Vitaliteit in levensfasen Henriette Kassies en Louis Thijssen, 13 november 2014 Aanvliegroutes voor strategisch personeelsbeleid Demografische ontwikkelingen Visie op onderwijs (vorm en inhoud) Gewenste en/of noodzakelijke aanpassingen aan onderwijs Aanvliegroutes voor strategisch personeelsbeleid èn vitaliteit Huidig personeelsbestand toegerust op en uitgerust voor toekomstig onderwijs? Belang van vitaliteit & vitaal personeel De vitale school MAATSCHAPPIJ demografische ontwikkeling aanbod onderwijspersoneel financiën tekortvakken zijinstroom langer doorwerken mobiliteit aantrekkelijkheid van het vak vensters voor verantwoording uitstroom babyboomers studiehuis digitalisering onderwijs passend onderwijs veranderende leerlingenpopulatie functiemix WERK schoolcultuur en leiderschap onderwijskundige visie organisatiestructuur arbeidsvoorwaarden en HRM arbeidsomstandigheden organisatie onderzoek dialoog reflectie betekenisgeving aanspreken WAARDEN houding motivatie betrokkenheid COMPETENTIES bekwaamheid sociale vaardigheid veranderbereidheid GEZONDHEID fysiek en mentaal lifestyle SOCIALE OMGEVING familie collega’s vrienden organisatie ontwikkeling werknemer Kwaliteit van onderwijs Professionele organisatie Betrokken medewerkers persoonlijke ontwikkeling We moeten niet gaan zitten somberen B Maar er is wel reden om alert te blijven 80% van de leraren heeft plezier in het werk 60% vindt dat ze te veel werk hebben 40% zegt vaak hard te moeten werken 35% vindt het werk emotioneel zwaar 20% geeft aan problemen te hebben met werkdruk Bron: Tijdbestedingsonderzoek VO, Regioplan 2008 Wat verwachten we van een docent? Leraar zijn rapport Onderwijsraad, 7-3-2013, gebaseerd op 140 gesprekken met docenten Wat vraagt het tegenwoordig van individuele leraren om op een goede, professionele manier het dagelijkse werk te doen? • Bewust zijn van en kunnen expliciteren van het eigen professionele handelen en de waarden en doelen waarop dat gebaseerd is. • En daarover met anderen in dialoog blijven. • Vermogen om vanuit een goed ontwikkeld beoordelingsvermogen snelle handelingskeuzes te maken over wat een specifieke situatie van hen vraagt • invloed op de uitvoering en inrichting van het onderwijs, niet alleen in de klas maar ook in de organisatie in zijn geheel. Dit vergt naast vakbekwaamheid een sensitiviteit voor processen en machtsverhoudingen binnen de school. • Continue kritische reflectie op onderwijs, vakinhoud en didactiek-pedagogiek Vitaliteit is makkelijker in passende omstandigheden Frits Achterberg Onderwijsfilosoof Het onderwijs kent geen professionele leercultuur, maar overwegend een productiecultuur Het Alternatief, 2013 recent boek uit werknemerskringen de afrekencultuur in het onderwijs: Leidt tot een naar inhoud en doelen ongewenste vernauwing van het onderwijs Is van bovenaf opgelegd en leidt dus niet tot betrokkenheid van docent Leidt tot consumentisme bij ouders en leerlingen Belang van de school wordt groter dan het belang van het kind Onderwijsraad Advies geregelde ruimte, 2012 In een professionele leergemeenschap nemen docenten actief deel aan besluitvormingsprocessen is er een cultuur van samenwerken dragen zij samen verantwoordelijkheid voor de onderwijsopbrengsten Centrale uitdaging duurzame inzetbaarheid BINDEN EN BOEIEN van personeel ● tegemoetkomen aan individuele wensen en behoeften Omgaan met hun GROTE PERSOONLIJKE DIVERSITEIT ● maatwerk in begeleiding, sturing, honorering: af van gelijkheidscultuur Dat ZELF VERANTWOORDELIJK is voor vitaliteit en professionaliteit ● managen (of juist niet) van professionele ruimte én verantwoording Verschillen tussen levensfasen (Lievegoed) receptieve fase ontvangen