Reny de Leeuw , DDS, PhD, MPH Orofacial Pain Clinic College of Dentistry [email protected] CHRONISCHE AANGEZICHTSPIJNEN: EEN OVERZICHT 1 2 3 Kentucky bekend om: Kentucky Derby Bluegrass Bourbon Wildcats Basketball Tobacco 4 Overzicht Definitie van pijn Verschillende soorten pijn Kaakgewrichts en kauwspier pijn Neuropathische pijnen Hoofdpijnen 5 Leerdoelen Na deze lezing kan de deelnemer: verschillende soorten van pijn onderscheiden, beschrijven, en analyseren verschillende aangezichtspijnen definiëren de juiste behandeling instellen of correct verwijzen 6 Definitie van Pijn “Een onaangename zintuigelijke en emotionele ervaring geassocieerd met echte of mogelijke weefsel beschadiging, of beschreven alsof zulk een beschadiging heeft plaatsgevonden.” International Association for the Study of Pain (IASP) 1994 7 Verschillende Types Pijn Nociceptische pijn / klinische pijn Somatisch Musculoskeletaal Onsteking / mechanisch Visceraal Neuropathische pijn Periferie Centraal Orthosympatisch gehandhaafd 8 Somatische / Viscerale Pijn Schadelijke impulsen ontvangen en doorgezonden door normale componenten van het sensorische zenuwstelsel Normale zenuw structuren Abnormale somatische structuren Alarm, beschermende functie 9 10 Pijn Perceptie Pijn = Aktivatie + Sensibilisatie - Inhibitie 11 Pijn - beschermende funktie 12 Klinische Pijn Low Intensity Stimulus LTM Aβ Sensitized Nociceptor A-δ & C Hyperexcitable Dorsal Horn Neuron PIJN 13 Pijn Perceptie Descending modulation Hyperalgesia /centrale sensibilisatie Perifere transmissie/ sensibilisatie Nociceptie (periferie) 14 Neuropathische Pijn Neuropathische Pijn Schadelijke impulsen komen van een abnormaliteit in zenuw structuren Centrale Pijn Pijn geïnitiëerd of veroorzaakt door een primaire lesie of dysfunctie in het centrale zenuwstelsel Abnormale zenuw structuren Normale somatische structuren Infarct, MS Pijn blijft bestaan na normale wondhelings tijd 15 Types of Pain Somatic Pain Neuropathic/centrally mediated Abnormale zenuw structuren Normale somatische structuren Normale zenuw structuren Abnormale somatische structuren Alarm, beschermende function 16 Convergence, Site vs Source Axon Branching Convergence Projection http://www.easyvigour.net.nz/trigger_points/h_triggerpoint8.htm 17 “Referred Pain” From: Travell JG and Simons DG, 1983 18 “Referred Pain” From: Travell JG and Simons DG, 1983 19 Pijn Perceptie Behandeling referred / centrale pijn Descending modulation Hyperalgesie /centrale sensibilisatie Perifere transmissie/ sensibilisatie Nociceptie (periferie) 20 Overzicht Definitie van pijn Verschillende soorten van pijn Kaakgewrichts en kauwspier pijn Neuropathische pijnen Hoofdpijnen 21 Andere oorzaken van aangezichtspijn Sinus pijn Hoofdpijn door hoge bloeddruk Oor pijn; hoofdpijn, “referred” pijn naar de mandibula “Referred” pijn naar de (linker) mandibula, kiezen Faciale paralyse, trigeminus neuralgie Oorpijn Kaakgewrichtspijn, spierpijn “Referred” pijn naar kaak/oren, hoofdpijn 22 Overzicht Definitie van pijn Verschillende soorten van pijn Kaakgewrichts en kauwspier pijn Neuropathische pijnen Hoofdpijnen 23 Casus 1 23 jaar oude vrouw met aangezichtspijn rechts en links