Examenvrees, Faalangst, Podiumvrees, Presentatie

Examenvrees, Faalangst, Podiumvrees, Presentatie-angst, Writers-block
Hoe kom je ervan af!?
De afgelopen 30 jaar en tijdens de 100 examens die ik daarin heb gemaakt, heb ik allerlei therapievormen
uitgeprobeerd om van mijn faalangst af te komen. De meeste daarvan werkten niet of tijdelijk. Als
therapeut heb ik inmiddels veel volwassenen en kinderen van hun faalangst afgeholpen. De volgende
oplossingen blijken te werken. Een deel van de oplossingen kun je helemaal zelf, voor ernstige faalangst
heb je hulp nodig. Alle oplossingen die er staan kosten niets of worden door je zorgverzekeraar vergoed
(afhankelijk van polisvoorwaarden en therapeut). De ene methode werkt voor de één beter dan voor de
ander. Probeer wat voor jou het beste werkt!
De therapieën zijn opgebouwd van lichte naar ernstige faalangst.
Lichte faalangst gaat over situaties die je spannend vindt, maar wel leuk. Je durft wel, maar bent erg
onrustig, slaapt wat later dan normaal en het zou fijn als je je rust terug weet te vinden.
Bij middelmatige faalangst functioneer je nog wel, maar wel minder dan je had gekund en dat kan net
voor die onvoldoende zorgen die je anders niet had gehad. Je raakt dan nog niet in paniek, maar maakt wel
fouten die je anders niet had gemaakt. Je slaapt enkele dagen voor het examen of de presentatie slecht en
moet er steeds aan denken. Soms ben je tijdens het examen of de presentatie het even kwijt (black-out) en
dat maakt je nog zenuwachtiger, maar je kunt daarna toch weer verder.
Ernstige faalangst leidt tot paniek, tot volledig blokkeren, maanden vooraf slechter slapen, door het rood
rijden bij een rij-examen, of tot een sterk verhoogde hartslag, hyperventilatie, black-outs en allerlei andere
heftige reacties die allesbehalve leuk zijn. Eigenlijk wordt je al zenuwachtig bij iedere vraag die je gesteld
krijgt, als je het idee hebt dat iemand naar je kijkt en je beoordeelt of bij iedere verwachting die je voelt of
jezelf oplegt.
Oplossingen voor lichte en middelmatige vormen van faalangst (deze kun je zelf):
Hand op je voorhoofd
Houd een hand op je voorhoofd bij het denken aan het examen of tijdens het leren/oefenen ervan. Voor
een presentatie of rij-examen is deze methode niet geschikt. Bij een schriftelijk examen of een Cito-toets
kun je tijdens het examen steeds een hand op je voorhoofd houden. Veel mensen doen dat al van nature.
Na 10-20 minuten merk je dat je gaat ontspannen; zo veel en zo lang mogelijk vast blijven houden
gedurende het examen. Af en toe loslaten mag best. Werkt uitstekend bij kinderen en voor volwassenen in
situaties die spannend zijn, maar waar je niet van blokkeert of black-outs krijgt; bij lichte faalangst. Werkt
per keer; helpt je dus niet voor de komende jaren van je faalangst af.
Pagina 1 van 5
Lang die fysieke oefeningen doen waar je goed van ontspant
Als je weet dat je van een bepaalde actieve sport ontspant, bij voorkeur een sport waar je je voeten veel bij
gebruikt, ga die dan minstens een uur intensief doen. Doe dat net voordat je de presentatie geeft of het
examen doet. Je lichaam maakt dan hormonen aan waardoor je je goed en rustiger gaat voelen. Bewegen
tijdens je examen of een presentatie is overigens altijd beter dan stilzitten of stilstaan. Werkt bij de ene
persoon alleen bij lichte faalangst en bij anderen zelfs voor ernstige faalangst. Werkt per keer, helpt je dus
niet voor de komende jaren van je faalangst af.
EFT
EFT staat voor Emotional Freedom Technique. De techniek is
simpel. Klop met je vingertoppen 10 keer op ieder punt op je
gezicht, romp en handen, dat in het plaatje met zwarte stippen
is aangeduid. Heb je alle punten gehad, doe het dan nog een
keer; in totaal 3 keer.
Voordat je daarmee begint, is het belangrijk dat je zo veel
mogelijk het gevoel voelt dat je hebt tijdens een examen, een
presentatie of als je jezelf voorstelt dat je straks op dat podium
staat of dat boek wordt gepubliceerd. Leef je dus goed in, zie
het examenlokaal voor je en zie jezelf het examen of de
presentatie doen en bedenk/alles wat je spannend vindt. Het
belangrijkste hier is echter het voelen van je zenuwachtigheid;
het denken is alleen maar een middel om het te gaan voelen.
Voel die zenuwachtigheid in je lijf en stuur in gedachten je
adem er naar toe; maak die zenuwachtigheid zo groot mogelijk
en klop ondertussen met je vingertoppen op de aangeduide
punten.
Werkt voor lichte tot middelmatige vormen van faalangst.
