Donorkrant - DonorDenkers

De krant voor al je vragen over orgaan- en weefseldonatie
Donorkrant
“Met mijn
nieuwe lever
kan ik 100
worden!”
Wiebe (13 jaar) kreeg
op zijn vijfde een
donorlever. Zijn
eigen lever werkte
niet meer. Met de
donorlever kan hij wel
100 jaar worden. Ik heb een
gesprek met Wiebe, zijn moeder
Anne en zijn zusje Juul (11 jaar).
De moeder van Wiebe vertelt. “Het is al acht jaar
geleden. Het begon in de zomervakantie. Wiebe
voelde zich niet goed. Hij was heel slaperig en zakte af
en toe weg. Hij had geen zin meer in pizza en zelfs
een ijsje vond hij niet meer lekker. Steeds vaker was
Wiebe moe en hij werd ook snel boos. In het ziekenhuis bleek dat zijn lever heel erg ziek was. Zo ziek dat
Wiebe een nieuwe lever nodig had. Hij kwam hoog op
de wachtlijst* omdat hij zo erg ziek was. De dokters
zeiden dat hij binnen 48 uur een nieuwe lever nodig
had om te blijven leven. Dat werden hele spannende
uren. Gelukkig voor Wiebe kwam er op tijd een
donorlever.”
Wiebe zelf weet er nog maar heel weinig van: ‘’Het
is al lang geleden. Ik weet nog wel dat ik op de
Intensive Care* lag na de operatie. Ik kreeg een croissantje, dat mocht eigenlijk niet.’’ De donor* was
een kindje van dezelfde leeftijd. Dat was een goede
match*. De donorlever moest namelijk ongeveer even
groot zijn, want een volwassen lever past niet goed in
een kinderlichaam. Soms denkt hij nog wel eens aan
de donor. ‘’Ik vind het wel eens gek dat er iets van
iemand anders in mijn lichaam zit. En ik vraag me af of
het een jongen of een meisje was.’’
Hoe
zit dat?
Wie kan donor worden?
Iedereen kan zich
aanmelden als donor*.
Ook als je ziek bent of
oud. Pas als iemand is
overleden, wordt duidelijk
of de organen en weefsels
ook echt gebruikt
kunnen worden voor een transplantatie*.
Dit kan bij organen bijvoorbeeld alleen als je in
het ziekenhuis overlijdt.
Wat is geschikt?
Veel lichaamsdelen kunnen
gebruikt worden voor een
transplantatie. Dit zijn de
organen die geschikt zijn:
hart, nieren, lever, longen,
alvleesklier en dunne darm.
Van je weefsels zijn dat: huid,
botweefsel (ook pezen en kraakbeen), hoornvlies, hartkleppen en bloedvaten.
Hoe lang is de wachtlijst?
Gemiddeld staan er in
Nederland 1100 mensen
Anne vertelt dat ze de donor erg dankbaar zijn. ‘’We
hebben de familie een anonieme brief gestuurd. We
schreven dat woorden nooit genoeg zullen zijn om ze
te bedanken. En dat we hopen dat het een klein beetje
helpt dat de donorlever
bijdraagt aan zo’n mooi
leven van Wiebe.’’
De lever
akmachine van je lijf.
De lever is de schoonma
in niet-giftige stoffen.
Hij zet giftige stoffen om
er niet meer. Daarom
Bij Wiebe werkte zijn lev
naar zijn hersenen.
gingen de giftige stoffen
en snel boos.
Wiebe werd heel slaperig
De transplantatie* duurde wel veertien uur. Daarna
ging het snel beter. Na twee weken mocht Wiebe al
naar huis. En na ongeveer een maand kon hij alweer
naar school. Nu leeft hij hetzelfde leven als zijn leeftijdgenootjes. Nou ja, bijna hetzelfde dan. ‘’Hij moet
elke ochtend veel medicijnen nemen’’, vertelt zijn zusje
Juul. Dat is om te zorgen dat zijn lichaam de lever niet
afstoot*. En één keer per jaar moet Wiebe voor controle naar het ziekenhuis. Maar zijn lever doet het goed
en Wiebe heeft veel energie. Hij hockeyt drie keer per
week en doet gewoon mee met gym. In de klas weet
iedereen ervan. ‘’Als we gaan zwemmen zie je mijn
litteken. Dan vragen ze er soms wel naar.’’
weten wat orgaandonatie inhoudt. Je kunt pas een
goede keuze maken, als je er ook iets over weet. Het
is belangrijk om je keuze te registreren, zodat anderen
weten wat je wilt. Je kunt het altijd nog veranderen.’’
op de wachtlijst* voor een
Wiebe maakt zich geen zorgen over de toekomst.
