Ondersteuning door GGD West Brabant aan bedrijven bij duurzame inzetbaarheid A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11 F 030 274 29 71 [email protected] Aanleiding In de zomer van 2012 hebben 3 teamleden van het programma Gezonde Veilige Leefomgeving (GVL) Van GGD West Brabant een themabijeenkomst georganiseerd over “ondernemerschap”. Het team Gezonde Veilige Leefomgeving (GVL), waar preventieprogramma’s een onderdeel van is, had sterk de behoefte om zich breder te oriënteren op gezondheidsbevordering en daardoor beter voorbereid te zijn op de steeds veranderende omgeving. Vragen die tijdens deze bijeenkomst naar voren zijn gekomen zijn: wat verstaan we onder ondernemerschap, hoe kunnen wij als team ondernemerschap vormgeven en waar liggen kansen voor preventieprogramma’s. Door de toenmalige directeur van de GGD die ook gedeeltelijk aanwezig was tijdens de bijeenkomst en tevens zijn visie op ondernemerschap gedeeld heeft, zijn we uitgedaagd om met het thema verder te gaan. In juni 2012 en het voorjaar van 2013 heeft een van de teamleden GVL deelgenomen aan de netwerkbijeenkomsten van het Centrum Gezond Leven (CGL). In juni 2012 is dat een bezoek geweest aan Unilever in Rotterdam en in maart 2013 een bezoek aan koekjesfabriek Veldt. In het najaar van 2012 is een sessie georganiseerd door de GGD zelf, met een aantal teamleden GVL, programmamanager GVL en een MT lid. We hebben onder leiding van een facilitator een startbewijs geschreven voor het MT. De titel van het startbewijs was “Gezonde en Vitale werknemers bij WestBrabantse bedrijven”. Tot nu toe richt het team preventieprogramma’s zich op de setting scholen en wijken (verschillende doelgroepen). Preventieprogramma’s worden ingekocht door gemeenten. Deze programma’s worden uiteraard in nauw overleg met gemeenten en ketenpartners uitgevoerd. Tot nu toe wordt met de programma’s de groep werkende burgers wordt niet of nauwelijks bereikt (een deel via wijkaanpak of indirect via het kind). Duurzame inzetbaarheid van werknemers is een veel gehoorde term in het nieuws Het optimaal gebruik maken van de vitaliteit en mogelijkheden van werknemers is de uitdaging voor de toekomst. Werknemers moeten immers langer deelnemen aan het werkproces en naar alle waarschijnlijkheid zal de pensioenleeftijd de komende jaren nog verder stijgen. Werknemers zijn ‘het kapitaal’ van de organisatie en daarom van groot belang om medewerkers in hun ‘kracht’ te laten functioneren. Deze ontwikkeling en gedachte sluit ook aan bij de vorming van de participatie maatschappij. Gemeenten zijn ook gebaat bij gezonde inwoners. 29-01-2014 DUURZAME INZETBAARHEID Pagina 1 van 6 De programmamanager GVL heeft de opdracht gegeven aan twee teamleden om samen met een projectmanager in 2013 experimenten uit te gaan voeren bij een aantal West-Brabantse bedrijven. Het inzetten van een X-pert via het RIVM Centrum Gezond Leven bij de verkenning en ontwikkeling van een nieuw product was voor de GGD West-Brabant een logische stap. Vraag GGD West Brabant was op zoek naar advies en ondersteuning bij het opzetten van een werkwijze rondom het voor de GGD nieuwe thema duurzame inzetbaarheid voor bedrijven. Aanpak Bij aanvang van de ondersteuning is er een kernteam gevormd, bestaande uit 3 GGD medewerkers. Het kernteam legt verantwoording af aan de manager (opdrachtgever). In deze beginfase zijn er ook contacten gelegd met een drietal potentiele klanten voor de verkenning van het nieuwe product “Vitale Medewerkers”. Door