Broze BOttEn

Broze
botten
Wist je dat elk jaar tien procent van jouw botten
wordt vervangen door nieuw bot? Zo blijft
het bot van goede kwaliteit. Bot is een levend
weefsel dat voortdurend wordt afgebroken en
weer wordt opgebouwd.
Tot het 30e tot 35e levensjaar wordt er ongeveer even
veel bot aangemaakt als afgebroken, daarna breekt het
lichaam juist meer bot af dan dat het aanmaakt. Dit is
normaal en hoort bij het ouder worden. Maar bij sommige
mensen wordt er meer bot afgebroken dan de bedoeling is.
Dit proces noemen we osteoporose (letterlijk: poreus bot).
Door osteoporose kunnen botten minder goed tegen grote
belasting en is er meer kans op botbreuken (vooral pols en
heup) en inzakkingen (vooral rugwervels). Er zijn verschillende
manieren om de kans op osteoporose te verminderen. Als
het bot toch al brozer is, dan kan de arts er soms voor kiezen
om geneesmiddelen te geven om de botten weer steviger te
maken. Hierdoor neemt de kans op een botbreuk af.
Hoe ontstaat osteoporose?
Hoewel osteoporose zowel bij mannen als bij vrouwen
voorkomt, hebben vrouwen een tien keer zo groot risico
op osteoporose. Dit heeft te maken met de overgang.
Wanneer een vrouw in de overgang is geweest, maakt
zij minder vrouwelijk geslachtshormoon aan (oestrogeen).
Dit vrouwelijk geslachtshormoon stimuleert de botopbouw.
Door het wegvallen van het hormoon, wordt er minder bot
aangemaakt. Osteoporose kan ook worden veroorzaakt
door bepaalde aandoeningen zoals een te hard werkende
schildklier, bepaalde long-, nier-, maag-, darm- en
leverziekten. Ook geneesmiddelen kunnen osteoporose
veroorzaken. Het bekendste voorbeeld is prednison.
Wanneer iemand langere tijd matig of hoog gedoseerd
prednison krijgt, zal de arts dan ook overwegen om
geneesmiddelen voor te schrijven die de botafbraak remmen.
Osteoporose en beweging
Bewegen is goed voor de botten. En dan vooral
lichaamsbeweging waarbij het lichaam belast wordt door
zijn eigen gewicht. Wandelen, tuinieren, joggen, tennissen,
34
REUMA
k magazine.nl
geneesmiddelen
(rol)schaatsen, dansen en touwtje
springen zijn dan ook zeer goed voor
jouw botten. Zwemmen is minder
effectief, omdat het lichaam dan niet
echt wordt belast: het lichaam wordt
gedragen door het water. Wel maakt
zwemmen de spieren en de gewrichten
los en dat is goed voor de conditie. Je
hoeft geen topatleet te worden! Het gaat
er vooral om dat je zo’n drie maal per
week minimaal een kwartier bewust aan
lichaamsbeweging doet.
Osteoporose en voeding
Natuurlijk geldt voor osteoporose
hetzelfde als voor alle andere
aandoeningen: eet gezond, gevarieerd
en matig. Neem geen overmatige
hoeveelheden alcohol en rook niet.
Daarnaast zijn er nog twee specifieke
aandachtspunten bij osteoporose:
calcium en vitamine D.
Osteoporose wordt niet voor niets
ook wel botontkalking genoemd. Kalk
(calcium) is een belangrijk bestanddeel
van bot. Het is daarom belangrijk
om voldoende calcium via het eten
binnen te krijgen. Doorgaans wordt
geadviseerd om vier porties zuivel (melk,
kaas, yoghurt) per dag te gebruiken.
Wie op de lijn let, kan gerust magere
zuivelproducten nemen. Honderd
milliliter magere zuivelproducten bevatten
evenveel calcium als honderd milliliter
volle. Gebruik je minder zuivel, dan
kan het raadzaam zijn om kalktabletten
te nemen. Toch is calcium geen
wondermiddel. Als je al osteoporose
hebt, is alleen maar calcium slikken
onvoldoende om de kwaliteit van de
botten te verbeteren.
Vitamine D zorgt er voor dat calcium
wordt opgenomen in het lichaam. Op
zich kan het lichaam zelf vitamine D
maken, onder invloed van zonlicht.
Maar tussen november en maart is de
zon te weinig krachtig om het lichaam
voldoende vitamine D te laten maken.
Vitamine D zit overigens ook in voeding,
vooral in (vette) zeevis, zoals haring
en makreel, maar ook in margarine,
halvarine (daaraan is vitamine D extra
toegevoegd) en boter. Toch hebben veel
mensen een vitamine D tekort. Daarom
adviseert de Gezondheidsraad alle
vrouwen boven de vijftig jaar en alle
mannen boven de zeventig jaar om extra
vitamine D te gebruikten.
Geneesmiddelen bij
osteoporose
De meest gebruikte geneesmiddelen
bij osteoporose zijn de zogenaamde
bisfosfonaten (alendronaat, ibandronaat,
risendronaat en zolendronaat).
Deze middelen binden zich aan het
bot, waardoor er minder bot wordt
afgebroken. Doorgaans worden deze
middelen wekelijks of maandelijks
als tabletje ingenomen. De tabletten
werken niet als ze samen met eten
Bart van den Bemt is apotheker van de Maartensapotheek, de
poliklinische apotheek van de Maartenskliniek in Nijmegen.
De Maartensapotheek is de enige openbare apotheek in
Nederland, die in reumatologie, orthopedie en revalidatie
gespecialiseerd is. Kijk voor meer informatie op
www.maartenskliniek.nl.
of drinken worden ingenomen. Het
geneesmiddel wordt dan zeer slecht in
het bloed opgenomen. Daarom moet je
deze tabletten op een nuchtere maag
slikken (half uur voor het eten innemen).
Om te voorkomen dat het tablet in
de slokdarm blijft plakken, adviseert
men bovendien om het eerste half uur
na het innemen van de tablet niet te
gaan liggen. De meest voorkomende
bijwerkingen van bisfosfonaten zijn
maag- en/of darmklachten. Deze
klachten treden vooral aan het begin
van de behandeling op. Soms treden
hoofdpijn, duizeligheid en haaruitval op.
Zolendronaat is een beetje een vreemde
eend in de bijt van alle bisfosfonaten. Dit
middel wordt namelijk jaarlijks per infuus
toegediend. Door bisfosfonaten wordt de
kans dat er een wervelinzakking ontstaat
door osteoprose, ongeveer gehalveerd.
De kans op een heupfractuur wordt
ongeveer met 25 procent verminderd.
Naast bisfosfonaten worden soms ook
nog wel eens strontium (Protelos®) en
denosumab (Prolia®) toegepast bij
osteoporose. Meestal worden deze
middelen gegeven als iemand niet zo
goed tegen bisfosfonaten kan, of als
iemand toch een botbreuk krijgt ondanks
het gebruik van bisfosfonaten. Als
iemand op deze voorgaande middelen
niet goed reageert, schrijft de arts soms
ook het middel teriparatide (Forsteo®)
voor. Dit geneesmiddel lijkt sterk op
het hormoon van de bijschildklier dat
parathormoon of PTH wordt genoemd.
Dit hormoon stimuleert de opname van
calcium uit de darm en de vorming van
nieuwe botcellen. Teriparatide werkt op
dezelfde manier.
k
Bart van den Bemt
REUMA
k magazine.nl
35

Download Report