en beperkte mondopening Pijn begon ongeveer 4 weken geleden Pijn is gedurende deze tijd erger geworden Met name aanwezig bij het ontwaken en tijdens/na studeren voor examens Eten maakt de pijn ook erger 24 Casus 2 33 jaar oude vrouw met aangezichtspijn rechts en beperkte mondopening Pijn begon ongeveer 4 weken geleden Kaak/kauw bewegingen maken de pijn erger De rechter kaak maakte knappende geluiden tijdens eten en mond openen De mond wil niet ver genoeg open om dat geluid te veroorzaken 25 Klinisch Beeld Casus 1 Comfortabele MO 18 mm Max MO 46 mm Links en rechts 8 mm Geen knap/kraken Palpatiepijn bilateraal in masseter en temporalis Geen trigger points Casus 2 Comfortabele MO 25 mm Max MO 27 mm Links 4 mm; rechts 9mm Geen knap/kraken Palpatiepijn rechter kaakkop Geen palpatiepijn in kauwspieren Geen trigger points 26 SYMPTOMEN EN KLINISCHE KENMERKEN Dysfunktie van de kauwspieren 27 Dysfunktie van de Kauwspieren Pijn of oncomfortabel gevoel in het aangezicht of rond de mond geïnduceerd door kauwen of ander gebruik van de kaken Local Muscle Soreness / Myalgia Myofasciale Pijn Peesontsteking (temporalis) Niet-kloppend, zeurend Drukkend Lokatie variabel en diffuus Pijn / gevoelig bij palpatie Verergerd door kaakbewegingingen/funktie Spasme Oromandibulaire Dystonia /Dyskinesie 28 Dysfunktie van de Kauwspieren Local Muscle Soreness (Myalgia) Myofasciale Pijn Etiologie: trauma, overgebruik Etiologie:?, overgebruik, trauma, stress, diepe pijn Anamnese: Anamnese: Pijn in de kaak, het gezicht, temporalis Pijn tijdens kaak funktie / parafunktie Klinisch: Bekende pijn tijdens palperen Bekende pijn tijdens funktie Beperkte aktieve mond opening, normale laterale bewegingen Pijn in de kaak, het gezicht, temporalis Pijn tijdens kaak funktie / parafunktie Klinisch: Bekende pijn tijdens palperen / funktie Pijn buiten de gepalpeerde spier Beperkte aktieve mond opening, normale laterale bewegingen 29 Myofasciale Pijn Lokale verdikte overgevoelige “spots” in een spier Trigger points Referred pain From: Travell JG and Simons DG, 1983 30 Dysfunktie van de Kauwspieren Tendonitis Etiologie: ?, trauma, stress, overgebruik Anamnese: Pijn in de temporalis, kaak of tanden Pijn tijdens kaak funktie / parafunktie Klinisch: Bekende pijn tijdens palperen / funktie Bekende tand / hoofdpijn tijdens palpatie Beperkte aktieve mond opening, normale laterale bewegingen Spasme Plotselinge, onvrijwillige, reversibele tonische samentrekking Etiologie: Tetanus, infektie, diepe pijn, CNS lesies Anamnese: Plots begin van spierpijn Plotselinge beperkte mondopening Klinisch: Pijn bij palperen Beperkte mondopening Spontane pijn en pijn bij funktie Mogelijke acute malocclusie Verhoogde EMG activity 31 Dysfunktie van de Kauwspieren Oromandibulaire Dystonia Excessieve, onvrijwillige en aanhoudende spier samentrekkingen Etiologie: Idiopathisch Medicijn gebruik, neuro-degeneratie, traumatische hersenbeschadiging Anamnese: Plotselinge, onbeheersbare kaak/ gezichts bewegingen Pijn in de aangedane spier (-en) Klinisch: Oromandibulaire Dyskinesie Onvrijwillige, repetitieve bewegingen van de tong, gezicht of kaak Etiologie: Voornamelijk medicijn gebruik Neuroleptica