Hoe hulpverleners psychisch kwetsbare mensen helpen HERSTELLEN DOE JE SAMEN Tekst Stefanie Van den Broeck | Foto’s Bob Van Mol Door de vermaatschappelijking van de zorg verandert ook de visie op mensen met psychische kwetsbaarheid. Vroeger lag de focus op genezing, nu verschuift die naar herstel. En dat is voor veel hulpverleners wennen. Weliswaar sprak met ervaringsdeskundige Ann Callebert. O ANN CALLEBERT, ERVARINGSDESKUNDIGE: “Het zit ook in kleine dingen. Zet je als psycholoog niet tegenover je cliënt, maar naast hem.” 24 | nr. 121 - december 2014 ver haar precieze diagnose praat Ann Callebert liever niet – in de herstelbeweging is dat niet relevant – maar ze heeft met de jaren een ruime ervaring opgebouwd in de geestelijke gezondheidszorg. “Als patiënt, cliënt én hulpverlener. Ik ben zelf ook psycholoog van opleiding en ik ken dus de verschillende kanten van het verhaal. Ik weet hoe frustrerend het kan zijn als je tegenover een psychiater of psycholoog zit en je niet als een mens wordt gezien, maar als een diagnose. Wat jij als mens wil, maakt niet veel uit. Het draait om je ‘ziekte’. Na verloop van tijd begon ook ik mezelf alleen nog als een diagnose te zien, als iemand die maar niet uit de problemen geraakt.” Ook toen ze als psychologe begon te werken, zag ze knelpunten. “Eén cliënte, een timide vrouw, vertelde me dat haar psychiater haar een waslijst pillen had voorgeschreven. Terwijl ze amper effecten voelde, integendeel. Ik had het nooit verwacht, maar ze is zelf naar haar psychiater gestapt om die lijst in te korten. Ze zijn samen op weg gegaan. Dat is de kernboodschap van herstel. Zorgverleners denken vaak in termen van genezing, maar ze moeten dat leren loslaten. Het kan zinvol zijn om als professional te zeggen: ‘Ik weet het ook niet. We zullen samen een oplossing moeten zoeken’.” De klik Ann Callebert kwam voor het eerst in contact met de herstelbeweging toen ze op een congres Wilma Boevink hoorde spreken, de grondlegger van de Nederlandse HEE-beweging (Herstel, Empowerment en Ervaringsdeskundigheid). “Ineens kwam de klik. Dit is hoe onze hulpverlening er zou moeten uitzien. Professionals die oprecht nieuwsgierig zijn naar het verhaal van hun cliënten, naar hun dromen en verwachtingen. Die aanknopen bij de goede momenten, in plaats van altijd op een diagnose te focussen. En die zich meer als mens opstellen dan als hulpverlener. Uiteraard hoef je niet je hele levensverhaal te vertellen. Maar als je cliënt vertelt over zijn worsteling met de opvoeding van zijn kinderen, kan je toch kort vertellen dat je ook twee kinderen hebt, en dat je begrijpt dat het niet zo simpel is? Het zit ook in kleine dingen. Zet je als psycholoog niet tegenover je cliënt, maar naast hem. Dat schept meer vertrouwen en – letterlijk – nabijheid. Ik herinner me nog goed een gesprek met een van mijn cliënten die een psychose had doorgemaakt. Zelf heb ik ook ooit een randpsychose meegemaakt, dus ik weet een beetje hoe dat voelt. Zonder over mijn ervaring te vertellen, probeerde ik te omschrijven wat zo’n psychose precies bete- GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG kent. En die cliënt zei dat hij zich nog nooit zo goed begrepen had gevoeld. Uiteraard hoeft niet elke psycholoog zoiets aan den lijve ondervonden te hebben. Het is vooral een kwestie van inlevingsvermogen en echt luisteren.” Professionele ervaringsdeskundigen Intussen werkt Ann Callebert voor De Vliering, een vzw die verschillende initiatieven heeft voor herstelondersteunende zorg voor personen met een psychische kwetsbaarheid. Ze is een van de betaalde ervaringsdeskundigen en ze begeleidt onder meer herstelwerkgroepen. “Dat zijn kleine groepjes van acht mensen met chronische psychische problemen, geleid door mezelf en een collega-ervaringsdeskundige. We praten over de uitdagingen die mensen in hun dagelijkse leven ervaren. Wat kan je doen als je nieuwe mensen ontmoet: hen alles vertellen of niet? Hoe ga je het beste om met hulpverleners? Al mag het zeker geen klaagzang worden: we werken krachtgericht. Zo’n groep bruist van de energie en er wordt veel gelachen, omdat we uitgaan van de sterktes van al die mensen. En iedereen is open, omdat er een “Waarom geen ervaringsdeskundige aanwerven in plaats van een hulpverlener?” VRAAGT JOHAN VERSTRAETEN VAN VZW DE VLIERING ZICH AF. aannemen in plaats van een hulpverlener. Een ervaringsdeskundige is verrijkend voor je cliënten en voor je organisatie. Zo hebben HEE-ervaringsdeskundigen ons belangrijke feedback gegeven door acht “Het kan zinvol zijn om als professional te zeggen: ‘Ik weet het ook niet. We zullen samen een oplossing moeten zoeken’.” strikt groepsgeheim is. Alleen bij zware problemen, zelfdodingsgedachten bijvoorbeeld, verwijzen we door naar professionele hulp.” Het concept van ervaringsdeskundigen wordt bekender in Vlaanderen, maar meestal zijn dat vrijwilligers. Vzw De Vliering is een van de weinige organisaties die bewust kiezen voor professionele ervaringsdeskundigen. “Veel organisaties zeggen dat ze er te weinig middelen voor hebben”, zegt algemeen coördinator Jo Verstraeten. “Dat komt omdat ze zo’n ervaringsdeskundige als een surplus beschouwen. Terwijl je hem evengoed kan kenmerken van herstelondersteunende zorg op te lijsten. Opvallend: ‘hoop krijgen’ staat op de eerste plaats, als de motor voor herstel. Uiteraard is een goede behandeling belangrijk, maar er moet meer zijn. Hoop neemt toe als je empowerend werkt. Bij iemand met een chronisch verslavingsprobleem is het bijvoorbeeld belangrijk om vooral stil te staan bij de periodes dat het goed gaat. Vertel me eens hoe je erin geslaagd bent om deze week nuchter te blijven, ondanks je verslaving? Die cliënt voelt zich erkend, wordt uitgenodigd om na te denken over zijn bronnen van steun. En de hulpverlener leert van die getuigenis.” nr. 121 - december 2014 | 25
© Copyright 2024 ExpyDoc
