VOEKS NIEUWS
IN ALLE STATEN
Maandblad van de Vereniging van Oud-Employés der “Koninklijke/Shell” Nr. 6 | Juni 2014
Batkid saves SF!
Algemene Ledenvergadering
De beeldhouwer
COLOFON
Voeksnieuws
Officieel orgaan van de Vereniging van OudEmployés der “Koninklijke/Shell”
64e jaargang, nr.06, juni 2014
Herdenking 4 mei
Kopij inleveren
De kopij voor het volgende nummer
07/08-2014 dient uiterlijk vrijdag 30 mei 2014
door de redactie te zijn ontvangen. De kopij
voor het daarop volgende nummer 09-2014
moet uiterlijk vrijdag 1 augustus 2014 binnen
zijn. Inzendingen uitsluitend per e-mail aan:
[email protected]
Redactie
Anton Barendregt
Marieke van Bork
Oscar Franse
Eef Hummel
Leen Rijkers Meinen
Chris Whincup
Website
www.voeks.nl
Webmaster: [email protected]
Aan dit nummer werkten verder mee:
Bram de Groen, Ank Herstel, Jim Keulemans,
Henk Mentink, José Ouwerkerk, Tom Reijers,
Peter Visser, Pim Visser
Ontwerp
Shell – Production Centre of Excellence,
Den Haag
Druk
Roto Smeets Grafiservices, Utrecht
Oplage 21.450
© 2014 Voeks
De redactie behoudt zich het recht voor, aangeboden kopij in te korten of aan te passen. Voor
het geheel of gedeeltelijk overnemen of bewerken van artikelen uit dit blad is toestemming van
de redactie vereist.
Bureau Voeks
Postbus 162
2501 AN Den Haag
Tel. 070 – 377 2371
Fax: 070 – 392 4835
E-mail: [email protected]
Voor informatie bereikbaar op
maandag t/m donderdag tussen 9 en 12 uur
Bankrekening NL14 INGB 0000 0405 08
t.n.v. Voeks te Den Haag
Shell Pensioenfonds
Tel. 070 – 319 9388
Website: www.shell.nl/pensioenfonds
Foto voorpagina:
Strandhuisjes bij Domburg
2
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
Tijdens een korte plechtigheid in de hal van het gebouw
Carel van Bylandtlaan 30 werden op zondag 4 mei de
slachtoffers herdacht die in dienst van Shell hun leven
gaven tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Kransen werden gelegd door Dick Benschop namens de
directie van Royal Dutch Shell, Han Kooy namens VOEKS
en Gerrit Dijkstra namens CNOOKS.
Herstelplan SSPF beëindigd
Per 31 maart 2014 is het herstelplan
van het Shell Pensioenfonds officieel
beëindigd. Op die datum was de dekkingsgraad drie kwartaaleinden achter
elkaar boven het wettelijk vereiste
niveau.
Volgens de definitie van DNB is de
financiële positie van het Pensioenfonds
daarmee voldoende hersteld en het
herstelplan officieel beëindigd. Het
herstelplan was van kracht sinds 2009.
In het plan stonden maatregelen om de
dekkingsgraad binnen 15 jaar op het
voor het Pensioenfonds vereiste niveau
van 123% te brengen.
VAN DE BESTUURSTAFEL
Het Voeks Jaarverslag
In voorgaande jaren presenteerden uw secretaris, penningmeester
en redactie een uitgebreide samenvatting van het Voeks Jaarverslag,
zoals dat op de Algemene Ledenvergadering werd gepresenteerd.
Omdat het jaarverslag dit jaar voor het eerst ook op de Voeks
website staat, leek het plaatsen van een uitgebreide samenvatting
en financiële verantwoording in Voeksnieuws weinig zinvol. We
volstaan daarom met een samenvatting ervan. Papieren kopieën
van het volledige jaarverslag zijn beschikbaar via het
Voeksbureau.
Het afgelopen jaar is voor Voeks goed verlopen. Als uitvloeisel
van het rapport van de Commissie Voeks Vitaal (CVZ) werden
een aantal initiatieven ontplooid en besluiten genomen. Zo was
er voor de tweede keer een Voeks Golftoernooi, ditmaal op de
baan van de Efteling. Vermeldenswaard is verder de jaarlijkse
interregionale ontmoeting te Landsmeer die voor de 10de keer
werd georganiseerd. En natuurlijk al die andere activiteiten die
door de regio’s werden georganiseerd. Onze statisticus heeft
berekend dat jaarlijks ruim 870 Voeks activiteiten georganiseerd
worden, van vergaderingen tot lezingen, van wandelingen tot
bezoeken aan musea, etc. Een Voekslid hoeft zich dus nooit te
vervelen, helemaal niet als men ook een blik op activiteiten in
aangrenzende regio’s werpt. Alle inlichtingen staan in Voeksnieuws
en op de websites.
Wat betreft het gebied belangenbehartiging: vanaf 1 juli 2014
zullen vertegenwoordigers van gepensioneerden deel uitmaken
van het bestuur van het Shell Pensioenfonds. Dit is het gevolg van
de nieuwe Wet versterking bestuur pensioenfondsen, waarover
in Voeksnieuws uitvoerig en duidelijk is geschreven. De huidige
Deelnemersraad en het Verantwoordingsorgaan zullen verdwijnen.
Daarvoor in de plaats komt het Verantwoordingsorgaan-nieuwe
stijl, waarin naast werknemers en werkgever ook gepensioneerden
vertegenwoordigd zullen zijn. De nieuwe Wet beoogt tevens de
‘geschiktheid’ van bestuursleden op een hoger peil te brengen.
Die geschiktheid omvat overigens niet alleen deskundigheid maar
ook onafhankelijkheid. De Nederlandsche Bank (DNB) speelt
hierbij een belangrijke rol.
Het Welzijnswerk blijft een constante factor binnen Voeks en
wordt door de wat oudere gepensioneerden op prijs gesteld.
Aanwas van vrijwilligers blijft echter wenselijk. Sinds enige tijd
wordt gewerkt aan een rapport over Regioprofilering.
Regiovertegenwoordigers en leden van het dagelijks bestuur
zullen wensen en voorstellen samen bespreken. De afronding
hiervan zal nog in 2014 plaatsvinden.
Voor alle activiteiten is een omvangrijk ledenbestand belangrijk.
De aanwas gaat tegenwoordig wat lastiger. Vroeger gingen veel
werknemers direct na het beëindigen van hun dienstverband met
pensioen. Tegenwoordig wordt het dienstverband, om diverse
redenen, eerder beëindigd. Deze laatste groep is groot en vormt
dan ook de potentieel grootste aanwas. Maar die zou groter
kunnen zijn. Voeksleden worden daarom aangemoedigd zoveel
mogelijk oud-collega’s over te halen Voekslid te worden.
Voeks is druk doende het bestand aan e-mailadressen te vergroten
zodat makkelijker en sneller met de leden kan worden
gecommuniceerd. Ook de website wordt meer en meer hiervoor
gebruikt en het is verheugend te zien dat leden geregeld hun weg
naar voeks.nl weten te vinden.
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
3
VAN DE BESTUURSTAFEL
Impressie Algemene Ledenvergadering
De rode lintenbrigade, zo kon men de 85 stemgerechtigde
Voeksleden en hun schaarse partners op die middag van de
Voeks ALV, op de 17e april, het beste omschrijven. Want de
tijden waarin toegangspasjes tot de heilige Bylandt-hallen
besmuikt in borstzakjes konden worden weggestopt zijn definitief
voorbij. Om de nek dat ding en vooral met dat felrode hanglint!
De vele aanwezige stropdassen verbleekten bij zoveel moois.
Toen onze voorzitter, Han Kooy om stipt 13.30 uur de vergadering
opende leek het even een totalitaire machtsovername, want Han
zat alleen achter de lange bestuurstafel. De reden daarvan bleek
een iets vriendelijkere versie van machtspolitiek: In plaats van
te fungeren als hekkensluiter zou de directeur van ons
Pensioenfonds, JanWillem Bouma, de bijeenkomst openen met
zijn ‘State of the Fund’-praatje. Wel, het Fonds deed het goed.
De dekkingsgraad was in 2013 gestegen van 119% naar
131%, ook in de eerste drie maanden van dit jaar bleef deze
gunstige ontwikkeling gehandhaafd. Op 31 maart van dit jaar
kon ons Pensioenfonds dan ook trots het in 2009 met de DNB
overeengekomen herstelplan beëindigd verklaren. Wat in de
zaal de reactie ontlokte: ‘Dus…?’ Waarop het antwoord luidde:
’Dus niets’. Iedereen wist wat werd bedoeld, iedereen kon
uitrekenen dat 131 meer was dan 115 of 125 en iedereen
begreep dat die vraag voor het midden van dit jaar wél
beantwoord zou moeten worden…
Toch waren er nog donkere wolken aan de kim. Het kabinet
had zojuist nieuwe voorstellen voor eisen aan pensioenfondsen
aan de Raad van State voorgelegd (het ‘Financieel Toetsingskader,
kortweg FTK) en in Brussel praatte men over herziening van de
pensioenrichtlijnen (met de curieuze naam IORP II). Opletten
bleef de boodschap.
4
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
Na JanWillem kwam Bart van der Steenstraten aan het woord
om ons bij te praten over de manier waaróp het Fonds zulke
mooie resultaten had weten te bereiken. En wel, door met
beleggingen in 2013 een totaal rendement van 7% te bereiken.
Niet zo geweldig als het superjaar ervóór, maar het Fonds
verkeerde daardoor toch in de bovenste regionen van de
Nederlandse pensioenfondsen.
Daarna trad eindelijk het voltallige Voeksbestuur aan, het DB,
voor kenners. De vergadering besprak in rap tempo de vaste
onderwerpen, zoals de notulen van vorig jaar en het jaarverslag.
Ook nu weer werden vragen gesteld over de grootte van de
reserves (de financiële, wel te verstaan) en of daar niet een
cadeautje voor leden uit betaald kon worden. Zoals bv. een
gratis jaar lidmaatschap voor nieuwe leden. Want met de
terugloop van het aantal gepensioneerden direct uit actieve
dienst (momenteel slechts 40%, de rest is dus ‘slapers’) begint
het teruglopend ledenaantal zorgen te baren. Slapers neigen
nu eenmaal naar minder ‘binding’ met onze vereniging. De
voorzitter zei deze en andere maatregelen te zullen overwegen.
Toen passeerden wat personele wisselingen de revue. Secretaris
Wim Hartlieb had al eerder afscheid genomen en opvolger
Theo Eyckenschild zag zijn benoeming bekrachtigd door de
vergadering. Daarnaast werden drie voorgestelde nieuwe
leden van de Voeks Pensioencommissie door de vergadering
bekrachtigd. Zij waren helaas niet aanwezig, maar elders in
dit nummer stellen zij zich aan u voor. Tenslotte verliet Peter
Grabau het bestuur. Zijn taken (Vice-voorzitter en Commissaris
zorgverzekeringszaken) zullen worden overgenomen door Tim
van Kooten. Voor zijn vele verdiensten werd Peter benoemd tot
erelid. Het was een gedenkwaardige middag!
A.B.
VAN DE BESTUURSTAFEL
Van de Voeks Pensioencommissie
In de Voeks ALV van 17 april jl. is de benoeming van een viertal
nieuwe leden van de Voeks Pensioencommisie bevestigd.
Hieronder stellen zij zich aan u voor. Drie van de vier zijn tevens
kandidaat voor het nieuwe Verantwoordingsorgaan, dat op
1 juli a.s. aantreedt. In totaal zal het Voeksbestuur de volgende
acht leden van de Pensioencommissie voordragen als lid van het
nieuwe Verantwoordingsorgaan, ter benoeming door het Bestuur
van het Pensioenfonds: Jenny Tutein Nolthenius, Jan van den Berg,
Willem van den Boom, Wim Deelen, Pierre van Herk, Henk
Krijgsman, José Ouwerkerk en Marjan Timmermans.
Henk Krijgsman
Na mijn studie Bedrijfseconomie ben ik in 1977 in dienst getreden
bij Shell International, waar ik op financieel en informatietechnologisch gebied diverse functies heb vervuld, zowel in
Nederland als in het buitenland. Mijn laatste werkzame jaren bij
Shell werkte ik achtereenvolgens als financieel directeur van het
Shell Pensioenfonds en als business manager bij Global Finance
Consulting Services in Londen. In 2000 heb ik een overstap buiten
Shell gemaakt (Syntel BV).
In juni 2012 ben ik gepensioneerd, nog profiterend van de zestig
jaar grens. Dat geeft mij meer tijd om de passie kunst met mijn
vrouw (kunsthistorica) te delen en wat verbouwingen te begeleiden
voor mijn beide dochters. Daarnaast ben ik betrokken bij twee
start–up ondernemingen op het gebied van gewas– en
biotechnologie en ben ik lid van de Hogeschoolraad en het
Trustfonds van de Erasmus Universiteit.
De pensioenwereld is de laatste jaren aan enorme veranderingen
onderhevig met nieuwe pensioenwetgeving op verschillende
terreinen. Ik beschouw het als een uitdaging om een bijdrage te
kunnen leveren aan de belangenbehartiging van gepensioneerden
via Voeks, mede in het licht van die veranderingen.
Jan van den Berg
Na mijn studie Bedrijfseconomie aan de VU heb ik van 1970 tot
2002 bij Shell in een aantal functies gewerkt, voornamelijk van
financiële aard bij downstream in binnen en buitenland,
afgewisseld met uitstapjes naar andere delen van het bedrijf. Na
mijn pensionering in 2002 heb ik nog enige tijd bij het Stork
Pensioenfonds gewerkt, daarom is de pensioenproblematiek mij
niet geheel onbekend.