het MT van de GGD is uitgesproken dat we de 2de helft van 2013 mogen experimenteren met deze klanten en mogen gaan ontdekken of gezondheidsbevordering van werknemers een nieuwe doelgroep voor de GGD kan worden. Tijdens de eerste bijeenkomst met de expert Tamara hebben we een kennismaking gehad en vervolgens vanuit 2 verschillende invalshoeken gekeken naar het product “Vitale Medewerkers”. We hebben een SWOT analyse gemaakt van het product “Vitale Medewerkers”. Hierin hebben we elkaar geformuleerd waar kansen en bedreigingen liggen voor de GGD. We hebben ook gekeken naar de unieke expertise die de GGD in huis heeft en zo kan toepassen voor de bedrijven (laaghangend fruit). We hebben met elkaar nagedacht over waarom de GGD de aanbieder kan zijn van dit product. Vervolgens is nagegaan wat belangrijke drijfveren zijn voor een bedrijf om te werken aan vitale medewerkers. Doordat er al 3 potentiele klanten in beeld waren heeft Tamara steeds de vertaalslag gemaakt naar de praktijksituaties. Gedurende de afgelopen maanden is Tamara vooral sparringpartner geweest in de ervaringen met de gesprekken met de 3 klanten/experimenten. De overleggen tussen Tamara en het kernteam bestonden uit het delen van de ervaringen over de gesprekken met de bedrijven. Door het geven van relevante achtergrondinformatie, internetlinks, kennis uit de praktijk en inhoudelijke ondersteuning. Tamara stelt open reflectievragen. Hierdoor hebben we met elkaar meer inzicht gekregen hoe we onze rol het beste kunnen invullen en welke strategie op welke klant het beste van toepassing is. We zijn in gesprek met drie organisaties. Met deze drie organisaties hebben verschillende gesprekken plaatsgevonden. Het gaat om de volgende bedrijven/organisaties:  Kindercentra De Roef  Gemeente Breda 29-01-2014 DUURZAME INZETBAARHEID Pagina 2 van 6  i.s.m. Port Health Center (onderdeel van Arbounie) gesproken met Wuppermann Staal NL Kindercentra de Roef: Overkoepelende organisatie voor kinderopvang met vestigingen in de gemeente Moerdijk en Drimmelen. Deze organisatie heeft contact gezocht met de GGD/GVL. Deze organisatie wil graag werken aan fysieke vitaliteit. De Arbo dienst heeft dit signaal bij de directie neergelegd. Tijdens een 1 ste gesprek met de directeur heeft hij een toelichting gegeven. Het is zijn wens om preventief aandacht te hebben voor fysieke vitaliteit. “Geen verzuimverzekering maar aan de voorkant regelen”, is de wens van de directeur. In oktober zijn we uitgenodigd om met het MT van De Roef in gesprek te gaan. Het doel van deze bijeenkomst was mn gericht op introductie van het thema vitaliteit en draagvlak creëren bij de leidinggevenden. Tijdens een geanimeerde bijeenkomst hebben we het thema vitaliteit goed kunnen bespreken. De aanwezige managers gaven aan dat juist de mentale vitaliteit een thema is dat regelmatig aan de orde komt. De onrustige omgeving waarin de kinderopvang zich momenteel bevindt veroorzaakt de nodige spanning bij de medewerkers. Zij spreken uit om aan dit thema te willen werken in 2014 maar zien ook dat de aandacht voor mentale vitaliteit mogelijk nog meer werkdruk zal geven. Naar aanleiding van deze bijeenkomst heeft de directeur aangegeven dat hij vitaliteit graag op wil pakken in 2014. Door verschillende ontwikkelingen in de organisatie lukt het niet om begin 2014 aan de slag te gaan. Hij heeft toegezegd contact op te nemen wanneer de tijd er rijp voor is. Medewerkers van de gemeente Breda: Via het MT van de GGD is de