Ouderdom, hersenbeschadiging, CNS disease “Sensory trick” kan de bewegingen soms stoppen Abnormale kaak/ faciale bewegingen / houding Andere kenmerken als bij spasme 32 SYMPTOMEN EN KLINISCHE KENMERKEN Dysfunktie van de kaakgewrichten 33 Dysfunktie van de Kaakgewrichten Pijn in het kaakgewricht Derangements van het Condylus-Discus Complex Andere redenen voor hypomobiliteit Hypermobiliteit Degeneratieve gewrichtsafwijkingen 34 Dysfunktie van de Kaakgewrichten Pijn in het kaakgewricht Derangements van het Condylus-Discus Complex Andere redenen voor hypomobiliteit Hypermobiliteit Degeneratieve gewrichtsafwijkingen Ontsteking van synovium, kapsel, retrodiscale weefsel Anamnese: Pijn in de kaak, voor het oor of in het oor Pijn veroorzaakt of verergerd door kauwfunktie / kaakbewegingen Klinisch: Bekende pijn bij palpatie van het kaakgewricht of Bekende pijn bij kaakbewegingen 35 Dysfunktie van de Kaakgewrichten Pijn in het kaakgewricht Derangements van het Condylus-Discus Complex Andere redenen voor hypomobiliteit Hypermobiliteit Degeneratieve gewrichtsafwijkingen Abnormale relatie tussen de discus, de kaakkoppen en de eminentia Reducerende anterieure discusluxatie Permanente anterieure discusluxatie 36 Normale Opening Reducerende Knappend Kaakgewricht Permanente Acute Closed Lock 37 Normale Discus Positie Reducerende Permanente 38 Klinische Kenmerken Reducerende Discus Luxatie Anamnese: Knappende kaak Klinisch: Reproduceerbaar knappen tijdens openen en sluiten Reproduceerbaar knappen tijdens protrusie Reproduceerbaar knappen tijdens contralaterale beweging Mogelijke deviatie tijdens openen Permanente Discus Luxatie Anamnese: Geschiedenis van knappende kaken Plotselinge beperkte mondopening en geen knappen meer mogeljk Klinisch: Beperkte mond opening (< 40 mm) Deflectie tijdens openen naar de aangedane zijde Beperkte contralaterale beweging Beperkte protrusie met deflectie naar de aangedane zijde 39 Dysfunktie van de Kaakgewrichten Pijn in het kaakgewricht Derangements van het Condylus-Discus Complex Andere redenen voor hypomobiliteit Hypermobiliteit Degeneratieve gewrichtsafwijkingen Fibrose / Ankylose van de kaakgewrichts onderdelen Adhesie Vergrote processus coronoideus Langzaam ontstane: Beperkte mondopening Beperkte laterotrusie Deflectie naar de aangedane zijde Adherence Zelfde presentatie maar plotseling ontstaan 40 Dysfunktie van de Kaakgewrichten (Sub-) Luxatie van discus-condylus complex Pijn in het kaakgewricht Derangements van het Condylus-Discus Complex Andere redenen voor hypomobiliteit Hypermobiliteit Degeneratieve gewrichtsafwijkingen Subluxatie Patient kan mond zelf los manouvreren Luxatie Patient kan de mond niet zelf los manouvreren De discus en de kaakkop liggen anterieur van de eminentia 41 Dysfunktie van de Kaakgewrichten Osteoarthose Pijn in het kaakgewricht Derangements van het Condylus-Discus Complex Andere redenen voor hypomobiliteit Hypermobiliteit Degeneratieve gewrichtsafwijkingen Anamnese: Crepitus gedurende de laatste 30 dagen Klinisch: Hoorbare of voelbare crepitus tijdens kaakbewegingen Patient rapporteert crepitus tijdens kaakbewegingen Röntgenfoto: Kyste, erosie, sclerosis of osteophyte 42 Dysfunktie