‘’Mijn lever groeit mee. Ik kan er 100 mee worden.’’
En dat zou goed uitkomen, want dan heeft hij alle tijd
om zijn droom uit te laten komen: het worden van een
super goede onderwaterbioloog!
nieuwe nier, daarna op een long.
orgaan en 700 mensen
voor een weefsel. De meeste
mensen wachten op een
Op de derde plaats wachten veel mensen
op een lever. Bij de weefsels wachten de
meeste mensen op een hoornvlies
van de redactie
Welkom in de wereld van orgaan- en weefseldonatie! We zullen onszelf
eerst even voorstellen: wij zijn Donnie en Rezi, de verslaggevers van
deze Donorkrant. In de Donorkrant vind je artikelen, interviews en veel
informatie over orgaandonatie. Je kunt bijvoorbeeld op pagina 2 lezen
*
*
hoe donatie en transplantatie precies werken, op pagina 3 wat
leeftijdsgenoten weten over en vinden van donatie en op pagina 4
welke websites handig zijn bij het voorbereiden van een spreekbeurt.
En vergeet ook vooral de organenpuzzel op de achterkant niet!
Wij zijn blij dat je deze Donorkrant leest,
Juul gaf een spreekbeurt over orgaan- en weefseldonatie in de klas. Omdat ze het een belangrijk
onderwerp vindt. ‘’En ik had er al veel informatie over
natuurlijk. Ik heb een filmpje laten zien van Wiebe.’’
Ook gebruikte ze mijn website www.donordenkers.nl
voor meer informatie over het onderwerp.
omdat orgaan- en weefseldonatie een
belangrijk onderwerp is om eens over na te denken. Je mag namelijk
*
vanaf je twaalfde jaar al beslissen of je donor wilt worden of niet.
Maar voordat je een keuze kunt maken, moet je er natuurlijk genoeg
over weten. Deze krant helpt je daarbij. En na het lezen van de
Donorkrant zou je het met je ouders of vrienden eens kunnen
Wiebe in het ziekenhuis - najaar 2006
1
Anne en Wiebe staan allebei geregistreerd als
donor. Juul wil zich ook graag registreren als ze twaalf
jaar is, want dat kan vanaf die leeftijd. Anne vindt het
belangrijk dat kinderen leren over orgaandonatie.
‘’Het is een spannend onderwerp en ook best
moeilijk. Maar ik vind dat alle kinderen moeten
hebben over dit interessante onderwerp. Jij weet er dan namelijk
alles van af, maar hoe zit het met hen?
Veel leesplezier!
Donnie en Rezi
2
De krant voor al je vragen over orgaan- en weefseldonatie
VAN DONOR
NAAR
ONTVANGER
De procedure stap voor stap
1
2
Na een ernstig auto-ongeluk overlijdt de
32-jarige Jaap op de Intensive Care
van een ziekenhuis. Zijn organen zijn nog
gezond genoeg voor orgaandonatie.
De arts controleert daarom of Jaap zich
heeft geregistreerd als donor .
*
*
5
*
4
Jaap staat als donor
geregistreerd. De arts
vertelt aan de familie
van Jaap dat zijn organen
gedoneerd mogen
worden en legt uit wat
er gaat gebeuren.
6
De computer heeft een
geschikte patiënt voor de
nieren van Jaap gevonden.
Tessa van 11 jaar staat al een lange tijd
op de wachtlijst voor een nieuwe
nier. Haar bloedgroep is dezelfde als
die van Jaap en de kenmerken van
haar weefsel komen ook erg overeen
met die van Jaap. De nier van Jaap is
daarom geschikt voor Tessa. Een arts
belt haar om het goede nieuws te
vertellen. Tessa en haar familie zijn erg
blij, maar ook zenuwachtig voor de
spannende operatie.
