Werkdocument Team Werkplekleren
Stagebegeleiding in de scholen van STAIJ - Handboek opleiders in school
Opleiden, onderzoeken en onderwijs ontwerpen in ‘vindplaats-arrangementen’
26-05-2014
Beike van den Eeden
Stagecoördinator AOIS STAIJ
INHOUD
Inleiding .........................................................................................................................................................................4
Leeswijzer ......................................................................................................................................................................5
het opleidingsteam ................................................................................................................................................5
Team Werkplekleren .....................................................................................................................................................6
Betrokkenen ..............................................................................................................................................................6
Onze cultuurkenmerken ................................................................................................................................................8
Communicatie opleiders ...........................................................................................................................................8
Beslisbevoegdheid .....................................................................................................................................................8
Gemeenschappelijke taal ..........................................................................................................................................9
Collegiale consultatie opleiders ................................................................................................................................9
Inhoudelijke invulling bijeenkomsten opleiders .....................................................................................................10
Individu gericht op leren van student .....................................................................................................................10
Leren en ontwikkelen ..................................................................................................................................................11
Teamleren ...............................................................................................................................................................11
Reflectie ..................................................................................................................................................................13
Relevante opleidingen teamleden : ........................................................................................................................14
individuele Voortgangsgesprekken .........................................................................................................................15
Onze begeleidingspraktijk ...........................................................................................................................................16
Samenwerking opleiding en overige opleidingsscholen .........................................................................................16
Plaatsing studenten .................................................................................................................................................16
Reflectieverslag student ..........................................................................................................................................16
Ambitie ........................................................................................................................................................................18
Bijlage 1 Organogram ..................................................................................................................................................20
Bijlage 2 Samenwerkingsdriehoek ...............................................................................................................................21
Bijlage 3 Interventiedriehoek ......................................................................................................................................22
2
Bijlage 4 Stageplaatsing ...............................................................................................................................................23
Bijlage 5 Contact rondom student ...............................................................................................................................25
Bijlage 6 Rol van de mentor .........................................................................................................................................26
Bijlage 7 Directe begeleidingsformulier .......................................................................................................................31
Bijlage 8 Voorbeeld stagebezoekrooster opleider ......................................................................................................35
Bijlage 9 Afronding semester .......................................................................................................................................35
Bijlage 10 Stageverlenging ...........................................................................................................................................37
Bijlage 11 Hulp bij invullen lesvoorbereidingsformulier ..............................................................................................39
Bijlage 12 Jaarrooster Team werkplekleren 2013-2014 ..............................................................................................44
Bijlage 13 Jaarrooster 2014-2015 WPL ........................................................................................................................46
Bijlage 14 Jaaroverzicht procedure stageplaatsing......................................................................................................49
Bijlage 15 LiO-procedure .............................................................................................................................................54
Bijlage 16 Informatie LiO-ers .......................................................................................................................................56
Bijlage 17 Reflectieverslag UPvA .................................................................................................................................58
Bijlage 18 Contract onderhoudsstage HvA/ UPvA .......................................................................................................59
Bijlage 19 STAIJ begeleidingsafspraken .......................................................................................................................61
Bijlage 20 Werkdocument Lesvoorbereiding ...............................................................................................................64
Bijlage 21 Visuele ondersteuning lesvoorbereidingsformulier ....................................................................................69
3
INLEIDING
Als opleidingsschool STAIJ hebben we gedurende de afgelopen jaren een werkwijze opgebouwd die ons vertrouwd
is, die eigen voelt en waar we in geloven. We zijn een opleidingsschool waar de student centraal staat. Onze kracht
is dat we de leeromgeving van de student optimaal inrichten zodat de student tot leren komt, de student de
leerling tot leren brengt, de mentor samen met de student leert en dat de opleider lerende is. De visie van onze
opleidingsschool zit zo in elkaar verweven dat dit vraagt om helderheid. Helderheid in de vorm van een
beschrijving ‘waarom’ wij aspecten op ‘welke’ manier aanpakken. Wat onze voorkeur is en onze gezamenlijkheid.
Hiervoor is gekozen om in te zoomen op communicatie en kracht van de individu. Gebaseerd op het boek ‘Gaan
voor duurzaam resultaat’ (Walet B. H., 2010) dat een theoretisch kader biedt voor de weg die wij hebben gekozen.
De beschreven visie is van toepassing op de opleider, mentor, student en andere betrokkenen. Deze uitwerking
wordt ondersteund door de bijlagen, waar praktische schema’s, tabellen en formulieren zijn opgenomen,
opgebouwd vanuit opleidingsschool STAIJ. De werkwijze die we naleven in samenwerking met de opleidingen HvA
en UPvA zijn terug te vinden op : https://intra.doo.hva.nl/. Er wordt in dit stuk gekozen om de Hva en de UPvA aan
te duiden als ‘de opleidingen’ of de opleiding. Met de opleiding wordt de samenwerking HvA/ UPvA bedoeld en
met de opleidingen worden bijvoorbeeld de verschillende contactpersonen bedoeld. De
eindbeoordelingsformulieren, praktijkgids, lio-contracten, verlengingscontracten en dergelijke, zijn te vinden op
het intranet zoals hierboven benoemd. Alle betrokkenen hebben toegang tot deze informatie en kunnen deze
gebruiken.
Als opleiders in school zetten wij ons veelzijdiger in dan het begeleiden van studenten alleen. Wij staan voor het ‘
opleiden’ in de breedste zin van het woord, opleiden, coachen, intervisie, supervisie, trainingen en begeleiden. ‘In
de school’ omdat wij binnen het bestuur werken aan professionalisering van mensen ook werkzaam bij STAIJ. Te
denken valt aan het coachen van startende leerkrachten, initiatief nemers van de inspiratiemiddagen, intervisie en
supervisie. We hebben ons ontwikkeld van opleiders van studenten tot aan het diploma naar opleiders van
startend en zittend personeel vanaf het diploma. We verfijnen het eerste deel en groeien gestaag door in het
tweede deel. Zo geven we de “leergemeenschap STAIJ” vorm. We hebben ons gebundeld onder de naam Opleiden
In School STAIJ, of OIS STAIJ. In dit document gaat het vooral over hoé wij als opleidingsteam met elkaar
samenwerken en elkaar versterken en hoé we de studenten begeleiden in samenwerking met de mentoren en met
behulp van de coördinatoren. Dit verslag beschrijft het werken gericht op de begeleiding van studenten. De
begeleiding na het diploma is uitgewerkt door team coaching.
