folder migraine

Hersenstichting
Nederland
Migraine
|1
Migraine
Iedereen heeft wel eens last van hoofdpijn; soms erg
vervelend voor het dagelijks leven, maar meestal
gaat het snel weer over. Er bestaat echter ook een
hersenaandoening waarbij hoofdpijnaanvallen
gepaard kunnen gaan met misselijkheid, overgevoeligheid voor licht of geluid, of uitvalsverschijnselen
(een zogenoemde ‘aura’): migraine. Dit is een vaak
miskende, invaliderende en veelal levenslange
aandoening. Deze folder informeert u over de
verschillende vormen, symptomen en behandeling
van migraine. Er worden tips gegeven over de
omgang met de aandoening, en tot wie u zich kunt
wenden als u hulp zoekt.
Vormen van migraine
Er zijn verschillende vormen van migraine bekend.
Een ‘gewone’ vorm van migraine bestaat uit aanvallen
van zware hoofdpijn en wordt (bij sommige mensen)
vooraf gegaan door een aura. Deze vorm van migraine
is vrijwel altijd levenslang. Veel vrouwelijke patiënten
met migraine hebben rondom de menstruatie een
aanval; indien de aanval uitsluitend met de menstruatiecyclus samenvalt, wordt dit ook wel menstruele
(hormonale) migraine genoemd. Deze vorm van
migraine is zwaarder dan gewone migraine, ontstaat
in de loop van de puberteit en eindigt na de overgang.
Bij chronische migraine komen de aanvallen zo vaak
voor, dat het een chronische aandoening wordt met de
helft van de dagen van de maand hoofdpijn.
De ernst, duur en frequentie van migraineaanvallen
verschilt sterk per patiënt; sommige mensen hebben er
maandelijks last van, anderen hebben drie aanvallen
per week, weer anderen krijgen slechts een paar keer
per jaar een aanval.
Vocht vasthouden
Stemmingsveranderingen/sombere gevoelens/
geïrriteerdheid/concentratieproblemen
• Extreme vermoeidheid
• Overgevoeligheid voor prikkels (lawaai, licht, geuren)
• Verstoorde slaap of geeuwen
• (Vals) hongergevoel/trek in bepaalde voedings middelen
• Zich overdreven fit voelen of fysiek overactief zijn
• Stijve nek
•
•
2. Aurafase
Deze fase, die 5 tot 60 min duurt, komt niet bij iedereen
met migraine voor. Auraverschijnselen komen meestal
langzaam op gang, worden langzaam groter of meer en
gaan altijd volledig over. Van alle migrainepatiënten
heeft een derde wel eens auraverschijnselen, in 90%
van de gevallen zijn dit problemen met het zien.
Kenmerken van de aurafase zijn:
• Zien van lichtflitsen, vlekken of sterretjes
• Gezichtsvelduitval
• Tintelingen of doof gevoel van een arm/been/gezicht
• Krachtverlies van een arm/been/gezicht (zelden)
• Spraakstoornissen, met name niet op woorden
kunnen komen of verkeerde woorden zeggen
3. Hoofdpijnfase
Deze fase kenmerkt zich door heftige, meestal kloppende hoofdpijn, die veel patiënten aan hun bed kluistert.
De pijn is vaak eenzijdig, maar kan ook aan twee zijden
van het hoofd gevoeld worden, en ook verspringen.
Bijverschijnselen van de hoofdpijn zijn (ernstige)
misselijkheid en/of braken en/of overgevoeligheid
voor licht en geluid. De hoofdpijnfase duurt (indien
onbehandeld) ongeveer 4 tot 72 uur.
Symptomen
Het belangrijkste kenmerk van migraine is dat het in
aanvallen voorkomt, die (onbehandeld) enkele dagen
kunnen duren. De kenmerken van een aanval kunnen
per patiënt verschillen, maar zijn over het algemeen in
vier fasen te verdelen:
4. Herstelfase
Na een onbehandelde migraineaanval kan een patiënt
zich nog enige dagen vermoeid, licht geprikkeld, ‘leeg’,
en minder geconcentreerd voelen.
1. Waarschuwingsfase
Ongeveer 15% van de migrainepatiënten wordt kort
tevoren gewaarschuwd voor een migraineaanval. De
voortekenen van een aanval verschillen per patiënt,
maar zijn meestal wel bij elke aanval hetzelfde.
Waarschuwingstekenen beginnen soms al enkele
dagen voor de hoofdpijnfase, en kunnen zijn:
Klachten
Voorgevoel
Waarschuwingsfase (1 à 2 dagen)
Aurafase
(5 - 60 min)
Hoofdpijnfase
(4 - 72 uur)
Herstelfase
(1 à 2 dagen)
Tijd
De fasen van een migraineaanval (bewerkt uit het boek: Alles over
hoofdpijn en aangezichtspijn, Prof. Dr. M.D. Ferrari en Dr. J. Haan).
|2
Oorzaak
De reden waarom sommige mensen migraine hebben
en anderen niet, is niet precies bekend.