*
nabestaanden*
RMULIER
DONORFO
naam: Jaap
stemming
Ja, ik geef toe
mming
n toeste
, ik geef gee
*
*
Er zijn vijf mogelijkheden:
1. Jaap wil donor worden.
2. Jaap wil geen donor
worden.
3. Jaap wil dat zijn
Hiervoor belt de de arts
naar de Nederlandse
Transplantatie Stichting.
De medewerker daar kijkt
in het Donorregister
of Jaap donor wil zijn.
*
Er wordt gekeken bij welke patiënten de
organen van Jaap passen. De computer
vergelijkt de bloedgroep en andere
kenmerken van de donor én mogelijke
ontvangers. Deze moeten zo veel mogelijk
gelijk zijn om afstoting te voorkomen.
Ook de wachttijd en de ernst van de ziekte
spelen een rol.
3
Nee
Mijn
en
besliss
nabestaanden
Een specifieke
list
persoon bes
8 twee dagen later
7
beslissen.
4. Jaap wil dat één specifiek
persoon beslist en heeft
de naam van die persoon
doorgegeven.
5. Jaap staat niet in het
donorregister. Hij heeft
geen keuze gemaakt over
orgaandonatie en daarom
moet zijn familie beslissen.
9
Op hetzelfde
moment zijn
Tessa en haar
familie heel gelukkig.
De operatie is geslaagd
en ze herstelt goed.
Door haar nieuwe nier
krijgt Tessa veel meer
energie. Ze kan weer
verder met haar leven en
volgend jaar naar de
middelbare school.
De familie heeft goed
afscheid kunnen nemen van
Jaap. Hij wordt begraven.
Een zogenaamd ‘uitnameteam’ met chirurgen en operatieassistenten haalt de nier en
andere organen uit het lichaam van Jaap. Ze zorgen ervoor dat er zo min mogelijk te
zien is van de operatie. Dat is belangrijk voor zijn familie. Zij willen graag dat Jaap er
uitziet zoals hij er altijd uitzag wanneer ze afscheid van hem nemen. De nier wordt
heel snel naar het ziekenhuis gebracht waar Tessa ligt te wachten. De andere organen
en weefsels gaan naar andere ziekenhuizen.
Je kiest toch liever zelf?
Ferry Doedens is een succesvol (musical)zanger, acteur en presentator. Hij is onder andere bekend van Goede tijden, Slechte tijden.
In 2014 werkte Ferry mee aan een campagnefilmpje van de Nederlandse Transplantatie Stichting.
Speciaal voor de Donorkrant maakten we van dit filmpje een strip.
Hoe wil je
het vandaag?
Oké!
Arghh!!!!
Kies jij maar.
Ferry vindt het belangrijk dat je zelf beslist over belangrijke onderwerpen. Dus ook over donatie.
Zelf heeft Ferry zich geregistreerd als donor: “Wat heb ik nou nog aan mijn organen en weefsels
als ik er zelf niet meer ben? Ik wil alles afstaan, behalve mijn hart, omdat mijn hart toch echt van mijzelf is”.
* afstoting
Als het lichaam van de ontvanger het orgaan
van de donor niet wil hebben. Het lichaam
denkt dat het orgaan een indringer is en stoot
het af.
* bloedgroep
Er zijn vier bloedtypen: A, B, AB en 0. Het is
belangrijk dat het bloedtype van de ontvanger
past bij het bloedtype van de donor.
* doneren
Doneren betekent “geven”. Hier gaat het om
het geven van een deel of delen van je lichaam
na je dood.
* donor
Belangrijke beslissingen moet je
zelf nemen. Je laat je kapper toch
ook niet zomaar over je haar
beslissen? Ik vind het belangrijk
dat je zelf een beslissing neemt
over donatie.
Een donor is iemand die na zijn of haar dood
organen en weefsels wil afstaan.
* donorformulier
Op een donorformulier kun je aangeven wat
er na je dood met je organen en weefsels moet
gebeuren.
De krant voor al je vragen over orgaan- en weefseldonatie
Gesprek met leerlingen van groep 8
Verslagg
e
Als je twaalf bent, kun je
prima zelf een keuze maken!
Donnie
ver:
3
Het
donor
formulier
Vanaf je twaalfde mag je je laten registreren
in het donorregister . Dat doe je door het
invullen van een donorformulier . Je kunt het
formulier vinden op www.donorregister.nl.
