gebiedsontwikkeling - nieuw MSK

Staatssteun Nieuws
14 april 2014
Klachtenafhandeling - Gebiedsontwikkeling - Nieuw MSK
Zoals we in januari al bericht hebben wordt 2014 een heel belangrijk staatssteun jaar met significante
veranderingen in de staatssteun regels en procedures. Lysias heeft voor u in januari een overzicht
opgesteld, in dit nieuwsbericht gaan we in op drie actuele gamechangers.
Allereerst belangrijk nieuws over klachtenafhandeling. De Commissie kende tot voor kort een vrij
ruim regime: eenieder die een mopperbrief schreef over een potentieel onrechtmatig staatssteun
geval werd gehoord en kon een staatssteunprocedure aan het rollen krijgen. Op die wijze zijn grote
staatssteun dossiers tot stand gekomen, zoals de (lopende) steunzaak tegen vier voetbalclubs in
Nederland, maar ook bijvoorbeeld de onrechtmatige staatssteun in Leidschendam (die startte naar
aanleiding van een klacht van omringende bewoners). De Commissie voelde de laatste jaren een
groeiende kwetsbaarheid. Iedereen mocht namelijk klagen bij de Commissie, terwijl bij het Europese
Hof partijen alleen ontvankelijk worden verklaard als ze echt een aanmerkelijk (economisch) belang
hebben. Het aantal klachten groeide de laatste jaren ook significant, waarbij overigens een
opmerkelijk feit is dat de helft van het nominaal aantal staatssteunklachten uit één Lidstaat kwam
(inderdaad… Nederland).
De Commissie heeft op 9 april jl. paal en perk geslagen aan de klachtenafhandeling. Vanaf nu dienen
klagers verplicht een formulier in te vullen, alvorens de klacht formeel wordt geregistreerd en
geaccepteerd. Nog veel belangrijker is: de klager dient een zogeheten “interested party” te zijn en dat
aan te tonen. Dat betekent dat alleen een lidstaat, burger, intermediair of onderneming een klacht
kan indienen wiens belangen echt economisch geschaad worden. Een boze burger die geen
windmolen of winkelcentrum in zijn/haar achtertuin wil, wordt niet door steun aan die windmolen of
dat centrum in zijn/haar belangen geschaad in de uitvoering van zijn/haar eigen windmolen of
winkelcentrum. En is dus niet (meer) ontvankelijk, de klacht zal niet meer geaccepteerd worden. Zo
rigide worden de regels vanaf nu. Het nieuwe formulier vindt u op:
http://ec.europa.eu/competition/forms/download_en.html. Dit is een belangrijke gamechanger voor
het risicomanagement van staatssteunmaatregelen. Keerzijde is wel dat we steeds meer zien dat de
Commissie geen passief/reactieve rol speelt in toezicht op staatssteun, maar ook steeds vaker
zelfstandig onderzoek start. You win some, you lose some.
Dan gebiedsontwikkeling. De Europese Commissie heeft in een Duitse beschikking op 27 maart jl.
aangegeven dat financiering aan gebiedsontwikkeling en herstructurering in de kern een publieke taak
is. En dat financiering daarvan, mits zorgvuldig aanbesteed, in de kern geen staatssteun bevat, omdat
het een publieke taak is (lees: geen economische activiteit, dus geen staatssteun). Dat is goed nieuws
voor het beleidsveld gebiedsontwikkeling, omdat daarmee het principiële uitgangspunt wordt
bevestigd dat complexe gebiedsontwikkeling een publieke taak is en de inzet van publieke middelen
rechtvaardigt. Het vervelende is wel dat de Commissie nadrukkelijk deze beschikking verbindt aan het
aanbestedingsrecht, waarbij overheden betrokken ontwikkelaars moeten kiezen door een open,
transparant en niet-discriminatoire procedure. Juist om die reden acht de Commissie de Duitse
regeling als geen staatssteun. De Nederlandse beleidspraktijk laat vaak gesloten, geheime en
discriminatoire aanpak zien in gebiedsontwikkeling. De Commissie zit dan al snel op de lijn dat er
sprake is van economische activiteiten en dat er (wel) staatssteun aan de orde is.
Het Lysias Staatssteunnieuws is een periodieke Nederlandstalige berichtenservice voor managers in overheid, onderwijs en bedrijfsleven
over de Europese staatssteun regels en procedures. Lysias Advies BV verzorgt workshops over staatssteun en ondersteunt overheden en
bedrijven bij steunvraagstukken. Lysias Advies BV staat niet in voor de juiste en volledige overbrenging van de inhoud van deze
nieuwsbrief. Lysias Advies BV is ook niet aansprakelijk voor virussen in e-mailberichten en/of enige bijlage. Aan de inhoud van emailberichten kunnen geen rechten jegens Lysias Advies BV worden ontleend.