In het Aanvraagdossier ‘Regeling verankering academische opleidingsschool 2012-2016 (Plomp, 2012) staat het
doel van de opleidingsschool STAIJ als volgt omschreven: ‘Het doel van de Opleidingsschool STAIJ is om
onderwijspraktijk en onderwijsopleiding beter op elkaar af te stemmen en de samenwerking tussen hogeschool en
basisschool te intensiveren. Zo worden studenten goed voorbereid op hun rol als leerkracht. Dit leidt tot betere
leerkrachten en dus betere kwaliteit van het onderwijs.’ De missie en visie van OIS STAIJ zijn te vinden op onze
website www.lerenmetelkaar.nl. De verschillende scholen die onder het bestuur STAIJ vallen en de speerpunten
hierbij horend staan vermeld op de site van STAIJ http://www.samentussenamstelenij.nl/.
De lezer kan in dit werkdocument het ‘waarom’ lezen (Plomp, 2014) (Walet, Hoven, & Kolthof, 2010) (Korthagen,
2014) en in de bijlagen het ‘hoe’ terugvinden.
4
LEESWIJZER
Dit document beschrijft de werkwijze van het team werkplekleren STAIJ, met als bijlagen de praktische invulling
van ons handelen. Hoofdstuk 1 beschrijft de betrokkenen rondom de studenten. In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op
de cultuurkenmerken van de opleidingsschool. Hoofdstuk 3 gaat over leren en ontwikkelen. In hoofdstuk 4 maken
we een koppeling naar het leren van het opleidingsteam als groep, in samenwerking en als individu. Hoofdstuk 5
geeft een koppeling naar de begeleidingspraktijk. Hierin wordt verwezen naar de praktische uitwerking van werken
bij opleidingsschool STAIJ. Tot slot wordt er gereflecteerd op het handelen als team werkplekleren, het team van
opleiders in school STAIJ samen met de betrokken kerndocenten STAIJ rondom de studenten heen. Alle genoemde
aspecten worden verduidelijkt met een voorbeeld vanuit de praktijk, soms in de vorm van een verwijzing. In de
bijlagen staan schema’s met overzichten van hoe gedurende het jaar welke betrokkene, welke actie onderneemt,
gekoppeld aan een voorbeeld of de te gebruiken formulieren. Dit alles heeft als doel om het opleiden bij STAIJ in
kaart te brengen voor onszelf, voor nieuwe opleiders en voor buitenstaanders.
HET OPLEIDINGSTEAM
Het opleidingsteam STAIJ is een breed opgezet team. Het team richt zich op studenten, maar ook op startende,
zittende en in ontwikkeling zijnde collega’s. Zo hebben we verschillende mensen werken die bepaalde
leerprocessen, samenwerkingsverbanden en ontwikkelingen volgen en hierbij actief betrokken zijn. We hebben
het binnen STAIJ over ‘vindplaatsen’. Die ‘vindplaatsen’ zijn omgevingen die expertise verzamelen, ontwikkelen,
delen en onderzoek aan zich verbinden. Zie ook het “Regels en routines van de opleidingsschool STAIJ” (Plomp,
2014). De aanstuurders van de vindplaatsen, delen de nodige informatie met het opleidingsteam. Werkplekleren
is een van deze vindplaatsen binnen de opleidingsschool STAIJ. Deze beschrijving is gericht op het werkplekleren.
5
TEAM WERKPLEKLEREN
Het team werkplekleren heeft de
verantwoordelijkheid om de
studenten op te leiden zodat ze na het
behalen van hun diploma
startbekwaam aan het werk kunnen in
een klas. Hieronder een overzicht
waar team werkplekleren voor staat:
-
Figuur I Samenwerkingsdriehoek Werkplekleren
Team werkplekleren bewaakt en verbetert de kwaliteit van het leren van de student op de werkplek.
Interventies worden gericht op de driehoek: opleider in school, mentor, student, zie figuur 1.
Koppeling met de vindplaats werkplekleren
Trekkersduo: Beike van den Eeden (werkveld), Hanneke Hoogerwerf (HvA)
Opleiders vanuit het werkveld: Jannie Tuin, Olga Roos, Christine de Roo, Saskia Struijk van Bergen, Beike
van den Eeden
Opleiders vanuit de opleiding: Ronald Hueskens, Marijke van Zelst, Hanneke Hoogerwerf en Jeantine
Geleijnse
e
Kerndocent 1 jaar HvA: Hanneke Hoogerwerf
e
Kerndocent 2 jaar HvA: Jeantine Geleijnse
Onderzoeksdocent: Francine Jellesma
Kerndocenten UpvA: Olga Roos, Francine Jellesma
Instituutsopleider HvA: Jeantine Geleijnse
Stagecoördinator: Beike van den Eeden
Hoofdopleidingen: Willem Plomp
BETROKKENEN
Hoofd opleidingen STAIJ zet bovenschools binnen STAIJ op opleidings- en bestuursniveau de lijnen uit. Hij
participeert in stuurgroep STAIJ, werkt samen met de opleidingscoördinator ASKO, neemt actief deel aan het
directieoverleg bestuur STAIJ en maakt op aanvraag deel uit van team werkplekleren. Hoofd opleidingen STAIJ
observeert, luistert, stuurt aan en evalueert, zodat de doelen op hoofdlijnen bijgesteld kunnen worden. Hij
onderhoudt de samenwerking met de andere opleidingsscholen, besturen, opleidingen en bewaakt mede vanuit
de stuurgroep van de opleidingsschool de gezamenlijke visie en de streefdoelen.
De instituutsopleider is een opleidingsdocent die vanuit de opleiding de kwaliteit van de samenwerking in de
opleidingsschool mede bewaakt.
De kerndocenten zijn de opleidingsdocenten die aan de studenten die stagelopen bij STAIJ lesgeven. De
kerndocenten jaar 1 en 2 hebben wekelijks een uitgebreide bijeenkomst met de studenten. De studenten uit jaar 3
worden het eerste semester gebundeld met een andere opleidingsschool en het tweede semester onderhouden
we contact met de individuele studenten die buiten STAIJ hun minor volgen. De lessen worden door de
6
kerndocenten ingevuld volgens de afspraken met de opleiding. De kerndocenten geven waar mogelijk de
studenten lessen op maat, aangepast bij de leerbehoeften van de studenten en passend bij de visie van de
opleidingsschool STAIJ. De leertaken worden als mogelijk aan de scholen of vindplaatsen STAIJ gekoppeld en
begeleid door de vindplaatscoördinator.
