Aantrekken en afstoten

Aantrekken en
afstoten
RO-planning en infraplanning
sinds 1910
Bert Toussaint (RWS)
Boek builders en planners: rode draden
•
•
•
•
•
•
•
•
In literatuur gescheiden discoursen over Infraplanning en ROplanning
Wat was en is wisselwerking tussen deze twee planningscomplexen?
Waar raakpunten, versterking, waar conflicten?
De omgang van de overheid met deskundige/betrokken burgers
Ontwikkelingsgang van de institutionalisering in beide
planningstradities.
Hoe verhouden NL planningsvisies en –praktijken zich tot die in
België?
Case-studies: Wieringermeer, Groene Hart, RW14, Betuwelijn en
Leidsche Rijn – illustreren weerbarstige praktijk tegenover de
vergezichten van de planningsvisie
Oplevering boek zomer 2015
Rijkswaterstaat
2
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
Hoofdstuk 1: planning in België
•
•
•
•
•
•
•
•
•
België kent wel degelijk een eigen planningstraditie
Geplande suburbanisatie: woningbouw dichtbij steden om sociale
verpaupering te voorkomen (sinds 1936)
Gecombineerd met corridorplanning: langs spoorwegen, wegen en
kanalen industrie ontwikkelen tbv economische ontwikkeling
Door WO II en geringe oorlogsschade afkeer van nationale planning
als te “Duits”
In 1949 wet De Taeye-bevordering eigenwoningbezit
Infrastructuur blijft drager van ruimtelijke planning, ook tbv auto
RO-planningsvisies weinig invloed
Gewestplannen (vanaf jaren ‘70) en ruimtelijke structuurplannen en
uitvoeringsplannen (Vlaanderen, vanaf 1999) – dus meer planning
Gebundelde deconcentratie: NL als voorbeeld
Rijkswaterstaat
3
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
Plan-De Brabandere: multimodale bundeling tbv industrieontwikkeling
Rijkswaterstaat
4
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
Wegenbouwplanning Belgie na 1945
Rijkswaterstaat
5
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
Enkele lijnen uit hoofdstukken 2-4
•
•
•
•
•
•
•
Opkomst van stedenbouwkundige planning brengt ook
sociaalwetenschappelijk perspectief en ambitie integrale planning op
agenda
RWS beheerst wegenbouwplanning, stedenbouwkundigen weinig
invloed
Maar wel een niche in regionale planning met Zuiderzeepolders
Met RNP/RPD opbouw instituties nationale RO na 1940
Groene Hart als paraplu voor een veelheid aan planningsidealen:
wonen, werken (gebundelde deconcentratie) recreatie, infrastructuur,
landschap
Icoon van omvattende planning en zijn beperkingen
Top-down planning loopt vast rond 1970: milieu, democratisering,
inspraak, PKB
Rijkswaterstaat
6
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
Enkele lijnen uit hoofdstukken 4-5
•
•
•
•
•
•
•
In Derde Nota RO voor eerst PKB: inspraakelite verschijnt
In SVV’s multimodale afwegingen, daaraan hecht vooral
VROM/RaRo/RPC
RWS focust op traceplanning in Meerjarenplannen (MJP’s) die veel
minder inspraak vereisen
Met inspraakjuridisering is NIMBY nog niet geadresseerd, blijkt ook
uit Betuweroute
Betuweroute paste in mainportbeleid van 4e Nota RO, plus
leefbaarheids-golf jaren 80
KBA onvoldragen, te gunstige vooronderstellingen, onderzoeken
onder tijdsdruk, vervoersprognoses moeilijk leesbaar
Politiek en ministerie meer vertrouwen in eigen strategisch inzicht
Rijkswaterstaat
7
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
Enkele lijnen uit hoofdstuk 6
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Vierde Nota: van sociale naar economische doelen
Vinex als uitvoeringsprogramma geslaagd
Netwerkplanning: invulling plannen door gemeenten en markt
Na gebundelde deconcentratie was dit tweede keer dat RO en
volkshuisvesting convergeerden
Goed samenspel rijk, provincies en Kaderwetgebieden
En veel geld als smeerolie helpt
Leidsche Rijn: woningbouw geslaagd, modal shift niet
Beloofde HOV kwam veel later, toen al hoge autodichtheid
Nota Ruimte markeert eind grote nationale planning, althans bij
droog
Rijkswaterstaat
8
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
RW 14: 1933-1970