van de Kaakgewrichten Condylysis Pijn in het kaakgewricht Derangements van het Condylus-Discus Complex Andere redenen voor hypomobiliteit Hypermobiliteit Degeneratieve gewrichtsafwijkingen Anamnese: Pijn in de kaak, voor het oor of in het oor Pijn veregergerd door kauwfunktie / kaakbewegingen Patient rapporteert verandering in de occlusie Klinisch: Zelfde als bij gewrichtspijn Malocclusie Röntgenfoto: Significante veranderingen 43 Klinisch Beeld Casus 1 - 23 jaar jonge mevrouw; pijn bilateraal en beperkte MO Comfortabele MO 18 mm Max MO 46 mm Links en rechts 8 mm Geen knap/kraken Palpatiepijn bilateraal in masseter en temporalis Geen trigger points Local myalgia Casus 2 – 33 jaar jonge mevrouw met pijn rechts en beperkte MO Comfortabele MO 25 mm Max MO 27 mm Links 4 mm; rechts 9mm Geen knap/kraken Palpatiepijn rechter kaakkop Geen palpatiepijn in kauwspieren Geen trigger points Discusluxatie zonder reduktie 44 BEHANDELING 45 Dysfunktie Kauwspieren / Kaakgewrichten Behandeling Pijn verminderen / elimineren Lading spieren / gewrichten verminderen Funktie herstellen Normale dagelijkse funkties herstellen Kwaliteit van het leven verbeteren “Common Sense” Addresseer de oorzaak van de pijn Minimalizeer gebruik van de kaken / kauwspieren Zachter diet Gewoontes afleren Elimineer / verminder effect van bijdragende faktoren Behandel fysieke faktoren (indien mogelijk) 46 Dysfunktie Kauwspieren / Kaakgewrichten Behandeling Zelf regulatie strategieën: Gewaarwording kaak / kiezen klemmen Gewaarwording tong positie Ademhaling Modaliteiten voor spierpijn Ijs, warmte, massage “Spray and Stretch” Trigger point injecties Splint Fysiotherapie Medicijnen tegen pijn Medicijnen om slaap te verbeteren Botox 47 Dysfunktie Kauwspieren / Kaakgewrichten Behandeling Splint Therapie Kauwspierpijn Stabilizatie Splint Splint Therapie Kaakgewrichtspijn Stabilizatie Splint Als de patiënt wakker wordt met pijn Als de patiënt slaap bruxisme rapporteert Als de patiënt wakker wordt met pijn Als de patiënt slaap bruxisme rapporteert En Als de patiënt gewrichtspijn heeft en / of discusluxatie zonder reduktie Anterior Repositioning Splint Als de patiënt met discusluxatie met reduktie wakker wordt met pijn of met “closed lock” 48 Overzicht Definitie van pijn Verschillende soorten van pijn Kaakgewrichts en kauwspier pijn Neuropathische pijnen Hoofdpijnen 49 Casus 3 57 jaar oude vrouw met aangezichtspijn links en pijn bij eten sinds 3 maanden Scherpe, kortdurende pijn aanvallen Ergste pijn ooit vernomen Pijn gevoeld in de buurt van tand 36 Pijn kan worden veroorzaakt door eten, drinken en aanbrengen van make-up Tussen pijnaanvallen in is patient geheel zonder pijn 50 Casus 4 48 jaar oude man met aangezichtspijn in de regio van 36 en in 37 Pijn begon ongeveer 18 maanden geleden Pijn onveranderd na wortelkanaal behandeling, apicoectomy en extractie 36 De pijn is constant, vrij mild en brandend Patient weet niet wat de pijn beinvloedt 51 Trigeminus Neuralgie “Tic Douloureux” Prevalentie: ~15/100,000 Begint 60+ ♂:♀=1:2 Etiologie: spontaan, MS, kompressie door bloedvat of tumor 52 Trigeminus Neuralgia Lokatie: Distributie V2,3 meer dan V1 Kwaliteit: Scherp, elektrische