vraag van de gemeente m.b.t. vitaliteit van de medewerkers van de gemeente bij ons terecht gekomen. Met twee medewerkers van de gemeente (P&O en arbo coördinator) hebben meerdere gesprekken plaatsgevonden. Enerzijds een kennismaking en ook een uitwisseling van wensen, in kaart brengen van behoeften en bespreken van ondersteuningsmogelijkheden m.b.t. gezondheid bevorderende projecten. In het laatste gesprek dat heeft plaatsgevonden (november 2013) hebben we afgesproken dat we “Breda JOGG’ stad ook willen introduceren bij de gemeenteambtenaren. Samen met een werkgroep van medewerkers van de gemeenten zullen we de “Breda JOGG” stad gedachte verder gaan uitwerken. De gemeente heeft toegezegd hier op korte termijn concrete afspraken over te maken. Medewerkers Wupperman Staal in samenwerking met Port Health Center: Port Health center (PHC) is een onderdeel van de Arbo-Unie, en levert medische zorg aan bedrijven en particulieren in het haven- en industriegebied van Rotterdam en Moerdijk. PHC heeft onlangs een dependance geopend op het industriegebied van Moerdijk. 29-01-2014 DUURZAME INZETBAARHEID Pagina 3 van 6 We zijn via een collega met PHC in contact gekomen. In het gesprek met PHC gaf men aan geïnteresseerd te zijn in mogelijkheden om haar curatieve taken aan te vullen met preventie. Verder ook benieuwd naar wat de GGD allemaal te bieden heeft. Na een aantal gesprekken met PHC is er een profiel opgesteld van het soort organisatie dat zou passen bij onze beoogde gezamenlijke (GGD en Arbu-Unie) pilot: met ambitie op Vitaliteit en aanknopingspunten voor ons ‘laaghangend fruit’ . Hierop volgde een gesprek bij Wuppermann Staal. Wuppermann Staal is een organisatie met +/-130 personen, waarvan zo’n 80 operators werkend in shifts. Overwegend allemaal uit regio WestBrabant, maar tevens ook verspreid over dit gebied. Personeelbestand kent een grote piek op +/- 40 jaar. Het was een heel leuk gesprek waarin we tot de conclusie kwamen dat we te maken hadden met een managing director die echt veel gevoel heeft bij het onderwerp, en hier ook al een 6-tal jaren enthousiast probeert de medewerkers warm te maken voor de eigen gezondheid en dus ook de duurzame inzetbaarheid. Eerste idee is nu om de medewerkers direct en vanuit het sociale netwerk te gaan voorzien van ‘gezonder leven’ prikkels: Door dan thema-perioden te benoemen en de infovoorziening in de wijk/ bij t gezin tegelijk te laten verlopen met interventies bij Wuppermann, creëren we een maximaal bereik rond de medewerkers (kracht van de herhaling). Hierbij willen we natuurlijk gebruik maken van sociale marketing (wat spreekt aan bij deze doelgroep, wat maakt gezondheid ‘stoer’ in deze mannenwereld). Volop zaken om verder over te brainstormen intern maar voornamelijk ook met Wuppermann operators. Resultaat 1. Vitaliteitsmenu met het aanbod. Het menu bestaat uit verschillende gangen. De keuze is aan de opdrachtgever en kan in fases afgenomen worden. Het menu wordt op een leuke en energie gevende wijze gepresenteerd. Dit alles in co-creatie en daar waar mogelijk met een ‘groen’ sausje (verbinding met natuur). 2. Gedurende het advies op maat traject hebben we steeds de verbinding gezocht met professionals binnen de organisatie. We hebben hen betrokken bij de experimenten en de ontwikkeling van het product. 3. In onze organisatie is de discussie op gang gekomen over een nieuw product voor een nieuwe markt en het belang van gezonde en vitale medewerkers voor bedrijven. 