In de concept tekst voor de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV) is een nieuw artikel
opgenomen dat staatssteun voor gebiedsontwikkeling via fondsvorming kan afdekken (artikel 16). De
(ontwerp) AGVV laat staatssteun toe voor de ontwikkeling van “participatieve, geïntegreerde en
duurzame strategieën”. Het vervelende is dat deze steunvorm beperkt blijft voor steunregio’s (die we
in Nederland nauwelijks meer hebben). Ook is Europese cofinanciering uit de EU Structuurfondsen
verplicht. Daarmee is dit nieuwe artikel voor Nederland vrijwel zinloos. En eigenlijk is het artikel
überhaupt zinloos, want als steun in een steunregio wordt gegeven, kan de regio veel beter en
makkelijk gebruik maken van de reguliere regionale steunkaart (lees: Artikel 14 van de nieuwe AGVV).
Artikel 14 lijkt dus een sigaar uit eigen doos in de ontwerp AGVV. Nederland zou er ontzettend bij
gebaat zijn als de toepassing van het nieuwe artikel 16 AGVV voor heel Europa geldt en zonder de eis
van EU cofinanciering. Op dit moment is voor veel staatssteunzaken omslachtige individuele
aanmelding verplicht, een vrijstelling voor notificatie zou zeer welkom zijn. De tekst van de nieuwe
AGVV is nog niet vastgesteld, deze is nog in onderhandeling. Juist nu kan/dient de lobby van
decentraal Nederland massief al haar krachten in te zetten. Welke inzet pleegt u daarvoor?
Dan tenslotte het nieuwe Milieusteunkader: afgelopen woensdag (9 april) heeft de Europese
Commissie definitief de nieuwe “Communautaire richtsnoeren inzake staatssteun voor
milieubescherming en energie 2014-2020” vastgesteld. Het nieuwe milieusteunkader is een vrij lijvig
document, meer dan 70 pagina’s intenties en spelregels. Het toepassingbereik van het MSK is
verruimd, een aantal zaken zijn verhelderd en gesimplificeerd. Goed nieuws dus. Doel is ook een veel
groter aantal milieu en energie maatregelen (individueel en regelingen) onder de algemene
groepsvrijstellingsverordening (AGVV) te schuiven. Deze werd ook in ontwerpvorm gepresenteerd in
december 2013, doel is de nieuwe AGVV nog voor 1 juli 2014 vast te stellen. Grote individuele
steunzaken of grote regelingen dienen nog steeds onder het MSK getoetst te worden (met een
notificatie en goedkeuring). De drempelbedragen voor individuele aanmelding (lees: “wat is groot”) is
flink verruimd, alleen de echt grote projecten vallen onder het nieuwe MSK. Een groter volume van
milieusteun valt onder de AGVV (die naar verwachting ook wordt opengesteld voor individuele steun
aan grote bedrijven).
Onder het nieuwe MSK vallen nu 14 categorieën (zie hieronder). Nieuw (verruiming) is de
mogelijkheid voor staatssteun aan energie infrastructuur (zoals stadsverwarming), tot op heden moet
dergelijke steun rechtstreeks aan het Verdrag getoetst worden (en ook allemaal genotificeerd).
Stadsverwarming is ook opgenomen in de ontwerp AGVV. Nieuw is ook steunruimte voor
voorzieningszekerheid. Gaat dan natuurlijk ook om geopolitiek, en de mogelijkheid om zelf te voorzien
in al dan niet fossiele brandstoffen. Dat levert dan weer rechtmatige staatssteun aan het stoken van
bruinkool en turf op. Nieuw is ook de mogelijkheid voor steun voor het verhuizen van ondernemers
(deze steunsoort was nog niet opgenomen in het ontwerp van december 2013). De maximale
steunpercentages zijn veelal hetzelfde gebleven.
