De reikwijdte van de aanbestedingsplicht bij gebiedsontwikkeling Arjan Bregman 5 juni 2014 Plan van behandeling • De veranderende gebiedsontwikkeling • Ingrijpen in bestaande gebiedsontwikkelingen • Actuele inzichten in de reikwijdte van het aanbestedingsrecht • De relatie met staatssteun De veranderende gebiedsontwikkeling (1) • In het verleden: op veel plaatsen grootschalige aanpak; • Planmatige aanpak vanuit het gezichtspunt van gemeente en marktpartijen (veelal ontwikkelaars, corporaties en bouwers); • Nu: fasering, uitstel en afstel van gebiedsontwikkeling • Nu: meer organische gebiedsontwikkeling • Maakbaarheid en voorspelbaarheid afgenomen De veranderende gebiedsontwikkeling (2) • Veel contracten uit de ‘gouden tijden’ niet meer (volledig) uitvoerbaar; • Gronduitgiftecontract, bouwclaimovereenkomst, afspraken rondom PPSgrondexploitatiemaatschappij, exploitatieovereenkomst • Op veel plaatsen heronderhandeling voor aangepaste afspraken; • Voorkomen van verplichting tot betalen van (plan)schade is daarbij belangrijk thema De veranderende gebiedsontwikkeling (3) • Beroep op artikel inzake gewijzigde omstandigheden is lastig • Gewenst resultaat: nieuwe overeenkomst, waarin nieuw programma met passende financiële afspraken zijn neergelegd • Verdisconteer dan meteen de actuele inzichten inzake bij voorbeeld aanbesteding (en staatssteun) • Daarnaast ook nieuwe initiatieven voor gebiedsen vastgoedontwikkeling Aanbesteding: Samenhang van onderdelen gebiedsontwikkeling • Vermoeden van samenhang • Samenhang is er op planologisch/conceptueel niveau • Niet op het niveau van de definitie van werk in de Aanbestedingswet • Verschillende argumenten om te scheiden • Wel helder aangeven binnen afsprakenkader Activiteiten in het kader van de grondexploitatie • Grondtransacties: in beginsel niet aanbestedingsplichtig • Bouw- en woonrijp maken/ inrichting openbaar gebied in beginsel wel • Wel boven drempelbedrag • Ook bij vaststaand grensoverschrijdend belang • Doorleggen alleen veilig bij zelfrealisatierecht grondeigenaar ten aanzien van publiek werk • Anders ‘groot risico’ Diensten • Planuitwerking • Projectmanagement • Europese aanbesteding boven drempelbedrag verplicht • Drempel momenteel € 207.000,-• Doorleggen kan niet • Gevolg: GEM’s en concessies zonder aanbesteding worden uitgekleed • Die hadden toch het economische tij al niet mee Woningbouw en commercieel vastgoed • • • • • • Arrest Müller 3 cumulatieve criteria Rechtstreeks economisch overheidsbelang Verdergaande eisen dan publiekrechtelijk mogelijk Bouwplicht Gronduitgifte + publiekrechtelijk kader is geen overheidsopdracht voor werken en ook geen concessieovereenkomst voor openbare werken • Aanleiding voor Reiswijzer Gebiedsontwikkeling 2011 Jurisprudentie van de nationale rechter • • • • Uitspraak Ede Uitspraak Winsum Uitspraak Hoorn Bevestiging interpretatie arrest Müller en Aanleiding voor Reiswijzer Gebiedsontwikkeling 2011 Vastgoed met een publiek karakter • Voorbeelden: parkeergarages, zwembaden, cultuurhuizen, stadskantoren, bibliotheken, brede scholen • Ook hier: Afhankelijk van kosten (Europese) aanbestedingsplicht en doorlegdiscussie • Afzien van bouwplicht kan uitkomst bieden Staatssteun: Mededeling Europese Commissie 1997 • • • • • Aanleiding tot de Mededeling Doel van de Commissie Beperking tot verkoop Procedure 1: Openbare biedprocedure Procedure 2: Taxatie onafhankelijk deskundige Staatssteun: uitspraak Maasdriel • • • • • Bestemmingsplan Afspraken tussen gemeente en corporatie Subsidiëring grondprijs Financiële uitvoerbaarheid bestemmingsplan Uitspraak Afdeling bestuursrechtspraak Staatssteun: uitspraak Mill en St. Hubert • Grondverkoop • Inrichting openbare ruimte • Tekortfinanciering Staatssteun: uitspraak LeidschendamVoorburg • • • • • GEM Herberekening grondprijs Afzien van financiële bijdragen Residuele grodnwaardemethodiek Hoe doe je het dan wel goed? Staatssteun en aanbesteding • • • • Aanbesteding: begrip overheidsopdracht centraal Staatssteun: begrip marktconformiteit centraal Vaak voeren appellanten beide aan In beginsel wel gescheiden behandeling De reikwijdte van de aanbestedingsplicht bij gebiedsontwikkeling anno 2014 • PPS en gebiedsontwikkeling vragen om eigentijdse invulling • Van blauwdruk naar organische ontwikkeling • Van actieve overheidsinvesteringen in grondexploitatie naar faciliterende rol • Noodzakelijke heroverweging afspraken uit gouden tijden vraagt om zorgvuldige aanpak gelet op (plan)schade en inhoud bestaande contracten • Herziene en nieuwe afspraken vergen zorgvuldige vertalen van actuele inzichten in de reikwijdte van het aanbestedingsrecht en de staatssteunregels Nog vragen? • E-mail: [email protected] • Telefoon: 070 – 31 41 506