De pensioenwereld is volop in beweging en het is belangrijk voor
het Shell Pensioenfonds om de ontwikkelingen op de voet te
volgen en de veranderingen in regelgeving op een verantwoorde
wijze binnen de pensioenvoorwaarden in te passen. Als lid van
de Voeks Pensioencommissie en het Verantwoordingsorgaan hoop
ik aan dit proces een bijdrage te kunnen leveren.
Marjan Timmermans
Ik was aangenaam verrast toen ik werd benaderd voor de Voeks
Pensioencommissie. Voor mij komt de vraag als geroepen. Drie
jaar geleden ben ik met pensioen gegaan – vroeger dan gepland,
wegens een reorganisatie. Mijn arbeidsverleden in Shell omvat
Nieuwe VPC-leden. Van links naar rechts Henk Krijgsman,
Dick Bode, Marjan Timmermans en Jan van den Berg
25 jaar werken in HR, waarop ik met veel genoegen terugkijk.
Mijn werk ging om het werk maar wat was dat eigenlijk? Het
ging vooral om de mensen.
Na mijn pensioen heb ik enkele consultancy-opdrachten gedaan
en verder geniet ik van het leven thuis, de tuin, familie, sporten
etc. Ik heb echter nog tijd over, dus het verzoek van de VPC was
zeer welkom. Niet alleen wegens het tijdselement maar pensioen
is voor mij altijd een interessant onderwerp geweest, zowel vanuit
mijn HR-werk als door persoonlijke interesse. Ik hoop dat ik in
deze rol een goede bijdrage kan leveren.
Dick Bode
Na 40 jaar te hebben gewerkt in downstream olie en gas,
waarvan 35 jaar in dienst van Shell en 5 jaar als consultant,
wil ik mij meer gaan toeleggen op activiteiten van algemeen
maatschappelijk belang. Sinds vorig jaar vertegenwoordig ik,
samen met anderen, Voeks bij de KNVG (Koepel van
Nederlandse Verenigingen van Gepensioneerden). Hierdoor is
mijn belangstelling voor nieuwe pensioenwetgeving en
vraagstukken zoals dekkingsgraad, rekenrente en de veel
besproken belangentegenstelling tussen werkenden en
gepensioneerden gegroeid.
Mijn deelname in de VOEKS pensioencommissie zie ik daarom
als een welkome mogelijkheid om bij te kunnen dragen aan het
succes van ons Pensioenfonds.
Namens de VPC
Dick Swier
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
5
VAN DE BESTUURSTAFEL
Pensioenontwikkelingen in vogelvlucht - deel 1
De regelgeving over pensioenen heeft een hoge vlucht genomen.
Naar verwachting zal eind mei nieuwe wetgeving bij de Tweede
Kamer worden ingediend. In dit artikel (deel 1) worden in
vogelvlucht de ontwikkelingen geschetst vanaf de invoering van
de Pensioenwet in 2007. Daarbij komen de onderwerpen aan
de orde die naar verwachting bij de komende wetgeving worden
gewijzigd. In een volgend artikel (deel 2) wordt ingegaan op die
nieuwe wetgeving.
2007: 'Een schokbestendig pensioen'
Toen in 2007 de Pensioenwet werd ingevoerd, maakten weinigen
zich zorgen over ons stelsel. Het bereiken van de pensioengerechtigde
leeftijd was een gelukwens waard en jongeren zagen pensioen
als een zorg voor later. De Pensioenwet werd overwegend met
instemming ontvangen, te meer daar zij een aantal vernieuwingen
introduceerde onder de vlag van: 'naar een schokbestendig
pensioen'. Al snel bleek door de financiële crisis dat die vlag de
lading niet geheel dekte: vele pensioenfondsen liepen door de
financiële crisis ernstige averij op. Dat neemt niet weg, dat de
meeste pensioenfondsen daarna wel in staat waren om op eigen
kracht aan herstel te beginnen. Niettemin lijken verdere
maatregelen wenselijk: daartoe hebben in 2010 de commissies
Goudswaard en Frijns op verzoek van de toenmalige minister
van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ('SZW') aanbevelingen
voor de toekomst uitgebracht. Sindsdien is jaren lang
gediscussieerd over de invoering daarvan, over toekomstscenario's
en zelfs een geheel nieuw type pensioencontract. Aan veel
onzekerheid kan binnenkort een einde komen, want de
staatssecretaris van SZW heeft nu een nieuw wetsvoorstel voor
advies bij de Raad van State ingediend; de tekst daarvan is nog
niet bekend gemaakt. Uit de korte samenvatting in de brief van
4 april 2014 aan de Tweede Kamer blijkt dat wederom een koers
naar meer 'schokbestendigheid' is uitgezet; De solvabiliteitseisen
voor pensioenfondsen worden verzwaard en het lang besproken
nieuwe type pensioencontract komt er niet.
De vernieuwingen in de Pensioenwet betreffen in hoofdzaak de
nog steeds meest gangbare pensioenencontracten, nl. de
contracten, die uitzicht geven op een bepaald pensioen ('Defined
Benefit'). Bij Shell gepensioneerden is het pensioen gerelateerd
aan het eindloon (hetgeen gunstig is); de meeste andere Defined
Benefit contracten zijn gebaseerd op een middelloonregeling (dus
als regel lager). In dit deel I behandel ik aspecten van het
pensioencontract, die in het wetsvoorstel waarschijnlijk worden
gewijzigd. Na publicatie van het wetsvoorstel en bestudering
daarvan ga ik in deel II nader in op die wijzigingen. U zult merken
dat ik in dit artikel hier en daar wat kort door de bocht ga, maar
dat is helaas noodgedwongen om het nog leesbaar te houden.
De premie en de aangroei van
pensioenverplichtingen
De pensioenpremie dient ter financiering van de jaarlijkse
aangroei van pensioenaanspraken van de werknemers. De
Pensioenwet definieert een kostendekkende premie als 'de premie
die actuarieel benodigd is in verband met de aangroei van de
6
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
pensioenverplichtingen.' Die nieuwe pensioenaanspraken moeten
dus actuarieel op dezelfde wijze worden berekend als de reeds
bestaande pensioenverplichtingen. De rekenrente (ik kom daarop
terug), waarmede de contante waarde van de bestaande
pensioenverplichtingen moet worden vastgesteld, bedroeg 2,74%
aan het begin van 2014. met die rente moet in beginsel dus ook
de kostendekkende financiering van de aangroei worden bepaald.
De wetgever erkent dat, maar aanvaardt op dit moment nog steeds
dat deze kostendekkende premie wordt 'gedempt'. Volgens de
regeling, die voor die 'demping' geldt, mag met een hogere rente
worden gerekend zodat demping resulteert in een 'lagere premie
dan actuarieel nodig is in verband met de aangroei van
verplichtingen.' Die gedempte premie is thans dus niet
kostendekkend. Op dit punt is derhalve sprake van een innerlijke
tegenstrijdigheid in de Pensioenwet. Aanvankelijk is aangekondigd
dat deze tegenstrijdigheid in het thans ingediende wetsvoorstel
wordt gerepareerd, maar daar is – kennelijk op de valreep - van
afgezien. De Nederlandsche Bank ('DNB') en de Autoriteit
Financiële Markten ('AFM') hebben laten weten zich daarover
teleurgesteld te voelen. De Koepel van Nederlandse Verenigingen
van Gepensioneerden ('KNVG'), waarvan ook VOEKS lid is, wijst
er op dat voor zover door demping de betaalde premie niet
kostendekkend is, dit leidt tot een verlaging van de dekkingsgraad.
Dit kan een structureel probleem vormen bij pensioenfondsen,
omdat betaling van een niet kostendekkende premie effectief ten
laste van pensioengerechtigden gaat en – afhankelijk van de feiten
– dan strijdig zou kunnen zijn met het beginsel van evenwichtige
besluitvorming dat aan de Pensioenwet ten grondslag ligt. Een
interessant onderwerp voor de Tweede Kamer.
De rekenrente
De financiële positie van een pensioenfonds wordt niet alleen
bepaald door het rendement op beleggingen, maar ook door de
ontwikkeling van de rente die moet worden gebruikt om de hoogte
van de pensioenverplichtingen te berekenen. Ook hier geldt: hoe
hoger de rente, des te lager het vermogen is dat een pensioenfonds
verplicht is te hebben. Vóór de invoering van de Pensioenwet
werden de verplichtingen berekend op basis van een min of meer
vaste rekenrente van 4%. Deze rekenrente is ingewisseld voor de
door DNB voorgeschreven rentetermijnstructuur ('RTS'). Het is een
samenstel van rentes waarbij rekening wordt gehouden met de
verschillende looptijden van de verplichtingen en het minimaal
te verwachten rendement bij die verschillende looptijden. Bij de
invoering in 2007 was deze nieuwe marktrente >5% en leek
daardoor aantrekkelijk voor sociale partners. In plaats van een
voortschrijdend gemiddelde van deze rente als actuele rekenrente
te nemen, heeft men in 2007 een dagrente als rekenrente
genomen met alle risico's van dien. Ook voor de werkgevers,
die een lage maar ook een stabiele pensioenpremie willen
betalen. Toen de financiële crisis uitbrak, daalde die marktrente
sterk, waardoor ook de rekenrente met een grote klap naar
beneden kwam. Dat veroorzaakte een sterke stijging van de
verplichtingen met grote dekkingstekorten als gevolg. In die
situatie is het voor Shell gepensioneerden een grote geruststelling
te weten dat Shell als sponsor de minimaal vereiste dekkingsgraad
van 105% garandeert. Inmiddels werkt DNB met een driemaands
gemiddelde van die marktrente (2,74% begin 2014) en nu –bij
een licht opwaarts gaande rente- wordt zelfs overgegaan tot een
voortschrijdend jaargemiddelde. In antwoord op vragen uit de
Tweede Kamer bevestigde staatssecretaris Klijnsma dat –indien
de vóór 2007 bestaande min of meer vaste rekenrente zou zijn
gehandhaafd- niemand in 2013 zou zijn gekort.
De zekerheidsmaatstaf en de indexatie
In de Pensioenwet van 2007 is een wettelijk verplichte
zekerheidsmaatstaf ingevoerd van 97,5%. Met die zekerheid
wordt aangegeven dat een pensioenfonds maximaal eens in de
40 jaar nat gaat, dwz over minder vermogen beschikt dan dat
het verplichtingen heeft. Om die zekerheid te bieden, moeten
pensioenfondsen een buffer van ongeveer 23% (dus een
dekkingsgraad van 123%) hebben. Dit betekent dat een fonds
bijv. met €1 miljard aan pensioenverplichtingen een 'reserve'
van €230 miljoen moet aanhouden. Volgens het nieuwe
wetsvoorstel moet dat fonds vanaf 2015 waarschijnlijk een naar
€280 miljoen verhoogde reserve aanhouden. Tussen die (hogere)
reserve ter voldoening aan de wettelijke zekerheidsmaatstaf
enerzijds en anderzijds de indexatieambitie van een fonds,
bestaat een zeker spanningsveld. Deze verhoging met €50
miljoen moet komen uit het (extra) rendement van het pensioenfonds
op zijn vermogen, maar de indexatie moet uit dat zelfde
rendement komen. Zeker in een 'vergrijsd' pensioenfonds, dat
relatief weinig premie ontvangt, kan met de premie niet voldoende
worden 'bijgestuurd' om zo'n stijging op te vangen.
Hoe zullen na invoering van de nieuwe wet de verhoudingen
liggen in dit spanningsveld? De extra reserve zal leiden tot extra
rendement, maar is als zodanig 'dood' kapitaal. We weten dat
een pensioen zonder indexatie maar een half pensioen is. Dat
geldt ook – en zelfs des te meer- voor de opbouw door werknemers
van een voorwaardelijk geïndexeerd pensioen gebaseerd op een
middelloon (Bij een pensioen gebaseerd op een eindloon, zoals
bij Shell, speelt indexatie van aanspraken van werknemers geen
rol); Zonder indexatie kunnen werknemers met een middelloon
geen volledig pensioen opbouwen. In dit verband is van belang
te weten dat bij de invoering van de Pensioenwet in 2007 de
pensioenfondsen voor een keuze zijn gesteld: zien zij de
indexaties als afdwingbare verplichtingen (onvoorwaardelijke
indexatie), dan leiden de afgesproken indexaties tot een hogere
verplichte buffer; zien zij echter de indexaties als niet- afdwingbare
indexaties (voorwaardelijke indexatie), dan leiden de afgesproken
indexaties niet tot verhoging van de buffer. Bij deze
voorwaardelijke indexatie zijn pensioenfondsen wel verplicht om
te streven naar uitvoering van de afgesproken indexatieambitie,
maar de uitvoering van die ambitie is afhankelijk van de financiële
situatie van het fonds. Bij de invoering van de Pensioenwet
opteerden de meeste pensioenfondsen voor een voorwaardelijke
indexatie.
Nu wordt gevreesd dat de overheid de indexatie te strak aan
banden legt, omdat zij het 'voorwaardelijke karakter' van de
indexatie is gaan zien als 'geheel onverplicht' als ware indexatie
een geschenk. Die uitleg zou niet overeenstemming zijn met de
bedoeling, zoals die bij de invoering van de Pensioenwet is
gecommuniceerd. De wetgever moet daarom het bestuur van
een pensioenfonds de ruimte bieden om ook op dit punt aan
de gewekte verwachtingen te kunnen blijven voldoen.
Namens de Voeks Pensioen Commissie
José Ouwerkerk
POST
Geoloog op zoek naar olie
Nederlandse missie op de Balkan
We zeiden het al, het aantal
creatieve schrijvers onder Shell
gepensioneerden is verheugend groot.
Zo ontvingen we van P.A.J. Coelewij,
[email protected] een boek met
zijn memoires als veldgeoloog in
Borneo en Cambodja in de jaren
rond 1960. Een veldgeoloog was
meer dan een keienzoeker op de hei.