De stagecoördinator onderhoudt contact met de opleiding en met mede stagecoördinatoren van andere
opleidingsscholen. Ook onderhoudt deze contacten met de kerndocenten, opleiders en interne
stagecoördinatoren van de scholen. De stagecoördinator is eindverantwoordelijke voor de plaatsing van de
studenten. Hierover onderhoudt de stagecoördinator het contact met het stagebureau van de opleidingen.
De opleiders in school zijn de examinatoren van het onderdeel werkplekleren en komen zowel vanuit het werkveld
als vanuit de opleiding. Zij begeleiden de studenten bij het werkplekleren. De studenten krijgen feedback op hun
lesvoorbereiding, ontvangen een stagebezoek op maat en er wordt reflectief nabesproken. (Zie ook bijlage 4
stagebezoek). De opleiders in school hebben een aantal vaste scholen waarmee zij met de betreffende
stagecoördinatoren van de scholen contact onderhouden. Het contact met de mentoren verloopt via de opleider
in school.
De stagecoördinator van de school is een teamlid van de school. In sommige gevallen betreft het hier de directeur
en in andere gevallen de adjunct-directeur, bouwcoördinator of een mentor die deze taak op zich neemt. De
stagecoördinator van de school is een belangrijke spil in de samenwerking tussen de opleidersschool en de
basisschool. Hij onderhoudt contact met de vaste contactopleider in school betreffende de plaatsing. Hij
onderhoudt contact met de directie met betrekking tot de plaatsing van lio-ers. Er is ook contact over de kwaliteit
van de begeleiding van mentoren. De coördinator houdt contact met de mentor met betrekking tot de plaatsing
en het welbevinden van de student en mentor, individueel en in samenwerking. ok is er contact met de
stagecoördinator van de opleidingsschool met betrekking tot de grote lijnen. Zie ook bijlage 5 contact rondom
student.
De mentoren begeleiden de studenten in de klas. Zij hebben een voorbeeldfunctie voor de student. Zij bespreken
iedere stagedag de gegeven les door met de student, waarbij zij door middel van het stellen van vragen proberen
de student tot inzicht te laten komen en alternatieven te ontwikkelen. Zij benaderen de studenten als gelijke
personen met een verschillende rol: , student en mentor zijn beiden “leerkracht” voor de leerlingen. De mentor
onderhoudt contact met de opleider in school. (zie ook bijlage 6). De mentor onderhoudt ook contact met de
stagecoördinator van de school.
7
ONZE CULTUURKENMERKEN
COMMUNICATIE OPLEIDERS
Binnen het team werkplekleren hebben we minimale interactieregels en open communicatiekanalen. Individuen
krijgen de ruimte om te experimenteren, fouten te maken er ervan te leren. Verschillen zien wij als kansen en niet
als bedreiging.
Ieder van ons kan met ieder van ons contact opnemen over wat er speelt. We proberen informatie en feedback
snel te sturen naar elkaar. Er is een sfeer van veiligheid om onzekerheden te kunnen uiten. Tijdens
teambijeenkomsten is er respect, vertrouwen en waardering. Ieder van ons is anders. We kunnen en mogen tegen
elkaar zeggen wat er speelt.
Binnen het team werkplekleren is de rol van alle teamspelers duidelijk. Ieder kan binnen zijn rol zelfstandig aan het
werk. Er is ruimte om te experimenteren binnen de gestelde kaders. en opleider kan bijvoorbeeld met gebruik van
het directe begeleidingsformulier (zie bijlage 7) de student begeleiden volgens eigen zienswijzen, binnen de
gestelde kaders en werkend vanuit onze visie. Onze visie maken we tijdens studiedagen scherp. Zo werken we
vanuit de kracht van de studenten, zie ook de Kernreflectie van Korthagen, zie hoofdstuk 4 (2014). Het is niet de
bedoeling het directe begeleidingsformulier van A tot Z in te vullen (zie bijlage 7), maar dit als instrument te
gebruiken om de student tot reflectie en ontwikkeling aan te zetten. Zo kan een stagebezoek verschillende vormen
krijgen: die van een individueel stagebezoek of een stagebezoek in combinatie met een medestudent. We houden
ons aan de vastgestelde stagedoelen vanuit de opleiding. Daarnaast is er vrijheid om de begeleiding naar eigen
zienswijze te kleuren. Onze kleuring komt overeen met groendruk denken (Caluwe & Vermaak, 2006), wij hebben
het Rijnlands denken omarmd (Peters & Weggeman, 2009), waarbij het ‘leren leren’ belangrijk wordt gemaakt.
Naast het leren van de student, vinden we ook het leren als opleider, team werkplekleren en het individuele leren
van belang. Bij de begeleiding staat het leren centraal, bij voorkeur leren vanuit een positieve ervaring. Leren
vanuit kracht. We leren tijdens formele bijeenkomsten en we richten onze bijeenkomsten zo in dat er genoeg
ruimte is om ook informeel met elkaar te leren.
BESLISBEVOEGDHEID
Zoals gezegd zijn er vaste afspraken waarbinnen we bewegingsruimte hebben. Alle opleiders hebben
beslisbevoegdheid over de begeleiding van de student. De beslissingen worden genomen in overleg met de
stagecoördinator en de kerndocent . Om snel te kunnen handelen is het van belang dat eenieder binnen drie
dagen reageert op zijn of haar mail. De nodige collega’s worden in de cc gezet om de communicatielijnen kort en
duidelijk te houden. We streven ernaar om binnen twee weken een oplossing voor een gerezen probleem
gevonden te hebben. Beslissingen die het gehele team werkplekleren betreffen nemen we gezamenlijk tijdens de
gezamenlijke bijeenkomsten.
