Leergang Veranderen en Organiseren in gemeenten “Ik ben rustiger geworden en haal meer resultaten” Tekst: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Hoe bied ik ontwikkelingen in en buiten mijn organisatie het hoofd? En hoe kan ik hier een goede rol in spelen? Op die vragen geeft de Leergang Veranderen en organiseren in gemeenten van Sioo antwoord. Robert Wijk (strategisch adviseur HRM) en Annemarie van Swam (senior adviseur HRM) namen deel. Van Swam: “Ik kan nu echt een kwaliteitsimpuls geven, en het werkt enthousiasmerend.” Vroeger was het simpel voor strategisch adviseur HRM Annemarie van Swam Robert Wijk. Moest hij iets regelen? Dan wist hij precies: ik ga eerst even langs die directeur om een praatje te maken, ik neem meteen de OR mee en overleg nog met deze vakspecialisten. “Ik kende al die mensen en hun gebruiksaanwijzing. Ik kon dingen gemakkelijk voor elkaar krijgen”, vertelt Wijk. Maar de wereld is niet meer hetzelfde. “Ik heb nu met heel veel samenwerkingen te maken. Van het sociale domein tot de belastingen. En inmiddels zitten we met onze gemeente Heerhugowaard in een samenwerkingsproces met onder meer de gemeente Alkmaar. En die externe samenwerking is totaal anders. Ik zit politiek in een ander krachtenveld, en ken de wethouder daar niet. Ik krijg niet Annemarie van Swam: “Ik kan steviger input bieden op vraagstukken die er liggen. Dat krijg ik ook terug van de directie” zomaar mijn gelijk. Dat heb ik echt in de praktijk ervaren. ontwikkeld in overleg met A+O fonds Gemeenten en Er zijn zo veel verschillende ideeën bij alle deelnemers. bedoeld voor ervaren professionals bij gemeenten om Alleen over de aanpak van het traject van de samenwerking bij te blijven op het gebied van organisatieontwikkeling al. Ik merkte dat ik er echt teleurgesteld en een beetje en verandermanagement. In de leergang worden de gefrustreerd van raakte.” professionele ambities van deelnemers gekoppeld aan vraagstukken in hun gemeenten en aan vakinhoudelijke Krachtig directieadvies kennis rond organiseren, ontwerpen, veranderen en Wijk meldde zich aan voor de leergang Veranderen en innoveren. Alle deelnemers gaan dus aan de slag met organiseren in gemeenten van Sioo. De leergang is concrete vraagstukken. Deelnemer Annemarie van Swam, senior adviseur HRM bij de gemeente Heumen, had twee vragen. De eerste ging over haar organisatie. “We hebben toegewerkt naar een directiemodel. Deze ontwikkeling is nog gaande. Door bezuinigingen ontstaat er druk op de organisatie. Mijn vraag : hoe kan ik omgaan met dit spanningsveld tussen afbouw en innovatie?” Haar tweede vraag had te maken met ontwikkelingen om Heumen heen: “We zijn een kleine organisatie die het goed doet, maar we gaan het moeilijk krijgen met alle ontwikke- Robert Wijk lingen die op ons afkomen. De raad wil bestuurlijk zelfstandig blijven, dus kijken we waar we op ambtelijk niveau kunnen samenwerken. Ook willen we meer in regie werken. Maar dan is meteen de vraag: wat blijft er over als we veel uitplaatsen? Wat voor een soort functies en mensen hebben we dan nodig? Hoe begeleid je dat?” Kennis, vaardigheden en ontwikkeling De leergang Veranderen en organiseren in gemeenten duurt tien maanden. Eerst is er een startbijeenkomst om kennis te maken en een gezamenlijk referentiekader vast te stellen. Daarna zijn er drie zogenaamde werkateliers. Daarin komen Robert Wijk: “We komen uit een geschiedenis van: is er een probleem, schrijf een plan. Nu komen we bij elkaar in werkgroepen, en dat