Verslag van: VFG portefeuillehoudersoverleg Financiën en Middelen Locatie: Datum: Tijd: Gemeentehuis Kollumerland te Kollum 23 oktober 2014 10.00 – 12.00 uur Aanwezig: A. Aalberts (De Friese Meren - voorzitter), J. Zoetendal (Heerenveen), J. Jongbloed (Weststellingwerf), J. Boertjens (Leeuwarderadeel) L. Pen (Menameradiel), G. Schippers (Tytsjerksteradiel), B. Bonnema (Littenseradiel), B. Bilker (Kollumerland), S. Feitsma (Leeuwarden), N. Ketelaar (Smallingerland), G. Postma (Achtkarspelen), A. van der Ploeg (Dongeradeel), H. Boon (Harlingen), R. Jonkman (Opsterland), R. Hoekstra (Vlieland), J. van der Lei (VNG) en J. Holwerda (VFG – verslag). Afwezig: Ameland, Het Bildt, Dantumadiel, Ferwerderadiel, Franekeradeel, Ooststellingwerf, Schiermonnikoog, Súdwest-Fryslân en Terschelling. 1. Opening Voorzitter Arie Aalberts heet alle aanwezigen van harte welkom. Een speciaal woord van welkom aan vaste gast, Jan van der Lei. Er is het verzoek van een aantal portefeuillehouders om te proberen om in ieder geval tussen 11.30 en 11.45 uur de vergadering af te ronden. 2. Vaststellen verslag van de bijeenkomst van 14 mei 2014 Het verslag wordt zonder opmerkingen vastgesteld. 3. Mededelingen  Mededelingen vanuit de VNG commissie Financiën Geerling Schippers, wethouder van Tytsjerksteradiel, is de nieuwe Friese afgevaardigde in de VNG commissie Financiën. De eerste commissievergadering van 9 oktober jl. stond in de eerste plaats in het teken van kennismaken. Er was echter ook al een behoorlijk inhoudelijke agenda. De belangrijkste thema’s die besproken zijn: normeringsystematiek, Besluit Begroting en Verantwoording (BBV), Verdeelmodel WMO en de Vennootschapsbelasting. Vanaf 2016 moeten gemeenten en andere overheden vennootschapsbelasting (vpb) gaan betalen over de winst die ze met hun ondernemingsactiviteiten maken. De invoering ervan leidt naar verwachting vooral tot veel administratieve rompslomp. Jan van der Lei (VNG) vult aan dat de VNG met een handreiking zal komen die naar verwachting ook rechtsgeldig zal zijn. 4. Rijksbegroting 2015 en belangrijke ontwikkelingen binnen het Gemeentefonds Jan van der Lei van het Expertisecentrum Gemeentefinanciën van de VNG is aanwezig om de portefeuillehouders te informeren over de financiële perspectieven voor gemeenten de komende jaren, inclusief de herverdeeleffecten binnen het zorgbudget. De schuld van de overheid loopt op en ook in 2015 neemt de netto schuld van de overheid steeds verder toe. De toename van de netto schuld wordt de komende jaren omgebogen en gemeenten gaan hier voor een groot gedeelte aan meebetalen. Zo krimpt het gemeentefonds nominaal gezien de komende jaren met 1 miljard euro. Gemeenten staan aan de vooravond van een omvangrijke decentralisatie en het Gemeentefonds wordt in 2015 anderhalf keer zo groot als nu; er komt bijna 8 miljard euro bij voor nieuwe taken op het gebied van werk, zorg en jeugd. Tegelijk gaan de decentralisaties gepaard met forse bezuinigingen door het Rijk. Zo ligt er de komende jaren een grote opgave voor gemeenten om fors op de SW sector te saneren. Vanwege de herverdeeleffecten zullen de te besteden budgetten echter voor iedere gemeente weer anders uitpakken. Wat het verdeelmodel Zorg betreft heeft de VNG nog geen advies uitgebracht. Kijkend naar het Zorgbudget vindt er een korting plaats van in totaal 650 miljoen euro. Van het totaal te besteden budget wordt 2,1 miljard euro verdeeld tussen alle gemeenten en 1.4 miljard euro tussen alle centrumgemeenten. Wanneer er nader wordt ingezoomd op de herverdeeleffecten voor de Friese gemeenten, dan blijkt dat er een nadelig effect is van bijna 10 miljoen euro op een totaal budget van 100 miljoen. Een nadeel dat dus oploopt tot 10 % van het totale budget. Vooral medicijngebruik en 1 huishoudens met lage