8
GEMEENSCHAPPELIJKE TAAL
We spreken onderling dezelfde taal. We weten bijvoorbeeld allemaal wat we met de term ‘niveau duiden’
bedoelen. We bedoelen hiermee dat we het niveau van het leren aangeven. Een niveau dat niet gekoppeld is aan
het moment van de opleiding maar aan de ontwikkeling van de student. Wanneer een student toe is aan een
volgende stap dan weten wij welke stap in de ontwikkeling dit betreft. (zie ook bijlage 11 , hierbij hebben we
gezamenlijk uitspraken gedaan over het niveau van de lesvoorbereiding). Bijvoorbeeld, neem een student die een
lesvoorbereiding schrijft en hierbij aandacht schenkt aan de lesafsluiting. Dan stimuleren wij de student om de les
zowel evaluatief als reflectief af te ronden met de leerlingen. We stimuleren dan de student om de vragen vooraf
voor te bereiden zodat hij kan vaststellen of de doelen van de student en de leerlingen zijn behaald. Dit is van
belang om de volgende keer bij de beginsituatie aan te sluiten. Voor de student is dit van belang om eigenaar te
kunnen worden van zijn of haar eigen leerproces. We verwachten van de studenten dat zij deze professionele taal
overnemen, gebruiken en blijvend toepassen in hun werk. De basis voor professionele taal naar de student komt
uit de beschreven competenties van de opleidingen.
COLLEGIALE CONSULTATIE OPLEIDERS
Als opleidingsschool streven we ernaar zo dicht mogelijk bij onszelf te blijven. Wij accepteren elkaars verschillende
leervoorkeuren en gebruiken dit expliciet om ons als team krachtig te maken. We begeleiden de studenten op
onze eigen manier met behulp van de geleerde tools, die we dan ook verschillend mogen inzetten. Als individu zijn
we continu in ontwikkeling. We delen interessante en relevante literatuur, we bespreken nieuwe inzichten en we
geven aan hoe bepaalde beslissingen binnen de onze visie valt. We vragen een collega opleider mee bij een
stagebezoek in het kader van collegiale consultatie. We geven elkaar feedback, we bespreken
begeleidingstactieken en maken mentale modellen zichtbaar. Door deze mentale modellen zichtbaar te maken
krijgen we beter zicht op ons eigen handelen, dit helpt ons te reflecteren op onze begeleidingskracht. Zie ook
hoofdstuk 5 reflectie.
Vooraf vragen we de studenten toestemming om met twee opleiders op bezoek te komen. De praktijk leert ons
dat de meeste studenten hiermee instemmen. Als feedback krijgen we terug dat het organiseren van collegiale
consultatie een voorbeeld functie heeft voor de studenten. Studenten geven aan ook graag elkaar te willen
bezoeken. Hier geven we facultatief de gelegenheid voor. Uiteraard kunnen studenten dit zelf onderling
organiseren en moedigen wij dit aan. Ook is het mogelijk om met een opleider in de school een gezamenlijk
bezoek te organiseren. De studenten geven hierbij elkaar vooraf feedback op de lesvoorbereiding, observeren
elkaar aan de hand van het directe begeleidingsformulier (bijlage 7) dat als kijkwijzer wordt gebruikt. Nana afloop
worden de verschillen en overeenkomsten benoemd. De krachten worden gedeeld en de inspiratie, die het
gezamenlijke bezoek met zich mee heeft gebracht, leidt expliciet tot kwaliteitszorg. Kwaliteitszorg waarbij
studenten samen ontwerpen, samen uitvoeren of samen scholen. Onze kwaliteitszorg zit vooral geborgd in de
zorgvuldigheid waarmee we processen gezamenlijk bewaken minder in de instrumentele controle op uniforme
output.
9
INHOUDELIJKE INVULLING BIJEENKOMSTEN OPLEIDERS
Als team werkplekleren komen we binnen ieder studieblok van tien weken twee maal bij elkaar. We besteden
naast de praktische afstemming ook ruim aandacht aan de inhoudelijke invulling. De inhoudelijke invulling wordt
voorbereid door het trekkers-duo. Met wisselende werkvormen tijdens de bijeenkomsten met team werkplekleren
komen we tot gezamenlijke afstemming. Het betreft inhoudelijke punten die we gezamenlijk gekozen hebben en
e
die we een aantal keren laten terugkomen ter verdieping. Momenteel (2 semester 2014) zijn we de verdieping
aan het opzoeken over reflectie. De instituutsopleider en het trekkers-duo hebben een studiedag ingevuld binnen
het thema reflectie met als doel de niveaus van reflectie van de student zichtbaar te maken. We zijn een
reflectieformat aan het ontwikkelen, waarbij studenten de mogelijkheid hebben om optimaal tot reflectie te
komen. Bij het opstellen van dat reflectieformulier maken we gebruik van schaalvragen, zoals we die behandeld
hebben tijdens de studiedag over positieve intervisie en coaching (Bannink, 2012). Planning van de invulling van
het opleidingsteam, ook wel team werkpleklerenbijeenkomsten genoemd, staan opgenomen in bijlage 12 en 13.
INDIVIDU GERICHT OP LEREN VAN STUDENT
We durven als individuen binnen het opleidingsteam te experimenteren en uit onze comfortzone te stappen. We
hebben oog voor verschillende leervoorkeuren van studenten en proberen die effectief in te zetten. Tijdens de
opleiding leren de studenten over verschillende leervoorkeuren. We verwachten van studenten dat zij een
vertaalslag maken door de verschillende leervoorkeuren bij de leerlingen te bemerken en hier op in te spelen. We
verwachten van de studenten dat zij niet alleen gedifferentieerd onderwijs aanbieden, maar ook streven naar
effectieve instructie om een betekenisvolle leersituatie te bereiken. Opleiders van ons team vervullen in onze visie
tijdens de begeleiding van studenten daarin een voorbeeldrol.
10
LEREN EN ONTWIKKELEN
TEAMLEREN
We richten ons op een continu proces van ontwikkeling binnen de organisatie OIS STAIJ. Wij zijn een organisatie
die in beweging is. Aldoende ervaren we wat er werkt. We gebruiken als tool leercirkel voor professionele teams
(van der Hilst, 2010), zie figuur II. De kwaliteit van het lerende vermogen van het team, wordt bepaald door de
mate waarin de procesbewaker didactische vaardigheden als onderzoeken, inspireren, ondernemen en innoveren
weet toe te passen. Tijdens het teamleren wordt vooral gefocust op hoe we het geleerde in praktijk kunnen
brengen, welke acties hiermee gemoeid gaan en hier reflecteren we op. Een voorbeeld hiervan binnen onze
begeleiding van studenten:
Doen: Tijdens het begeleiden van studenten kwamen we tot inzicht dat we
behoefte hadden aan een objectief instrument dat we konden gebruiken om
studenten zelf tot inzicht te laten komen hoe een bepaalde situatie is
verlopen.