Op het formulier staan vier keuzes:
*
Als je achttien bent geworden, krijg je een brief van
de minister van Volksgezondheid met de vraag of
je donor* wilt worden. Maar dit betekent niet dat je
*
Keuze 1: Ja, ik geef toestemming
Keuze 2: Nee, ik geef geen toestemming
Keuze 3: Mijn nabestaanden* beslissen
Keuze 4: Een specifieke persoon beslist.
hier tot je achttiende niets over te zeggen hebt. Al
vanaf je twaalfde kun je je keuze over donatie registreren in het donorregister*. Ik ben heel benieuwd
hoe (bijna) twaalfjarigen hier zelf over denken. Silke
(12), Robin (12), Sara (11), Jelle (11) en Dimitri (11)
zitten in groep acht van de 2e Marnixschool in Utrecht.
Wat vinden ze van de leeftijdsgrens van 12 jaar?
Hebben je ouders vanaf je twaalfde hier dan
helemaal niets meer over te zeggen? Jazeker wel!
Tot je zestiende jaar kunnen je ouders beslissen
dat je toch geen donor wordt ook al had je dit
zelf wel gewild. Maar kies je voor ‘keuze 2’ dan
kan niemand hier wat aan veranderen.
Wat zijn redenen om wel of geen donor te worden?
Hebben ze hun keuze al vastgelegd? Genoeg om over
*
te praten!
Kennen jullie iemand die geregistreerd staat als donor?
Sara vertelt dat haar broer graag donor wil worden. Silke
denkt dat haar ouders geen donor zijn, “maar ik weet
het niet zeker!”. Jelle heeft geen idee: “Ik heb er eigenlijk nooit naar gevraagd.” Dimitri weet dat zijn moeder
en opa orgaandonor zijn: “Ik vroeg ernaar toen ik er iets
over hoorde op de radio.” Robin is een uitzondering: hij
heeft zich een week na zijn twaalfde verjaardag geregistreerd als donor: “Mijn vader en moeder zijn ook allebei
donor en we hebben het tijdens het eten wel eens over
dit onderwerp.”
Dimitri:
“Ik vind dat er gewoon
iemand les over zou
moeten komen geven”
Wat zijn volgens jullie redenen om donor te worden?
Dimitri vindt het helpen van andere mensen de belangrijkste reden: “Deze mensen kunnen door zo’n donatie
verder leven. Dat is toch echt mooi, dat je hen zo kunt
helpen!” Robin is donor omdat hij zelf na zijn dood toch
niets meer heeft aan zijn organen en weefsels. “Je kunt
het dan net zo goed weggeven.” De leerlingen zijn het er
ook over eens dat je eerder donor wil worden als je met
eigen ogen hebt gezien hoe belangrijk het is. Dimitri: “Ik
had een buurman die behoorlijk ziek was en door een
donororgaan* is hij toen beter geworden.’’
silke
* donororgaan
Een orgaan dat geschikt is voor donatie. Dit kan zijn: het hart,
de lever, de longen, de nieren, de alvleesklier en de dunne
darm.
Wat is een reden om geen donor te worden?
Dimitri’s vader is geen donor vanwege zijn geloof: “Mijn
vader is Grieks en hij gelooft dat God je als heel mens
op de wereld heeft gezet en dat je daarom ook heel begraven moet worden.” Sara denkt dat sommige mensen
geen orgaandonor willen zijn omdat ze er een vreemd
gevoel bij hebben: “Het is ook wel een beetje een raar
idee dat je open wordt gemaakt en dat de dingen waar je
je hele leven mee hebt geleefd ineens in iemand anders
worden gestopt.” Dimitri is het hier mee eens: “Of misschien zijn ze ook wel bang dat hun organen en weefsels
er wel uit worden gehaald, maar niet worden gebruikt.
Dus dat ze voor niks donor zijn.” Gelukkig hoeven ze
daar niet bang voor te zijn, vertel ik hem. Dankzij Europese samenwerking komen de organen en weefsels van donoren goed terecht. Sara vraagt zich af of je wel gewoon
begraven of gecremeerd kunt worden. Ik vertel haar dat
dit gewoon kan. Artsen gaan heel netjes met donoren
om. Ze gebruiken bijvoorbeeld geen huid uit het gezicht
of de armen, zodat de donor er uit blijft zien zoals hij was.