inkomens wegen zwaar in de verdeling. Gemeenten die van oudsher relatief hoge kosten per inwoner hebben, worden het hardste door de herverdelingseffecten geraakt. Dit zijn vaak gebieden die de kampen hebben met krimp of een vergrijzende bevolking. De aanwezige portefeuillehouders gaan met elkaar in discussie over het nut en noodzaak van het vormen van een gezamenlijke coalitie om de ontstane scheefheid in Den Haag aan de kaak te stellen. Jelle Zoetendal (Heerenveen) geeft aan dat er vanuit zijn gemeente reeds initiatieven op dit vlak zijn genomen en er contacten liggen met o.a. regio’s zoals de Achterhoek waar dezelfde problematiek speelt. Voorzitter Aalberts stelt voor dat de Friese gemeenten die dat willen hierbij aansluiten. Het is hierbij vooral van belang om achter de uitgangpunten van het verdeelmodel te komen, zodat op basis hiervan onderbouwde argumentatie naar voren kan worden gebracht. Het is derhalve cruciaal om het model en de gedachten er achter eerst goed te snappen. Enkel en alleen de argumentatie dat gemeenten te weinig geld krijgen komt niet erg sterk over in Den Haag en zal dan ook weinig resultaat hebben. Tot slot kunnen voor de lobby in Den Haag ook de twee Friese vertegenwoordigers in het VNG bestuur (Crone en Van der Zwan) worden ingezet. Met de inwerkingtreding van de Participatiewet in 2015 zal ook het macrobudget dat beschikbaar is voor het verstrekken van bijstandsuitkeringen anders verdeeld worden. Het budget in 2015 zal worden verdeeld met een nieuw verdeelmodel dat ontwikkeld is door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Het model betrekt zowel de kenmerken van de huishoudens (zoals leefvorm, leeftijd, wel of geen koopwoning, niet-westerse achtergrond en opleiding) als de kenmerken van een wijk, gemeente en regio bij het vaststellen van de budgetten. De verdeling is gebaseerd op 50% modeluitkomst en 50% historisch (t-2). Voor kleine gemeenten zal dit 100% historisch zijn. De afname van het totale budget bedraagt € 222,2 miljoen vanwege de verwachte afname van de werkloosheid en de verlaging van de gemiddelde uitkeringsprijs door beleidswijziging. Het definitieve budget is pas juni 2015 bekend. De presentatie van Jan van der Lei is als bijlage bij dit verslag gevoegd. 5. VFG portefeuillehoudersoverleggen Financiën in 2015 De planning voor de bijeenkomsten in 2015 is als bijlage toegevoegd en is inmiddels richting de verschillende bestuurssecretariaten gecommuniceerd. 6. Rondvraag Voorzitter Arie Aalberts (de Friese Meren) vraagt aandacht voor de reactie van de VNG op de Rijksbegroting 2015. Het college van de Friese Meren had liever een wat steviger reactie van de VNG gezien. De VNG geeft wel aan ongelukkig te zijn, maar maakt vervolgens geen echte vuist richting het Kabinet. Bovendien blijkt steeds vaker dat het Rijk zich niet aan eerder gemaakte afspraken houdt. Een zorgelijke situatie wanneer overheden onderling zo met elkaar omgaan. Rob Jonkman (Opsterland) geeft aan dat collega Engbert van Esch (Ooststellingwerf) helaas verhinderd is, maar dat hij wilde meegeven dat hij zich er zorgen maakt over de stapelingen van maatregelen. Dit leidt uiteindelijk tot zeer ernstige tekorten bij sommige gemeenten. Jelle Zoetendal (Heerenveen) geeft aan dat de gemeente Heerenveen een brief aan het VFG bestuur heeft gestuurd, waarin aandacht wordt gevraagd voor het BBV en specifiek de regels in de paragraaf over verbonden partijen die onlangs zijn gewijzigd n.a.v. wetswijzingen in verband met het aanpassen van bepalingen inzake het financieel toezicht op gemeenten en provincies. Arie Aalberts geeft aan dat deze brief tijdens de eerstvolgende VFG bestuursvergadering zal worden behandeld. 7. Sluiting De voorzitter dankt alle aanwezigen voor hun komst en sluit de vergadering om 11.40 uur. 2