Hij moest met primitieve middelen
(niet veel meer dan een hamer en
een kompas en misschien wat
seismische kornuiten) proberen in de
diepe jungle geologische karteringen te maken. Hij kwam daar
vaak in aanraking met geïsoleerd levende lokale dorpelingen,
die een bezoek van een blanke vierden als een bijzondere
gebeurtenis. De titel van zijn boek is ‘Een geoloog op zoek naar
olie’, ISBN 9.789402.113600. Het boek kost € 19,95 en is te
verkrijgen via bol.com.
Nee, dit boek gaat niet over de
tragische gebeurtenissen aan het
begin van dit millennium. Slechts
weinigen onder u zullen weten dat er
in 1914 ook een Nederlandse
vredesmissie plaats vond. Achttien
Nederlandse officieren moesten een
nationale gendarmerie helpen
opzetten in Albanië, waar ze al gauw
werden gedwarsboomd door lokale
krijgsheren en internationale intriges.
Die historie zou zich later herhalen.
Een kloeke studie van oud-collega
Joep Zonne, in twee gebonden delen van 500 pagina’s voor
€ 97,50, zie http://keesmpaling.wix.com/missie-albanie-1914.
Verkrijgbaar via bol.com.
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
7
EVEN BIJBABBELEN
Zo lossen we dat op
Op verjaardagspartijtjes in de familiekring, als ik denk ontspannen te kunnen meepraten over het weer, auto's, koophuizen of
de studievorderingen van de kleinkinderen, begint men mij vaak
onder vuur te nemen. Over Shell. Het gebeurde voordat ik met
pensioen ging. En het gebeurt nog steeds dat ik de barricade op
moet om mijn oud-werkgever te verdedigen met de vele informatie waarover ik beschik. De ene schoonzus begint onmiddellijk over de industriële luchtvervuiling, een dikke achterneef
hakt ongedocumenteerd op de ‘kapitalistische multinationals’ en
een in groezelig spijkergoed gehulde kleinzoon van mijn zuster
roept, met de slagroom van zijn moorkop nog aan zijn lippen,
dat ‘de Shell genationaliseerd moet worden’. Mijn allerliefste
nicht, waarmee ik het anders zo goed kan vinden, doet me de
hevigste verwijten over de benzineprijzen. En dan is er ook nog
een chagrijnige schoonzoon die altijd over de olievervuiling in
Nigeria aan het zeuren is. Ik zou zo graag eens rustig meedoen
aan onschuldige conversatie...
Ik vind dat het tijd wordt dat we het ingezakte imago van onze
broodvrouwe wat opkrikken, ik wil vóór mijn dood een keer met
plezier naar een familie-verjaardagsfeestje kunnen. Ik weet heus
wel dat er allerlei experts in de Shell-gelederen met die opkrikkerij
bezig zijn, volgens mij doen ze het op een verkeerde manier. Ze
slepen onder andere
directeuren voor televisiecamera's, opdat die
de goegemeente de
waarheid over onze
Maatschappij kunnen
vertellen. Maar deze
heren zien er zo verdacht goed gekleed en
keurig gekapt uit. Ze
tonen veel te veel stropdas en manchet en ze
praten zo verschrikkelijk netjes. Directeuren
zullen alleen niet over
te halen zijn om een
wilde baard te gaan
kweken, of hun haar
8
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
tot op de schouders te laten groeien, of zich in een spijkerpak
te hullen. Maar er bestaan hulpmiddelen, het is toch een kleine
moeite om voor een TV-optreden een ruige pruik op te zetten, een
verwarde baard aan te plakken of voor eventjes een slobbertrui
aan te trekken. Als de hoge heren dan ook hun taal zouden aanpassen, een Amsterdams accentje ‘weet je wel’, en even niet dat
maffe Wassenaars praten, dan zouden ze veel geloofwaardiger
overkomen bij de kijkers.
En dan de Shell-benzineverkooppunten. Het woord alleen al
is een afknapper, waarom niet 'Benzine Boetiek'? En waarom
niet een beetje sexy, er lopen in Nederland talloze majorettes
met wonderschone benen rond. Daar moet Shell er een stelletje van in dienst nemen. Het enige wat die meisjes hoeven te
doen, is in hun majorette-outfit tussen de benzinepompen rondlopen, een lief lachje
hier, een beetje helpen
bij het zelf tanken...
Als dat ons imago niet
omhoog jaagt, dan
weet ik het niet meer.
En waarom niet wat
vrouwelijk naakt op
die saaie, lange benzineauto’s van Shell
schilderen? Moet je
eens kijken hoe dat
klanten zal aantrekken.
En al die grote sombere
tanks en installaties op
de raffinaderij en de
depots? Zo veel kan
het toch niet kosten om
er allemaal grappige
onschuldige afbeeldingen op te schilderen
zoals konijntjes, snoezige poezen, kabouters
en olijke teddyberen?
Kinderen zullen voortaan in de weekends
en in de schoolvakanties vragen: 'Hè toe
pappa, gaan we weer
eens kijken bij die leuke
Shell in Pernis?'
Volgens mij heb ik een
paar gezonde ideeën
geponeerd. Mocht de
directie er niets in zien, dan kan zij misschien het bezoek van
werknemers en gepensioneerden aan familie-verjaardagsfeestjes honoreren. Met een flinke bonus zullen we Moedertje Shell
enthousiast tegen de aanvallen van onze bloedverwanten verdedigen. Het is dan gewoon werk, dat nog betaald wordt ook.
Mr. Jike
IN ALLE STATEN
Liefdadigheidsstunt met Batkid
In vorige bijdragen heb ik me dikwijls kritisch uitgelaten over
situaties en gewoonten in de VS waar we als Nederlander verbaasd of verontwaardigd over kunnen zijn. Het wordt daarom
tijd om ook eens wat positieve kanten te belichten. Een duidelijk voorbeeld is liefdadigheid. In 2012 werd in dit land meer
dan $316 miljard aan charitatieve instellingen gegeven; dat is
ongeveer 2% van het Bruto Nationaal Product! En van die $316
miljard werd ruim 70% gegeven door particulieren! Bedrijven
gaven 6%, stichtingen 15% en erflating was verantwoordelijk
voor 7%. Volgens sommige economen zou Amerika niet kunnen
functioneren zonder liefdadigheid.
Verreweg de grootste liefdadigheidsinstelling is het Amerikaanse Rode
Kruis met totale uitgaven van $3,3
miljard in 2012. Ook al is het iets
afgenomen, er gaat nog steeds ruim
30% naar religieuze organisaties.
Het geld wordt verder gegeven aan
kunst, milieu, voedsel en onderdak
voor de hulpbehoevenden en zorg
voor dieren. De meeste liefdadigheidsinstellingen timmeren veel aan de weg met advertenties en
bedelbrieven, maar sommigen doen nog veel meer. De nationale ‘Make-a-Wish Foundation’ pakte het helemaal groot aan,
zoals onlangs in San Francisco. De hoofdpersoon die een wens
mocht doen was in dit geval de vijfjarige Miles Scott, een leukemiepatiënt, die dolgraag voor één dag Batman wilde zijn. Die
wens werd vervuld en San Francisco werd voor één dag getransformeerd tot ‘Gotham City’. Het begon ’s morgens met ‘breaking
news’ op TV. De politiechef vroeg om hulp van de bevolking
in het zoeken naar Batkid die een misdaad zou kunnen oplossen en de slechterikken aan de politie kon uitleveren. Patiëntje
Miles kreeg een prachtig Batman-kostuum en kon gebruik maken
van de batmobiel, een fraai uitgedoste Lamborghini. De eerste
opdracht voor Batkid was het redden van een schone jonkvrouw
die verstrikt was geraakt in de bovenleiding van de tram in de
High Street. Daarna moest hij de ‘Riddler’ op heterdaad betrappen toen deze een bankkluis leegroofde. Bij dit alles werd hij
geassisteerd door de echte Batman. Terwijl hij z’n lunch nuttigde
was de schurkachtige ‘Penguin’ bezig met de ontvoering van
de beroemde ‘San Francisco Giants’ mascotte Lou de Zeeleeuw,
maar gelukkig kon de Batkid hier een stokje voor steken. En
tenslotte werd hij op het stadhuis door de Burgemeester en de
Chef van Politie uitvoerig bedankt, waarbij ze hem de sleutel
van de stad overhandigden, terwijl een duizendkoppige menigte
hem toejuichte. Op dat moment vloog er ook nog een vliegtuig
over met de tekst: ‘Wishes do come true SF Batkid’. Zelfs in
Washington werd meegespeeld: de ‘U.S. Attorney’ publiceerde
een nieuwsbericht over de inhechtenisneming van de ‘Riddler’ en
de ‘Penguin’ en President Obama schreef zijn allereerste ‘tweet’
met gelukwensen aan Miles op Twitter.
Talloze TV zenders en dagbladen schreven over de stunt in
San Francisco onder het kopje
‘Batkid Saves City’. De organisatie omvatte niet alleen een
groot aantal hoogwaardigheidsbekleders en ambtenaren,
maar ook acteurs, schrijvers en
muzikanten. Alle kosten voor
de stad San Francisco werden
vergoed door een rijke familie.
De ‘Make-a-Wish Foundation’
zag het Batkid avontuur niet als een typische fondswerving,
maar het leidde wel tot grotere naamsbekendheid en toegenomen donaties. Bovendien is er inmiddels een Batkid Fonds opgericht dat geld inzamelt voor drie goede doelen uitgezocht door
de Scott familie: een lokaal medisch centrum, een zogenaamd
‘Ronald McDonald House’ en ‘Make-a-Wish’. Ondertussen heeft
Miles zijn chemotherapie achter de rug en het ziet er naar uit dat
de kanker in remissie is.
Helaas komen sommige liefdadigheidsinstellingen op een heel
andere manier in het nieuws. Er wordt soms gerommeld met
inzamelingen van fondsen die de beoogde goede doelen nooit
bereiken. Er zijn gevallen bekend waar exorbitante salarissen
zijn uitgekeerd aan directeuren van zogenaamde ‘Low-rated
Charities’, zoals het fonds voor de Los Angeles Opera waarvan
de directeur een salaris toucheert van meer dan $1 miljoen. Ook
dat is een spectaculair voorbeeld van liefdadigheid in Amerika…
Pim Visser
[email protected]
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
9
GLOBETROTTER
Zilte
Zeeuwse Zaligheden
Dat Zeeland de provincie met de meeste zonuren en de schoonste stranden van Nederland is, moge bekend zijn. Dat Zeeland
leverancier is van Bolussen, Boterbabbelaars en Bløf, weet ook
bijna iedereen. Maar Zeeland levert nog talloze culinaire specialiteiten die het ook verdienen om op de kaart gezet te worden.
In Zeeland is een stroming gaande waarin jonge ondernemers
aan het pionieren zijn om te zorgen voor een betere teelt en een
gezondere oogst of eindproduct. Er worden nieuwe, verrassende
wegen ingeslagen om de consument een eerlijk, gezond en lekker
product voor te schotelen.
We beginnen onze culinaire ontdekkingstocht op Walcheren waar we in
het plaatsje St. Laurens (Middelburg)
Kaasboerderij Schellach bezoeken.
Eigenares Els Mesu leidt ons rond en
vertelt honderduit over de zelf ontwikkelde ‘Zeeuwse knopkaas’, een uniek
vormgegeven kaasje van een kilo
in de vorm van een Zeeuwse knop,
al dan niet met toevoegingen van
lamsoor en zeekraal. Het voer voor
de koeien wordt op de boerderij zelf
verbouwd zodat men precies weet
wat de dieren eten. Via een zender
om de hals van elke koe is precies
af te lezen hoeveel melk de koe
gegeven heeft. De koeien staan in de winter bij elkaar in een grote
serrestal met veel licht en lucht. En in de zomer mogen de dames
uiteraard in de wei huppelen. De melkproducten van Schellach
zijn meerdere malen bekroond. In de winkel is een groot assortiment verkrijgbaar. Vanaf het bezoekersplatform is de koeienstal
goed te zien. Een voetstappenspoor leidt naar alle ruimten op de
boerderij. Wie wil, mag kalfjes knuffelen!
Sinds april 2013 staan op het Noordzeestrand tussen Domburg
en Westkapelle schattige en bijzondere strandhuisjes. Deze
huisjes kunnen door 2-6 personen bewoond worden en zijn voorzien van alle mogelijke luxe en comfort, waaronder een veranda
10
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
met zeezicht. Op ieder moment van de dag ontrolt zich een ander
panorama. Er is zelfs een huisje dat geschikt is voor mindervaliden. Dichter bij zee kun je niet wonen, www.strandroom.nl.
De gezonde lucht en het zeewater trokken rond 1835 vanuit
heel Europa adellijke en invloedrijke personen aan die kwamen
kuren in Domburg. Het duurde niet lang of kunstenaars en schilders wisten ook deze plaats te vinden. Deze badcultuur bestaat
niet meer, wat is gebleven zijn de herinneringen aan een bijzonder tijdperk met hun toenmalige bewoners. Piet Mondriaan,
Charley en Jan Toorop en veel andere kunstenaars lieten hun
sporen hier na. De Mondriaanwandeling ‘Baden in het verleden’, verkrijgbaar bij het VVV-kantoor, voert langs schilderachtige plekken.
We fietsen een stukje over de polderwegen en melden ons voor
het diner bij Hof Welgelegen in Middelburg. Op dit bedrijf
worden gewone, maar ook bijzondere groenten- en fruitsoorten op biologische wijze geteeld. Diverse sterrenrestaurants in
Zeeland weten de weg te vinden naar Hof Welgelegen voor de
afname van hun unieke producten. Consumenten kunnen in de
winkel terecht en wie wil komen eten, kan, na reservering, voor
een viergangen-aanschuifdiner terecht op elke eerste vrijdag van
de maand.
De volgende dag maken we de oversteek naar Schouwen
Duiveland. Onderweg komen we langs talloze pittoreske
dorpjes met namen als Serooskerke, Meliskerke en Biggekerke.
