Inleiding in het NEDERLANDSE RECHT

Mr.J.W.P. Verheugt
Inleiding in het
NEDERLANDSE
RECHT
TWAALFDE DRUK
Boom Juridische uitgevers
Den Haag
2003
Inhoud
Lijst van ajkortingen XV
Recht in het algemeen 1
1
2
3
4
5
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
6
8
Inleidmg 2
De rechtsbronnen 4
Nationaal en internationaal recht 5
Materieel en formed recht 7
De rechtsgebieden 8
Het staatsrecht 8
Het bestuursrecht 9
Het strafrecht 11
Het burgerlijk recht 12
Het arbeidsrecht en het sociaal zekerheidsrecht 13
Publiekrecht en privaatrecht 14
Andere indelingen van het recht 17
Handhaving en naleving van rechtsregels 18
2
Recht en staat 23
1
2.1
2.2
2.3
3
4
4.1
4.2
4.3
5
5.1
5.2
Verdeling van overheidsmacht: de Trias Politica 24
De Trias Politica in Nederland 28
De wetgevende macht 28
De uitvoerende macht 28
De rechtsprekende macht 30
Decentralisatie 32
Nederland: een parlementaire democratic 34
Vertegenwoordiging 35
De rechtsstaat 36
Het parlementaire stelsel 37
De grondrechten 41
Klassieke grondrechten 43
Sociale grondrechten 48
3
De wetgeving 53
1
1.1
De wet als rechtsbron 54
Wetten in formele en materiele zin 54
7
2
Inhoud VII
1.2
2
2.1
2.2
2.3
3
4
4.1
4.2
5
5.1
5.2
5.2.1
5.2.2
6
Wetgeving van de centrale overheid 57
De bevoegdheid tot wetgeving 63
Attributie 63
Delegatie 66
Subdelegatie 66
De bekendmaking van wetten 69
Voorrang van wetgeving 70
De rangorde van wetgeving 70
Overgangsrecht 72
Toetsing van wetgeving 75
Toetsing door de Kroon 75
Toetsing door de rechter 76
Toetsing aan hogere regelingen 78
Toetsing aan algemene rechtsbeginselen 80
Het verdrag als rechtsbron 82
4
De rechtspraak 91
9
Afdeling 1 De rechterlijke macht 92
Beginselen van rechtspraak 94
Het Openbaar Ministerie 99
Rechtspraak in eerste aanleg 101
Bevoegdheid van de kantonrechter 103
Bevoegdheid van de rechtbank 105
Relatieve bevoegdheid 108
Rechtspraak in hoger beroep en cassatie 110
De gerechtshoven 111
De Hoge Raad der Nederlanden 112
De procureur-generaal bij de Hoge Raad 115
Vindplaatsen van dejurisprudentie 117
Afdeling 2 Dejurisprudentie 119
De Wet algemene bepalingen 119
De rechtspraak als rechtsbron 120
Rechtsvorming en rechtsvinding 123
Interpreteren 125
Redeneren 131
Uitleg 132
Afdeling 3 Degewoonte 133
De gewoonte als rechtsbron 133
5
Hetbestuur 141
1
2
Afdeling 1 Bestuursrecht 142
Handelingen van bestuursorganen 144
De beschikking 148
1
2
3
3.1
3.2
3.3
4
4.1
4.2
4.3
5
6
7
8
8.1
8.2
8.3
VIII
Inhoud
3
3.1
3.2
3.3
3.4
4
5
5.1
5.2
5.2.1
5.2.2
5.2.3
5.3
5.4
6
Rechtsregels voor beschikkingen 150
De bevoegdheid van het bestuursorgaan 150
Beleidsregels 152
Vormvoorschriften voor beschikkingen 153
Algemene beginselen van behoorlijk bestuur 155
Dwangmiddelen 159
Afdeling 2 Bestuursprocesrecht 162
Rechtsbescherming 162
Bezwaar 162
Beroep bij de rechtbank 163
Bevoegdheid en ontvankelijkheid 164
Behandeling van het beroep 167
Uitspraak 168
Hoger beroep 170
Bestuursrechtspraak bij andere rechterlijke instanties 171