4. Ons eigen focuspunt “Vitale organisatie” en de daarin ontwikkelde producten kunnen doorontwikkeld worden voor bedrijven in WestBrabant. Binnen onze organisatie wordt het belang van vitale medewerkers gezien. Toch kan dit focuspunt nog sterker aandacht krijgen zodat wij (GGD West-Brabant) een mooi voorbeeld zijn voor andere bedrijven “Practice what you preach”. 5. Eind januari wordt een denksessie georganiseerd waarin o.l.v. twee collega’s een argumentenkaart “Vitale medewerkers bij bedrijven” wordt gemaakt. Een groep van ongeveer 12 medewerkers uit 29-01-2014 DUURZAME INZETBAARHEID Pagina 4 van 6 verschillende programma’s, gaan met elkaar in discussie. De argumentenkaart wordt gebruikt om vervolgens met het MT in gesprek te gaan. In gesprek met collega’s worden vaak ideeën benoemd en kansen besproken m.b.t. de verdere ontwikkeling van het product. Zo zien we kansen bij de bedrijven die JOGG sponseren. In ons werkgebied hebben we twee JOGG gemeenten, de gemeente Breda en Roosendaal. Afgelopen jaar heeft de GGD verschillende PPS projecten gedaan. Ook bij deze samenwerking liggen kansen. We hebben het voornemen om alle informatie die wij tijdens de sessies met Tamara hebben gekregen te bundelen. We hebben een businessplan en een verdienmodel gemaakt. Deze plannen zijn besproken met onze opdrachtgever en een MT lid. Binnenkort gaan we beide documenten nog eens kritisch bekijken en aanpassen daar waar nodig. Het was prettig om met elkaar samen te werken. De begeleiding van Tamara heeft ons veel energie gegeven. Vooral haar support om te gaan doen! De gesprekken waren soms best spannend. “Learning on the Job” was in deze echt van toepassing. 6. 7. 8. 9. 10. Het doel dat we stelde, om praktijkervaring op te doen met onze huidige producten in een nieuwe markt is nog niet bereikt maar de voorbereidingen zijn in volle gang. Met het management team zijn we overeengekomen dat dit in de eerste maanden van 2014 verder uitgewerkt wordt en ermee geëxperimenteerd wordt. Een belangrijk succes is toch dat we makkelijk contact hebben gelegd met bedrijven na ons verzoek om met de GGD te oriënteren op mogelijke ‘nieuwe’ dienstverlening. De drempel bleek minder hoog dan verwacht! En juist in deze stappen heeft de begeleiding van Tamara heel veel waarde gehad. Vooral door ons andere perspectieven mee te geven in deze en ons te wapenen met tips en trucs. Bij voorbeeld om open het gesprek in te gaan, maar ook bedacht te zijn op mogelijke rollen en belangenverstrengeling. Haar meedenken en begeleiding was hier enorm waardevol. Tips     Ruimte (tijd) om te experimenteren met een nieuwe doelgroep (bedrijven) en een nieuw product (vitale werknemers) is van belang. Tijdens een innovatief traject is het belang om dwarsverbanden te legen in de organisatie, zo ontstaat er draagvlak en een sterker product. Borging is van belang, hoe komen bedrijven die de GGD bellen terecht bij de juiste persoon. Kies voor de creatieve brainsstorm sessie een toepasselijke locatie, zoals een verzorgingshuis. Dit geeft echt meer energie en helpt je om je in te leven in de doelgroep/ problematiek. 29-01-2014 DUURZAME INZETBAARHEID Pagina 5 van 6 Borging In 2014 is ruimte om verder te werken met de drie bedrijven, er wordt een argumentenkaart ontwikkeld en het MT zal een uitspraak doen over hoe verder. Meer informatie Menukaart/Vitaliteitsmenu Argumentenkaart Contactpersoon: Noor Pleging; [email protected] Eveline Dekkers; [email protected] 29-01-2014 DUURZAME INZETBAARHEID Pagina 6 van 6