Wij hebben geen tijd om die dorpjes te bezoeken; we zijn
immers op een culinaire toer en brengen een bezoek aan
Aart-Jan Bil in Kerkwerve. Deze jonge ondernemer heeft zich
volledig toegelegd op het kweken van zeekraal en lamsoor,
dat volgens Aart-Jan eigenlijk zee-aster heet. De zilte groente,
vroeger alleen door arme Zeeuwen gegeten, is tegenwoordig
zeer geliefd. Aart-Jan vertelt dat de kweek van lamsoren een
uitermate moeilijk en arbeidsintensief proces is. Lamsoor kan
van maart tot augustus geoogst worden, zeekraal is vanaf mei
rijp voor de oogst. Onkruid als schorrekruid, schijnspurrie en
andere grassen worden allemaal handmatig en op de knieën
door Aart Jan verwijderd.
GLOBETROTTER
Eveneens in Kerkwerve is Vleesboerderij Boot. Het vlees in de
winkel is afkomstig van koeien van de eigen boerderij die gevoerd
zijn met natuurlijke producten; zonder toevoegingen van diermeel, groeibevorderaar of preventieve antibiotica. De dieren zijn
van het ras Blonde d’Aquitaine. Tijdens zijn rondleiding legt Han
Boot uit dat de kalveren zo lang mogelijk bij de moeder mogen
blijven om antistoffen op te kunnen bouwen. En de manier waarop
de kalveren worden gemaakt mag uniek in Nederland worden
genoemd. Gewoon met een echte stier! De reusachtige fokstieren liggen in een aparte stal zelfvoldaan te herkauwen. Wat een
leven!
Het kreeftenseizoen loopt elk jaar vanaf de laatste donderdag in
maart tot en met 15 juli. Hierna kan nog wel kreeft worden gegeten,
maar de vissers mogen geen kreeften meer aan wal brengen. De
Rolls Royce onder de kreeften is de Oosterscheldekreeft. De kreeftenpopulatie van de Oosterschelde heeft door de sterke schommelingen in het zoutgehalte en de temperatuur van de Oosterschelde
een fijne en zachte smaak. De opening van het kreeftenseizoen is
elk jaar een groot spektakel. Als vanouds werd de allereerste kreeft
vanaf Colijnsplaat opgehaald met een reddingsboot van KNRM.
Om dit jaar onder leiding van veilingmeester Michael Boogerd ten
behoeve van KiKa geveild te worden. De veiling bracht 20.000
euro op. Kreeftenvisser Gerrie van den Hoek lichtte de eerste fuiken
en werd daarbij geassisteerd door een drietal ambassadeurs van
diverse landen alsmede de Consul-generaal der Nederlanden
te Antwerpen. Nadat de hoogwaardigheidsbekleders weer
uit hun waadpak waren gehesen, was het tijd voor het nuttigen
van… kreeft, vergezeld van de speciale Kreeftwijn, afkomstig uit
Spanje. De Zeeuwse beeldend kunstenares Marjolein Innemée
ontwierp dit jaar het kreeftenetiket. Bij de vereniging ‘Kring van
de Oosterscheldekreeft’ zijn tien restaurants aangesloten waarvan
ieder lid tijdens het seizoen een uniek Oosterscheldekreeftmenu
voert. www.vvvzeeland.nl www.reizenverrijkt.nl
Ank Herstel
[email protected]
Rebecca Wiering (what’s in a name) en Jennifer Breaton, een
voormalige marketing manager en advocaat ruilden in 2003
hun mantelpak om voor een waadpak, een omslag van 100
graden. De dames zijn eigenaar van de enige zeewierboerderij van Nederland in de Jacobahaven in de Oosterschelde. De
afgelopen zomer werd de eerste zeesla volop geoogst. De dames
hebben duurzaamheid hoog in het vaandel staan, ze vinden dat
duurzaam geteeld zeewier goed is voor mens en milieu. En wijn
uit Zeeland? Het bestaat echt! Wijnhoeve De Kleine Schorre in
Dreischor is sinds 2001 uitgegroeid tot een wijngaard van 10 ha
met een opbrengst van 60.000 liter en is daarmee de grootste van
Nederland. Uniek in Nederland is de mogelijkheid om een leaseovereenkomst te gaan van één of meer wijnstokken.
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
11
GEOLOGISCH GEZIEN
Darwin en aardbevingen
Na zijn laatste serie over verre reizen tijdens en na zijn leven
in dienst van Shell wil Tom Reijers ons weer terugbrengen naar
zijn eigenlijke stiel: de wetenschap van de aarde en haar
geheimen. De geologie, dus. In komende afleveringen belicht
hij een aantal recente en ons allen bekende fenomenen vanuit
het standpunt van deze interessante wetenschap.
Met onze aarde moeten we zuinig omgaan. Hoe meer we ervan
weten hoe beter we ons dat beseffen. De lengte van ons leven
is immers slechts een speldenprik op de tijdlijn van de
geschiedenis; en die (door de mens beschreven) is slechts een
korte tijdsspanne na een veel langere prehistorie. Op haar beurt
is die prehistorie weer slechts een fractie van de geologische
tijd en die is een heel kort deel van de tijd van het heelal. In de
18e eeuw beschreef de Schotse proto-geoloog Hutton de
geologische tijd als gekenmerkt door ‘no vestige of a beginning,
no prospect of an end’. Ik hoop in wat kortere tijd een aantal
aspecten te kunnen belichten.
U hebt ongetwijfeld het nieuws gevolgd over de aardbeving in
Chili van 1 april 2014. Die krachtige aardbeving (8.2 op de
schaal van Richter) kostte ‘slechts’ zes mensen het leven en
veroorzaakte een milde tsunami. Maar het vestigde onze
aandacht opnieuw op de levende en verbrokkelde aardkorst.
Sinds de hypothese van de platentektoniek (ca.1960) weten we
dat aardkorstfragmenten langs, over en uit elkaar schuiven. Dat
gaat langzaam (enkele centimeters per jaar), maar vaak
schoksgewijs en dat leidt dan weer tot aardbevingen, tsunami’s
en vulkaanuitbarstingen. U hebt toen waarschijnlijk ook kunnen
lezen dat aardbevingen in Chili vaker voorkomen, zoals in
Valparaiso (1906, 8.6, 22.000 doden), in Chilan (1939, 8.3,
28.000 doden), Concepcion (2010, 8.8, 800 doden en in
Valdivia (1960, 9.5, 1655 doden). Maar wist u dat Chileense
aardbevingen hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van de
evolutieleer?
Tijdens zijn beroemd geworden reis op de Beagle beleefde
Charles Darwin in Concepcion de aardbeving van 20 februari
1835. Hij beschreef toen gedetailleerd de gevolgen van de
door hem waargenomen schade (zoals de verwoesting van de
12
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
kathedraal van Concepcion) en de erop volgende tsunami.
Gebaseerd op Darwin’s nauwgezette beschrijving had die
aardbeving een (nu) getaxeerde sterkte van 8.8 op de schaal
van Richter. Bij Concepcion waren al eerder (in 1570 en 1751)
aardbevingen geregistreerd van ongeveer gelijke sterkte.
Zonder kennis van de platentektoniek rapporteerde Charles
Darwin al een relatie tussen aardbevingen en bodemverschuivingen.
Darwin stelde namelijk de juiste vragen, die nu ook nog gesteld
worden. Hij inventariseerde de schade langs de kust zodat we
ook nu nog precies het gebied kunnen afbakenen dat door de
aardbeving werd getroffen. Daarmee kunnen we nu
macroseismologische intensiteitskaarten maken op grond
waarvan de magnitude van deze aardbeving geschat kan
worden. Want er is een relatie tussen de zwaarte van een
aardbeving (magnitude) en de grootte van het gebied waarin
schade is veroorzaakt (intensiteit). Dat werd later bevestigd toen
aardbevingen in Chili instrumenteel werden opgemeten.
Wat wist Darwin in 1835 eigenlijk van aardbevingen? In zijn
tijd was geologie als zelfstandige wetenschap nog in opkomst.
De zich in de geologie ontwikkelende gedachte was het
actualiteitsprincipe, samengevat als: wat nu gebeurt gebeurde
vroeger net zo. Maar daar had Darwin nog weinig aan. Hij
had geen idee van het mechanisme dat aardbevingen
veroorzaakte. Hij kon alleen waarnemingen doen en daaruit
conclusies trekken, beschreef correct de aardbeving als ‘de
beweging van een deels elastisch lichaam over een bewegende
vloeistof’. Het patroon van schokken en naschokken veranderde
steeds. Het viel hem op dat enkele seconden vóór er schokken
optraden (horizontale bodembewegingen) er een rommelend
geluid te horen was: de verticale bodembewegingen. De zee
trok zich terug vóór de tsunami-vloedgolf toesloeg, de gevolgen
daarvan waren afhankelijk van de vorm van de kust.
GEOLOGISCH GEZIEN
De grondbewegingen kwamen schijnbaar uit één richting en
de schade aan gebouwen hing af van de oriëntatie van de
muren ten opzichte van die richting. Tot op heden wordt
wereldwijd uit schade aan archeologische monumenten
geprobeerd de richting van de schokgolven van vroegere
aardbevingen vast te stellen. Voer voor geologen en archeologen
die elkaar daarover regelmatig in de haren vliegen. Tenslotte
beschreef Darwin de landschappelijke gevolgen van
aardbevingen, waardoor voorheen onderzeese schelpenbanken
na de aardbeving als terrassen tientalen meters boven zee
verheven konden worden.
De aardbeving van 1835 maakte een onuitwisbare indruk op
Darwin: ‘To my mind since leaving England we have scarcely
beheld any one other sight so deeply interesting. The Earthquake
and Volcano are parts of one of the greatest phenomena to
which this world is subject’. Hij realiseerde zich dat door het
stapsgewijze karakter van de waargenomen processen door
elke aardbeving het land in Chili een beetje omhoog kwam en
dat uiteindelijk de hele Andes zo moest zijn ontstaan, over een
periode van honderdduizenden, zo niet miljoenen jaren. In zijn
tijd was dat nog een controversiële gedachte, want volgens de
bijbel was de aarde niet meer dan een paar duizend jaar oud.
Geologische processen hebben uiteindelijk zijn denken over het
ontstaan van soorten doen rijpen. Geologisch gezien danken
we er de evolutieleer aan.
Tom Reijers
[email protected]
Een Rijswijkse reünie
Op vrijdag 4 april was het weer ouderwets gezellig in het
voormalige Koninklijke Shell Exploratie en Produktie Laboratorium
(KSEPL) dat tegenwoordig Shell Projects and Technolgy Rijswijk
(SPTR) heet. Om half vier 's middags dromden ongeveer 170
oud-medewerkers, gepensioneerden en hun partners naar
binnen. De glazen bier, wijn, jus en dergelijke stonden al klaar
waardoor de gezelligheid steeg, vooral toen het gepensioneerdenduo Gerard Schotting (gitaar) en Arjen Spijker (saxofoon) begon
te spelen. Speciaal voor deze gelegenheid hadden zij een zeer
in de smaak vallend lied gemaakt en ingestudeerd. Om de
gasten te amuseren, was de bij Voekslezers als Mr. Jike bekende
Jim Keulemans aangetrokken. Hij hield een conference, deels
zittend vanwege zijn leeftijd. Geweldig om zoiets op je 92e
nog te kunnen doen.
Op een gegeven moment kreeg de site manager van SPTR, de
heer Calis het woord. Hij gaf relevante en interessante informatie
over de stand van zaken betreffende de research. We hoorden
dat in de nabije toekomst een deel van de praktische research
naar Amsterdam zal worden verplaatst en zal worden vervangen
door theoretici uit Amsterdam. ‘Als u over twee jaar weer een
bijeenkomst als deze houdt, nodig ik u hierbij uit naar Amsterdam
te komen’. Een leuk en zeer aantrekkelijk idee.
Tegen het einde van de reünie sprak Frans van Daalen, van
1984 tot 1989 algemeen directeur van het KSEPL. Frans vertelde
dat hij ooit, tijdens een ‘open huis’ in gezelschap van zijn vrouw,
weer eens op het lab was gekomen. Toen hij bij een booropstelling
kwam werd hij bij naam begroet door iemand die uitlegde dat
hij Frans herkende via zijn echtgenote. Gelach alom. Frans
besloot zijn toespraak met het overhandigen van een boeket
bloemen aan Laurien Spaans en Tanja Martina van het Site
Support Centre, de hulpen van de organisatoren van deze
middag. Ook Jim Keulemans en het muzikale duo werden in de
bloemen gezet.
Bij de afscheidskoffie speelden Arjen en Gerard wederom het
lied waarmee ze begonnen waren, met toepasselijke aanpassing
van de tekst. Het lied sloeg aan en velen zongen het mee. Om
vervolgens voldaan huiswaarts te keren na een leuke en
gezellige middag. Heel veel dank aan de directie en alle
medewerkers van SPTR die dit mogelijk maakten.
Bram de Groen
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
13
HOEZO, GERANIUMS?
Een moeilijk te bewerken variant daarvan is de ‘springstone’,
Brams voorkeur, maar hij werkt ook vaak met marmer en albast.
Tijdens workshops krijgen de deelnemers een zacht en makkelijk
te bewerken stuk Chinese speksteen.
De beeldhouwer
Het makkelijkst en spannendst vindt Bram Lems het om zelf iets
te creëren. Een stuk steen moet ‘iets’ hebben voordat hij het
koopt. Hij bewerkt de steen eerst grof, door te hakken, te zagen
en te slijpen. Iedere steen heeft zijn eigen verhaal, zegt hij. Hij
probeert dat verhaal te vertalen door de vorm die hij in de steen
ziet naar buiten te halen, het is vaak een emotioneel moment
als die tevoorschijn komt. Zijn gevoelens kan hij kwijt door die
vorm net zo lang te bewerken en te polijsten tot hij helemaal
glad is en de steen is veranderd in een sculptuur die voor hem
af is. Het is vaak moeilijk om er een naam aan te geven. ‘Heb
ik eindelijk iets af en weet ik geen naam en dan noem ik het
maar ‘beeld zonder naam’,’ zegt Bram. Op een dag komt een
kennis met een kind binnen. Het kindje ziet het beeld en zegt,
‘Hé, een haan’. De sculptuur ging daarna verder door het leven
als ‘de Haan’.