De Nationale ombudsman 172
6
Vermogensrecht algemeen 179
1
2
3
4
4.1
4.2
5
5.1
5.2
5.2.1
6
6.1
6.2
Het Burgerlijk Wetboek 180
Objectief en subjectief recht 182
Het rechtssubject 184
Rechtsfeiten 186
Rechtshandelingen 187
Feitelijke handelingen 189
Absolute en relatieve vermogensrechten 191
Absolute vermogensrechten 192
Relatieve vermogensrechten: de verbintenis 194
De natuurlijke verbintenis 197
Handelingsbekwaamheid 200
Minderjarigen 200
Onder curatele gestelden 203
7
Goederenrecht 209
1
1.1
1.2
1.3
1.4
2
2.1
2.2
2.2.1
2.2.2
De eigendom 210
Bevoegdheden van de eigenaar 212
Beperkingen door de wet 213
Beperkingen door het ongeschreven recht 214
Enkele kenmerken van de positie van de eigenaar 217
Beperkte rechten 219
Genotsrechten 221
Zekerheidsrechten 226
Pand 227
Hypotheek 230
Inhoud
IX
3
3.1
3.2
3.3
3.3.1
X
3.3.2
3.3.3
4
Overdracht van goederen 232
Geldigetitel 232
Beschikkingsbevoegdheid 233
Levering 234
Levering van onroerende zaken en andere
registergoederen 234
Levering van roerende zaken 236
Levering van rechten 239
Bescherming van verkrijgers van roerende zaken 242
8
Overeenkomstenrecht 255
1
2
2.1
2.2
2.3
2.3.1
2.3.2
2.4
3
3.1
3.1.1
3.2
3.2.1
3.3
4
4.1
4.2
4.3
4.4
5
5.1
6
6.1
6.2
De obligatoire overeenkomst 256
De totstandkoming van overeenkomsten 258
Hetaanbod 259
Wil en verklaring, schijn en vertrouwen 260
De wilsgebreken 263
Dwaling 263
Bedrog, bedreiging en misbruik van omstandigheden 266
De grenzen van de overeenkomst 268
De inhoud van de overeenkomst 270
De partijafspraak 271
Algemene voorwaarden 272
Dewet 274
Dwingend en aanvullend recht 274
Redelijkheid en billijkheid 276
Nakoming 279
Algemeen 279
Tekortkoming 280
Tekortkomingen voor rekening van de schuldenaar 281
Overmacht 284
Rechtsgevolgen van wanprestatie 285
Rechten uit wederkerige overeenkomsten 288
Koop 293
Consutnentenkoop 296
Koop op afbetaling, huurkoop en leasing 297
9
Verbintenissen uit de wet 305
1
2
2.1
2.2
2.3
2.3.1
De onrechtmatige daad 306
Onrechtmatigheid 308
Geschiedenis 308
De drie onrechtmatigheidscriteria 312
De zorgvuldigheidsnormen 314
Gevaarzetting 314
Inhoud
2.3.2
2.3.2.1
2.3.2.2
2.4
3
4
5
6
6.1
6.2
7
7.1
7.2
7.3
Afweging van belangen 317
Oneerlijke concurrentie 317
Misbruik van bevoegdheid 318
Relativiteit 321
Toerekening aan de dader 323
Causaal verband 324
Schade 326
Aansprakelijkheid voor anderen 328
Aansprakelijkheid voor kinderen 329
Aansprakelijkheid voor ondergeschikten 330
Andere verbintenissen uit de wet 331
Zaakwaarneming 331
Onverschuldigde betaling 332
Ongerechtvaardigde verrijking 334
10
Burgerlijk procesrecht 341
1
2
3
4
5
5.1
5.2
6
7
8
8.1
8.2
9
De bevoegdheid van de burgerlijke rechter 342
Het burgerlijk procesrecht 346
De dagvaarding 350
Het verzoekschrift 352
De procesvoering bij de rechtbank 353
Hetbewijs 356
Hetvonnis 358
Het kort geding 361
De rechtsmiddelen 363
De tenuitvoerlegging van vonnissen 366
Beslag 366
De tenuitvoerlegging van buitenlandse vonnissen 367
Andere vormen van geschiloplossing 369
