Ervaringen met grondverzet in Ruimte voor de Rivier Presentatie voor de Bouwend Nederland Vakgroep Grondwerk Wim Sterk Rijkswaterstaat-WVL Programma Ruimte voor de Rivier 26 november 2014 Inhoud presentatie 1. Risicobeheersing overtollige grond in RvR in PKB/planstudie 2. Voorbeelden gecombineerde RvR-projecten m.b.t. hergebruik grond 3. Tips en aanbevelingen 4. Wat kan Rijkswaterstaat betekenen? 5. Vragen / discussie / suggesties / ideeën Rijkswaterstaat 2 1. Risicobeheersing overtollige grond in RvR Als programma in control te zijn en de programmarisico’s in voldoende mate beheersen Onderbouwd het gevoel te krijgen dat de maatregelen in control zijn en hun risico’s in voldoende mate beheerst worden Inzicht te krijgen in de ontwikkeling / uitputting van de post onvoorzien Periodieke verantwoording afleggen aan RWS/DGW en Tweede Kamer over risicobeheersing Desgewenst de hulp van RWS/DGW inroepen bij de uitvoering van beheersmaatregelen Rijkswaterstaat 3 1. Risicobeheersing overtollige grond in planstudie Bestemmingen in PKB-deel 4 als risicobeheersmaatregel (2007) − Depotlocaties langs riviertakken (putten) en bestemmingen in rijkswateren − Uitvoerbaarheid grondverzet (20 M m³) = toprisico Verkenning onderzuigtechniek (2007-2008) − Kansrijkheid onderzuigen: Meinerswijk, Middelwaard, Tollewaard, zomerbedverlaging beneden-IJssel − Pilotvoorstel: Middelwaard en Tollewaard: is niet tot uitvoering gekomen Wijziging wet- en regelgeving (2008-2010) − Actief Bodembeheer Rijntakken en Maas Besluit bodemkwaliteit (2008) − Afschaffing Circulaire waterbodemsanering Waterwet (2010) Verlenging openstelling Ijsseloog t/m 2016 (2011) Rijkswaterstaat 4 5 Rijkswaterstaat Werkwijze RWS september 2012 1. Risicobeheersing overtollige grond in planstudie Implementatie grondstromenstrategie (2008) − Maatregelniveau: inrichtingsplannen RvR maatregelen t/m investeringsbeslissing (SNIP3) toetsen aan spoor 1: sluitende grondbalans − Programmaniveau: check of PDR t.b.v. programma toch geen bestemmingen moest ontwikkelen (sporen 3 en 5) Verkenning bestemmingen IJsselmeer (2008-2009) − Globale verkenning: afdekken saneringslocaties Ketelmeer, herinrichting oevers, aanleg oermoerassen, opvullen voormalige zandwinputten Planstudie bestemmingen Haringvliet (2008-2009) − Verkenning : opvullen zandwinputten, afdekken saneringslocatie, gorsverbreding Quickscan stimuleren slim grondverzet Ijsselmaatregelen (2010) − Kansrijke relatie: bypass Kampen − Kansrijke relatie: RvR Deventer zomerbedverlaging IJssel Veessen-Wapenveld Rijkswaterstaat 6 1. Grondstromenstrategie (2008) 1. Sluitende grondbalans – Op projectniveau streven naar een gesloten grondbalans. Als dit niet lukt of leidt tot sub-optimale oplossingen, komen de sporen 2 t/m 5 in beeld. 2. Markt lost grondoverschot op – Zoveel mogelijk ruimte bieden aan de markt op grondoverschot op te lossen binnen GWW-sector, lopende de uitvoeringsduur RvR-programma. Grondverzet <10% omzet GWW-sector 3. Grootschalige hergebruikslocaties in Rijkswateren – Nuttige toepassing van baggerspecie en grond in herstel- en inrichtingsmaatregelen Rijkswateren (Haringvliet en Ijsselmeer/Ketelmeer) 4. Berging in (Rijks)baggerspeciedepots – Verontreinigde baggerspecie bergen in Ijsseloog, Slufter en Hollandsch Diep. 5. Berging in PKB depotlocaties – Indien overtollige grond niet via sporen 1 t/m 4 bestemd kan worden, kunnen bergingslocaties (putten uit de PKB) ontwikkeld worden. Bergingslocaties die door de markt ontwikkeld worden vallen onder spoor 2. Rijkswaterstaat 7 1. Risicobeheersing overtollige grond in planstudie Ontwikkeling volume overtollige grond − Volume 2007: 9M m³ 2012: 3,6M m³ − Afname overschot: (a) detaillering ontwerpen (PKB-SNIP2A-SNIP3), (b) sturing op sluitende grondbalans (hergebruik) en (c) vervallen van RvR-maatregelen verondiepen in project overtollig 10.000.000 773.452 9.000.000 8.000.000 Miljoenen kuubs 7.000.000 6.000.000 3.456.122 5.000.000 2.237.492 1.862.321 9.032.178 4.000.000 2.387.239 2.310.117 3.000.000 4.224.643 2.000.000 3.761.954 3.690.554 2.594.877 1.000.000 2.234.217 0 PKB sept 2008 juni 2009 september 2010 september 2011 Rijkswaterstaat 8 januari 2012 1. Risicobeheersing overtollige grond in planstudie Periodieke afstemming PDR en Vereniging van Waterbouwers en Bouwend Nederland − Branche: grondverzet RvR lijkt uitvoerbaar te zijn − Behoefte bedrijven: vroegtijdige informatievoorziening − PDR-beslissing: − geen eigen bestemmingen (spoor 3 en 5) voor