‘Beeldhouwer’ staat op het visitekaartje van Bram Lems. Hij is
niet alleen beeldhouwer, zie ik als ik bij hem thuis in Brielle
rondkijk. Er is werk van hem als fotograaf en als tekenaar en ik
zie ook beelden van keramiek. Bram was al jong geobsedeerd
door kunst, op de lagere school had tekenen zijn voorkeur. Hij
heeft verschillende cursussen gevolgd, zoals ‘Vrij tekenen en
schilderen’ en ‘Portret en model tekenen’ aan de Volksuniversiteit
en privé les Beeldhouwen/keramiek en ‘Bronsgieten’ aan de
Vrije Academie.
Ongeveer twintig jaar geleden vond hij in een oude tuinderskas
in Rockanje atelierruimte en is daar beeldhouwcursussen gaan
geven. Onenigheid met de verhuurder noodzaakte hem vier
jaar geleden een ander onderkomen te zoeken. In de achtertuin
van hun huis in Brielle staat nu een
tuinhuis waarin zijn atelier is gevestigd,
groot genoeg om twee groepjes van
vier cursistes te begeleiden. Net als
zijn vader heeft Bram op de raffinaderij
van Shell in Pernis gewerkt. Na zijn
pensionering, twee jaar geleden, hij
was toen bijna 59 jaar, begon wat hij
noemt één groot feest. Hij kon ineens
al zijn tijd besteden aan zijn hobby’s.
Voor zijn werken gebruikt hij meerdere
soorten steen, die hij koopt in ‘De
Beeldhouwwinkel’ in Scheveningen.
Bijvoorbeeld serpentijnsteen uit
Zimbabwe, van zacht tot zeer hard.
14
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
Veel van Brams werk staat
ingepakt in de schuur, klaar
voor een expositie ergens in
het land. Het liefst een beetje
verspreid, want als je altijd op
dezelfde plaats exposeert moet
je voortdurend nieuwe dingen
maken. Sommige creaties
vragen echter een jaar werk en
hij wil ook graag andere
dingen doen zoals fotograferen
en tennissen.
In opdracht werken is moeilijker maar geeft als het lukt veel
voldoening. Van een mevrouw kreeg hij een paar jaar geleden
de opdracht voor een beeld op het graf van haar man. Ze was
heel precies in wat ze wilde. Eerst maakte hij een schets van
30 cm hoog in klei van een tekeningetje van de vrouw. Nadat
ze het eens waren, kon het beeld gehakt worden. Met sokkel
moest het een meter hoog worden. De grote springstone steen
die Bram hiervoor moest kopen woog 120 kg en moest met
takels het atelier in. Uit de steen ontstond een 80 cm hoog
evenbeeld van het voorbeeld in klei. Alles bij elkaar is hij er
een jaar mee bezig geweest.
Op zich is beeldhouwen geen dure
hobby. Goed gereedschap is het
duurst, voor steen moet je rekenen
op € 1,60 per kilogram. Het is
mogelijk om met een groepje van
maximaal zes mensen een workshop
bij Bram te volgen. Misschien een
idee voor de regio’s, hij is bereid om
op locatie komen. Hij geeft niet echt
cursus, hij noemt het zelf begeleiden:
uit een stukje speksteen moeten de
deelnemers zelf iets laten komen, als
ze ermee naar huis gaan moet het
niet een beeld van Bram Lems zijn.
Hij leert de nodige technieken, voorziet iedereen van het juiste
gereedschap en ziet erop toe dat niets zijn atelier verlaat dat niet
goed is afgewerkt. Want altijd wordt gevraagd: 'Waar heb je
dat gemaakt?’ Zie ook www.bramlems.nl
EH
Hoezo geraniums?
Hebt u een hobby of bezigheid, waar een leuk verhaal over te
vertellen valt? Dan is deze rubriek uw kans. De redactie wacht met
belangstelling op uw inzending (max. 700 woorden), bij voorkeur
met een paar foto’s!
BOEKBESPREKING
Nogmaals: Aardbevingen
‘The Earth Series’ is een reeks boeken die de invloed van natuurlijke
catastrofes op cultuur en geschiedenis beschrijft. Er verschenen in
deze serie boeken over vulkanen, watervallen, brand en nu dus
over aardbevingen. Andrew Robinson is goed gekwalificeerd. Hij
schreef 25 boeken over deze onderwerpen, waaronder diverse
prijswinnaars. In zijn boek over aardbevingen wordt in negen
hoofdstukken achtereenvolgens algemene aardbevingsverschijnselen
en specifieke gebeurtenissen beschreven, zoals o.a. de onverwachte
in Londen en de grote Allerheiligen-aardbeving en bijbehorende
tsunami van Lissabon uit 1755.
Het begin van seismologie als zelfstandige wetenschap komt aan
de orde, deels in Japan, deels in Engeland en de grote aardbeving
van Tokyo van 1923. Vervolgens wordt de manier waarop
aardbevingen worden gemeten in intensiteit en grootte (magnitude)
op de schalen van Mercalli en Richter besproken. Kort wordt
ingegaan op de achterliggende processen van aardkorstplaatbewegingen en op het San Andreas breuksysteem in Californië.
Er wordt stilgestaan bij het dilemma van het voorspellen van
aardbevingen, zoals in het geval van de belangrijke Japanse
seismoloog Omori die daarin jammerlijk faalde terwijl zijn
onderschikte Imamaru het bij het rechte einde had. Tenslotte wordt
ingegaan op het ontwerpen van aardbevings-resistente gebouwen
waarbij weer Japan als voorbeeld naar voren komt met zijn
traditionele houten huizen die gemakkelijker mee zwabberen dan
betonnen constructies.
Los Angeles, Tokyo, Istanbul, Beijing, Lima en Cairo zijn slechte
enkele van de ruim zestig grote steden die regelmatig aardbevingen
hebben gekend en nog zullen krijgen. Andere, minder voor de
hand liggende steden zoals Athene, Boekarest, Lissabon, Madrid,
Rome en Napels hebben in de afgelopen eeuwen belangrijke
aardbevingen meegemaakt die de cultuur en leefwijze soms
ingrijpend veranderden. Ondanks vorderingen van de mens op
het gebied van meten en bouwen veroorzaken aardbevingen nog
steeds immense schade en grote hoeveelheden slachtoffers. Van
meer recente datum zijn de aardbeving die Port au Prince op Haïti
vernietigde, de grote tsunami die Noord Sumatra overspoelde en
de zeebeving met magnitude 9 die in Japan een nucleaire ramp
teweegbracht
Een zeer lezenswaardig en goed geïllustreerd boek; met veel relevante
kleurenafbeeldingen van de gevolgen van aardbevingsrampen. Van
harte aanbevolen.
T.J.A. Reijers
[email protected]
Earthquake, Nature and Culture. Andrew Robinson, 2012.
Reaktion Books Limited, London. 208 pp. ISBN 978 1 78023
0276. €21,05
Wat dit boek naast de beschrijving van de natuurkundige processen
extra interessant maakt is de beschrijving van de vele vormen
waarop aardbevingen het dagelijkse leven en de kunst
beïnvloedden. Voorbeelden zijn houtblokdrukken uit Japan en de
stadsarchitectuur van het herbouwde Lissabon. De piratenhoofdstad
Port Royal op Jamaica verdween in1692 van de aarde. Daardoor
werd piraterij in het Caribische gebied vele jaren onmogelijk
gemaakt. Sinister is de totaal ongerechtvaardigde beslissing van
de rechterlijke macht in Italië om seismologen gevangen te zetten
omdat ze de aardbeving van Aquila niet juist voorspeld hadden.
San Francisco werd verwoest, niet zozeer door de aardbeving die
relatief weinig schade aanrichtte aan de overwegend houten
gebouwen, maar door de erop volgende brand. Er zijn onvoldoende
lessen geleerd van die ramp bij het herbouwen van San Francisco
op dezelfde plaats.
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
15
EVEN BIJBABBELEN
PENSIEF
De e-reader
Puilt u ook uw huis uit? Zoals waarschijnlijk zovele Shell
mensen ben ik meerdere keren verhuisd (ik geloof ongeveer
drieëntwintig) en heb daardoor in mijn leven heel veel weggegooid. Ik woon inmiddels klein, behalve als student ben ik nog
nooit zo klein behuisd geweest. Je zou kunnen zeggen dat een
gewaarschuwd mens… ik kan dat niet: zelfs in de zeven jaar
dat ik op mijn huidige adres woon heb het voor elkaar gekregen om 'dicht te slibben'. Vooral mijn boekenkast, een van de
moeilijkste dingen om afstand van te doen vind ik boeken.
Zelfs pocketboeken.
Om mezelf te beschermen heb ik een paar jaar geleden een
e-reader aangeschaft. Zo handig. Drukken op een knopje in
plaats van het omslaan van bladzijden was even wennen,
maar het ding heeft erg veel voordelen: met één handeling
schaf je een nieuw boek aan (heel gevaarlijk voor je portemonnee) en je kunt je bibliotheek op de computer precies zo beheren als je zelf wilt. Inmiddels staan er honderden boeken op
mijn apparaat. In de trein is het mij ooit opgevallen dat veel
leeftijdsgenoten e-readers gebruiken. Logisch, het apparaat is
gemakkelijker mee te nemen dan een boek, veel van die dingen hebben een ingebouwd lampje en je kunt het lettertype en
de regelafstand verkleinen en vergroten naar wens.
Tegenstanders zeggen vaak dat ze een boek ook willen ruiken:
nou, als ik dat wil, dan ga ik pontificaal midden voor mijn
boekenkast staan, inhaleer diep en vertel mijn boeken dat ze
allemaal mogen blijven. Ik kan u verzekeren dat zowel hun
reactie als het gevoel dat ik daarbij heb zeer bevredigend is.
Overigens, tot grote hilariteit van mijn mede sporters neem ik
zelfs een e-reader mee naar fitness: tien minuten op een fietsmachine kan erg lang duren en zo'n loopband is zo saai... de
tijd gaat een stuk sneller als je geest ergens mee bezig is, die
benen werken wel door.
MvB
BRIDGE
De Eerste
Wereldoorlog
Het is 100 jaar geleden dat deze oorlog
begon met de moord in Sarajevo op de
Oostenrijk-Hongaarse troonopvolger
Franz Ferdinand en zijn echtgenote Sofie.
Op de TV krijgen we dikwijls programma’s
aangeboden die op deze periode
betrekking hebben. Nederland was niet
direct betrokken bij de vijandelijkheden
maar fungeerde wel als opvang voor de
vele Belgische vluchtelingen. Bij een
bezoek aan een voormalig strijdtoneel in
de buurt van Verdun realiseerde ik me dat
we door die neutraliteit eigenlijk maar
weinig over het verloop van die oorlog
hebben meegekregen. Niet veel later
vonden we bij Paagman een boekje
16
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
getiteld: ‘Een korte geschiedenis van de
Eerste Wereldoorlog’ door Roel Tanja. In
ruim honderd korte hoofdstukken werd
werd een goed overzicht gegeven van het
verloop van die rampzalige oorlog. Ook
hoofdrolspelers als keizer Wilhelm II, Pétain,
Clemençeau, Lloyd George, Woodrow
Wilson en zelfs koningin Wilhelmina en
Anthonie Fokker passeerden de revue.
Het bijgaande spel kwam onlangs voor
op de club en leidde tot verhitte discussies
over wat nu de beste manier van bieden
moest zijn. Als de ruiten ‘normaal’ verdeeld
zijn, dus 3-2 (meest waarschijnlijk) levert
die kleur al zeven slagen op. Met klaveren
aas komt de leider nog maar één slag
tekort. Die kán komen van de hartenheer
als de aas eruit is of niet direct genomen
wordt. NZ komen in ieder geval in
afgooiproblemen. Het beste is dus om alle
ruiten direct te incasseren. Goed opletten
wat de tegenstanders bijgooien!.
In de praktijk werd het enige paar dat
3SA bood beloond met de hoogste score.
De andere paren boden allen dealscores
in ruiten. Conclusie: als je een mooie
dichte lage kleur hebt moet je altijd
Spel 24 W/-
♠
♥
♦
♣
AVB6
52
B3
H 10 8 7 6
♠
♥
♦
♣
H
V 10 8 4
AHV9876
A
♠8542
♥AB93
♦542
♣52
♠ 10 9 7 3
♥H76
♦ 10
♣VB943
Het biedverloop:
W
N
O
pas
2♦ 1)
pas
pas
3♦ 3)
pas
Z
2♥ 2)
3SA 4)
Multi opening – geeft meestal een zwakke
6-kaart in een van de hoge kleuren aan,
maar het kan ook een semi forcing in een
lage kleur aangeven of een 23-24 SA
2) Tenzij de antwoorder een sterk spel heeft
biedt hij 2 ♥ die de partner eventueel kan
corrigeren naar de andere hoge kleur
3) Dit keer heeft de multi bieder een sterk
spel met een lange kleur
4) Zuid heeft wat kaarten in de andere
kleuren die van pas kunnen komen
Uitkomst: ♣7
1)
bedenken dat een manche in SA vaak
beter is dan een manche in een lage
kleur, want dat levert meer punten op.