11
Ondernemingsrecht 379
1
2
2.1
2.2
2.2.1
2.2.2
3
3.1
3.2
3.3
3.4
4
De onderneming 380
Ondernemingen zonder rechtspersoonlijkheid 382
De eenmanszaak 382
Demaatschap 383
De vennootschap onder firma 384
De commanditaire vennootschap 385
Ondernemingen met rechtspersoonlijkheid 386
Algemeen 386
DeNVendeBV 388
Organen van de NV en de BV 390
De structuurvennootschap 392
Andere rechtspersonen 393
Inhoud
XI
4.1
4.1.1
4.1.2
4.2
5
6
7
7.1
7.2
De vereniging 393
De cooperatie 396
De onderlinge waarborgmaatschappij 397
Destichting 398
De Wet op de Ondernemingsraden 400
Het enqueterecht 403
Faillissement 405
Surseance van betaling 410
Schuldsanering natuurlijke personen 410
12
Arbeidsrecht en sociaal zekerheidsrecht 419
4
5
6
7
Afdeling 1 Arbeidsrecht 420
De arbeidsovereenkomst 420
Algemeen 420
Aspecten van de arbeidsovereenkomst 421
Het einde van de arbeidsovereenkomst 427
Het Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen 428
Einde van de arbeidsovereenkomst: overzicht 430
Ontslag wegens een dringende reden 432
Kennelijk onredelijk ontslag 435
Rechterlijke ontbinding 436
Collectief arbeidsrecht 437
Vakverenigingsrecht 437
De collectieve arbeidsovereenkomst 439
Het recht op collectieve actie 442
Afdeling 2 Sociaal zekerheidsrecht 445
Ziekte 448
Werkloosheid 450
Ouderdom en overlijden 452
Behoeftigheid 453
13
Strafrecht 459
1
1.1
2
3
4
4.1
4.2
5
5.1
5.2
6
Het materiele strafrecht 460
Misdrijven en overtredingen 461
Het legaliteitsbeginsel 463
De delictsomschrijving 465
Uitbreiding van de strafbaarheid 469
Poging en voorbereiding 469
Deelneming 470
Uitsluiting van strafbaarheid 471
Rechtvaardigingsgronden 472
Schulduitsluitingsgronden 474
De strafrechtelijke sancties 478
1
1.1
1.2
2
2.1
2.2
2.2.1
2.2.2
2.3
3
3.1
3.2
3.3
XII
Inhoud
6.1
6.2
7
8
Hoofdstraffen 478
Maatregelen 482
De reclassering 486
De zin van de straf 486
14
Strafprocesrecht 493
1
2
2.1
2.2
2.3
2.4
3
3.1
4
4.1
4.2
5
6
Enkele kenmerken van het strafproces 494
Het voorbereidend onderzoek 497
Het opsporingsonderzoek 497
De bijzondere opsporingsbevoegdheden 498
Het gerechtelijk vooronderzoek 499
Vrijheidsbeneming 500
De dagvaarding 504
Deverdachte 506
Het onderzoek ter terechtzitting 508
De formele vragen: art. 348 Sv 509
De materiele vragen: art. 350 Sv 513
De rechtsmiddelen 517
Depolitie 518
15
Internationaal recht 525
1
2
2.1
3
4
5
5.1
5.2
6
7
7.1
7.2
7.3
Volkenrecht 526
Verdragen in de Nederlandse rechtsorde 528
De doorwerking van verdragen in het nationale recht 529
Volkenrechtelijke organisaties 531
De Verenigde Naties 532
De Raad van Europa 536
HetEuropese Hof in Straatsburg 537
Betekenis van het EVRM voor het Nederlandse recht 538
De Europese Unie 542
De Europese Gemeenschap 544
De instellingen van de Europese Gemeenschap 545
De besluiten van de Europese Gemeenschap 548
Het Europees gemeenschapsrecht 551
Ariikelregister 561
Rechtspraakregister 573
Websiteregister 577
Zakenregisler 579
Inhoud
XIII

Download Report