Stall en stall recovery - Aviation Legislation Information

Stall en stall recovery
Inleiding
Het herkennen van de overtreksituatie van een vliegtuig kan gebeuren door diverse
waarschuwingen zoals het overgaan van de stall warning in het vliegtuig. Maar dan moet deze het
wel doen, zeker als deze via een elektrisch systeem werkt. En met enige regelmaat, daar ga ik van
uit, begeven we ons in een situatie van de overtrek, met of zonder instructeur, op hoogte of vlak
voor de landing.
Stall warning
Sommige vliegtuigen hebben een stall warning die werkt op basis van elektrisch systeem terwijl
andere vliegtuigen een mechanisch systeem hebben. Het systeem zal er voor zorgen dat er een
waarschuwingssignaal hoorbaar wordt wat voor een piloot een teken is om de overtreksituatie te
herstellen. Blokkades of schade aan het systeem kunnen er toe leiden dat het niet goed
functioneert en daar wil je niet achter komen doordat je dicht bij de grond zit en het vliegtuig
overtrokken tegen de grond komt. En dat zou kunnen gebeuren direct na de start of kort voor de
landing, als we met geringe snelheid en dicht bij terra firma aan het vliegen zijn.
De vlucht
Met ongeveer 15 vlieguren in 6 maanden tijd gaat een leerling met een instructeur vliegen. De
leerling is eigenaar van het vliegtuig en heeft daar sinds kort wat frequenter op gevlogen met de
instructeur, een ervaren persoon met ruim 8500 vlieguren in het logboek.
De manager van het vliegveld waar ons voorbeeld zich afspeelt ziet de eigenaar/student het
vliegtuig uit de hangar halen en zag de eigenaar/student en de instructeur kort erna vertrekken en
beginnen met circuitvliegen, wat de student tot die dag veel gedaan had. Omdat de manager
ander werk gaat uitvoeren komt hij er enkele uren later achter dat hij niets meer heeft gehoord
van het vliegtuig, en dat op het moment dat de volgende student voor de instructeur zich
aandient.
De manager belt een aantal omliggende vliegvelden af in de veronderstelling dat de
eigenaar/student en de instructeur het circuit uit zijn gegaan en elders zijn geland. Helaas is de
locatie van het vliegtuig niet vast te stellen. Dan gaat een lokale piloot vliegen om het vliegtuig te
zoeken en binnen enkele minuten meldt hij het vliegtuig te hebben gevonden in licht bebost
gebied ongeveer 1,5 kilometer zuidoost van het vliegveld.
Een helikopterpiloot meldt zich later dat hij op de dag van het ongeval in de buurt van het
vliegveld vloog en diverse vliegtuigen in het circuit zag vliegen. Hij zag ook een flitslicht van een
vleugel en zag een vliegtuig dat snel naar de grond ging alsof het in een ongecontroleerde vlucht
was. Hij vloog kort erna in de nabijheid van de plaats waar het vliegtuig verdween maar hij zag
niets en dacht daarom dat het vliegtuig dat hij zag mogelijk een radio-bestuurd modelvliegtuig
was dat snel naar beneden was gegaan.
Aviation Legislation Information - Pagina 1
Een andere getuige was aan het werk nabij het vliegveld en zag een vliegtuig op downwind
vliegen maar wat hem opviel was dat dit vliegtuig met een hoge neusstand aan het vliegen was.
Kort erna zag hij hetzelfde vliegtuig weer op ongeveer dezelfde plaats met een vergelijkbare
stand. Veel meer wist hij ook niet te vertellen.
De lessen
Onderzoek aan het wrak leerde dat de gehele voorkant ingedeukt was en zowel het wrak als de
sporen op de grond gaven aan dat het vliegtuig de grond had geraakt met een steil naar beneden
gerichte neus. De ELT van het vliegtuig werd gevonden, maar stond in de stand “off”.
Verder onderzoek aan de stall warning leerde dat deze drie weken voor het ongeval was bijgesteld
door een grondwerktuigkundige. Een familielid van de eigenaar/student gaf in het onderzoek aan
dat de eigenaar/student enkele dagen voor het ongeluk had aangegeven dat de stall warning nog
steeds niet goed functioneerde en dat de instructeur de stall warning buiten werking stelde voor
de vlucht. Technisch onderzoek leerde dat er corrosie aanwezig was op draadeinden van de
elektrisch geactiveerde stall warning.
Wat heb je dan nog over in een overtreksituatie? Waaraan herken je nu de overtrek? En hoe
herstel je de situatie? Vragen die ook naar voren zijn gekomen bij ongevallen met grote
vliegtuigen: herkennen we als piloten nog wel een overtrek, de overschrijding van de kritische
invalshoek?
De betrokken onderzoeksraad stelde dat de instructeur niet adequaat had gereageerd in de
ontstane situatie. Bijdragend aan dit ongeval was onder meer het gegeven dat er gevlogen werd
op lage hoogte met een hoge invalshoek wat herstel van een aerodynamische stall bemoeilijkte.
Maakt veel ervaring je nu ineens minder kwetsbaar voor een overtrek en beter in het herstel?
© 2014 Aviation Legislation Information, Amstelveen. Artikelen mogen worden geprint mits met
bronvermelding. Aan deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend. De publicaties zijn
met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld.
Aviation Legislation Information - Pagina 2

Download Report