Migrainepatiënten hebben een verhoogde gevoeligheid
voor prikkels die een aanval van migraine kunnen uitlokken. Deze ‘prikkeldrempel’ is deels erfelijk
bepaald; in sommige families komt migraine meer
voor dan in andere.
De auraverschijnselen ontstaan door een golf van
verhoogde hersenactiviteit. Vervolgens dooft de
hersenactiviteit gedurende 30 tot 60 minuten bijna
volledig uit. Deze verspreidende golfbeweging van
hersenactiviteit wordt ook wel een cortical spreading
depression (CSD) genoemd. Meestal begint een CSD
achterin de hersenen in reactie op specifieke prikkels,
ook wel uitlokkers genoemd. De CSD breidt zich in
enkele minuten uit over de gehele buitenste laag
van de hersenen, de hersenschors. Dit kan leiden tot
verschillende uitvalsverschijnselen kenmerkend
voor de aurafase.
Zijaanzicht
van de hersenen
Cortical Spreading
Depression
Rugzijde
Gezichtzijde
Rugzijde
Gezichtzijde
mechanisme laten de neuropeptides de hoofdpijn
toenemen, zowel in de basis van de hersenen (de
hersenstam) als in de hersenvliezen.
Uitlokkers
Een migraineaanval kan worden ‘uitgelokt’ door
verschillende factoren. Door als migrainepatiënt
deze uitlokkers te leren (h)erkennen, kan een aanval
beter worden voorkomen.
Uitlokkers waarvan de mechanismen nog worden
onderzocht, zijn vermoeidheid en stress. Over de rol
van vermoeidheid bestaat nog onduidelijkheid: waarschijnlijk is extreme vermoeidheid een uitlokker
voor een migraineaanval, maar worden mensen
voorafgaand aan een migraineaanval ook sneller moe.
Hierdoor wijzen ze vaak (matige) vermoeidheid aan als
uitlokker voor een aanval. Stress is, anders dan wat
veel mensen denken, een beschermende factor: juist
het wegvallen van stress kan tot een migraineaanval
leiden. Hierdoor krijgen mensen vaak in het weekend,
of op de eerste dag van hun vakantie, een migraineaanval.
Veel mensen denken dat bepaalde voeding, zoals
chocolade en kaas, uitlokkers zijn van een migraineaanval. Dit is waarschijnlijk niet waar. Mensen krijgen
vermoedelijk trek in dit eten voorafgaande aan de
aanval, maar de aanval wordt níet veroorzaakt door
het eten van dit voedsel. Ook zijn er geen wetenschappelijke bewijzen dat karaktereigenschappen (zoals
perfectionisme) invloed hebben op migraine.
Cijfers
Rugzijde
Gezichtzijde
In Nederland krijgt ongeveer 33% van de vrouwen
en 13,3% van de mannen ooit in hun leven migraine.
25% van de vrouwen en 7,5% van de mannen heeft
er minimaal eens per jaar last van. Dit komt neer op
3,9 miljoen mensen in Nederland met migraine, waarvan
2,8 miljoen (meer dan) eens per jaar. Migraine treft met
(bijna) uitgedoofde hersenactiviteit
normale hersenactiviteit
verhoogde hersenactiviteit
Een Cortical Spreading Depression begint meestal achterin de hersenen in
reactie op specifieke prikkels. Daarna spreidt het zich uit over de rest van de
hersenen.
name de beroepsbevolking: mensen tussen 15 en 55
jaar.
Migraine vermindert de kwaliteit van leven aanzienlijk en
kost de gemeenschap veel geld. Patiënten zitten
regelmatig ziek thuis of zijn slechts gedeeltelijk productief
op het werk. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
stelt dat migraine elk jaar wereldwijd circa 155 miljard
De CSD leidt waarschijnlijk ook tot een verhoogde
activering van een centraal hoofdpijncentrum in de
hersenen (het trigemino-vasculaire systeem).
Activering van dit pijncentrum leidt tot de afgifte van
verschillende chemische boodschappers in de hersenen
(neuropeptides). Via een ontstekings-
euro kost. Ook daarom is wetenschappelijk onderzoek
naar migraine hard nodig.
|3
Behandeling
Tegenwoordig is migraine over het algemeen goed te
behandelen door de huisarts. Hulp zoeken bij (een
vermoeden van) migraine is daarom aan te raden.
Geneesmiddelen uit de groep van triptanen worden
vaak voorgeschreven voor gebruik bij het begin van
een aanval om die af te kappen. Welke triptaan het
beste werkt is voor iedere patiënt verschillend.
Verder wordt er soms, bij meer dan twee aanvallen per
maand, een profylactische behandeling gestart. Dit is
preventieve dagelijkse medicatie, die migraineaanvallen
voorkomt, omdat overgebruik van acute hoofdpijnmedicatie de hoofdpijn juist kan verergeren of in
stand kan houden. Hierdoor kan chronische migraine
ontstaan.
Hiernaast kunnen verschillende niet-medicamenteuze
behandelingen een aanvulling zijn, zoals ontspanningstraining of cognitieve gedragstherapie.