Het belangrijkste aandachtspunt van het nieuwe MSK is definitie van subsidiabele kosten, deze is
stevig aangescherpt. Onder het huidige MSK worden subsidiabele kosten (lees: de steunruimte)
berekend met een referentie investering en de operationele kosten en - baten in de eerste 5 jaar. In
het nieuwe MSK moet gerekend worden met de referentie investering volgens de funding gap
methode. Dat betekent dat je operationele kosten en baten over de gehele levensduur van de
investering moet meetellen en moet vergelijken met een referentie-investering. Op die manier mag je
bijvoorbeeld het brandstofvoordeel van een windmolen of zonnepaneel niet voor maximaal 5 jaar
verdisconteren, maar moet dat over de totale levensduur. In praktijk blijven er dan voor veel
projecten geen subsidiabele kosten meer over, de meeste windmolens en zonnepanelen zijn immers
binnen 25 jaar wel rendabel. Dit lijkt economisch logisch, maar de praktijk laat zien dat financiële
instellingen risico’s en kosten binnen 6 tot 10 jaar afbetaald willen hebben. Investeringen komen met
deze aangescherpte rekenmethodiek dus niet van de grond. Inschatting is dat met deze nieuwe
rekenmethode de meeste grootschalige hernieuwbare energieprojecten geen enkele investeringssteun
Het Lysias Staatssteunnieuws is een periodieke Nederlandstalige berichtenservice voor managers in overheid, onderwijs en bedrijfsleven
over de Europese staatssteun regels en procedures. Lysias Advies BV verzorgt workshops over staatssteun en ondersteunt overheden en
bedrijven bij steunvraagstukken. Lysias Advies BV staat niet in voor de juiste en volledige overbrenging van de inhoud van deze
nieuwsbrief. Lysias Advies BV is ook niet aansprakelijk voor virussen in e-mailberichten en/of enige bijlage. Aan de inhoud van emailberichten kunnen geen rechten jegens Lysias Advies BV worden ontleend.
meer kunnen ontvangen. Er blijven immer geen subsidiabele kosten over. Gelukkig biedt het MSK ook
wel weer een uitweg, steun is namelijk wel toegestaan als er een open biedingprocedure is geweest.
De voorgenomen subsidie moet dan zijn aanbesteed, de winnaar van een eerlijke en competitieve
procedure mag de staatssteun dan (wel) rechtmatig ontvangen.
Dit heeft grote gevolgen: lopende Nederlandse steunregelingen zoals VAMIL en MIA werden ooit
onder voorgaande MSK’s goedgekeurd en moeten binnen een periode van 1,5 jaar aangepast worden
door zogeheten dienstige maatregelen. Deze lopende steunregelingen bevatten geen
biedingprocedure. Met deze nieuwe rekenmethodiek blijven er nauwelijks subsidiabele kosten over en
vervalt dus grotendeels de (huidige) steunruimte. Het rijk moet voor 1 januari 2016 de lopende
regelingen aanpassen aan de nieuwe rekenmethodiek. Dit geldt uiteraard ook voor decentrale
overheden, waar op verschillende plaatsen subsidieprogramma’s in de lucht zijn of zelfs in de maak
zijn (de impact op de EU Operationele Programma’s is groot). We zien hier dus een stevige
staatssteun oekaze van de Europese Commissie om het volume van hernieuwbare energie
investeringen in Europa te remmen. De Commissie erkent dat ook ronduit, omdat de groei van groene
stroom een grote impact heeft op de Europese elektriciteitsmarkt. “Europe should meet its ambitious
energy and climate targets at the least possible cost for taxpayers and without undue distortions of
competition in the Single Market. This will contribute to making energy more affordable for European
citizens and companies.” In het recente Nederlandse energieakkoord is afgesproken de komende 6
jaar voor meer dan € 9 miljard te investeren in windenergie. Om dat zonder investeringssteun te doen
is onmogelijk. Zakt het energieakkoord daarmee door het ijs?
Meer informatie:
drs. M.P.E.V. Könings
GSM: 06 4262 7976
[email protected]
LYSIAS ADVIES BV
www.lysiasgroup.com
Telefoon: 033 4647070
Bezoekadres: Snouckaertlaan 13, 3811 MA Amersfoort
Postadres: Postbus 2037, 3800 CA Amersfoort
Het Lysias Staatssteunnieuws is een periodieke Nederlandstalige berichtenservice voor managers in overheid, onderwijs en bedrijfsleven
over de Europese staatssteun regels en procedures. Lysias Advies BV verzorgt workshops over staatssteun en ondersteunt overheden en
bedrijven bij steunvraagstukken. Lysias Advies BV staat niet in voor de juiste en volledige overbrenging van de inhoud van deze
nieuwsbrief. Lysias Advies BV is ook niet aansprakelijk voor virussen in e-mailberichten en/of enige bijlage. Aan de inhoud van emailberichten kunnen geen rechten jegens Lysias Advies BV worden ontleend.

Download Report