Henk Mentink
[email protected]
REGIONIEUWS
Regioactiviteiten
04
05
10
10
10
18
18
19
25
25
26
22
25
juni
WandelenTwente
juni
WandelenRijnmond
juni 60 jarig Jubileum
Het Sticht
juni
RondritArnhem
juni Zeeuwse Koffietafel
Het Zuiden
juni Dagtocht Bolsward
Het Noorden
juni Gezellige dag
Twente
juni
FietstochtRijnmond
juni Dinerclub
Leiden
juni
StadswandelingAmsterdam
juni Barbecue
Rijnmond
juli
FietstochtAmsterdam
juli
RondvaartLeiden
Tempo: de tocht is bedoeld voor met een gewone fiets in een
normaal tempo. Aanmelden: uiterlijk 5 dagen van tevoren
mailen naar Wilma Zwaag, [email protected], o.v.v. ‘Fiets
met Voeks’.
Bowlen
Wist u dat in het afgelopen bowling seizoen 252.593 pins zijn
omgegooid? Degenen die hieraan de grootste bijdrage hebben
geleverd zijn de dames Tiny de Neling, Nel van de Pol en Frouk
Leguit en de heren Harry van Noord, Nico Mast en Jaap Leguit.
Zij zijn respectievelijk de nummers een tot met drie en mogen
zich de winnaars noemen van seizoen 2013/2014. Van harte
gefeliciteerd. Op 5 september kunnen we revanche nemen want
dan gaan we weer beginnen.
Laatste nieuws en uitgebreide informatie is te vinden
op de regiowebsites!
Amsterdam
Website
Secretariaat
Bankrekening
Welzijnswerk
ZKA-consulent
Activiteiten
www.voeksamsterdam.nl
Wilma Whincup, Parelmoervlinder 1, 1113 KV Diemen,
tel. 020-6959502, [email protected]
NL51 ABNA 0431 2585 38 t.n.v. Voeks te Zunderdorp
Wilma Zwaag, tel. 036-5328077, [email protected]
Frits Terweij, tel. 036-5319749, [email protected]
Trijntje de Vries-Visser, tel. 0299-601940,
[email protected]
Wandelen
We gaan weer wandelen! Na de eerdere tochten, die ons
richting Weesp en Bussum voerden, hebben we dit keer gekozen
voor een stadswandeling in Amsterdam, op woensdag 25 juni.
Verzamelen om 13.30 uur in de hal van het Amstelstation. Het
thema van de wandeling is de architectuur van de Amsterdamse
School, waarvan mooie voorbeelden in Amsterdam-Zuid te zien
zijn. De bedoeling is dat we ongeveer drie uur gaan wandelen,
de totale afstand zal niet zo groot zijn, omdat het tempo laag
zal zijn, tenslotte is er tijd nodig om allerlei details te bekijken.
Onderweg is er voldoende gelegenheid voor een kop koffie of
iets anders en als iemand er genoeg van krijgt, openbaar
vervoer is nooit ver weg. U kunt zich opgeven bij Wilma
Whincup (zie colofon).
Fietsen
Kom gezellig een dagje fietsen om samen mooie plekjes in
Almere te ontdekken. Een leuke tocht van ongeveer 24 kilometer
die ons door prachtige natuur o.a. leidt langs de hedendaagse
Kasteelruïne, de landschapswinkel ‘De Kemphaan’ en een heus
apeneiland. Onderweg zal er uiteraard ruimte zijn om even af
te stappen en de benen te strekken. Voor de lunch zal gestopt
worden bij een gelegenheid waar eten gekocht kan worden.
De maaltijd is op eigen kosten, zelf meenemen mag ook.
Voor wie is de tocht? Voor iedereen die zin heeft. Wanneer?
Dinsdag 22 juli. Waar? Verzamelen op het terrein achter de
McDonalds, Oorweg 7, 1324 ZX Almere, genaamd ‘Lesplaats’.
Vanaf station Almere Centraal, waar OV-fietsen te huur zijn, is
het 2 km fietsen. Starttijd: vertrek om 11 uur in de ochtend.
Apeldoorn
Website
Secretariaat www.voeks-apeldoorn.nl
B.N. de Moel, Asselsestraat 303, 7312 CW Apeldoorn,
tel. 055-3561825, [email protected]
Bankrekening NL08 INGB 0003 6259 30 t..n.v. Voeks te Apeldoorn
Welzijnswerk Mw. L.M.J. Hupkens-Jorna, tel. 055-5064498,
[email protected]
ZKA-consulent J. Hamer, tel. 0341-417178, [email protected]
Activiteiten Mw. M.A. Müller-van der Burg, tel. 06-10765808,
[email protected]
Het Voeksseizoen 2013/2014 is wat betreft activiteiten bijna
voorbij. Het is voor onze regio een succesvol seizoen geweest.
We zijn erg blij met de deelname aan onze bijeenkomsten en
uitjes. Het afgelopen seizoen waren er (evenals het vorige)
gemiddeld meer dan 30 mensen aanwezig. Bij het kerstdiner
waren er zelfs 40 deelnemers. Ook de deelname aan de
dinerclub na afloop van de bijeenkomsten was goed. Het bestuur
van de regio Apeldoorn wenst u een fantastische zomer.
Onze nieuwe welzijnscoördinator is een jaar in functie. Zij werd
vorig jaar door de Algemene Ledenvergadering gekozen als
opvolgster van mw. Marijke Kroes die dit werk (naast andere
functies in Voeks) 18 jaar had gedaan. Dit jaar heeft dhr. Jip
Oostervink aangegeven te willen stoppen als activiteitencommissaris.
Hij heeft deze taak 10 jaar met veel enthousiasme en toewijding
vervuld, een meer dan voldoende reden om hem te benoemen
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
17
REGIONIEUWS
als lid van verdienste van Voeks. Bijgaand ziet u de uitreiking
van de oorkonde door onze voorzitter dhr. Wim Scheele.
Jip Oostervink wordt ad interim opgevolgd door mw. Tiny Müller,
tevens penningmeester, totdat een nieuwe activiteitencommissaris
is gevonden. Iets voor U?
Voor dinsdag 19 augustus staat een gezellig dagje midgetgolf
gepland. Details hierover in de volgende editie van Voeksnieuws.
Den Haag
Website Secretariaat www.voeks-regio-denhaag.nl
A.W.J. de Groen, Gen.Eisenhowerplein 186, 2284XW,
Rijswijk-ZH, tel. 070-3943918, [email protected]
Bankrekening NL74 INGB 0003 4916 58 t.n.v. Voeks te Den Haag
Welzijnswerk L. Tan, tel. 070-2164916, 06-12285125,
[email protected]
ZKA-consulent F.M. van der Veen, tel. 070-3687168,
[email protected]
Activiteiten Vacant
Aanmelden voor een activiteit
Onze webmaster heeft een fraaie aanpassing gemaakt op onze
website: www.voeks-regio-denhaag.nl . Als u wilt deelnemen
aan een van onze activiteiten (van te voren aanmelden) kunt u
dat voortaan doen via de website. In de linker kolom vindt u
‘Aanmelden-activiteiten’ en daaronder om welke activiteit het
gaat. Als u dat aanklikt verschijnt er een formulier dat u voor
uw aanmelding kunt gebruiken. Een andere methode is om een
e-mail te sturen naar [email protected] . Voor
leden zonder computer blijft er een telefoonnummer bij de
aankondiging vermeld.
Computercursus
Onze tweede serie computerlessen van dit jaar begint in oktober.
Als u het voornemen hebt om dit jaar aan een cursus te gaan
deelnemen dan kan dat. Als u b.v. van uw oude Windows XP
machine naar een Windows 8.1 PC overstapt dan komt u een
hoop nieuwigheden tegen die om nadere uitleg vragen. Onze
leraren hebben zich daarin verdiept en kunnen u dat in onze
cursus haarfijn uitleggen. Informatie vragen kan via een e-mail
naar: [email protected] of per telefoon
070-3874410. Ook voor onze computercursus is op de website
een formulier te openen om of informatie te vragen of om u aan
te melden.
18
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
Arnhem
Website
Secretariaat www.voeksarnhem.nl
W. van Seters, Schependomlaan 14, 6542 RM Nijmegen,
tel. 024-3770765, [email protected]
Bankrekening NL81 INGB 0001 0219 12 t.n.v. Voeks regio Arnhem,
Elst
Welzijnswerk J. Startman, tel. 0316-264256, [email protected]
ZKA-consulent T. van Seters, tel. 024-3770765, [email protected]
Activiteiten
Mw. T. Müller-Evers, tel.026-3643663, [email protected]
Autorit naar Schloss Anholt
Zoals vermeld in VN05 maken we op dinsdag 10 juni een rit
naar Schloss Anholt in Duitsland met eigen auto’s. We
verzamelen om 10.00 uur bij hotel Van der Valk in Arnhem
Noord, Amsterdamseweg 505. Na de koffie rijden we naar
Gendringen, waar we een lunch gebruiken. Bij Schloss Anholt
(we moeten op tijd zijn) kunt u kiezen uit drie mogelijkheden.
(wel voor eigen rekening)
Een rondleiding door het museum (verplicht met een gids)
begint om 14.00 uur, duurt een uur en kost € 8,00 p.p.
U kunt gaan wandelen of in de schitterende tuin zitten en
genieten van de prachtige natuur. Paden zijn zeer goed
begaanbaar, zelfs met rollator of wandelstok. Toegang tot de
tuin is € 6,00 p.p.
U kunt in het restaurant van het Schloss een drankje nuttigen,
binnen of buiten. Indien nodig is er iemand van ons bereid u
te helpen met de taal of andere uitleg.
In de loop van de middag vertrekken we weer naar Gendringen
om nog even iets te gaan drinken. Het afsluitend diner gebruiken
we bij Van der Valk in Arnhem Noord, waar u een maaltijd kunt
bestellen (een driegangendiner kan ook). Diegenen die dat
willen kunnen ook een seniorenmaaltijd krijgen, wij moeten dat
in de loop van de dag aan van der Valk doorgeven. Als u aan
deze tocht wilt deelnemen dient u € 30,00 over te maken op
rekening van de penningmeester.(zie colofon)
Je bent een rund als je met chocolade stunt
Jaarlijkse BBQ
De jaarlijkse BBQ in herenboerderij “De Hucht” Stationsstraat
24 in Elst vindt plaats op dinsdag 9 september vanaf 17.00 uur.
Noteert u deze datum alvast in uw agenda. Nadere gegevens
vindt u in het volgende nummer.
REGIONIEUWS
Bowlen
Er wordt door een aantal Voeksleden elke maand gebowld in
Arnhem-Noord aan de Schelmseweg, tel. 026-3529550.
Speeltijd is van 10.00 - 12.00 uur. In de maanden juni, juli en
augustus wordt niet gebowld. Nadere inlichtingen bij de heer
Krahmer, tel. 0317-357309 (bij verhindering ’s ochtends
afbellen). De data voor het najaar kunt u lezen in het volgende
Voeksnieuws.
moderne kwekerij komt kijken wat betreft voeding van en zorg
voor de half miljoen paprikaplanten. Plukken van de vruchten
gebeurt nog met de hand, maar transport en verpakking is
volledig geautomatiseerd.
Na de kwekerij ging het richting Oudkarspel, waar ingescheept
werd voor een vaartocht naar natuurgebied “het Waardje”.
Onderweg werden de deelnemers voorzien van lunch en
informatie over het natuurgebied en omgeving.
Activiteiten
Voor 2014 staan de volgende activiteiten op het programma:
Dagtocht Maeslantkering en Maasvlakte, bezoek, rondvaart
en lunch op woensdag 24 september.
Lezing en Lunch in Johanna’s Hof op vrijdag 24 oktober.
Onderwerp lezing wordt later bekend gemaakt.
Kerstdiner Johanna’s Hof op zaterdag 20 december.
Leiden
Terugblik excursie Biesbosch
Haarlem/Alkmaar
Website Secretariaat www.voekshaarlemalkmaar.nl
W.J. van Beest, Madelievenlaan 19, 2111 ZJ
Aerdenhout, tel. 023-5245855, [email protected]
Bankrekening NL63 ABNA 0561 5013 86 t.n.v. Voeks Haarlem
Alkmaar te Heemstede
Welzijnswerk Mevr. A.J.C. Spindlegger, tel. 072-5710927,
[email protected]
ZKA-consulent M. Visser, tel. 072-5124545, [email protected]
Activiteiten P. Versluis, tel. 06-28154190, [email protected]
Terugblik Agriport
Dinsdag 8 april hebben 21 deelnemers een bezoek gebracht
aan de oranje paprika-kwekerij van de familie Barendse, een
van de firmanten actief in het Agriport complex bij Middenmeer.
De rondleiding begon met een kijkje in het warmte/kracht
gedeelte van het bedrijf, waar gasturbines warmte en CO2
leveren voor de kassen. Daarnaast wordt elektrische energie
gegenereerd die grotendeels aan het landelijk net geleverd
wordt. In de kassen, totaal 20 ha, werd duidelijk wat er bij een
Website Secretariaat www.voeks-leiden.nl
L.A. Bijl, ’t Lange Rack 9, 2162XX Lisse, tel. 0252-418296,
[email protected]
Bankrekening NL52 ABNA 0426 3009 47 t.n.v. Voeks te Leiderdorp
Welzijnswerk Mw. L. de Graaf-Wijsman, tel. 0252-216139, [email protected]
ZKA-consulent P. Zipp, tel. 071-4025138, [email protected]
Activiteiten R. Le Grand, tel. 06-44239515, [email protected]
Opvolging regiovoorzitter
Het duurt nog even, maar begin 2015 is Simon van den Broek
aan het eind van zijn statutair maximale zittingsperioden van
drie maal drie jaar gekomen en treedt hij af als voorzitter van
de regio Leiden. Het bestuur zoekt een opvolger voor deze leuke
en afwisselende functie van één tot anderhalve dag per week.