schok Intensiteit: Zeer ernstig Duur: 1-2 minuten “Getriggered” door lichte aanraking Dulle achtergrond pijn of geheel geen pijn tussen aanvallen in 53 Andere Neuralgiën Glossopharyngealis Neuralgie (IX) Getriggered door gapen en slikken Pijn in de keel Tijdelijk te stoppen met topical anesthesie van pharynx Nervus Intermedius Neuralgie (VII) Getriggered diep in het oor Pijn in / rond het oor 54 Neuralgiën Behandeling Medicijnen Antiepileptica Perifere Ingrepen Neurectomy Cryotherapy Alcohol injecties Gasserian Ganglion Thermocoagulation Glycerol rhizotomy Ballon kompressie Centrale Ingrepen Microvasculaire Dekompressie Gamma-knife Surgery (stereotactic neurosurgery) 55 Casus 3 Casus 4 57 jaar oude vrouw 48 jaar oude man met aangezichtspijn in de regio van 36 en in 37 Scherpe, kortdurende pijn aanvallen Pijn begon ongeveer 18 maanden geleden Ergste pijn ooit vernomen Pijn gevoeld in de buurt van tand 36 Pijn onveranderd na wortelkanaal behandeling, apicoectomy en extractie 36 Pijn veroorzaakt door eten, drinken en aanbrengen van make-up De pijn is constant, vrij mild en brandend Tussen pijnaanvallen in is patient geheel zonder pijn Patient weet niet wat de pijn beinvloedt 56 Persisterende Konstante Neuropatische Pijnen Persisterende Dento-Alveolaire Pijn (PDAP) Atypical Odontalgia Atypical Face Pain Idiopatische Neuropathische Pijn 57 Stomatodynia Idiopathisch diep brandend gevoel in de mucosa Subjectieve droge mond; smaak stoornissen Geen onderliggende klinisch zichtbare pathologie Meestal bilateraal Verstoort slaap niet 25% 72% 36% meerdere sites 24% Gorsky 1991 TripleO 58 Secundair Mondbranden Als gevolg van Mucosale aandoening (lichen planus, candida) Hormonale veranderingen Diabetes Tekort aan voedingstoffen Speeksel klier problemen Parafunkties Bijwerking van medicijnen (ACE-I’s, ARB’s) Psychosocial stressors 59 Stomatodynia Epidemiologie Voorkomen: tussen 0.7% and 12% Met name in vrouwen ouder dan 50 Etiologie – onduidelijk Pathophysiologie Locale factoren Perifeer zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel Lipton et al, JADA 1993 Tammiala-Salonen et al, Comm Dent Oral Epid 1993 Bergdahl & Bergdahl, J Oral Pathol Med 1999 Femiano, Minerva Stomatol 2002 60 BMD Pathophysiology Local environmental factors Altered salivary ionic composition Mucosal atrophy Neuropathy Increased mucosal blood flow and vasoreactivity Hershkovich & Nagler, Arch Oral Biol 2004 Granot & Nagler, J Pain 2005 Heckmann et al, Pain 2001 61 BMD Pathophysiology Peripheral nervous system Lower density of epithelial nerve fibers Axonal degeneration Altered salivary peptides Larger number of fungiform papillae Chorda tympani dysfunction Lauria et al, Pain 2005 Borelli et al, Oral Dis 2010 Femiano, Minerva Stomatol 2004 Grushka et al, Pain Res Manage 2003 Eliav et al, JADA 2007 62 BMD Pathophysiology Central nervous system Blink reflex Striatal dopaminergic system (PET) CNS hypoactivity (fMRI) Jääskeläinen et al, Pain 1997, 2001, 2003 Hagelberg et al Pain 2003 Albuquerque et al, Pain 2006 63 Stomatodynia Behandeling Gebaseerd op RCTs Clonazepam Alpha lipoic acid SSRIs: Paroxetine, Sertraline Cognitieve gedrags therapie Gebaseerd