Rol van Verpleegkundige bij Palliatieve Sedatie 4 April 2014, Iréne Bas Palliatievezorg volgens WHO Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard. Palliatieve Zorg in Pyramide Via Leerhuizen Palliatieve Zorg Verschillende soorten “ziek zijn” • Oncologische verloop • Chronische aandoeningen bv COPD/Hartfalen • Dementieel beeld Communicatie begint met • Kijken • Luisteren • Vragen • Samenvatten • Toelichten • Begrepen? Topje van de IJsberg…. Professionals Hulpverleners balanceren tussen kwetsbaarheid en beheersbaarheid Chaim van Unen Wat vraagt om Onderlinge Reflexie!! Definitie Palliatieve Sedatie Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase Altijd binnen de voorwaarden van een palliatieve zorgbenadering Toelichting op definitie Verlaagt bewustzijn • Middel om lijden te verlichten • Opzettelijk handelen • Dus onderscheid van bewustzijnsverlaging als (onbedoeld) neveneffect, bijv. Benzo’s in gebruikelijk doseringen voor slaapmiddel of vermindering angst. • Laatste levensfase • Wanneer de dood op redelijk korte termijn te verwachten is Onderscheiden van Euthanasie! Toelichting definitie • Niet de mate van bewustzijnsverlaging, maar de symptoom controle bepaalt de dosering!! • Vormen (afhankelijk van situatie) Acuut of verwacht • Kortdurende of intermitterend • Continue sedatie Geen kunstmatig vocht toedienen bij continue sedatie!! Wanneer starten Palliatieve Sedatie? • Een of meer refractaire symptomen • Onaanvaardbare belasting en/of nevenwerkingen van conventionele behandelingen • Symptomen: pijn, dyspnoe, delier, ernstige misselijkheid en braken en (dreigende) bloedingen (blow-out). • Overlijden op korte termijn verwacht • Uitzonderingen cliënten met een ernstige chronische ziektebeeld (bijv ALS, cardiale en respiratoire insufficiëntie) mogelijk eerst intermitterende sedatie Besluitvorming 1 Aanleiding om sedatie te overwegen • Cliënt of naasten vragen er om • Initiatief ligt bij hulpverleners (verpleegkundige en arts) Tot besluitvorming komen Indicatie • Onderzoeken situatie van de cliënt • Informatie verzamelen (P/N/V/H) • Voldoende deskundigheid, overleg met derden (CPT) • Indien acuut: handelen en verantwoording achteraf. Tot slot in de besluitvorming Overleg met cliënt en/of vertegenwoordigers • Bij voorkeur van te voren met cliënt en naasten • Goede uitleg geven….. Uitleg voor de naasten • Dosering is afhankelijk van symptomen en niet van bewustzijnsverlaging. • Iemand kan een beetje “wakker” worden (aan de oppervlakte raken in bewustzijn) • Problemen van naasten zelf • Aandacht, ondersteuning en begeleiding • Informatie, uitleg en samenwerking en later evaluatie • Fases benoemen: voorbereiden, uitvoering, naderend overlijden en nazorg. Sedatie altnernatief voor Euthanasie? Alleen als zowel aan de zorgvuldigheidscriteria voor euthanasie als voorwaarden voor palliatieve sedatie wordt voldaan. Sedatie en Euthanasie Sedatie Eutnanasie Middelen Midazolam, Levomepromazine Propofol Barbituraten Spierrelexantia Dosering Titreren: indien de sitatie het toelaat, langzaam verhogen tot bewustzijn voldoende is verlaagd Zo snel mogelijk een overdosering die zeker letaal is Sedatie en euthanasie Sedatie Euthanasie Verkorting van leven nee ja Reversibel ja nee Toedieningsweg Bij voorkeur subcutaan met pomp Intra veneus of oraal, nooit subcutaan of met pomp Als laatste nog even….. • Sedatie is (normaal) medisch handelen • Altijd binnen kader van palliatieve zorg • Aandacht voor cliënt, naasten, hulpverleners (altijd Multidisciplinair) • Teamwork en “zorg voor verzorgenden” • Palliatieve sedatie doe je niet “zomaar even” • Blijven zoeken naar ruimte • Ook de taal van liefde en afscheid moet gesproken worden • Geen sterven zonder lijden Koefnoen: Joris en Monique nemen afscheid. https://www.youtube.com/watch?v=MI1CUWkLZkQ Ervaring met Palliatieve Sedatie? • Positief • Niet positief? (Waar heb je last van gehouden?).