Op de Voeks website staat een korte taakomschrijving (Voeks.nl
> Organisatie > Huishoudelijk Reglement > blz.5, par.8). Het
regiobestuur geeft leiding aan o.a. het welzijnswerk en de
activiteiten voor de circa 860 leden (incl. partners) in regio
Leiden. Een regiovoorzitter heeft zitting in het landelijk Voeks
Hoofdbestuur dat verantwoordelijk is voor o.a. de
belangenbehartiging (pensioen en zorg) voor de meer dan
12.000 Voeksleden. Hij/zij kan dus direct meebeslissen over
beleid en uitvoering. Met alle maatschappelijke en wettelijke
veranderingen die gaande zijn, is het daarom een uitdagende
en dynamische functie. Daarnaast natuurlijk ook gezellig met
de andere regionale en landelijke bestuursleden. Mocht je geen
interesse hebben in de voorzittersfunctie maar wel in één van
de andere bestuursfuncties, laat het dan ook weten, wellicht dat
er door intern schuiven in het bestuur toch plaats voor je is. We
horen het graag, zie de colofon of bel even met de voorzitter
(Simon 06-81891006).
Dinerclub
Op woensdag 25 juni gaan we voor de vierde keer naar het
restaurant Paerdeburgh, Oud Adeselaan 1, 2375 XA, Rijpwetering.
U wordt daar rond 18.00 uur verwacht. We krijgen een
verrassingsmenu van chef Hans Vergeer voorgeschoteld. De
kosten zijn € 36,00 voor leden en € 45,00 voor introducés.
De prijs is inclusief twee glazen wijn en koffie. Aanmelden door
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
19
REGIONIEUWS
betaling aan de penningmeester (zie colofon) o.v.v. ‘Diner juni’.
Gastheer is Fred Geiger.
Keukenhof
Jammer dat er zo weinig belangstelling was voor dit uitje,
waarschijnlijk zijn veel mensen al op eigen gelegenheid
geweest. Op dus naar een volgende gelegenheid. Bij het
verschijnen van deze uitgave is het nog maar drie dagen voor
een gepland bezoek aan het Katwijks museum. Daarover heeft
u uitgebreid kunnen lezen in VN05.
Stadsrondvaart Leiden
Met de zomer in aantocht nu vast, zodat u de datum kunt
inplannen, de aankondiging voor een rondvaart op vrijdag
25 juli door het centrum van Leiden. De aanvang zal zijn om
ongeveer 12.00 uur, afhankelijk van de beschikbaarheid van
de rederij. Over het waar en wanneer wordt u nader bericht in
het volgende Voeksnieuws. U kunt zich vast opgeven. De kosten
bedragen € 7,20 (niet leden € 9,00), over te maken op de
rekening van de penningmeester (zie colofon) o.v.v. ‘Rondvaart’.
Rijnmond
Website Secretariaat www.voeksrijnmond.nl
W.A. Meijnen, Terborchdreef 10, 3262 NB
Oud-Beijerland, tel. 0186-615905,
[email protected]
Bankrekening NL90 INGB 0000 3201 49 t.n.v. Voeks regio
Rotterdam te Hellevoetsluis
Welzijnswerk Mw. H.E. Doorneveld-Letterman, tel. 078-6762010,
[email protected]
ZKA-consulent Mw. W.A. Vogelaar, tel. 0186-617760,
[email protected]
Activiteiten Mw. G. Burger-Volker, tel. 078-6733993,
[email protected]
P. Groen, tel. [email protected]
Stadswandeling door Willemstad
Deze vindt plaats op donderdag 5 juni onder leiding van Bert
Jongbloed, ingezetene van de stad en aangewezen als officiële
gids. We verzamelen ons tot 10.30 uur op de parkeerplaats bij
het havenhoofd (linksaf bij frituurtent 't Havenhoofd). Hier is
meer dan voldoende plaats om te parkeren. We lopen
gezamenlijk van de parkeerplaats naar bar 't Pumpke ,
Benedenkade 9 en drinken daar een kop koffie. Om 11.15 uur
beginnen we de wandeling. We hopen van harte dat u er bij
zult zijn.
Fietstocht
Op donderdag 19 juni willen we een fietstocht maken rond de
Ackerdijkse plassen en via Rotterdam-Overschie etc. weer terug
naar de Polderpoort. De afstand die gereden wordt is ongeveer
40 km. Aan dit evenement zijn wel kosten verbonden. Leden
betalen € 15,00 en niet leden € 20,00.
Barbecue
Op donderdag 26 juni houden we weer een barbecue in de
Polderpoort te Vlaardingen. U betaalt als lid slechts € 20,00
en als introducé € 27,50. Dit jaar hebben we vast mooi weer,
dus doe gezellig mee. Piet Groen (zie colofon) noteert u graag
als deelnemer aan een door Voeks Rijnmond georganiseerd
evenement. Kijk voor actuele zaken ook regelmatig even op de
website www.voeksrijnmond.nl.
Terugblik wandeling op Tiengemeten
Terugblik Voeks Bowling bokaal
Drie regio’s met totaal 38 deelnemers waren op 16 april van
de partij in Bowlingcentrum IJsselmonde te Rotterdam om te
spelen voor de Voeks Bowling bokaal. Dankzij de voortreffelijke
organisatie door Vicky en Isaac van Belois kunnen we terugzien
op een zeer geslaagde dag.
Het Noorden
Website Secretariaat
www.voekshetnoorden.nl
Mw. G. van Rossum, Norbruislaan 5, 7761CG
Schoonebeek, tel. 0524-532162, [email protected]
Bankrekening NL36 RABO 0131 7956 35 t.n.v. Voeks regio
Het Noorden te Borger
Welzijnswerk Mw. M.J. van Os, [email protected]
ZKA-consulent Ton Vas, tel. 0592-346208, [email protected]
Activiteiten Wim Huizing, tel. 0592-310932, [email protected]
Dagtocht Bolsward
Op woensdag 18 juni brengen we, zoals vermeld in VN04 en
VN05, een bezoek aan de stad Bolsward. We starten de dag
om 10.00 uur met koffie/thee met oranjekoek in ‘Hotel de
Groene Weide’, Sneekerstraat 2, 8701 XD Bolsward, tel. 051520
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
REGIONIEUWS
572284. Er is parkeergelegenheid aan het Stationsplein,
Bolwerkplein en bij het zwembad tegenover het hotel. Van
11.00 tot 13.00 uur maken we een stadswandeling o.l.v.
plaatselijke gidsen. Van 13.15 - 14.15 uur gebruiken we een
Friese koffietafel-lunch in hotel De Groene Weide. Daarna
vertrek naar de Sonnema fabriek voor een rondleiding en
proeverij in de destilleerderij van de bekende Berenburg. Dit is
tevens het einde van het bezoek aan de stad Bolsward. Opgeven
voor deze dagtocht is alleen mogelijk bij Wim Huizing (zie
colofon) vóór 1 juni. Na bevestiging deelname graag uw eigen
bijdrage van € 20,00 per persoon overmaken naar de
penningmeester (zie colofon) o.v.v. ‘Bolsward 18/6’. Bij
annulering binnen veertien dagen vóór vertrek is restitutie van
kosten ter beoordeling van het bestuur. Mocht u een dieet
hebben, meldt u dit dan even.
Terugblik boottocht Groningen
Viering 60 jarig jubileum
Het is 60 jaar geleden dat de voorloper van Voeks regio ‘het
Sticht’ werd opgericht. Het bestuur nodigt de regioleden uit
om dit feit op dinsdag 10 juni met hen te vieren. Het programma
ziet er als volgt uit. Vanaf 11.00 uur is er ontvangst met koffie/
thee en gebak in brasserie Veluwezoom bij het bezoekerscentrum
Veluwezoom, Heuvenseweg 5a, 6991 CL Rheden. Om daar
te komen volgt u de borden van Veluwetransferium Posbank.
Na de koffie gaan we onder leiding van een boswachter een
deel van de Veluwezoom verkennen. Voor degenen die wat
minder goed ter been zijn is er een alternatief in de vorm van
een natuurfilm in het bezoekerscentrum. Na de lunch gaan we
naar het museum Bronbeek in Arnhem waar onder leiding van
een gids een rondleiding wordt verzorgd. Vanaf 16.30 uur is
er een aperitief, waarna de dag wordt afgesloten met een
Indische rijsttafel in restaurant Kumpulan. Naar verwachting
zal de viering om 19.30 uur worden afgesloten. Indien u wilt
deelnemen stuur dan een email vóór 3 juni, i.v.m. reserveringen,
aan de activiteitencoördinator Evert Pater (zie colofon) o.v.v.
‘lustrum 2014’.
Het Zuiden
Website
Secretariaat Het Sticht
Website Secretariaat www.voekshetsticht.nl
W.G. Reman, Flits 14, 1231 SN Loosdrecht,
tel. 035-5823161, [email protected]
Bankrekening NL19 INGB 0000 5021 38 t.n.v. Voeks regio
Het Sticht te Huizen
Welzijnswerk J. van Berkel, tel. 06-53841190,
[email protected]
ZKA-consulent J.H. Eekhof, tel. 0348-423015, [email protected]
Activiteiten E.J. Pater, tel. 06-22451195, [email protected]
Terugblik presentatie Willem van den Boom
Opvallend weinig leden waren dinsdag 8 april aanwezig tijdens
de presentatie van DB-lid Willem van den Boom. Tijdens zijn
presentatie ging hij uitgebreid in op de structuur binnen
pensioenland, de diverse organisaties, overheid, etc. Uiteraard
ook op ontwikkelingen die in het verleden zijn geweest, maar
hij legde vooral de nadruk op wat ons nog te wachten staat.
www.voeksregiozuid.nl
Agnes Hengst-van der Meer, Gravin v Sulzbachstraat 10,
4854 EV Bavel, tel 076-5612138,
[email protected]
Bankrekening NL93 INGB 0003 3074 04 t.n.v. Voeks regio
Het Zuiden te Oosterhout (NB)
Welzijnswerk A.H. Don, Hoge Vaartkant 128 4873LL Etten-Leur,
tel. 076- 5018065 of 06-24396021, [email protected]
ZKA-consulentenBrabant & Limburg: J. van Beusekom, tel. 076-5218259,
[email protected],
Zeeland & Limburg: L. van Zon, tel. 0113-270144,
[email protected]
Activiteiten (Vacant)
Terugblik Regionale Ledenvergadering
Een 45-tal leden en partners bezochten de regionale
ledenvergadering op 2 april te Gilze Rijen. Voorzitter Kees
IJzerman heette de aanwezigen, waaronder leden van verdienste
en de afgevaardigden van het hoofdbestuur, van harte welkom.
Uit het jaarverslag blijkt dat de sociëteiten in Goes en Zevenbergen
goed worden bezocht en aan de activiteiten enthousiast wordt
deelgenomen. Teleurstellend is het dat het nog niet gelukt is om
iets te organiseren in Limburg en Oost-Brabant. Het bestuur heeft
echter concrete plannen. Wat het welzijnswerk betreft was de
themadag in november zeer geslaagd en zeker voor herhaling
vatbaar. Met lovende woorden nam de voorzitter afscheid van
Toine Sanders, nadat die zes jaar de functie van secretaris had
vervuld. Agnes Hengst werd in zijn plaats benoemd. Het blijft
een gemis dat er zich nog geen Commissaris Activiteiten heeft
aangemeld. Peter Grabau gaf aan dat communicatie een snel
veranderend begrip is en dat binnen het hoofdbestuur
gebrainstormd wordt over wat er op dit gebied gedaan kan
worden. Willem van der Boom vertelde over de ontwikkelingen
rondom het pensioenfonds. Tijdens de rondvraag vertelde Albert
Don dat, op een suggestie van Wiebe de Boer, verhalen van
Shell-mensen zullen worden opgetekend, zonder censuur, van de
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
21
REGIONIEUWS
gewone man in de samenleving en wat Shell voor hen betekend
heeft. Zeven mensen uit alle lagen van de bevolking zullen
worden geïnterviewd door een studente van de School voor de
Journalistiek in Tilburg. De verhalen worden zowel gebundeld in
een boekje als op de website geplaatst. Na afloop was er een
interessante lezing door de heer Ir. K. de Groot met als onderwerp
“Klimaatverandering en wat eraan te doen”
Bijeenkomsten
Goes: Iedere tweede dinsdag van de maand sociëteit in Hotel
Terminus, Stationsplein 1 in Goes vanaf 10.00 uur. Op 13 mei
wordt het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk bezocht. Dit
uitstapje is volgeboekt. Op dinsdag 10 juni is de laatste
soosochtend van het seizoen met aansluitend de gebruikelijke
Zeeuwse koffietafel. In juli en augustus is er geen soos.
Zevenbergen: Iedere eerste dinsdag van de maand sociëteit
van 10.00 tot 12.00 uur.
de watermolen bereiken via Vasse. Vanuit Ootmarsum neemt u de
Denekamperweg, borden Vasse volgen. Vanuit Tubbergen volgt u
de borden Uelsen en rijdt u bij de rotonde op de Uelserweg richting
Vasse/Ootmarsum. Komt u van Ootmarsum, neemt u dan in Vasse
de weg voor de kerk rechts (Hooidijk). Komt u van Tubbergen neem
de weg achter de kerk links. Na ca. 300 meter neemt u de eerste
weg links de Oosteriksweg in. Na ca. 1 kilometer gaat u linksaf
een klinkerweg in, na ca. 200 meter ziet u “Watermolen Bels” aan
uw rechterhand.
Welzijnswerk
Albert Don blijft op zoek naar een welzijnswerker voor de regio
Noord Limburg. Heeft u belangstelling, het telefoonnummer van
Albert is 06-24396021.
Twente
Website Secretariaat www.voekstwente.nl
J.W. te Kiefte, An der Muest 2, D-48455 Bad Bentheim,
tel. 00-49- 5922 6236, [email protected]
Bankrekening NL62 ABNA 0549 0097 44 t.n.v. Voeks regio
Twente te Hengelo
Welzijnswerk Mw.B.Feunekes-Spruijt, tel. 053-4614598,
[email protected]
ZKA-consulent J.Sizoo, tel. 053-4365398, [email protected]
Activiteiten H.Freiboth, tel. 0546-492944, [email protected]
Voor oud-voorzitter Jan Sizoo was het een grote eer om aan
Henk Susebeek de oorkonde met bijbehorende brief als Lid van
Verdienste te mogen overhandigen.