expansieve fase verwerken sociale of beleidsfase schenken vitaal-psychische ontwikkeling biologische ontwikkeling 0 20 groeien 30 35 40 60 oogsten en verdiepen experimenteren bezinnen 80 bezield overdragen verstild betrokken Individuele verschillen in werkvermogen (Illmarinen, 2010) TyökykyindeksiWork ability index Työkyky iän mukaan Työkykykyluokka pisteet 50 49 45 Excellent erinomainen Good 43 40 hyvä 36 35 Moderate kohtalainen 30 27 25 Poor huono 20 15 Työkykyindeksi N=729 10 7 5 15 25 35 45 55 65 Ikä, vuotta Age Verschillen tussen generaties Babyboom nu 55-65 werkt uit betrokkenheid en solidariteit en vanuit visie hecht aan zekerheid en vaste patronen, kritisch collectieve arbeidsvoorwaarden hiërarchisch en klassikaal Generatie X nu 35-45 werkt voor materieel gewin en is pragmatisch hecht aan carrière en succes, zelfgericht opkomen voor eigen arbeidsvoorwaarden dynamisch en klassikaal Generatie Y nu 25-35 werkt omdat het leuk en uitdagend is en is authentiek hecht aan afwisseling en netwerken, samenwerkingsgericht leuk werk even belangrijk als arbeidsvoorwaarden ict en projectonderwijs verschillen in persoonlijke prestatie lage kwantiteit k w a l i t e i t h o o g l a a g hoge kwantiteit luie medewerker aansporen flow overbelasting bewaken onderprestatie eisen stellen harde werker ontwikkeling stimuleren persoonlijke verschillen in gerichtheid vak gericht p e r s o o n l ij k h e i d s t a t i s c h d y n a m i s c h leerling gericht vakdocent eren en wellicht uitdagen zorgende docent eren en wellicht uitdagen onderzoekende docent eren en wellicht afremmen ontwikkeling gerichte docent eren en wellicht afremmen Acceptatie van diversiteit Verschillen in: fysieke mogelijkheden houding, ambities, drijfveren levensfasen en generaties sociale omstandigheden culturele achtergrond geslacht Jullie opdracht is: „klim naar de top van de boom“ Bijvoorbeeld: Vrouwen willen veelal parttime werken Jonge vaders en moeders hebben roosterverlangens Generatie Y wil geen collectief contract maar maatwerk Ouderen willen geen scholing, maar ontwikkeling De een houdt van kinderen, de ander van zijn vak Er bestaan solisten en samenwerkers Ontwikkelingsstadia Leeftijdsbewust Personeelsbeleid Niets Ad hoc Ouderenbeleid Leeftijdsbewust personeelsbeleid Diversiteitsbeleid & Duurzame inzetbaarheid bewustwording ontziebeleid Doelgroep instrumente n integraal Medewerker is vooral zelf verantwoordelijk Aanvliegroutes voor Vitaliteit Lijflijn gezondheid en functionele capaciteiten Leerlijn professionele ontwikkeling Levenslijn motivatie, waarden, ambities Loopbaanlijn mobiliteit en loopbaanplanning De verantwoordelijkheid ligt bij de werknemer De werkgever stimuleert en faciliteert En bewaakt de kaders van de sector en van de school Het speelveld Op alle niveaus in de sector is er sprake van een clash tussen twee paradigma’s • • Nadruk op rankings, meten en benchmarks (= controle) Roep om meer professionele ruimte voor school en docent (= vertrouwen) cao medezeggenschap Centraal geregelde arbeidsrelatie De “gelijkheidscultuur” is in het VO sterk - ook door de CAO. Dat leidt soms af van een meer dynamische HR-benadering dialoog Individueel maatwerk benaderingen voor HRM (Verheul, 2003) Opbrengst van “high commitment HRM” Prestatie (Arthur, 1994) Organisatiebetrokkenheid (Rhoades, 2002) Werkbevlogenheid (Konermann, 2011) Kennis delen (Runhaar & Sanders, 2011) Uitdaging: Professionele leergemeenschap Blauwe planeet bestuur Professionele leergemeenschap = dialoog = = vertrouwen = Quasi rationeel Schoolbrede besluiten Controle & Uniformiteit Gevaar: Papieren tijgers Groen-witte planeet docenten en team Intuïtie en ervaring Gedeelde doelen Gedeeld