De toekomst van Baarle Het voornemen van het Rijk

De toekomst van Baarle
Het voornemen van het Rijk om een aantal omvangrijke en complexe taken uit het sociaal
domein over te hevelen naar gemeenten heeft geleid tot een onderzoek naar gemeenten. Zijn
zij in staat om deze taken op adequate en verantwoorde wijze op zich te nemen? Vanuit de
provincie Noord-Brabant heeft dit onderzoek geleid tot verschillende rapporten waarin ook
Baarle-Nassau tegen het licht is gehouden.
In alle rapporten wordt geconstateerd dat Baarle-Nassau niet voldoende in staat is de
voorgenomen decentralisaties succesvol op te vangen omdat we daarvoor te klein zijn. Er
werd dan ook geadviseerd om met name voor deze nieuwe taken, aansluiting te zoeken bij de
gemeente Tilburg. Uiteindelijk, zo werd er gerapporteerd, zou het voor Baarle-Nassau beter
zijn om onder andere met Alphen heringedeeld te worden bij Tilburg.
Het eindrapport van de commissie die dit onderzocht heeft, “Krachtig bestuur in Brabant”,
onderkende echter ook de speciale situatie waarin Baarle-Nassau zich bevindt: de
verwevenheid met Baarle-Hertog. De adviescommissie onderstreepte het belang van een
goede samenwerking tussen Baarle-Nassau en Baarle-Hertog en dat deze verstevigd en
geborgd moet worden. Hiervoor wordt zelfs ondersteuning door de provincie geadviseerd.
Keerpunt ’98 heeft er altijd naar gestreefd om de samenwerking tussen Nassau en Hertog te
verbeteren, immers, in feite besturen we samen één gemeenschap. Dit heeft er toe geleid dat
we in Baarle-Nassau een tweetrapsraket hebben opgezet. Ten eerste wilden we het huidige
GOB (de gemeenschappelijke vergadering van beide gemeenten) opwaarderen naar een
Europese Gemeente. Deze Europese Gemeente zou een stevig samenwerkingsverband zijn
tussen Hertog en Nassau met eigen personeel en rechtspersoonlijkheid heeft moeten zijn, dat
bevoegdheden en budget heeft voor het besturen van zaken die het enclavegebied en de
gemeenschap Baarle aangaan. Volgens Keerpunt ’98 is dit een aanzienlijk deel van de taken
de gemeenten momenteel hebben. Het tweede deel van deze tweetrapsraket was om samen
met andere Nederlandse gemeenten samen te werken om met name de nieuwe taken succesvol
op te pakken.
Tijdens het GOB-plenair van dinsdag 25 juli werd het eerste deel van het plan een succes.
Unaniem is er een voorstel aangenomen om beide colleges opdracht te geven om van het
huidige GOB een openbaar lichaam te maken, als opmaat naar uiteindelijk een Europese
Gemeente. Deze laatste ambitie werd door alle fracties onderschreven. Er was volgens
Keerpunt ‘98 sprake van een historische avond: er wordt gestreefd naar een bestuur dat recht
doen aan de enclavesituatie.
Woensdag 26 juli, een dag later, vergaderde de gemeenteraad van Baarle-Nassau over de
perspectiefnota waarin onder andere ruim aandacht was voor de bestuurlijke toekomst van
Baarle-Nassau. Tijdens onze beschouwingen hebben wij het nogmaals benadrukt: de
Europese Gemeente staat voorop. De schaalgrootte die benodigd is om de nieuwe taken van
het Rijk te kunnen uitvoeren kan wat ons betreft het gevonden worden door het samenwerken
met Breda of Tilburg, waarbij ambtenaren van een van deze twee steden deze nieuwe taken
regelen, maar er een gemeentebestuur van Baarle-Nassau blijft bestaan dat uiteindelijk beslist.
Op deze wijze kunnen we als gemeente de nieuwe uitdagingen aan en tegelijkertijd onze
zelfstandigheid en dus zeggenschap behouden. Deze laatste zaken zijn van groot belang om
de samenwerking met Hertog op te waarderen en te intensiveren.
Het werd opnieuw een historische avond, helaas was het nu een dieptepunt. De VPB diende
een motie waarin het college werd verzocht om zo snel mogelijk aansluiting te zoeken bij
Alphen-Chaam en Gilze-Rijen. Deze twee gemeenten hebben afgesproken hun ambtelijke
organisaties samen te voegen tot één organisatie. Ook andere fracties gaven de voorkeur aan
een samenwerking met “gelijkgestemde plattelandsgemeenten”. Volgens Keerpunt ’98 zijn er
eerder gelijkaardige pogingen gestrand, is er geen enkele garantie dat je met zoveel partners
goede afspraken kunt maken, is de schaal nog steeds te klein (ongeveer 42.000 inwoners).
Daarnaast is een ambtelijke fusie vaak ook nog de opmaat voor een herindeling. De woorden
van Keerpunt ’98 waren echter tegen dovemansoren gericht. Tijdens een schorsing heeft
Keerpunt ’98 nog geprobeerd de overige fracties op andere gedachten te brengen. We hebben
geprobeerd de fracties er van te overtuigen dat de motie het besluit van het GOB zou
doorkruisen. Je kunt volgens ons niet de ene dag afspreken dat je intensief met Hertog gaan
samenwerken om de volgende dag te zeggen dat je ook graag met Alphen-Chaam en GilzeRijen zeer intensief wilt samenwerken. Ook dit vond geen gehoor. Keerpunt ’98 vroeg zich af
waarom er zo overhaast zo een dichtgetimmerde opdracht aan het college gegeven moest
worden. Ons verzoek om het besluit uit te stellen om later nog eens om tafel te gaan zitten
werd genegeerd.
Uiteindelijk werd een aangepaste motie ingediend, waarin nog enkele ander
plattelangsgemeenten als potentiële partner werden benoemd. Die motie werd, met enkel de
stemmen van Keerpunt ’98 tegen, klakkeloos aangenomen.
Volgens Keerpunt ’98 staan we op deze manier over enkele jaren met lege handen; een slecht
functioneerde samenwerking met Hertog en een Nederlands samenwerkingsverband wat
wellicht leidt tot een fusie. Dan zitten we in een situatie die geen recht aan onze bijzondere
gemeenschap en heeft de Baarlenaar nauwelijks zeggenschap.
Bij deze wil Keerpunt ’98 dan ook datgene wat er tijdens de raadsvergadering op 26 juli is
besloten omtrent intergemeentelijke samenwerking verre van zich werpen en zijn zorgen
uitspreken over de ondoordachtheid en haast waarmee de andere partijen in de gemeenteraad
van Baarle-Nassau met de toekomst van Baarle omgaan.

Download Report