Data verzamelen: Vanuit het werkveld raakten we geïnspireerd door andere
begeleidingsvormen. Het gebruik van video tijdens de begeleiding zou een
extra laag binnen de begeleiding aanspreken. De videobeelden zouden
kunnen dienen als objectief instrument dat de student inzicht geeft op zijn
situatie. De student wordt door de beelden samen te bekijken door de juiste
vragen tot reflectie aangezet.
Figuur II, leercirkel, Van der Hilst, 2010
Conceptualiseren: We hebben ons verdiept in verschillende vormen van begeleiden. Doordat de verschillende
opleiders diverse begeleidingstrainingen hadden gehad, hebben we ons georiënteerd op wat er op de markt
aanwezig was. We kwam hierbij op Marte Meo: beeldcoaching vanuit opleidingsgericht werken.
Interveniëren: Doordat we ook geïnteresseerd waren in SVIB hebben we verschillende studiedagen gevolgd
waarbij een gastdocent samen met ons verschillende vormen van begeleiden doornam en waarbij we dieper
ingezoomd zijn op Marte Meo en videobegeleiding.
Besluiten: We hebben gezamenlijk besloten tijdens de studiedagen dat we videobegeleiding actief gaan inzetten
bij onze stagebezoeken waarbij we zowel praktische SVIB technieken toepassen als Marte Meo benaderingen
kiezen, om de studenten alternatieven te laten bedenken hoe ook te handelen binnen een specifieke situatie. Dit
besluit valt binnen onze visie dat we uitgaan van de eigen kracht van de student.
Doen: We begeleiden studenten zoals we tijdens deze studiedagen hebben voorgewerkt. We komen met
regelmaat terug op dit onderwerp door ervaringen te bespreken, nieuwe inzichten te delen en afspraken aan te
scherpen binnen onze visie
11
Hieronder staat een overzicht van de onderwerpen die we op deze wijze behandeld hebben:
-
“Marte Meo”: Beeldcoaching vanuit opleidingsgericht werken. (Utrecht) 2010
“Wat werkt”: door experts van Bazalt vanuit Marzano 201, gericht op het leren van studenten
“Systematisch denken en opstellingenwerk" (Inspiratietraining van Marten Bos) 2012
“Positief begeleiden van studenten” Frederiek Bannink, positieve intervisie en coach (2013)
Reflectie verbonden met oplossingsgericht werken
“Opstellingen” vervolg door Marten Bos 2014. Gericht op onszelf als team
We spelen als team werkplekleren zo veel mogelijk in op onze veranderende werkomgeving. Met onze
studiedagen besteden we aandacht aan onderwerpen die er toe doen. We refereren als opleiders naar de negen
didactische principes van Bazalt. In het opleidingslokaal hebben we een poster hangen met de 9 didactische
leerstrategieën die wetenschappelijk bewezen zijn het meeste leerrendement op te leveren. De kerndocenten
STAIJ besteden ook aandacht aan de theorie achter ‘Wat werkt’. De koppeling theorie en praktijk wordt gelegd.
Deze koppeling wordt benadrukt door zowel de kerndocent als de opleider. Ook de voorbereidende omgeving van
de studenten speelt hierbij een rol. Het opleidingslokaal waar de studenten binnen STAIJ les krijgen in de
Boerhaavestraat, is ingericht met onder andere posters, boeken en andere didactische modellen die didactieken
zichtbaar maken om lessen mee te kunnen ondersteunen.
De veranderingen die we inzetten zijn op een natuurlijke wijze te zien in het gedrag van de medewerkers. Het
ontwikkelen van de samenwerkingsdriehoek gericht op de student, bijlage 2. is hier een start bij geweest. We zijn
steeds vaker de kracht van de driehoek gaan ervaren. Vanuit dit ontwikkelde materiaal is de interventiedriehoek
ontstaan, bijlage 3. De ervaring leert ons dat het visueel maken van de driehoek onze bewoordingen ondersteunt.
Tijdens de start van de studenten maken we de kracht van het lesvoorbereidingsformulier inzichtelijk door ook
hierbij de driehoeken in te zetten. De koppeling: beginsituatie student, doelen student en competenties. Zoals ook
de koppeling tussen beginsituatie leerlingen, doelen leerlingen en de lesvoorbereiding, zie bijlage 21.
Teamleren is vanzelfsprekend geworden waardoor we ons duurzaam ontwikkelen. Het is ook van belang om het
werken aan onze mentale modellen te delen. Zo bouwen we onze gezamenlijke taal uit. Tijdens het teamleren is
het belangrijk dat we ons onbewuste individuele leren zichtbaar maken voor het team. We kunnen nog regelmatig
stilstaan bij het gerealiseerde, om ´onderhoud’ te plegen op het geleerde. Gezamenlijk stellen we vast ´wat
werkt´. Het individueel leren kunnen we op deze manier meer laten delen. En zo werken we actief naar onze
individuele en gezamenlijke ambities toe.
12
REFLECTIE
Hieronder een voorbeeld met betrekking tot het invullen van een lesvoorbereidingsformulier waarbij de
reflectiecirkel van Korthagen tweemaal wordt doorlopen door het opleidingsteam.
-
-
-
-
-
-
Reflectie: Als voorbeeld het werken met een lesvoorbereidingsformulier met eerstejaars studenten.
Ervaring: We ervoeren dat de verschillen in niveau met betrekking tot het invullen van het
lesvoorbereidingsformulier zeer uiteen liep.
Terugblikken: De instructie gericht op het werken met het lesvoorbereidingsformulier werd op de HvA
uitgevoerd. Studenten kregen een algemenere instructie over het gebruik van het instrument als ze bij de
instructie aanwezig waren.
Formuleren van essentiële aspecten: Studenten gaven aan om duidelijk te krijgen wat er van hen
verwacht wordt bij het invullen van het lesvoorbereidingsformulier. Zij willen graag een voorbeeld van
hoe een doel concreet benoemd wordt.
Alternatieve ontwikkelen: Wij hebben besloten dat de eerstejaars tijdens de lessen van de kerndocent
specifieke instructie krijgt hoe een lesvoorbereidingsformulier in te vullen met een werkdocument waarin
toelichting staat geschreven. Zie ook bijlage 21.