Werkt minder voor de korte termijn, maar leidt wel geleidelijk
tot structurele vermindering of het verdwijnen van de angst.
Begin dus een aantal weken voor de examens/presentatie en
doe het vaak, bijvoorbeeld iedere dag. Dat kost je maximaal 10
minuten per dag.
N.B. de officiële vorm van EFT is net iets anders; bovenstaande vorm werkt m.i. voor faalangst beter.
Pagina 2 van 5
Oplossingen voor middelmatige en ernstige vormen van faalangst (hier heb je hulp bij nodig)
Touch for Health en Kinesiologie
Met Touch for health (TvH) en Kinesiologie kun je op een diepgaande manier stress en angst reduceren.
TvH is de basis van Kinesiologie. Kinesiologie is de geavanceerde uitbreiding op TvH. Het brengt rust in je
lijf, je kunt er mee ontdekken waardoor je faalangst is ontstaan en die fors verminderen of zelfs doen
verdwijnen. Werkt voor middelmatige vormen van faalangst, zowel direct als op lange termijn. Ideaal om
enkele dagen tot een dag voor je examen(periode) te doen.
Zoek naar een Kinesioloog of TvH-practitioner bij jouw in de buurt via bijv. www.ki-net.nl, www.srbag.nl,
www.fagt.org of www.detelefoongids.nl of Google; vraag wel even of ze veel en goede resultaten hebben
geboekt met faalangst, want niet ieder therapeut houdt zich daarmee bezig. Wordt vaak (gedeeltelijk)
vergoed door een zorgverzekeraar. De tarieven liggen rond de 70 euro per uur.
Propanolol
Propranolol is een medicijn, dat behoort tot de bètablokkers. Het verlaagt de bloeddruk, vertraagt de
hartslag en vermindert de zuurstofbehoefte van het hart. Het lijkt je zenuwachtigheid niet te verminderen,
maar doet dat wel. Het voorkomt vaak dat je in paniek raakt en zorgt er voor dat je goed blijft functioneren,
zonder te blokkeren of te veel te trillen. Het werkt na ongeveer een uur. De werking houdt zes tot acht uur
aan. Ideaal om bij belangrijke of dure examens (rij-examen bijvoorbeeld), die niet te vaak voorkomen te
gebruiken. Je wordt er niet suf van. Het werkt per keer, maar voor ongeveer dezelfde situaties (bijv.
mondelinge examens) kun je het langzaam afbouwen qua dosering en tot de ontdekking komen dat je het
middel daarna permanent niet meer nodig hebt, omdat je angst is verdwenen.
Propranolol wordt gebruikt bij ernstige faalangst en mag je niet vaak gebruiken. Altijd via de huisarts
aanvragen!!!! Het is inmiddels een heel gebruikelijk middel en veel huisartsen noemen het dan ook al “het
examenpilletje”; dus schroom niet om het te vragen.
EMDR
EMDR is een eenvoudige, maar heel effectieve therapie, die ontwikkeld is voor het bestrijden van trauma’s.
Veel psychologen of gedragsdeskundigen hebben inmiddels deze techniek geleerd, juist omdat EMDR zo
veel beter werkt dan alle gesprekken die gebruikelijk zijn bij psychologen. EMDR is geschikt voor zowel
middelmatige als ernstige faalangst; ook als ze niet door een trauma zijn veroorzaakt. Volgens de officiële
visie op EMDR (zie www.emdr.nl) is EMDR niet geschikt voor faalangst. Maar faalangst kan wel zijn
veroorzaakt door een trauma; dus dan werkt het wel en dat blijkt ook regelmatig in mijn praktijk. Voor een
EMDR therapeut bij jou in de buurt, kijk op www.emdr.nl (en vraag of de therapeut ook bereid is de EMDR
voor faalangst te gebruiken) of op www.beroepsverenigingstressconsultants.nl en kijk op de site van de
therapeut of hij/zij EMDR aanbiedt. Wordt vaak (gedeeltelijk) vergoed door zorgverzekeraars. Tarieven
variëren van 70 tot 120 euro per uur.
Pagina 3 van 5
Overlevingsstratgie
Faalangst is vaak het gevolg van een overlevingsstrategie, eventueel in combinatie met een dosis
persoonlijke ambitie en perfectionisme, die gedeeltelijk (een deel past ook gewoon bij je) ook het gevolg
kunnen zijn van dezelfde overlevingsstrategie.
Een kind bouwt een overlevingsstrategie op om een gevoel van onveiligheid, gebrek aan liefde, vertrouwen
en aandacht of gebrek aan een saamhorigheidsgevoel te compenseren. Het kind trekt dan onbewust de
conclusie dat het aan een verwachting moet gaan voldoen om die aandacht, dat saamhorigheidsgevoel of
die veiligheid wél te krijgen. Nog preciezer; om het gevoel te krijgen dat van hem of haar wordt gehouden.
