MOETEN WE ECHT BANG ZIJN VOOR DEFLATIE

Actualiteit | Deflatie
MOETEN WE ECHT BANG
ZIJN VOOR DEFLATIE?
Na lange tijd te hebben gevreesd voor een spectaculaire stijging van de inflatie na de
kapitaalinjecties van de Europese Centrale Bank, zijn sommige analisten nu bang voor
het tegenovergestelde scenario: een deflatiespiraal. Terecht?
De inflatie is in de eurozone aanzienlijk
vertraagd en bedroeg in januari nog
maar 0,7% op jaarbasis. Een algemene
daling van de prijzen zou een echte ramp
betekenen. Niettemin blijven de markten
hoopvol. Niemand kan zich voorstellen dat
de ECB de eurozone laat wegzinken in een
deflatoire spiraal. Twee experts, Bruno
Colmant en Ulrich Stephan, analyseren de
situatie voor ons.
Wat zijn de kenmerken van een
deflatiescenario?
Bruno Colmant: “In een deflatiespiraal
stellen gezinnen hun aankopen uit, omdat
de prijzen dalen. Waarom vandaag kopen
wat over enkele maanden goedkoper zal
zijn? Door deze afwachtende houding
In enkele maanden tijd heeft de
vrees voor inflatie in de eurozone
plaatsgemaakt voor angst voor
deflatie. Hoe is het zover gekomen?
Bruno Colmant, professor economie aan
de Université Catholique de Louvain en
Vlerick Management School, en lid van
de Académie royale de Belgique: “Dit
is het gevolg van een te strak monetair
en begrotingsbeleid. Een beetje inflatie
had de eurozone uit zijn toestand van
economische verkalking kunnen helpen,
maar de ECB volgde liever de Duitse
logica die opteert voor een streng beleid
en bezuinigingen voorstaat. Tegenwoordig
wijzen de meeste indicatoren erop dat de
inflatie in de eurozone in de komende drie
tot vier jaar niet boven 1,4% zal uitkomen.
Ik wil erop wijzen dat deflatie niet noodzakelijk staat voor negatieve inflatie. Een
scenario van bijzonder geringe inflatie
wordt ook als deflatie beschouwd. Dat is
de situatie waarmee wij vandaag worden
geconfronteerd. Diegenen die vrezen voor
deflatie, erkennen bovendien dat er beter
meer inflatie was geweest, zoals de meeste Angelsaksische economen hadden
gewild. Ik ben al jaren overtuigd van de
noodzaak van inflatie.”
14
Bruno Colmant
economie af te bouwen. Banken hebben
massaal activa verkocht, wat tot gevolg
heeft gehad dat de deflatiespiraal nog
dieper is geworden. De regering heeft
alles geprobeerd om de motor weer aan
het draaien te krijgen, onder andere door
talrijke belastingverlagingen, maar zonder
het verhoopte effect. Uiteindelijk heeft
Japan besloten om inflatie te creëren om
de trend om te buigen: de centrale bank
koopt massaal staatsobligaties en bedrijfsobligaties op. De inflatie in Japan zou dit
jaar opnieuw zo’n 2% moeten bedragen.
Daarmee hoopt men het land weer op de
rails te krijgen.”
Als de inflatie stijgt, is dat slecht
nieuws voor wie renteniert, omdat
zijn inkomen minder snel stijgt dan
de kosten voor levensonderhoud. Is
een deflatiescenario voor deze zelfde
renteniers dan gunstig?
Bruno Colmant: “Ja, door een mechanisch effect. Maar dit voordeel geldt
“In een deflatie zijn er alleen
maar verliezers”
daalt zowel de consumptie als de productie, en neemt de werkloosheid toe.
Vervolgens stagneert de hele economie.
De enige manier om uit deze spiraal te
komen, is de geldpers te laten draaien.”
Het voorbeeld van Japan, waar al
twintig jaar een klimaat van deflatie
heerst, wordt vaak aangehaald.
