Congres palliatieve zorg en ziekenhuis 13 juni 2014 Palliatieve sedatie It takes two to Tango Marjolein van Meggelen MZO RN Adviseur palliatieve zorg IKNL V i a B e e l d | K o p t e k s t 22 Stap 1 • Je kunt niet dansen zonder de muziek eerst te voelen. Stap 2 • Loop op de maat van de muziek De laatste slaap, Bruntink 2008 Wat is het? “ Palliatieve sedatie” = “het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase, met als doel ondraaglijk lijden ten gevolge van refractaire symptomen te verlichten” – KNMG (2005) 2009 Hoe vaak? Stap 3 • Beweeg krachtig - je bent een expert in datgene wat je doet, Je hebt kennis van zaken en weet hoe je palliatieve sedatie moet en kunt toepassen. Van Belang • Juiste indicatie/ “refractaire symptomen”! ‫ ס‬Het tijdstip om te starten met de sedatie is met alle betrokkenen besproken. • Proportioneel ‫ ס‬Multidisciplinaire afspraken zijn gemaakt over de evaluatie van het effect: hoe het effect van palliatieve sedatie wordt vastgesteld; • Adequaat‫ סס‬wie het effect van de palliatieve sedatie vaststelt; ‫ ס‬wanneer het effect van de sedatie wordt vastgesteld. De afspraken zijn vastgelegd in het patiëntendossier en alle betrokken zorgverleners zijn hierover geïnformeerd. ‫ס‬ ‫ס‬ ‫ס‬ ‫ס‬ ‫ס‬ De benodigde medicatie en de materialen voor toediening zijn beschikbaar. Voldoende stockvoorraad midazolam en levomeprozine zijn op de afdeling aanwezig. Afgesproken is dat de behandelend arts aanwezig is bij start sedatie. Multidisciplinaire afspraken zijn gemaakt over wie wat uitvoert (arts, verpleegkundige) Multidisciplinaire afspraken zijn gemaakt over de bereikbaarheid en beschikbaarheid van de behandelend arts en deze zijn vastgelegd tijdens de palliatieve sedatie. Stap 4 • Maak de danshouding eigen Enquête KNMG • Artsen ˃ 60 % eens met de stelling dat patiënten in de laatste levensfase langer worden behandeld dan nodig en wenselijk is. • Artsen ˃ 65 % eens met stelling dat artsen te lang wachten om met hun patiënten over het naderende einde te spreken. Visser, 2012. De arts staat in de behandelmodus, Medisch Contact Onderzoek NIVEL • Verpleegkundigen - ˃ 75 % wil betrokken worden bij behandelbeslissingen rond levenseinde - ˃ 64% denkt dat patiënten zich makkelijker uitspreken bij hen • Indien specialisatie in PZ: grotere kans op multidisciplinaire besluiten Albers et al., 2013, Attitudes of nursing staff towards involvement in medical end-of-life decisions: a national survey study. Zorgmodule palliatieve zorg 1.0 • -CBO / kwaliteitisinstituut voor de zorg - Iedere patient een individueel zorgplan - Start bij de surprise question Murray 2011 - Zou het u verbazen als uw patiënt binnen een jaar zou overlijden? Wat betekent een individueel zorgplan? • Pro actieve zorgplanning / advance care planning • Interdisciplinaire samenwerking • Shared decision making Stap 5 • Oefen het samen dansen Kennis en opvattingen NL publiek. Kallen et al. 2014 Stap 6 • Leer stapjes - La Caminata basis - El Paseo basis + - La Cadencia op de plek Bruera et al., 2010 KNMG – Handreiking 2011 Patiënten - & zorgverlenersvariant Stap 7 • Improviseer Continue sedatie versus euthanasie Continue sedatie Euthanasie Doel Verlichten van lijden Opheffen van lijden Wijze Verlaging bewustzijn Levensbeëindiging Patiënt niet altijd aanspreekbaar Wilsbekwame patiënt Consultatie Alleen bij gebrek aan expertise Consultatie verplicht Middel Midazolam Barbituraten en spierrelaxantia Dosering Getriteerd Overdosering (in principe) reversibel Irreversibel Geen levensverkorting Levensverkorting Normaal medisch handelen Bijzonder medisch handelen Geen melding en toetsing Verplichte melding en toetsing Morfine – de feiten • Morfine is er niet om een patiënt bewusteloos te maken. • Morfine verkort meestal niet het leven van de patiënt, ook niet als een patiënt veel morfine krijgt. • Morfine als medicijn is niet verslavend. • Morfine is niet het middel waarmee een arts palliatief sedeert of euthanasie uitvoert. Het kan wel zo zijn dat een patiënt ook morfine krijgt tijdens het palliatief sederen. • KNMG factsheet 2014 morfine sedatie euthanasie Mag ik je uitnodigen voor een mooie dans? Dank! • https://www.iknl.nl/kwaliteit/palliatieve-zorg-in-deziekenhuizen • http://www.hoedoe.nl/kunst-cultuur/dans/hoe-dansik-de-tango • www.pallialine.nl RL palliatieve sedatie • [email protected]