Bedenk dat het een (diepgaand) onbewust proces is wat vaak in de eerste 5 jaar van een leven ontstaat;
een periode waarin het kind magisch denkt en conclusies kan trekken die volstrekt onlogisch zijn en die
achteraf gezien zeker geen recht hoeven doen aan de werkelijke intentie van de omgeving of zoals je nu
zelf naar je veleden kijkt. Er is overigens geen mens op aarde die geen overlevingsstrategie opbouwt; dus
het is volstrekt normaal.
Die conclusie om aan verwachtingen te moeten voldoen wordt aan alle kanten bevestigd door ons
schoolsysteem, maar ook door de ouders zelf; iets niet goed kunnen leidt tot een onvoldoende. The winner
takes it all. Toch wat anders dan die onvoorwaardelijke liefde.
Een goede manier om deze strategie om te buigen is te starten met het besef dat mensen niet van hun
kinderen houden omdat ze iets presteren (iedere huilende en plassende baby zou dan een probleem
hebben), maar omdat er een connectie/een band/een klik is. Dat je (zelf) ook veel toleranter bent voor
degene waarvan je houdt; die mogen van alles verkeerd doen. Het is alleen zo jammer dat dit door tijd,
stress en gewoonte of systeem vanaf jonge leeftijd al wordt vergeten.
Start met het zoeken naar het beste gevoel dat je ooit hebt gehad, bij voorkeur een gevoel van contact en
vertrouwen; waar je je helemaal rustig, veilig en geaccepteerd voelde. Ga dat gevoel eens een tijd voelen
en maak het groter; bijvoorbeeld een kwartier lang. Ga daarna zo veel mogelijk situaties voorstellen waarin
je dat gevoel had, in meer of mindere mate. Liefst iedere dag doen en 200 dagen volhouden; uiterst
effectief, ook voor ernstige faalangst!!! En neem dat gevoel dan mee naar een examen. Lukt het niet; vraag
dan hulp.
Pagina 4 van 5
Algemene tips





Ongeacht wat voor therapie je ook wilt, zorg dat je kent of kunt wat tijdens het examen of de
presentatie van je wordt verwacht, anders maak je jezelf alleen maar zenuwachtiger.
Als je niet begrijpt waarom iets fout is of waarom iets goed is (!), vraag dat dan aan je docent totdat
je het snapt en weet wat er van je wordt verwacht, eventueel via proefexamens.
Tijd nemen om te sporten of te ontspannen tijdens het studeren werkt beter dan extra tijd in
studeren steken. Blijf in beweging; maak tijdens het studeren af en toe tegenstrijdige bewegingen
met je ledematen (bijvoorbeeld 1 arm/been horizontaal bewegen en de ander verticaal of
kruislings).
Blijf het aantal dat je goed hebt tellen, in plaats van het aantal fouten.
Scholen hebben steeds vaker programma’s voor leerlingen met faalangst, maak er gebruik van als
je de mogelijkheid hebt!
Wat werkt niet of maar gedeeltelijk:
Alleen maar oefenen, dus veel examens maken of presentaties geven. Dat werkt alleen als het altijd
ongeveer dezelfde presentatie is over een onderwerp dat je niet echt raakt. Als je een tijdje niet geoefend
hebt en na een jaar moet je weer eens die presentatie doen, dan heb je veel kans dat de zenuwachtigheid
weer net zo groot is als de eerste keren. Oefenen in combinatie met 1 van bovenstaande therapieën werkt
wel en werkt ook beter dan alleen de therapie.
Erover praten helpt beter bij rationeel ingestelde mensen en minder goed bij impulsieve emotionele
mensen. Bij heel jonge kinderen helpt praten nauwelijks. Het is wel fijn om samen met anderen in een
groep af en toe je ervaringen te bespreken, zodat je weet dat je niet de enige bent. Ook is zo’n groep
handig om mee toe oefenen, omdat lotgenoten een veilig gevoel geven.
N.B. het is heel goed mogelijk dat je voor schriftelijke examens faalangst blijft houden en voor mondelinge
examens of presentaties van je faalangst afkomt en vice versa. Faalangst is erg afhankelijk van
ontstaansgeschiedenis, interesses, ambities, omstandigheden, je opvoeding door ouders en leerkrachten,
je instelling en hoe je denkt.
Oorzaken en voorkomen van faalangst
Wil je meer weten over faalangst en hoe die te voorkomen is? Voor volwassenen met faalangst, ouders en
leerkrachten die hun rol bij het ontstaan van faalangst willen kennen en hun kinderen of leerlingen
daarvoor willen behoeden, heb ik een artikel dat erg geschikt is om in een schoolkrant te plaatsen. Als je
daar interesse in hebt, dan hoor ik dat graag, zodat ik het aan kan passen aan de gewenste omvang.
Veel succes met de examens, je presentatie, de voorstelling of je boek. Het is een heerlijk gevoel om dat
zonder angst te doen. Kijk voor nadere informatie over EFT, Kinesiologie of EMDR op www.zelfherstel.nl of
www.stressherstel.nl. Lees op die website ook de “Stresstrilogie”.
Voor vragen ben ik per Email of tijdens de normale werkuren bereikbaar op onderstaand telefoonnummer.
Hartelijke groet,
Rob Spape, 06-19622614
Pagina 5 van 5

Download Report