Uitproberen: De kerndocent van de eerstejaars bij STAIJ heeft lessen gegeven aan haar kerngroep
specifiek over hoe je het lesvoorbereidingsformulier in kan vullen. De opleiders konden naar deze
instructie verwijzen en onderling hebben de opleiders niveau bepaalt, wat is haalbaar voor eerstejaars
studenten.
Terugblikken: We hebben tijdens een bijeenkomst met de opleiders gereflecteerd op het werken met de
eerstejaars studenten als opleider, nu ze specifieke instructie hebben gehad over het
lesvoorbereidingsformulier inclusief een toelichting ontvangen.
Formuleren van essentiële aspecten: Tijdens de evaluatie werd aangegeven dat studenten een
duidelijker beeld hadden van hoe een lesvoorbereidingsformulier ingevuld dient te worden. De niveaus
van de studenten leken dichter bij elkaar te liggen en de opleiders waren zich bewust van de
niveaubepaling bij een eerstejaars student.
Figuur III Reflectiecirkel van Korthagen
13
Alternatieve ontwikkelen: Doordat de evaluatie positief uit gepakt heeft gaan we de instructie gericht op
tweedejaars studenten instromers vanuit ander bestuur richten. Aangezien de betreffende studenten al een jaar
werken met het lesvoorbereidingsformulier delen we de toelichting uit en verwijzen we naar de specifiekere eisen
die gesteld worden aan het lesvoorbereidingsformulier bij STAIJ. Zie ook het directe begeleidingsformulier, dat
hieraan gekoppeld is, zie bijlage 10
Uitproberen: Bij de start van het nieuwe schooljaar 2014-2015 we de tweedejaars instromers deze toelichting
aanreiken en dit belangrijk maken.
Bij het reflecteren als opleidingsteam plannen we de opleidersbijeenkomsten gedeeltelijk. Onderwerpen die we
eerder behandeld hebben komen met een terugkerend karakter op de agenda zodat we eerder genomen
beslissingen aan de praktijk kunnen blijven toetsen. Ook laten we bewust OIS-STAIJ bijeenkomsten inhoudelijk
leeg. Wij willen de ruimte hebben om op de praktijk in te kunnen spelen. Het is van belang dat de praktijk stuurt.
Dat de behoefte, de ervaring en de noodzaak de ruimte heeft om de verdiende aandacht te krijgen. Uiteraard
plannen we ook bijeenkomsten waarbij we ons blijven aansluiten bij onderwijskundige ontwikkelingen en als
voorloper kunnen fungeren.
RELEVANTE OPLEIDINGEN TEAMLEDEN :
-
Alle opleiders zijn getrainde opleiders
Alle opleiders zijn getrainde assessoren
Beike van den Eeden is gecertificeerd assessor (2013)
Willem Plomp gecertificeerd HvA assessor en competentiethermometer bestuur STAIJ (2012)
Jeantine Geleijnse en Willem Plomp Velongeregistreerde opleidingsdocenten afgerond 2010
Jenatine Geleijnse Master Leren en Innoveren (2013)
Beike van den Eeden volgt Master Leren en Innoveren vanaf 2013
Olga Roos Master SEN profiel “specialist begeleiden”
Hanneke Hoogerwerf volgt opleiding coaching en intervisie
Willem Plomp – start “Systeemdynamiek in organisaties”.
Toekomst:
-
Vervolg op positieve intervisie en coaching
Vervolg systeemdenken en opstellingenwerk
Gezamenlijke opleiding Velon
Opleiders facultatief opleiden tot gecertificeerde assessoren en/ of coach.
Trainingen verzorgd door teamleden:
-
14
Vanuit de vindplaatsen verzorgen we bestuursbreed bijeenkomsten op de inspiratiemiddagen en
studiedagen van STAIJ
Vanuit de vindplaatsen verzorgen we intern scholingsaanbod (www.lerenmetelkaar.nl)
De instituutsopleider geeft samen met een opleider (Jannie Tuin) de mentorcursus aan de mentoren
binnen STAIJ
Er worden intervisiebijeenkomsten georganiseerd voor studenten
Opleider leidt Daltonstudenten en leraren op (Marijke van Zelst)
INDIVIDUELE VOORTGANGSGESPREKKEN
In ons team is er een balans ontstaan tussen het gevoel van collectiviteit en individualiteit. We zien het als kracht
dat ieder van ons verschillend is en dat we met kleine onderlinge verschillen de studenten anders benaderen. We
zijn één in verscheidenheid en gezond competitief. Hierdoor creëren we voor de student kracht en diversiteit
wanneer de student meerdere jaren bij OIS STAIJ opgeleid wordt. Van nieuwe collega´s vragen we expliciet of zij
hun kijk op de dingen met ons willen delen. Met hun frisse blik kunnen zij ons scherp en up-to-date houden. Zij
kunnen met hun nieuwe netwerken weer andere kracht brengen binnen ons lerende team. Door jaarlijks
voortgangsgesprekken te houden wordt de thermometer in de professionele cultuur gestoken om na te gaan of
het team gezond is. En nu zal de regelmatige reflectie in elk leerteam en de beschouwende rol van de
trekkersgroep ook extra impulsen aan onze voortgangsgesprekken geven.
15
ONZE BEGELEIDINGSPRAKTIJK
Ons werk als opleiders in school is het begeleiden van studenten met hun stage. De opleiding heeft een
praktijkgids opgesteld en daarin staat uitgebreid beschreven wat er van de studenten verwacht wordt te leren
tijdens de stage. Deze praktijkgids is een handboek te gebruiken voor alle geledingen. Het betreft de studenten, de
mentoren, de stagecoördinatoren van de school en de opleider in school. Uiteraard hebben de directie, de
kerndocent en de stagecoördinator van de school hier ook indirect mee te maken. Wij werken volgens de
richtlijnen die beschreven staan in de praktijkhandleiding. De praktijkhandleiding is te vinden op:
https://extranet.doo.hva.nl/nl/stage_werkplekleren/pabo/Paginas/default.aspx.