Familie en vrienden kunnen dus normaal afscheid nemen.
Wat vinden jullie ervan dat je vanaf je twaalfde je keuze
door kunt geven?
Silke vindt dat de leeftijd wel iets omhoog mag: “Je komt
ook nog in de puberteit en misschien ga je er dan anders over nadenken. Jelle denkt dat de brugklas een goed
moment is voor de keuze: “Je hebt dan biologie en er
zou dan een les over dit onderwerp kunnen zijn.” Robin
merkt op dat je mag beslissen als je twaalf bent, maar het
hoeft niet. Dimitri: “Ik vind twaalf wel jong, maar niet té
jelle
* donorregister
jong. Jonger zou volgens mij niet goed zijn. Je moet wel
een beetje weten hoe je lichaam werkt. Ik denk dat als
je een keuze maakt, je dat dan ook wel met verstand
doet. Kinderen die hier nog niet over willen nadenken,
doen dat ook niet en maken dus nog geen keuze. Maar
als je twaalf bent, kun je prima over dit soort dingen
nadenken.” Hier is de rest het eigenlijk wel mee eens.
Wat heb je nodig om je keuze te kunnen maken?
Je krijgt dus op je achttiende een brief van de overheid
over orgaandonatie. Robin vindt dat kinderen al met
twaalf jaar een brief moeten krijgen met een informatieboekje erbij. “Hierin kunnen ze dan lezen wat de mogelijkheden zijn en waar ze hun keuze kunnen aangeven.
Vooral dat informatieboekje is volgens mij belangrijk,
zodat je kunt ontdekken wat het allemaal inhoudt.” Silke
beaamt dat: “Eigenlijk zou het net als bij een prik moeten
zijn, daar krijg je ook informatie over thuisgestuurd! Je
gaat namelijk niet uit jezelf de keuze maken of je wel of
geen donor wilt zijn, omdat je niet zomaar weet wat de
opties zijn. Dimitri heeft ook een goed idee: “Ik vind dat
er gewoon iemand les over zou moeten komen geven.”
Silke en Sara zijn het met elkaar eens dat je er wel met
je ouders of verzorgers over moet praten om een goede
keuze te kunnen maken.
gesprek
Wil je ook met je ouders/verzorgers over dit
onderwerp praten?
Ik vond het een boeiend gesprek met de kinderen
van groep 8. Het viel me op dat ze al veel weten over
orgaan- en weefseldonatie en er goed over nadenken.
Ik ben benieuwd hoe dat bij jou in de klas zit.
sara
De gegevens van alle mensen die een donorformulier
invullen, worden in het Donorregister opgeslagen.
donor
* donorweefsel
Op www.donordenkers.nl bij
Huiswerkopdracht vind je tips voor het voeren
van een gesprek over donatie met je ouders.
robin
Een weefsel dat geschikt is voor donatie. Dit kan zijn: de huid,
het botweefsel (ook pezen en kraakbeen), het hoornvlies, de
hartkleppen en de bloedvaten.
dimitri
* Intensive Care
Speciale afdeling in het ziekenhuis. Hier liggen mensen die
heel erg ziek zijn. Vaak kunnen ze niet meer zelfstandig
ademen. Hiervoor liggen ze aan een beademingsapparaat.
4
De krant voor al je vragen over orgaan- en weefseldonatie
Op de website
www.donordenkers.nl/spreekbeurt
vind je:
• Een stappenplan
DONATIE & TRANSPLANTATIE
Hét super interessante onderwerp voor
jouw spreekbeurt of werkstuk!
voor een perfecte
voorbereiding.
• Een voorbeeldPowerPoint die je
kunt vullen met
eigen tekst en
plaatjes.
Maak je spreekbeurt
nog interessanter met
behulp van het
spreekbeurtpakket!
Lees in deze Donorkrant en op de website
www.donordenkers.nl/spreekbeurt alles over
orgaandonatie en -transplantatie, word een echte donatie- en
transplantatie-expert en verras je klasgenoten met jouw kennis over dit
boeiende onderwerp!
Bestel dit gratis
in de online webshop
van de Nederlandse
Transplantatie Stichting.