Wandelen
Voor woensdag 4 juni a.s. heeft Ursel Kriekjes een wandeling
georganiseerd door het Korenburgerveen in Winterswijk. Door het
veen is een prachtige wandeling uitgezet van ongeveer 5 km, die
deels over houten vlonders voert. Stevige, waterdichte schoenen
zijn een vereiste. We verzamelen om 10.00 uur bij restaurant “De
Rommelpot”, Meekertweg 8, Winterswijk (we zijn hier eerder
geweest), tel. 0543 750261. De Meekertweg is een zijweg van
de weg Groenlo/Winterswijk enkele kilometers voor Winterswijk.
Voor verdere informatie: Ursel Kriekjes, tel. 0543 531248.
Gezellig samenzijn in “Watermolen Bels”.
Uit het resultaat van de enquête die wij de leden hebben laten
invullen is gebleken dat gedurende de vakantiemaanden het wat
activiteiten betreft rustiger kan zijn. Op woensdag 18 juni willen
wij om 14.00 uur bij elkaar komen bij het restaurant “Watermolen
Bels”, Bergweg 9,7663TB Mander. We kunnen daar gezellig met
elkaar praten, maar we kunnen ook klootschieten. De locatie
daarvoor is 10 tot 15 minuten lopen vanaf de molen. We gaan
ongeveer anderhalf uur klootschieten. Degenen die voor het
klootschieten naar de watermolen willen komen moeten zich vóór
10 juni aanmelden bij Hans Freiboth, (zie colofon). De kosten,
€ 4.- p.p. voor het klootschieten, moet u ter plaatse betalen. U kunt
22
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
De Gouden Rozen zijn uitgereikt aan coordinator welzijnswerk
Benty Feunekes, en de welzijnswerksters Kitty Sizoo en Etty de
Koning.
PERSONALIA
De volgende leden heten wij welkom:
Mw. H. van Arendonk-Verbeek,
Overveen
L.A.J. Beekes, Oud Beijerland;
ex Nigeria
R. Berhitoe, Delft; ex SIEP
A. Bliek, Hoogvliet; ex SNR
C.O. da Costa Gomez, Nederlandse
Antillen; ex SGSI
P.C.W. Enders, Spanje; ex Oman
Mw. M.J. Forbes-van Smaalen,
Den Haag
J.P. Gerritsen, Oisterwijk
Mw. C.M. Harting, Canada
R. Heger, Spijkenisse; ex SNR
P.E. Hoekenga, Warmond; ex UK
Mw. L.E.C.T. de Hoog, Leidschendam;
ex SI
Mw. E. Kalden-Schotel, Wassenaar
H.A.M. Kanters, Zevenbergen; ex
SNC Moerdijk
Mw. A.M.K. Kooijman-van der
Horst, Amsterdam
P.J. Koorneef, Hellevoetsluis, ex SNR
Mw. M.A. van der Kuil-Mechielsen,
Brielle
Mw. C.H. van Lier-Korver, Den Haag
Mw. E.T.F.W. Lodder-Lund,
Oud-Beijerland
O.L. Maaskant, Wassenaar; ex SGSI
Mw. N.J. Meertens-Vis, Almere
Mw. C. Meijer-den Boon, Siddeburen
Mw. J.L.H. Noordmans-van Gils,
Sneek
G. Omvlee, Spijkenisse; ex SNR
Mw. Y.M. Peters-Muilwijk,
Hoogvliet
Mw. J.G. Huijser-van der Hoek,
Hellevoetsluis
Mw. A.W. Robberegt-Weges, Annen
E.J. van Rooij, Bergschenhoek, ex SGS
T. van de Ruit, Breda; ex Nigeria
Mw. E.J. Thoen-Lelieveld,
Spijkenisse
Mw. C.W.M. Tönis-van der Plas,
Voorschoten
A.A.F. van Unnik, Winterswijk;
ex SIPM
Mw. M.F.C. de Vries-Troll, Den Haag
S. Wanakerta, Indonesië; ex SNR
C.B. Wijnants, Den Haag; ex SIEP
N. Wijnhorst, Maassluis; ex SNR
Mw. J.N. van Zanten, Vlaardingen
E. van Zuidam, Voorburg; ex SNV
T.H. Zwanenburg, Hoogvliet
Met leedwezen geven wij kennis van het overlijden van onze leden:
J.J. Al, ex SIPM, 1/04, 79 jr; Duitsland
Mw. G.J.M. Alink-Roelink,
(Sarawak), 5/04, 89 jr; Denekamp
L.W. Beekkerk van Ruth,
ex Nigeria, 16/04, 90 jr; België
J.H. Bloemendal, ex SNI, 23/03,
87 jr; Nederhorst den Berg
P. de Boer, ex KSLA, 2/04, 90 jr;
Wolvega
H.A.J. Bos, ex SNV, 28/03, 90 jr;
Bentveld
Mw. S. Botbijl-Kwak, (SNR), 23/04,
86 jr; Brielle
Mw. G. Brasser-Zeeman, (KSLA),
22/04, 87 jr; Huizen
Mw. E.J.A. Bronder-Karelse, (SNR),
5/04, 70 jr; Etten-Leur
Mw. K. Davidson-Leinenga, (KSEPL),
28/03, 87 jr; Apeldoorn
Mw. M.C. Deurloo-Teuben, (KSLA),
26/04, 93 jr; Amsterdam
J.G. van Dijk, ex SNI, 17/04, 88 jr;
Nieuw-Haamstede
Mw. A.M. Erkelens-van Veen,
(SNR), 16/04, 80 jr; Rotterdam
Mw. J. Goudzwaard-Dijkstra,
(SNR), 6/04, 93 jr; Rhoon
Mw. M. van Gulik-Karssen, (SNR),
21/03, 80 jr; Rotterdam
J. Haasnoot, ex SNV, 19/04, 74 jr;
Katwijk
Mw. J. Hoekstra-Lodewegen,
(SNR), 17/04, 83 jr; Schiermonnikoog
R.J. Huizinga, ex SIPM, 22/03, 88 jr;
Zoetermeer
Mw. A.M. Inderbitzen-Ingeneeger,
(SIPM), 31/03, 84 jr; Voorburg
L. Joling, ex SNV, 12/04, 84 jr;
Winsum
W. Kapteyn, ex SNR, 8/04, 89 jr;
Spijkenisse
E.W. van Leusden, ex Shell Tankers,
6/04, 83 jr; Breukelen
Mw. E. van Lierde-Kort, (SNV),
7/04, 94 jr; Putten
Mw. J. Palsma, (Billiton), 31/03,
83 jr; Warmond
A.H.G. Paulussen, ex SNR, 19/04,
84 jr; Vlaardingen
Mw. I.J. Peereboom, ex SIPM, 5/04,
86 jr; Spijkenisse
A. Pereira, ex SNR, 26/01, 68 jr;
Rotterdam
H. Peters, ex NAM, 29/03, 94 jr;
Coevorden
B. Ponte, ex SNR, 29/03, 84 jr;
Dordrecht
Mw. D. Post-Fidder, (NAM), 20/04,
87 jr; Assen
W. Postuma, ex SIPM, 20/04, 86 jr;
Leidschendam
P. Prins, ex SNR, 23/03, 84 jr;
Spijkenisse
Mw. A. Schreuder-Kuchler,
(Curaçao), 4/04, 81 jr; DriebergenRijsenburg
Mw. S.J. Schutten-Pals, (NAM),
6/04, 82 jr; Zuidlaren
T.W.M. Swaak, ex SNR, 25/03, 88 jr;
Langedijk
Mw. E. van Unen-Plomper, (SNV),
24/03, 102 jr; Haarlem
L.C. Vermeulen, ex SNC Moerdijk,
4/04, 63 jr; Netterden
J. Vesseur, ex Iran, 19/04, 94 jaar;
Soest
H.W.A. de Vries, ex SNR, 21/03,
90 jr; Nieuwegein
J. van Westenbrugge, ex SNC
Moerdijk, 29/03, 87 jr; Klundert
H. Zwart, ex SIPM, 30/03, 83 jr;
Domburg
G. Zwarts, ex SNR, 1/04, 86 jr;
Spijkenisse
12/04, 73 jr; echtgenote van C. Bruins
(SNR), Barendrecht
Mw. H. van Leewen-Bruggenwirth, 27/04, 91jr; echtgenote van
J.C.P. van Leewen (Indonesië), Den Haag
Mw. T.P. Struijk-de Baan, 25/03,
86 jr; echtgenote van G. Struijk (SNV),
Vlaardingen
Familieberichten:
Mw. M. Appel-Neef, 31/03, 60
jr; echtgenote van J.H. Appel (SGS),
Maassluis
Mw. B.M. Bruins-Houtbraken,
VoeksNieuws | nr. 6 - juni 2014
23
VOEKSKRONKEL
EVEN
BIJBABBELEN
V-048 V-048
VOEKSKRONKEL
Beste Kronkelkrakers,
De afbeelding van V-47 had te maken met de ‘snip pers’ van 2
verticaal. Om u op weg te helpen ook hier weer een afbeelding van
een de gevraagde antwoorden uit deze Kronkel.
De oplossing van onderstaande
Kronkel kunt u sturen aan:
De oplossing van V-47 is als volgt:
Horizontaal: 10 Levensteken; 11 Kamergenoot; 14
Uitsparen; 15 Aanslagbiljet; 17 Top; 18 Ereteken; 19
Carrousel; 22 Kaasstolp; 25 Botsauto; 30 Aanmaakhoutje;
32 Heethoofd; 34 Steenkarper; 37 Drugsdealer.
Verticaal: 1 Ovatie; 2 Snippers; 3 Sterke; 4 Akant; 5
Knaap; 6 Ja; 7 Droger; 8 Demi; 9 Dotjes; 10 Lauwerkrans;
11 Kano; 12 Moloch; 13 Titelhouder; 20 Oosthoek; 21
Oploop; 23 Aanleg; 24 Orkaan; 26 Odessa; 28 Eter; 29
Bende; 31 Acne; 32 Huur; 33 Oslo.
P.J. Visser - Sparrendal 552
3142 LR MAASSLUIS
of naar [email protected]
De Voeksbalk 47 luidt: JEUGDKAMP
Onder de goede inzendingen
worden drie cadeaubonnen van
€ 12,50 verloot. Wilt u eraan denken uw volledige adresgegevens in
uw mail mee te sturen?
Luuk haalde de volgende namen uit ‘de hoge hoed’:
Ik wens u veel plezier met het oplossen van deze opgave.
Zij hebben hun gewonnen prijs inmiddels ontvangen.
Van harte gefeliciteerd en tot de volgende Kronkel…
1 A. Baljet - Roosendaal
2 Mvr. A.J. Jansen – Weultjes - Sneek
3 Mvr. J.H. van Benthem – van Leeuwen - Vlaardingen
Peter
1
10
2
3
4
5
11
8
14
17
20
VOEKS NIEUWS
22
24
25
32
29
34
37
27
30
33
36
18
21
26
28
9
13
16
19
31
7
12
15
23
6
38
35
39
HORIZONTAAL: 10 Die hebben dus heus plezier gehad van het huwelijk (11); 12 Zwaai maar met je handje naar dat eten, meer
krijg je niet vandaag (11); 15 Limonade om onder de armen te verdelen (9); 16 Bunkerruimte (7); 17 Larve die uit 't meel komt (4);
19 Wal van waar men in het huwelijksbootje stapt (8); 20 Handjeklap voor een vreemde herberg brengt wat nieuws mee (9); 23
Internationale bh maat (9); 26 Vruchtje met scherpe kantjes (8); 31 Misleidend rondje (5); 33 Bescherming voor een
valschermspringer (7); 34 Brancard die makkelijk te reinigen is (9); 36 Muzikale bloedverwanten (11); 38 Wat een lief koppie heeft
die vis (11).
VERTICAAL: 1 Volkswagen waarin een kind ter wereld was gekomen? (12); 2 Hoofd van een stekelige plant (8); 3 Hoofd van een
biggetje (4); 4 Die tas is anders van een voormalige DDR agent (5); 5 Bijwapen (5); 6 Muzikale schuiver! (2); 7 Voorbeelden van
dwazen (6); 8 Boerenplaats met heilig water (4); 9 Van die kerel wordt men wijzer (6); 11 Stevig drinkend iets omhoog takelen (5);
12 Dit rondje is identiek (4); 13 De aardappelen zien er wezenloos uit (6); 14 Een fatsoenlijke toezichthouder bij de visserij? (12); 21
Die plaats heeft zijn kleur verloren (5); 22 Rotterdamse brommer (6); 24 Schaatser die bij de sluiting naast moeder staat (6); 25
Sleutelfiguur in de bajes (6); 27 Stuk hout om gas mee te geven (5); 28 Een kikker die je met je vingers kunt bedienen (4); 29 Kopie
van kinderspeelgoed (5); 30 Reservoirs om mee te schieten (5); 32 Verharding van hand en ziel (4); 35 Men wordt kwaad als men
daarin geschoten wordt (4); 37 Het alternatief van nooit (2); 39 Slim insect (2).
VOEKSBALK V-048
38 31
1
34 24 20 18
7
16
U kunt inzenden t/m
20 juni 2014

Downloaden

Relaxen in Toscane Marron en Papillon 100 Jaar IJ-research

download productinformatieblad

Lees het meest recente nummer

Eindelijk... hef is zo ver:

Lezing in Naturalis Zondag 11-1-2015 om 13:00

Shell Helix Ultra Professional AR-L 5W-30

BETERE PRESTATIES

Opheffing Pensioenfonds - Home

Downloaden

Klik hier voor de laatste uitgave

powered by Bond van Nederlandse Architecten CNV Dienstenbond

Shell Helix Ultra Professional AM-L 5W-30

Gewogen stemverhoudingen in een PF bestuur