Bruno Colmant: “In 1990 is Japan geconfronteerd met een plotse daling van de
vastgoedprijzen en de koers van de Nikkei,
de index van de beurs van Tokio. Het land
heeft vervolgens uitgebreide maatregelen genomen om de schuldenlast van de
slechts tijdelijk. In werkelijkheid wordt
iedereen, ook beleggers, door die vertraging beïnvloed zodra de gevolgen
van de deflatie merkbaar worden op het
niveau van de economische activiteit. De
Nikkei-index flirtte in 1990 bijvoorbeeld
met de grens van 40.000 punten, terwijl
hij vandaag schommelt rond de 15.000.
Anderzijds worden kredietnemers in geval
van deflatie ook armer, want in reële termen neemt hun schuld toe in vergelijking
met de kosten voor levensonderhoud. Met
andere woorden: in een klimaat van deflatie zijn er alleen maar verliezers.”
Voorziet u voor de eurozone een deflatiescenario?
Ulrich Stephan, Global Chief Investment Officer - Private
& Business Clients Division, Deutsche Bank: “Op korte
termijn is het risico op deflatie volgens ons hoger dan het
risico op inflatie. De prijzen voor aardolie en voedsel – de
voornaamste verantwoordelijke voor de recente daling van
de inflatie – lopen het risico ook in de loop van de zomer
en de herfst te blijven dalen. Toch voorzien wij voor de
eurozone geen Japan-scenario. De ECB houdt de evolutie
van de prijzen immers goed in de gaten, en zal tussenbeide komen zodra dat nodig is. Bovendien zijn de inflatieverwachtingen nog steeds positief.”
Ulrich Stephan
Welke middelen kan de ECB in de strijd werpen om
de deflatie te bestrijden?
“Er staat de eurozone
geen Japan-scenario
te wachten”
Ulrich Stephan: “Er zijn er zoveel. Een eerste mogelijkheid is een programma van kwantitatieve versoepeling
(Quantitative Easing of QE) zoals dat van de Fed in de
Verenigde Staten. Zo zouden er staatsobligaties worden
gekocht volgens de bijdrage die de lidstaten leveren aan
het kapitaal van de ECB. De ECB zou zelfs asset-backed
securities kunnen kopen. Een andere mogelijkheid is dat
de ECB de rente verlaagt, of zelfs een negatieve rente
hanteert voor deposito’s, hoewel het moeilijk lijkt om deze
laatste maatregel in Duitsland verkocht te krijgen. Tot slot,
ook al is dat volgens mij weinig waarschijnlijk, kan er een
nieuw LTRO-programma (long-term refinancing operation)
worden overwogen: dat zijn leningen op heel lange termijn
met een bijzonder lage rente die door de ECB aan de banken van de eurozone worden toegekend.”
Nikkei index van de Beurs van Tokio (1987-2013)
45000
40000
Denkt u dat Europa het risico loopt
om in een deflatiespiraal terecht te
komen?
Bruno Colmant: “Ik zie dat niet meteen
gebeuren. Toch niet zolang we niet door
blinden worden bestuurd. Een deflatiespiraal is zo’n ernstige situatie dat de
ECB alles zal doen wat nodig is om die te
vermijden. Uit een deflatiespiraal geraken
is bijna even moeilijk als een dode tot leven
wekken. Volgens mij zal de ECB dus vrij
snel tussenbeide komen met onconventionele maatregelen. Ik denk bijvoorbeeld aan
negatieve rentevoeten voor deposito’s van
banken, of de toekenning van kredieten om
de liquiditeit te stimuleren. Dit debat toont
in ieder geval aan dat inflatie nodig is om
de goede gezondheid van de economie te
verzekeren, omdat inflatie aanzet tot consumptie. Want zonder consumptie valt het
hele apparaat stil.”
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
11/1987
11/1989
11/1991
11/1993
11/1995
11/1997
11/1999
11/2001
11/2003
11/2005
11/2007
11/2009
11/2011
11/2013
Index van de consumptieprijzen in Japan (1989-2012)
5
4
3
2
1
0
-1
-2
-3
02/1989 09/1990 04/1992 11/1993 06/1995 01/1997 08/1998 03/2000 10/2001 05/2003 12/2004 07/2006 02/2008 09/2009 04/2011 11/2012
15

Download Report