op Expert Opinion Topical capsaicin, lidocaine Tricyclic antidepressiva SSNRIs: Venlafaxine, duloxetine Patton et al, 2007 TripleO WWOM IV 64 HOOFDPIJNEN 65 Hoofdpijn Zeer gangbaar problem 90% volwassenen minstens eens in het leven hoofdpijn 76% ♀ and 57% ♂ maandelijks 25% regelmatig ernstig 4% dagelijks of bijna dagelijks 66 Headache Classification - 2013 International Headache Society Part 1: Primary headaches Part 2: Secondary headaches Part 3: Painful cranial neuropathies and other facial pains Cephalalgia, 2013 33(9) 629–808 67 Primaire Hoofdpijnen 1. Migraine 2. Spannings hoofdpijn 3. Trigeminale autonomische hoofdpijnen 4. Andere primaire hoofdpijnen 68 Casus 5 28 jaar oude vrouw met aangezichtspijn rechts in de temporalis Pijn begon 3 jaar geleden en wordt steeds erger Pijn is kloppend en duurt bijna de hele dag Pijn is heftig en 4 dagen per week aanwezig Patient heeft problemen op het werk vanwege pijn 69 Casus 6 23 jaar oude vrouw met aangezichtspijn bilateraal in de temporalis Pijn begon afgelopen jaar net na een promotie op het werk Pijn is drukkend en duurt bijna de hele dag Pijn is matig in intensiteit en hinder haar werk niet Pijn is ongeveer 5 keer per maand aanwezig 70 1. Migraine 1.1 Migraine zonder aura 1.2 Migraine met aura 1.3 Chronic migraine 1.4 Migraine met complicaties ICHD-3 beta; 2013 71 Migraine 10-12% van algemene Westerse bevolking 17% in ♀ and 6% in ♂ Begint op vroege leeftijd met piek in 4th decade Meer dan 50% ernstige Ondergediagnostiseerd (50%) 2/3 geen / geen adequate behandeling Lipton et al Neurology 2007 72 Migraine Karakteristieken Lokatie: unilateraal in 60% Kwaliteit: pulserend, kloppend Intensiteit: matig tot ernstig funktie verlies Duur: 4 tot 72 hours Verergerd door: routine fysieke activiteit Geassocieerd met: misselijkheid, licht- en /of geluids gevoeligheid 73 Migraine Phases Prodrome (60%) Aura (25%) Migraine (100%) Postdrome (70%) 74 Migraine Triggers Stress Verandering in dagelijks patroon Mis een maaltijd, slaap langer / korter Omgeving Licht, lawaai, geuren, allergenen, barometrische veranderingen Eten en drinken Chocolade, kaas, worst, caffeine, alcohol Chemicals Kunstmatige zoetstoffen/smaakstoffen Medicijnen 75 Hoofdpijn Dagboek Headache Diary My Migraine Triggers My Menstrual Diary My Pain Diary Stop Headaches 76 Migraine Screener 9 diagnostische criteria Unilateraal Kloppend, pulserend Matig to ernstige pijn Verergerd door lichamelijke aktiviteit Misselijkheid Gezichts stoornissen Licht gevoeligheid Geluidsgevoeligheid Werkonbekwaam 3 van de Negen = Valide Screen Unilateraal Kloppend, pulserend Matig to ernstige pijn Verergerd door lichamelijke aktiviteit Misselijkheid Gezichts stoornissen Licht gevoeligheid Geluidsgevoeligheid Werkonbekwaam Goede specificiteit & sensitiviteit indien JA voor 2 Lipton et al Neurology 2003 77 Migraine Behandeling Vermijd Triggers Dieet Lifestyle Relaxatie technieken Cognitieve gedrags therapie Yoga Medicijnen Medicijnen in combinatie met bovenstaande opties Current Treatment Options in Neurology 2011 78 Migraine Behandeling Prophylaxis niet geïndiceerd: Niet meer dan 1 dag / maand Minder dan 4 hoofdpijn dagen / maand en geen invloed