overtollige grond meer ontwikkelen (2010) − bestemming overtollige grond voor rekening en risico markt Informatievoorziening via aanbestedingskalender (vanaf 2010) – Tabel met indicatieve grondstromen gepubliceerd op de website RvR Rijkswaterstaat 9 2. Voorbeelden combinatie RvR-projecten Uiterwaardvergraving Avelingen + tijdelijk depot Gorinchem-Noord – Zand uit de hoogwatergeul naar tijdelijk depot t.b.v. bedrijventerrein – Weerstand tegen plan bedrijventerrein, risico langslepende bezwaar/beroepsprocedures, onzekerheid vergunbaarheid grondtransporten – Contractwijziging opgedragen: zand vervalt aan aannemer – Project is gereed, oplevering 2014 Dijkverlegging Westenholte + uiterwaardvergraving Scheller- en Oldeneler Buitenwaarden (Zwolle) – Alleen gebiedseigen grond mag in de put i.v.m. bescherming drinkwaterwinning (provinciale Omgevingsverordening); bestuurlijke eis ox-ox, anox-anox – Projecten zijn nog volop in uitvoering Hoogwatergeul Kampen + zomerbedverlaging beneden-Ijssel – Combinatie van maatregelen nodig om MHW-taakstelling te halen – Combinatie biedt kansen voor winning bouwgrondstoffen t.b.v. aan te leggen dijken – Project zit in fase voorbereiding uitvoering Rijkswaterstaat 10 2. Voorbeelden combinatie RvR-projecten Uiterwaardvergraving Elst, Doorwerth, Middelwaard, Tollewaard (Nederrijn) – PD&C: afronding planfase (detaillering VKA) + uitvoering – Mogelijkheden om ontwerp af te stemmen op efficiënt grondverzet binnen en tussen de 4 maatregelen – Project is gereed, oplevering 2014 Rijkswaterstaat 11 3. Tips en aanbevelingen (1) Ken de kwaliteit van de bodem(informatie) en de (juridische) gebruikswaarde van de bodeminformatie (milieuhygiënisch/fysisch) die de aanbesteder beschikbaar stelt − Bepaling gebruiks-/handelswaarde (bijv. humeuze klei versus veen). − Zonodig tijdens de tenderfase of z.s.m. na gunning aanvullend onderzoek uitvoeren. Ken de eisen en randvoorwaarden conform wet- en regelgeving en de vergunningen en ontheffingen, met name de natuurvergunningen (Nb en Ff) Denk in een vroegtijdig stadium goed na over de afzet van de overtollige grond en beoordeel goed in hoeverre er nog aanvullende informatie verzameld moet worden Wees alert op het aantreffen van bodemvreemde bijmenging (puin/asbest), puntbronnen en NGE − Inspectie SZW en ILT: focus op nakomen arbo-eisen bij werken met asbest !! Rijkswaterstaat 12 3. Tips en aanbevelingen markt (2) Maak een goed plan vrijkomende materialen en schakel tijdig bodemdeskundigen /bodemadviseurs in − Uitvoeringen van keuringen sec is nog geen milieukundig bodemadvies! Bij de overweging om thermisch gereinigde grond (TGG) toe te passen kansen en risico’s heel goed afwegen − Draagvlak bij omgeving en eindbeheerders vaak moeilijk − Nog geen praktijkervaringen met TGG in primaire waterkeringen. Geschiktheid TGG moet eerst aangetoond worden en het predicaat van het ENW krijgen Wees je bewust dat RWS verschillende petten op kan hebben: 1) opdrachtgever, 2) bevoegd gezag (adviseur ILT), 3) eindbeheerder Indien voor de komende programma’s grote knelpunten in de uitvoerbaarheid worden voorzien, dit via de brancheorganisatie bespreekbaar maken met RWS Rijkswaterstaat 13 4. Wat kan Rijkswaterstaat betekenen? (1) Vroegtijdige marktbenadering blijven stimuleren − Maximale ruimte aan markt bieden voor invulling ontwerp i.s.m. efficiënt grondverzet Indicatieve grondstromen in de aanbestedingskalender publiceren − Informatie geeft richting aan over omvang grondverzet in de tijd Blijven investeren in (verbetering van) uitvoerbare regelgeving (o.a. Bbk) en goed opdrachtgeverschap (contracten) ─ Voorbeeld: Annex V ‘vrijkomende materialen’ is verbeterd o.b.v. RvR-ervaringen Verkenning kansen voor harde/zachte koppeling tussen geplande projecten met het oog op grondverzet : HWBP, KRW, etc. Na uitvoering projecten samen met de markt grondverzet evalueren − Lessons learned grondverzet leveren input voor verbetermaatregelen Rijkswaterstaat 14 4. Wat kan Rijkswaterstaat betekenen? (2) Gegadigden tijdens aanbestedingsprocedure expliciet wijzen op reden geleverde bodeminformatie en de gebruikswaarde daarvan ─ Gebruikswaarde goed verwoorden bij de informatie die beschikbaar wordt gesteld ─ Aanvullend dit nog eens toelichten tijdens de Inlichtingen Ambtelijke/bestuurlijke contacten (blijven) onderhouden met de brancheorganisaties Rijkswaterstaat 15 5. Vragen / discussie / suggesties / ideeën Rijkswaterstaat 16 Dank voor uw aandacht! Rijkswaterstaat 17