De kop is er af! Juni, maand van de Kennisateliers Transitie Jeugdzorg Op 3 juni namen 30 gemeenteambtenaren uit zuidelijk Nederland in Eindhoven deel aan het eerste van in totaal 16 Kennisateliers Transitie Jeugdzorg. Deze worden in juni verspreid over het land georganiseerd door het Transitiebureau Jeugd. De deelnemers kregen alle ins and outs over de J-GGZ gepresenteerd door een keur aan sprekers. Benut ervaringsdeskundigheid Vooral het verhaal van de ervaringsdeskundige meisjes Jitte en Caron, maakte veel indruk. Uit hun ervaringen bleek hoe zeer het om maatwerk gaat en dat het heel erg belangrijk is dat het hele gezin meteen wordt meegenomen in de geboden hulp en ondersteuning. Later op de dag werd zowel door Stephan Hermsen van zorgverzekeraar VGZ en Peter Nelissen, directeur Mondriaan, ook nog eens benadrukt hoe belangrijk het is om patiënten en ervaringsdeskundigen zelf mee te laten praten in het transitieproces. Betrek hen zo snel mogelijk, was hun advies. Verrassende feiten De presentaties van Bertine Lahuis, kinder- en jeugdpsychiater en bestuurder van Karakter, en Linda Hilhorst, beleidsmedewerker VWS, stonden bol van relevante feiten en cijfers. Zo was menigeen verrast dat de medische psychische zorg aan kinderen met J-GGZ- problematiek die in een ziekenhuis zijn opgenomen, ook onder verantwoordelijkheid van gemeenten komt te vallen. Terwijl de somatische zorg die tegelijkertijd wordt geboden, wel door de zorgverzekeraar wordt bekostigd en ook de medicatie onder de Zorgverzekeringswet blijven. In de schets van het huidige stelsel was het een eye opener dat het geen uitzondering is dat zo’n 50% van alle J-GGZ in een gemeente geboden wordt door vrijgevestigde psychologen en psychiaters. Zij zijn niet in dienst bij een grote instelling voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie of een GGZ-instelling, maar vormen samen wel een belangrijke leverancier van zorg en hulp. Kansen Uit alle presentaties kwam naar voren dat de transitie op het gebied van de J-GGZ kansen met zich meebrengt. Zo vertelden de ervaringsdeskundigen hoe belangrijk de omgeving – thuis, school, vrienden – is bij het beter worden. Ook Bertine Lahuis sprak hierover: ‘Als je ziek bent, ga je naar een ziekenhuis, maar beter worden doe je thuis;’. Zij sprak over de mogelijkheden die gemeenten en instellingen moeten benutten om de expertise van de J-GGZ in te zetten voor hulp eerder en dichter bij huis : door consultatie (het geven van een advies aan de nabije jeugdprofessionals na een korte observatie), triage (vroegtijdig breed diagnostiseren) en kennisoverdracht aan de 0-de en 1-e lijnsprofessionals. Ook het investeren in preventieve trajecten zoals KOPP-KVO is belangrijk. Uitdagingen Naast alle kansen die de transitie en transformatie brengen, was het ook goed om een beeld te krijgen van de risico’s en grootste uitdagingen. Hoe behouden we bijvoorbeeld ons hoge expertise niveau? Komen opleiding, onderwijs en onderzoek met de Jeugdwet in de knel? En hoe gaan we om met de nieuwe grenzen tussen domeinen, zoals valwassen GGZ en J-GGZ? Regionale samenwerking Uit de slotdiscussie onder leiding van dagvoorzitter Marian De Kleermaeker, bleek dat gemeenten de bezuiniging in combinatie met de tijdsdruk als grootste risico’s zien voor het welslagen van de transformatie en transitie. Er zijn duidelijk verschillende vraagstukken die gemeenten alleen in samenwerking met elkaar en met de sector kunnen oppakken. Het zou bijvoorbeeld slim zijn als iedere regio een kleine werkgroep van ambtenaren vormt om een raamcontract op te stellen voor het contracteren van aanbieders. Elke individuele gemeente kan dan zelf het volume en dus de uitgaven bepalen. Daarbij benadrukte Ab Czech, transitiemanager gemeente Eindhoven, de noodzaak voor gemeenten om zelf ook de nodige expertise in huis te halen, netzoals je als gemeenten ook technische expertise in huis hebt voor infrastructurele projecten. De juiste toon Hoewel gedurende de dag wel duidelijk werd dat er verschillen van mening bestaan over nut en noodzaak van de transitie van met name de gespecialiseerde J-GGZ, was iedereen het er over eens dat het belangrijk is de juiste toon te vinden voor de dialoog en open te blijven staan voor elkaars argumenten. Je moet met elkaar in gesprek te blijven zodat gemeenten, aanbieders, zorgverzekeraars én patiënten en ervaringsdeskundigen in samenwerking de juiste oplossingen kunnen vinden. Yvonne van Westering Marian De Kleermaeker