op dagelijks leven Prophylaxis aanbevolen: 6 of meer hoofdpijn dagen / maand 4 of meer met verminderde werkmogelijkheden 3 of meer met noodzaak voor bedrust Lipton et al Neurology 2007 79 2. Spannings Hoofdpijn 2.1 Infrequent episodisch 2.2 Frequent episodisch 2.3 Chronisch Met of zonder pericraniale palpatie gevoeligheid Prevalentie: 30-78% Infrequent (< 1/maand): 63% Frequent (1-14/maand): 22% Chronisch (≥ 15/maand) : 0.9% Begint 20+ ♂:♀=4:5 ICHD-3 beta; 2013 80 Spannings Hoofdpijn Lokatie: bilateraal Kwaliteit: drukkend, persend, niet kloppend Intensiteit: mild tot matig Duur: 30 minuten tot 7 dagen Wordt niet erger met routine aktiviteit Geen misselijkheid* Licht of lawaai gevoeligheid of geen van beide Chronic TTHA: mild nausea or Phot or Phot ICHD-3 beta; 2013 81 Spannings Hoofdpijn Triggers Stress Verandering in dagelijks gedrag (slaap, eten) Postuur / zithouding? Caffeine? Bruxisme?? Cervicogene hoofdpijn Overuse of Withdrawal Spierpijn / Hoofdpijn geassociëerd met TMD 82 Spannings Hoofdpijn Behandeling Beperkt bewijs voor: Gedrags Modificatie Biofeedback, Relaxation, Cognitieve Gedrags Therapy Weinig bewijs voor Acupunctuur Medicijnen Abortive Prophylaxis Curr Pain Headache Rep, 2012 83 3. Trigeminale autonomische hoofdpijnen 3.1 Cluster hoofdpijn 3.2 Paroxysmal hemicranias (PH) 3.3 Short-lasting unilateral neuralgiform headache attacks (SUNA) 3.4 Hemicrania continua (HC) ICHD-3 beta; 2013 84 Trigeminale autonomische hoofdpijnen Lokatie: unilateraal, orbitaal, supraorbitaal of temporaal Kwaliteit: stekend, priemend Intensiteit: ernstig Gepaard met autonomische kenmerken 85 Kenmerken Cluster PH SUNA HC Duur 15-180 min 2-30 min 1-600 sec Hele dag Frequentie ½ -8 1-200 Dagelijks ♂:♀ 2.1:1 1:2 1.5:1 1:2 Voorkomen 87-183/100,000 56-381/100,000 6.6/100,000 ? Behandeling o.a. zuurstof Indomethacine Anti-epileptica Indomethacine 5 86 Dit is ???? http://webcampus.drexelmed.edu/interactive/headache/ 87 Casus 5 28 jaar jonge vrouw met aangezichtspijn rechts in de temporalis Casus 6 Pijn begon 3 jaar geleden en wordt steeds erger 23 jaar jonge vrouw met aangezichtspijn bilateraal in de temporalis Pijn is kloppend en duurt bijna de hele dag Pijn begon afgelopen jaar net na een promotie op het werk Pijn is heftig en 4 dagen per week aanwezig Pijn is drukkend en duurt bijna de hele dag Patient heeft problemen op het werk vanwege pijn Pijn is matig in intensiteit en hinder haar werk niet Pijn is ongeveer 5 keer per maand aanwezig 88 Samenvatting Perifere / ontstekingspijn wordt anders behandeld dan centraal gehandhaafde pijn Dysfunktie van de kauwspieren / kaakgewrichten wordt allereerst behandeld met de “Common Sense” aanpak Een splint wordt alleen tijdens slaap gedragen en voorgeschreven wanneer de dysfunktie aanwezig is bij het ontwaken Voor knappende kaken waarbij geen pijn of dysfunktie wordt gerapporteerd is uitleg en geruststelling voldoende Persisterende en episodische neuropathische pijnen worden voornamelijk met medicijnen behandeld Gedragsveranderingen zijn voor migraine en spanningshoofdpijnen van belang al dan niet in combinatie met medicijnen 89 BEDANKT VOOR UW AANDACHT! VRAGEN?? 90
© Copyright 2025 ExpyDoc