eigenaarschap Verantwoordelijkheid nemen verantwoording afleggen Appèl op trots, ambitie, waarden Middenkader is de operationele motor Inspirerend leiderschap en kwaliteitszorg als aanjagers Klaslokaal en team beslissingen Flexibel & Autonoom Gevaar: Duizend bloemen bloeien Uitdaging: stimulerend leiderschap 3-dimensionaal leiderschap Sietske Waslander, 2011 • • • vasthouden en stimuleren van ontwikkelde lange termijn koers en visie realiseren van consistentie binnen de school als organisatie (verbinding, actie, verankering) betekenisgeving van menselijke emoties: aandacht en betrokkenheid Goed presterende schoolleiders McKinsey, 2010 • • leggen de focus op onderwijskundig leiderschap en op de ontwikkeling van docenten Tip: effectief professionaliseren Effectief professionaliseren binnen onderwijsorganisaties literatuurstudie CAOP 2013 Inhoud moet gerelateerd zijn aan de dagelijkse lespraktijk Inhoud moet vooral betrekking hebben op vakinhoud of vakdidactiek Actief leren via observatie, feedback, intervisie, onderzoek, … Samen met directe collega’s Substantieel beschikbare tijd Niet incidenteel, maar continu Inhoudelijke samenhang met school- of landelijk beleid tips Creëer onderwijskundige broedplaatsen bijvoorbeeld: Schoolacademie Onderzoeksschool - Opleidingsschool Nieuwe pedagogisch/didactische vormen Maak individuen/teams/afdelingen tot frontrunner Maar zorg voor voortdurende verbinding met de rest tips Gesprekkencyclus: geen rituele dans Vertrouwen is de basis: erkend, gezien en gewaardeerd worden betrokkenheid ontstaat als organisatiedoelen en persoonlijke talenten en drijfveren met elkaar verbonden raken opbouwende, begripvolle en waarderende gesprekken over persoonlijke omstandigheden, ervaringen en professionele ontwikkeling zijn essentieel wantrouwen leidt tot terugtrekking in de eigen mini-context wantrouwen wordt gevoed door gebrek aan inlevingsvermogen en communicatieve vaardigheden van leidinggevende oordelen over competenties zonder dat de norm voor die competenties duidelijk is niet bespreekbaar maken van disfunctioneren van anderen Tips: recente voorbeelden Opleidingsboekje voor medewerkers van alle levensfasen Roosteraanpassingen voor 30’ers Kinderopvang in school Taakbeleid vervangen door maatwerksturing: individu of team Training voor leidinggevenden: “het biografisch gesprek” Gedwongen mobiliteit elke 5 jaar Contract met fitnesscentrum, gezonde voeding in kantine Ouderen inzetten als coach voor jongere collega’s Innovatieprojecten van binnenuit ontwikkelen Intensief coachen van zij-instromers Vervroegde uittreders als vervanger of pt-zzp-contract Loopbaanportaal: afgeschermde omgeving voor mobiliteitsvragen Tips: Trainings- en begeleidingsaanbod voorbeeld van een VO School 20’er klassenmanagement intensieve intervisie, collegiale consultatie experimenteren met verschillende taken is het onderwijs iets voor mij? 30’er balans werk- en prive, timemanagement vak- of rolverdieping via gerichte opleiding young potentials voor leidinggevende functies 40’er persoonlijke groei, bezinning, emotioneel aanpassingsvermogen wending in loopbaan? omscholing? 50’er nestortraining, coachingsvaardigheid potentials voor strategische vragen, projectleiding, ontwikkeltrajecten Tips: afspraken in nieuwe cao Individueel keuzebudget 50 klokuren Overgangsregeling bapo vanaf 52 jaar Ruimte in het taakbeleid? Maximale lestaak 750 klokuren Lesroostervrij dagdeel voor ft docent Werkdruk afspraken in gesprekkencyclus Ontzien startende leraar (20% - 10%) 10% van lumpsum voor deskundigheidsbevordering: plan en kaders vaststellen 83 klokuren en € 600 tbv deskundigheidsbevordering per ft docent
© Copyright 2024 ExpyDoc