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Verbindingsweg Noord-Den Haag
Plan gemeente Den Haag 1933
Omleiding autoverkeer
Steun RvdWaterstaat 1956
2x2 rijstroken
Tracébesluit 1956
RW14 in 2e Nota RO en RWP 1968
Nu doorgetrokken tot Rotterdam
Wassenaar ligt dwars (1967)
Te weinig betrokken, klaverblad
te groot
Rijkswaterstaat
9
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
Rijkswaterstaat
10
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
RW 14 1970-1986
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bijstelling plan en aanbesteding
Kanteling jaren ‘70: bewoners en
milieugroepen tegen
Ook al protesten tegen Duinweg en
Leidse Baan – provinciale wegen
Leidse Baan geschrapt (1972)
RW 14 L’dam: nu 2x3 stroken, aardenbaan 5-6 m hoog, 120 km max. snelheid
Vele acties, ook met gebruik beeld
Memorandum minister: weg versoberd
Stuk actievoerders met veel gegevens
Voorburg ligt dwars
Amend. TK: geen geld naar RW14 (‘75)
Rijkswaterstaat
11
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
RW 14-1976-2003: Sytwende als oplossing
•
•
•
•
•
•
•
•
•
SVV I/Kamerdebat: deel naar R’dam
geschrapt
Sparen landschap, geen urgentie meer
Deel tot L’dam: Voorburg wil niet
Impasse tot 1994
Aanwijzing GS aan Voorburg
Voorburg ontwikkelt nu mee
Plan projectontwikkelaar: weg ondertunnelen, plus 1.000 appartementen
Ook tramlijn
2 x 2 stroken, max. snelheid 70 km
Oplevering 2003
Rijkswaterstaat
12
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
Recente trends
•
•
•
•
•
RO (planners) traditie wordt meer geraakt dan de infra (builders)
traditie, RPC opgeheven (2007)
RO raakt nl. vliegwiel voor realisatie (volkshuisvesting, gronduitgifte
en in mindere mate recreatie) kwijt, terwijl infra beroep kan blijven
doen op de nauwe verwevenheid met economische politiek
Infra blijft voorts relatief sterk nationaal, terwijl RO richting grote rol
lagere overheden koerst (decentralisatie)
Belgische en Nederlandse planning groeien naar elkaar toe: In België
(Vlaanderen) ambitieuzere planningsvisies sinds plm 15 jaar
In Nederland wilde wonen, particulier opdrachtgeverschap (Almere,
IJburg, Den Haag)
Rijkswaterstaat
13
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
RO en infra
•
•
•
•
•
•
•
•
Tot plm 1960 krijgen RO-planners weinig greep op infraplanning
Invloed neemt toe met nota’s RO en institutionalisering (RPD/RPC,
PPD’s): er komt een RO-kolom plus wetgeving (WRO als eerste)
Met SVV meer integraliteit, voorbereid door PbIVVS
RWS: doorstroming, veiligheid en landschap/milieu primair (in die
volgorde)
Geen bredere maatschappelijke doelen (zoals sociale cohesie,
welvaartsontwikkeling)
Wel meer samenwerking vanaf jaren 70, maar lang niet altijd goede
afstemming, zie Leidsche Rijn
Groeiende afstemming in planningsvisies, maar niet altijd in
uitvoering
Ook RPD en RPC moesten re
Rijkswaterstaat
14
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten
Enkele conclusies
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Was er ooit ‘big planning”? Sectorplanning bleef sterk, RPC en RPD
harmoniserende rol, maar planningsdiversiteit was groot
Uitvoeringsplanners (RWS, ruilverkaveling etc) veel geld en macht
RO-nota’s niet dwingend, dus consensus tussen overheden nodig
Leerstrategieën van de twee planningscomplexen verschillen sterk
Infra (builders): al doende lerend, ingenieurs, convergerende stijl
Zoekstrategie met heldere scope en al snel inzoomen op oplossingen
Maken van nieuwe instrumenten, inclusie van nieuwe thema’s (ecologie,
milieu, marktbenadering)
RO (planners):divergerende denkstijl, erkennen van variatie, zoeken naar
unieke versnellingsmomenten
In de kern hebben, zo lijkt het, de builders beter ingespeeld op de neoliberale
tijdgeest. (Hierbij speelt echter ook verlies uitvoeringsbasis volkshuisvesting /
recreatie)
Groter, maar wel instrumenteel gericht, adaptief vermogen bij de builders
Rijkswaterstaat
15
RWS BEDRIJFSINFORMATIE
Aantrekken en afstoten

Download Report