Commotie rond tolkentekort

Tolkentekort kwelt rechtbanken
28-02-2014 om 15:04 door rdc | Bron: BELGA, VRT, GVA
Foto: Lieve Redant
Verschillende rechtbanken in België, voornamelijk correctionele rechtbanken,
worden geconfronteerd met een tekort aan tolken. In het Radio 1-programma 'De
Ochtend' bleek het soms zodanig schrijnend dat rechters iemand uit het publiek
moet aanstellen als beëdigd tolk. Een courante praktijk, zo blijkt, door een
gebrekkig wettelijk kader rond gerechtstolken. Een vorige week goedgekeurd
wetsvoorstel moet beterschap brengen.
VRT-journaliste Liesbeth Indeherberge was deze week getuige van hoe een Franstalige rechter in
Brusselse rechtbank iemand in de zaal moest vragen om het vonnis te vertalen voor de
Nederlandstalige beklaagde, omdat er geen tolk aanwezig was. ‘In Brusselse zittingen komt dit
heel vaak voor’, vertelt ze in het Radio 1-programma De Ochtend.
Zoiets blijkt volgens haar ook in andere arrondissementen niet uitzonderlijk. Het probleem lijkt
zich het scherpst te stellen in Brussel, maar ook de Gentse rechtbank worstelt ermee. Ook de
voorzitter van de Antwerpse rechtbank van eerste aanleg, Jacques Mahieu, bevestigt dat het 'dagelijkse
kost' is dat advocaten, politieagenten of zaalwachters ingezet worden als vertaler.
Ingrid Mallems, voorzitter van de Gentse rechtbank van eerste aanleg en zelf rechter in
strafzaken, herkent de problematiek ook. “We hebben inderdaad steeds meer tolken nodig, onder
meer omdat de Europese binnengrenzen verdwenen zijn. Een aantal mensen heeft ook afgehaakt
omdat ze sinds 1 januari btw moeten betalen en het administratief behoorlijk ingewikkeld wordt,
en de betaling soms op zich laat wachten. Vooral voor de zeldzame talen is het soms ver zoeken
naar een tolk.'
In Antwerpen stelt het probleem zich minder, aldus ondervoorzitter Roland Cassiers: 'We werken
sinds een 14-tal jaar samen met de Lessius-hogeschool en de Leuvense universiteit, die een
specifieke opleiding gerechtstolk organiseren. Voor de meest courante talen beschikken we zo
over een 140-tal tolken.'
Nationaal register
Het probleem is dat er weinig wettelijk geregeld is als het om gerechtstolken gaat. Maar er is
hoop: vorige week werd een wetsvoorstel goedgekeurd dat voor een nationaal register van
gerechtstolken moet zorgen. Nu worden er nog officieuze lijsten van tolken gehanteerd, en als de
tolk een bepaalde taal niet kan of niet komt opdagen, kan de rechter een gewone burger in de zaal
aanstellen, die door eedaflegging beëdigd tolk wordt.
‘De rechter weet niet welke studies ik deed, of ik een diploma heb, er is geen enkele vorm van
controle’, verklaart zo'n gewone burger die al verschillende keren als tolk heeft gediend. ‘Dat is de
uitzondering’, zegt Mahieu. ‘Men weet niet altijd of wie in de zaal zit te wachten, eerbaar is. Maar
het zou kunnen.’ Bizar genoeg leidt zulks zelden tot klachten rond procedurefouten, bevestigt ook
Mahieu.
Tolken en artsen niet betaald
De situatie wijst op de crisis binnen Justitie. Zo staat vrijdag in Gazet Van Antwerpen te lezen dat
zelfstandigen en vrije beroepen al sinds november op stortingen van Justitie wachten.
Gevangenisartsen kondigen aan maandag te staken en ook de tolken zijn de problemen met
achterstallige betalingen beu.
'Justitie moet mij nog 30.000 euro', verklaart de Antwerpse zelfstandige tolk Cornelia Van
Bouwel aan de krant. 'Ik moet lenen om de btw te betalen op facturen die ik niet eens getrokken
heb.'
Geen nieuw probleem, weet Benjamin Van Hemelryck, secretaris van Lextra Lingua, de
vereniging voor gerechtstolken. 'Geregeld worden tolken te laat betaald door de FOD Justitie. Dat
terwijl zonder de tolken het systeem bijna plat valt, of alleszins grote vertragingen kan oplopen.'
REACTIE
‘Noodkreet om erkenning gerechtstolken
wordt niet gehoord’
28-02-2014 om 16:43 door rdc
Foto: Jimmy Kets
De coördinatoren van de opleiding voor de gerechtstolken en -vertalers te
Antwerpen zeggen dat het probleem van en rond de gerechtstolken al lang bestaat,
maar dat de noodkreet om erkenning al even lang niet wordt gehoord. ‘Indien geen
actie wordt ondernomen, is het hek van de dam.’
Katalin Balogh en Heidi Salaets van de Antwerpse campus van de KU Leuven (vroeger Lessius,
red.) klagen aan dat er ‘inderaad weinig – of liever niets – wettelijk geregeld als het om
gerechtstolken gaat’. Ze wijzen er evenwel op dat er al 14 jaar een degelijke opleiding voor
gerechtstolken bestaat, in 2000 opgestart met de toenmalige voorzitter van de rechtbank Ivo
Moyersoen, prof. dr. Erik Hertog en Mr. Yolanda vanden Bosch.
De coördinatoren wijzen erop dat jaarlijks ongeveer 50 gerechtstolken en -vertalers opgeleid
worden ‘in zeer uiteenlopende talen’, die na allerlei examens en opleidingen pas gecertificeerd
kunnen worden. ‘De lijst met de meest recente gerechtstolken en vertalers belandt bij de
rechtbank van Antwerpen die de kandidaten grondig screent en uiteindelijk oproept om de eed af
te leggen. De rechtbank van Antwerpen beschikt dus over de meest recente lijst van opgeleide
beëdigde tolken en vertalers in heel Vlaanderen.’
Balogh en Salaets willen dan ook de ‘uitspraak van de heer Jacques Mahieu weerleggen, wanneer
hij beweert dat het probleem van het vinden van een geschikte tolk een dagelijks probleem is’. Ze
vinden het ‘inderdaad [...] op z’n minst bizar dat zulks zelden tot klachten rond procedurefouten
leidt‘.
‘Moeilijke opdracht’
‘Tolken en vertalen voor de rechtbanken is een zeer moeilijke en delicate opdracht’, wensen de
coördinatoren te benadrukken, ‘en vereist professioneel opgeleide tolken, die ook correcte
verloning moeten ontvangen’, verwijst het duo ook naar het nieuws dat sommige vertalers-tolken
al maanden op hun verloning wachten.
‘Justitie heeft nog veel werk’, klinkt het. ‘De nieuwe richtlijn van de Europese Commissie maakt
het voor de lidstaten verplicht om voor kwaliteitsvolle tolken en vertalers te zorgen. Indien hier
geen actie wordt ondernomen, is het hek van de dam.’
‘In Antwerpen is er een prima samenwerking tussen onze opleiding en de rechtbank’, klinkt het
ten slotte nog. ‘De ondervoorzitter van diezelfde rechtbank van Antwerpen, dhr. Roland Cassiers
en enkele collega’s zijn heel erg begaan met de tolken zodanig dat zij zelfs op vrijwillige basis les
geven binnen de opleiding.’

Download Report