Tips
Migraineaanvallen kunnen grote impact hebben op
het dagelijks leven, zowel op het werk, in de sociale
omgeving, als thuis. Hierbij enkele handige tips:
• Raadpleeg uw huisarts als u denkt dat u migraine
heeft om over de behandelingsmogelijkheden te
Gevolgen
spreken.
Bij ongeveer een derde van de mensen met migraine
leidt een aanval tot ernstige beperkingen in het functioneren. Het terugkerende karakter, de invloed op het
dagelijks leven van patiënten én het stigma van ‘een
hoofdpijntje’ bemoeilijken vaak de relatie met bijvoorbeeld een werkgever. Daarom is het van belang, in de
eerste plaats deskundige hulp te zoeken en een diagnose
te laten stellen. De werkgever en omgeving goed informeren helpt de omgang met de aandoening voor zowel
de patiënt als de omgeving.
• Informeer uw omgeving (bijvoorbeeld uw werkgever)
over uw migraine en blijf erover in gesprek, zodat zij
begrijpen wat migraine is en wat een aanval voor u
betekent.
• Probeer te leren de verschijnselen van de waarschu-
wingsfase te (h)erkennen, zodat u op tijd kunt ingrijpen
en de heftigheid van de aanval kunt beïnvloeden.
Lotgenotencontact en meer informatie
Nederlandse Vereniging van Hoofdpijnpatiënten
Migraine en andere hersenaandoeningen
De diagnose migraine gaat gepaard met een verhoogde
kans op depressieve klachten en/of angstklachten:
0900-2020 590 (€0,25 p/m, 10.00-12.00 uur en
14.00-16.00 uur)
www.hoofdpijnpatienten.nl
patiënten met migraine hebben twee tot zes keer meer
Vereniging van Nederlandse Hoofdpijn Centra
kans op een depressie dan mensen zonder migraine,
0343-594 544
[email protected]
www.hoofdpijncentra.nl
en andersom hebben mensen met een depressie drie
tot vier keer meer kans op migraine dan mensen zonder
een depressie. Onlangs is gebleken, dat bij deze
comorbiditeit ook erfelijke (genetische) factoren een
www.lumc.nl/hoofdpijn
rol spelen.
Informatie over migraine en mogelijkheid tot
aanmelden onderzoek
Er zijn aanwijzingen dat jonge (< 50 jaar) vrouwelijke
patiënten met migraine met aura die de anticonceptiepil
gebruiken én roken, relatief een verhoogde kans hebben
op een beroerte. Dit verhoogde risico is echter klein, en
het precieze mechanisme is nog niet bekend. Het beste
advies is om te stoppen met roken, hiermee wordt het
risico kleiner.
Met dank aan mevr. dr. G. Terwindt, neuroloog en
hoofdpijnspecialist aan het Leids Universitair Medisch
Centrum, die aan de totstandkoming van deze
folder heeft meegewerkt.
Hersenstichting Nederland
De Hersenstichting helpt hersenaandoeningen voorkómen en genezen en wil ervoor zorgen dat mensen
met een hersenaandoening zoveel mogelijk zichzelf
kunnen blijven.
Dit doet zij door te investeren in wetenschappelijk
hersenonderzoek, voorlichting te geven over hersenen
en hersenaandoeningen, en de samenwerking te
bevorderen tussen organisaties die zich bezighouden
met behandeling, zorg en ondersteuning van mensen
met een hersenaandoening.
Antwoordkaart
Ja, ik steun het werk van de Hersenstichting!
E 3
Wat kunt u doen?
U kunt de Hersenstichting steunen door donateur
of collectant te worden, maar er zijn nog veel meer
mogelijkheden. Kijk voor meer informatie op
www.hersenstichting.nl.
De Hersenstichting Nederland is in het bezit van het
Keurmerk van het Centraal Bureau Fondsenwerving
(CBF). Het garandeert een zorgvuldige en professionele
besteding van uw donatie.
Hersenstichting Nederland
www.hersenstichting.nl, Giro 860
E 10
E 25
E....
per jaar (min. E 25)
ik ontvang voor mijn donatie liever een
acceptgiro thuis
ik wil graag informatie over schenkingen en
nalatenschappen
Bon invullen in blokletters s.v.p.
Rekeningnummer:
Naam:
M/V
Adres/postcode/plaats:
Geboortedatum:
Telefoonnummer:
E-mail:
Handtekening
Vul in, knip uit en stuur op naar:
Hersenstichting Nederland
Antwoordnummer 860
2501 WB Den Haag
(postzegel hoeft niet, mag wel)
februari 2012
Postbus 191, 2501 CD Den Haag, 070-360 48 16
E 5
per maand Folders en brochures
Bij de Hersenstichting zijn de volgende uitgaven over
hersen(aandoening)en verkrijgbaar:
• Folder Hersenen en Slaap
• Brochure Aan het werk met hersenletsel
• Zorgwijzer Karakterveranderingen
Kijk voor een volledig overzicht van uitgaven op
www.hersenstichting.nl.
Hierbij machtig ik de Hersenstichting Nederland om onderstaand bedrag tot wederopzegging van mijn rekening af te schrijven.

Download Report