SAMENWERKING OPLEIDING EN OVERIGE OPLEIDINGSSCHOLEN
Alle stagecoördinatoren van de opleidingsscholen komen zes maal per jaar bij elkaar om het werken binnen de
opleidingsschool op elkaar af te stemmen. Deze bijeenkomst wordt voorbereid door de opleiding in samenwerking
met een roulerende opleider in school. De bijeenkomst wordt voorgezeten door de opleiding. Tijdens deze
bijeenkomst bespreken we inhoudelijke en praktische punten die het werken met studenten binnen werkplekleren
aangaan. Bijvoorbeeld wordt de stage-indeling besproken, het nieuwe curriculum wordt doorgenomen, wijzingen
betreffende stageopdrachten op grote lijn, het werken met de betreffende documenten. Ook wordt er besproken
welke ruimte de betreffende opleidingsscholen kunnen nemen binnen de vastgestelde kaders. Welke speelruimte
hebben de opleidingsscholen om hun visie uit te kunnen voeren., Welke krachten kunnen de opleidingsscholen
inzetten om een de studenten te begeleiden en welke formulieren mogen de opleidingsscholen zelf ontwikkelen
om hun identiteit vorm te geven?
PLAATSING STUDENTEN
De stageplaatsing wordt geregeld tussen het stagebureau van de opleiding, de stagecoördinator van de
opleidingsschool en tussen de stagecoördinatoren van de individuele scholen binnen het bestuur. Zie in bijlage 14
de plaatsingsprocedure gezien over het jaar heen van jaar 1 t/m jaar 3. De lio-procedure staat apart beschreven in
bijlage 15. Bij het plaatsen van studenten houden we rekening met de stagegeschiedenis van de student, de
stagelijn volgens de opleiding en de voorkeur die een student heeft opgegeven voor een type onderwijs, een
bepaalde mentor of leerling populatie. Studenten krijgen tot een zeker hoogte ruimte voor inbreng binnen de
grenzen. Wij kunnen onze afwegingen beargumenteren naar de studenten toe wanneer zij hierom vragen.
REFLECTIEVERSLAG STUDENT
Tijdens opleidersbijeenkomsten trokken we gezamenlijk de conclusie dat het reflectieverslag momenteel niet
optimaal kwaliteit oplevert bij de student. We zijn er hierbij ons van bewust dat de ogen van de opleider een
kleuring brengen aan de begeleiding. Studenten hebben hun eigen beleving. Tijdens het nagesprek hebben we de
behoefte aan het visueel maken van de krachten van de student. Deze krachten kunnen in verschillende vormen
gegoten worden, een visualisering, een mindmap, een schets of tekening of misschien een verslag. We hebben er
voor gekozen om ons als opleidingsteam te richten op het reflectieverslag van de student. De inhoud van het
reflectieverslag maar ook de vorm van reflectie. We zijn het er als opleidingsteam over eens dat het niet aan ons is
om te bepalen of de student tot reflectie is gekomen, dat is aan de student zelf. Wel kunnen we de student helpen
om tot reflectie te komen. Door een reflectieverslag te verwachten van studenten na het begeleidingsgesprek heb
je er nog geen zicht op welk moment studenten tot reflectie zijn gekomen en wat de waarde is van het verslag.
16
Wel zijn we van mening dat we de student kunnen helpen om tot reflectie te komen door specifieke vragen te
stellen die de student tot reflectie aanzet Afgelopen studiedag hebben drie collega’s de studiedag voorbereid,
vanuit expertise met inlezen in theorie. Tijdens de studiedag hebben we in kaart gebracht wat we als
opleidersschool onder reflectie verstaan en welke vorm onze voorkeur heeft. We hebben overeenkomsten en
verschillen bepaald tussen evalueren en reflecteren. We hebben liftvragen bepaald waarmee we studenten tot
denken, voelen en willen aan zetten alvorens te handelen. Om te bepalen wat we overeenkomstig zien als
kwaliteit hebben we niveau geduid. Het ui-model van Korthagen (2014) helpt ons om de student te stimuleren tot
kernreflectie te komen. Zie figuur IV. De collega’s die de studiedag hebben voorbereid gaan met besproken
inhoud aan de slag. Zij maken een format dat mogelijk maakt dat studenten tot diepere reflectie komen. In een
vervolgoverleg met het opleidingsteam leggen we het opgestelde product voor aan de collega’s. Het product
wordt waar nodig bijgesteld. In het schooljaar 2014-2105 zetten we het instrument als pilot in om daarna
geëvalueerd, bijgesteld en na aanpassing ingevoerd te worden.
Het opgestelde reflectieverslag STAIJ staat in bijlage `16. Wanneer een student een onderhoudstage bij STAIJ
loopt, maar niet beoordeeld wordt dan gebruiken we daarvoor bijlage 17.5 Reflectie
Figuur IV Kernreflectie; ui-model door Korthagen
17
AMBITIE
Als opleidingsteam zijn we altijd in beweging.
Het afgelopen jaar 2013-2014 hebben we ons voornamelijk gericht op het toepassen van de positieve benadering
en het ontwerpen van een toelichting op het lesvoorbereidingsformulier. We hebben dit gekoppeld aan niveau
duiden voor de verschillende jaargroepen met betrekking tot de lesvoorbereidingen van HvA- en UPvA studenten.
De interventiedriehoek hebben we ingesteld en de begeleidingsdriehoek hebben we uitgewerkt. We zijn een
reflectieformat aan het ontwikkelen voor studenten als stimulerend instrument om studenten te helpen het
reflecteren te verdiepen. Opstelling krijgt een vervolg voor de zomervakantie.
Aankomend schooljaar krijgen bovenstaande punten een vervolg. Studenten die instromen in het tweede jaar
ontvangen van ons de toelichting op het lesvoorbereidingsformulier. Hiermee stimuleren we de studenten meteen
op niveau in te steken door het lesvoorbereidingsformulier zo in te vullen dat de doelen, competenties en
beginsituatie aan elkaar gekoppeld zijn. Ook willen we dat ze bij het opstellen van de lesvoorbereiding de aspecten
opgenomen in het directe begeleidingsformulier meenemen.
Studenten dienen een schema van werkzaamheden in te vullen bij de start van het semester zodat student en
mentor op de hoogte zijn van de activiteiten van de student. Door het aankomende schooljaar het schema van
werkzaamheden aan te passen, stimuleren we studenten om niet alleen te plannen wat de ze gaan doen, maar ook
wanneer ze de leerkracht gaan observeren, wanneer de leerkracht de student observeert, het inplannen van
verschillende werkvormen en doorgaande lijn meenemen in de planning. Hierdoor stimuleren we niet alleen d
student maar ook de mentor om zich gedurende de periode zowel breed als gericht te ontwikkelen, op inhoud als
wel op organisatie.
