteit (Zelfstandig werkend) kok 2,3 Horeca Biotechnologisch analist 4 Laboratoria Medewerker fastservice 2,3 Horeca Microbiologisch analist 4 Laboratoria Verkoopmedewerker Analist klinische chemie 4 Laboratoria 2Verssectoren Chauffeur goederenvervoer 2 Transport en logistiek 2Verssectoren Zelfstandig werkend banketbakker 3 Bakkerij Productiemedewerker Uitvoerend bakker 3 Bakkerij versindustrie/voedingsoperator2Verssectoren Receptionist 3Recreatie Kijk op barometer.s-bb.nl voor het volledige (regionale) overzicht. Kijk op barometer.s-bb.nl voor het volledige (regionale) overzicht. versspeciaalzaak Productiemedewerker versdetailhandel Logistiek medewerker Meldpunt Stagetekorten www.stagetekorten.nl 10 2,3 Transport en logistiek Bedrijfsleven en beroepsonderwijs vormen de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB). Samen werken ze aan thema’s als kwalificatiestructuur, examens, beroepspraktijkvorming en opleidingsaanbod. Daarmee optimaliseert SBB de aansluiting van onderwijs op de arbeidsmarkt. Met als doel: voldoende en deskundige vakmensen. Postbus 7259 2701 AG Zoetermeer 079 329 40 00 www.s–bb.nl Uitgave © SBB, Zoetermeer, juni 2014, jaargang 8 Redactie en vormgeving SBB, Zoetermeer Drukwerk Bestenzet, Zoetermeer Foto omslag Hollandse Hoogte ISSN 1879-7911 Voor meer informatie over stage- en leerbanenmarkt: Tamara Schellings (SBB) 079 329 40 21 over de arbeidsmarkt: Ruud Baarda (SBB) 079 329 40 32
© Copyright 2024 ExpyDoc