levert veel meer op” deelnemers twee aaneengesloten dagen bij elkaar om te daar iets op te bedenken. Ik kreeg een heel handzaam werken aan de thema’s: Effectief veranderen, Beïnvloeden modelletje dat ik direct kon gebruiken. Je ontdekt allerlei in een politieke context en Interactieve interventie. Ze doen verandertechnieken, en leert creatief denken. We komen uit ervaring op met methodisch handelen en eigen gedrag in een geschiedenis van: is er een probleem, schrijf een plan. allerlei verschillende leiderschap- of adviessituaties. Nu komen we bij elkaar in werkgroepen, en dat levert veel Tussen de werkateliers door zijn ‘state of the art’- meer op.” bijeenkomsten: vakinhoudelijke bijeenkomsten van een dag Van Swam: “Je krijgt inderdaad allerlei tools aangereikt en je over organisatieontwerp, omgaan met taaie vraagstukken, leert echt betere vragen te stellen. We moesten bijvoorbeeld alliantiekunde en leiderschap. Twee van deze bijeenkomsten een elevator pitch maken van een veranderredenering. En zijn masterclasses, waarbij de deelnemers gasten kunnen toen kwamen er vragen als: waarom, waartoe, wat en wie uitnodigen. Tijdens de leergang vormen drie tot vijf moeten veranderen? En ik moest constateren: o, die vraag deelnemers uit verschillende gemeenten themagroepen hebben we in de organisatie helemaal overgeslagen.” waarin ze de methodieken uit de werkateliers toepassen In de leergang zien deelnemers bovendien verschillende op de vraagstukken uit hun werkpraktijk, onder meer in invalshoeken van hun werk. Van Swam: “Zo was er een intervisiesessies onder begeleiding van een coach. masterclass over ‘Plezier beleven aan taaie vraagstukken’. Hartstikke interessant. Je herkent het direct, en door Handzaam modelletje het inzicht kun je het beter benoemen. Het mooie aan Het grote voordeel van de leergang is volgens Wijk en de leergang is dat de leerlijnen heel mooi op elkaar Van Swam dat alles wat je leert, meteen toepasbaar is in aansluiten: kennis, organisatievaardigheden en persoonlijke de praktijk. Wijk: “Er sprak bijvoorbeeld een docent over ontwikkeling. De persoonlijke ontwikkeling gaat over structureren, net op het moment dat ik bezig was om gedragspatronen, het zit je dicht op de huid. Het is belangrijk als je verder wilt komen, dat je zelf ook in beweging komt.” op vraagstukken die er liggen. Dat krijg ik ook terug van de directie. Ik heb bijvoorbeeld het directieplan geschreven Betere resultaten met een eerste proeve van organisatievisie. Het proces En verder komen deden de beide deelnemers. Wijk: Ik ben daar naartoe en het vervolg daarop kan ik nu echt een rustiger geworden, minder gericht op mijn eigen succes, kan kwaliteitsimpuls geven. Bovendien deel ik wat ik geleerd beter relativeren, en daardoor overzie ik het speelveld en heb. Ik stuur checklisten en handige dingen rond. En ik de spelers beter. En juist daardoor kan ik betere resultaten merk dat mensen daarmee geholpen zijn. Het brengt veel halen.” Dat deelt Van Swam: “Ik kan steviger input bieden enthousiasme.” < Op 15 april en in september starten de volgende leer- ‘lessons learned’ wil delen met anderen in het veld. gangen Veranderen en organiseren in gemeenten. Binnenkort komt er meer informatie over de CoP ‘Drie Daarnaast organiseert Sioo ‘Communities of Practice’. decentralisaties overnemen met behoud van kwaliteit’, die Deze communities zijn bedoeld voor iedereen die van te vinden is op de Sioo-site: www.sioo.nl anderen wil leren, eigen ervaringen wil inbrengen en