Wil je je spreekbeurt nog interessanter maken? Nodig dan via
de website van de Nederlandse Transplantatie Stichting
een gastspreker uit. Deze gastsprekers zijn mensen die zelf
een donororgaan* of -weefsel* hebben gekregen of die nabestaande*
zijn van een donor*. Maak nog meer indruk met je spreekbeurt door
een echte expert uit te nodigen aan wie je klasgenoten alles
kunnen vragen wat ze willen weten!
• Plaatjes die je kunt
gebruiken in je
PowerPointpresentatie.
• Leerzame video’s
die je kunt laten
zien aan je klas.
In dit pakket vind je:
• 30x de Donorkrant.
• 1x de poster ‘Zo werkt jouw lijf!’: Op deze poster kun je
je klasgenoten laten zien waar de organen en weefsels
die gedoneerd kunnen worden in je lichaam zitten.
Mette Hulst
jos Hulst
De opa van Mette (9) is één van de gastsprekers die je kunt
vragen om langs te komen in de klas. “Mijn opa heeft een
nieuwe lever gekregen en dat vind ik toch wel heel speciaal.
Toen ik mijn spreekbeurt over orgaandonatie hield, heb ik mijn
opa gevraagd om ook iets te komen vertellen. De kinderen in
mijn klas vonden zijn verhaal super interessant, na mijn spreekbeurt hadden ze het er allemaal nog over. En opa deed het ook
heel goed, hij kon alle vragen beantwoorden!”
meer informatie
WWW.donordenkers.nl
WWW.transplantatiestichting.nl
De website van Donnie en Rezi. Op deze site vind je
Voor feiten en cijfers over donatie, het aanvragen
Alle informatie die je nodig hebt voor een interessante spreekbeurt of een goed
veel informatie. Kijk ook in de beeldbank voor filmpjes
van een spreekbeurtpakket en het regelen van een gastles.
werkstuk over donatie en transplantatie kun je vinden op deze websites:
en afbeeldingen.
ORGANENPUZZEL
Vul het juiste orgaan in. Zet de letters die in een vakje
met een cijfer staan op de juiste plek in de letterbalk.
Welk woord staat er nu?
1
Van dit orgaan heb je er twee. Tijdens de
ademhaling haalt dit orgaan zuurstof uit de lucht.
1
2
Opa Jos (67) vertelt graag over orgaandonatie: “Ik weet niet wie
mijn donor was of wie de nabestaanden zijn, maar ik ben heel
erg dankbaar voor mijn nieuwe lever. Ik wil graag wat terugdoen
en dat doe ik door als gastspreker anderen te vertellen over
orgaandonatie en hoe belangrijk het is. De klasgenoten van
Mette waren heel geïnteresseerd. Ze stelden veel goede vragen!”
4
tip!
Dit orgaan geeft voedingsstoffen uit het
eten door aan het bloed.
5
5
Moeilijk?
Kijk dan eens
op www.donordenkers.nl.
Dit orgaan maakt sappen. Zonder deze
sappen kun je geen eten verteren.
6
Ik vertel je daar alles
over je organen.
3
Dit orgaan zet giftige stoffen om in
niet-giftige stoffen.
6
Van dit orgaan heb je er twee. Dit orgaan
haalt afvalstoffen en vocht uit je bloed.
7
COLOFON
2
3
De Donorkrant is een uitgave van:
De Nederlandse Transplantatie Stichting
Dit orgaan pompt bloed naar alle delen van
je lichaam.
Verslaggevers: Donnie en Rezi
Eindredactie: Podium Bureau voor Educatieve Communicatie bv.
Letterbalk:
1
2
3
4
5
6
7
4
Vragen en opmerkingen kun je mailen naar:
[email protected]
Meer informatie vind je op:
www.donordenkers.nl en www.transplantatiestichting.nl
© 2014
* match
Als een donor en een ontvanger van een
orgaan veel lichamelijke overeenkomsten
hebben. De kans is dan groot dat het lichaam
van de ontvanger het orgaan accepteert.
* nabestaanden
De familie en vrienden die na je dood
achterblijven.
* transplantatie
Transplantatie is het overbrengen van een
deel van een lichaam naar het lichaam van
iemand anders.
* wachtlijst
Er zijn meer organen en weefsels nodig dan er
beschikbaar zijn. Daarom komen mensen die
een orgaan of weefsel nodig hebben op een
wachtlijst.

Download Report