Al werkende met studenten zijn we gewend om de student op behoefte, situatie en leervraag te benaderen. We
stimuleren studenten om inzicht te krijgen in eigen handelen, alternatieven te ontwikkelen en zich leergierig op te
stellen. We zetten complexe situaties in maar doen dit nog niet structureel. Als opleidingsschool is het interessant
om in kaart te brengen welk repertoire van complexe situaties we inzetten en waarmee we elkaar kunnen
inspireren. Als we ons opgebouwd repertoire in kaart brengen zullen we het inzetten van complexe situaties niet
alleen incidenteel inzetten maar ook gestructureerder van aard. Het inzetten van complexe situaties binnen onze
begeleidingspraktijk is van belang omdat studenten binnen de context van het beroep leren anticiperen.
Het hebben het voornemen om ons als opleidingsschool te verdiepen in “scaffolding”. We stimuleren studenten
om leerlingen daar te ondersteunen in hun ontwikkeling waar nodig, op een manier die bij de individuele leerling
past. Met als doel dat de leerling in staat is om eigenaar te worden van zijn of haar eigen leerproces.
Als opleidingsteam staan we een paar keer per jaar bewust stil bij wat werkt en wat we daarom ook willen
behouden. We kunnen nog meer stil staan wat ons persoonlijke meesterschap is. Door mentale modellen met
elkaar te delen houden we onze gemeenschappelijke visie scherp. We kunnen elkaar bevragen over verankerde
opvatting. We hebben als visie om alleen in gang te zetten wat zoveel mogelijk effectief is en hoog rendement
oplevert en anders niet doen. Door “vertraagde tijd” als reflectie in te zetten worden we ons bewust van wat werkt
zoals de filosoof Arnold Cornelis dit noemt (2008). Cornelis gaat ervan uit dat je spiegels nodig hebt om je van je
innerlijke ontwikkelingsproces bewust te worden. Als je door anderen wordt gespiegeld zie je beter waar je op uit
bent, wat je wilt, en vooral wat er daarin verandert en veranderd is. Als je jezelf wilt sturen vanuit de ontwikkeling
van het verborgen programma is het goed om gesprekspartners te zoeken. Via deze ‘communicatieve zelfsturing’
wordt ook beter duidelijk welke mogelijkheden de wereld biedt voor de behoeften en kwaliteiten die uit het
18
verborgen programma naar voren gekomen zijn. Het werkt duurzaam als wij op onderzoek uit gaan naar onze
diepere overtuiging. Wat zijn onze dominante mentale modellen, weten we wat onze kracht is, wat we bij elkaar
kunnen halen en wat we gezamenlijk nodig hebben? We hebben hier met regelmaat bij stil gestaan. Maar ook
aankomend schooljaar maken we tijd om onze mentale modellen inzichtelijk te krijgen om weer op verder te
bouwen.
BIBLIOGRAFIE
Bannink, F. (2012). Positieve intervisie en supervisie. Amsterdam: Hogrefe Uitgevers BV .
Caluwe, L. d., & Vermaak, H. (2006). Leren veranderen, En handboek voor de veranderkundige. Deventer: Kluwer.
Cornelis, A. (2008). Logica van het gevoel. Meppel: Bloom.
HvA. (2014). Stage_werkplekleren. Opgehaald van
https://extranet.doo.hva.nl/nl/stage_werkplekleren/pabo/Paginas/Documenten-praktijk.aspx
Korthagen, F. A. (2014). Een softe benadering van reflectie helpt niet. Velon Tijdschrift voor lerarenopleiders, 5-14.
Peters, J., & Weggeman, M. (2009). Het Rijnland boekje. Principes en inzichten in het Rijnland model. Amsterdam:
Business acontact.
Plomp, W. (2014). Professionaliseringsplan Opleiden in school STAIJ 2014-2016. Amsterdam: STAIJ.
van der Hilst, B. (2010). Leercyclus voor professionele leerteams. Amsterdam: CNA Centrum voor Nascholing .
Walet, B., Hoven, G. H., & Kolthof, H. (2010). Gaan voor duurzaam resultaat: over leidinggeven aan
schoolontwikkeling. Utrecht: APS.
19
BIJLAGE 1 ORGANOGRAM
Vindplaats
AOIS STAIJ
Bijlage 1
Algemeen directeur STAIJ
Hoofd opleidingen STAIJ
Directeur basisschool STAIJ
Opleidingsmanager HvA
Opleidingsmanager UpvA
Coördinator OIS HvA
Coördinerend instituutsopleider HvA
Bestuur
STAIJ
HvA/UpvA
Vindplaats
OPLEIDING
Opleidingsteam
Trekkers: Hoofd opleidingen STAIJ, Stagecoördinator STAIJ, Instituutsopleider HvA-PABO
Team coaching en opleiden
Directieberaad STAIJ
IB netwerk STAI
IO netwerk STAIJ
Lectoraat leren en
innoveren
Leerkrachten
Team onderzoek
Stagecoördinator OIS STAIJ
Instituutsopleider HvA
Opleiders in school STAIJ
Opleiders in school HvA
Assessoren STAIJ
Hoofd opleidingen STAIJ
Opleider coaching 1
Opleider coaching 2
Opleider coaching 3
Instituutsopleider HvA
Onderzoeksdocent STAIJ
Interne opleiders STAIJ
Vindplaats
CO
Team werkplekleren
Vindplaats
PM
Directie basisschool
Vindplaatscoördinator PM
Instituutsopleider PM
Onderzoek begeleiders
Leerkrachten
Studenten
Vindplaats
WPL
Opleiders in school STAIJ
Basisscholen STAIJ
Stagecoördinatoren
basisscholen
Mentoren
Studenten
Instituutsopleider HvA
Academische opleider STAIJ
Onderzoeksdocent STAIJ
Instituutsopleider CE
Instituursopleider OOL
Instituutsopleider OP
Vindplaatscoördinator EM
Vindplaats
OOL
Vindplaats
CE
Vindplaats
EM
Vindplaats
OP
Directie basisschool
Instituutsopleider OOL/CE/OP
Vindplaatscoördinator OOL/CE/EM/OP
Lector W&T/Lector maatwerk, leren en instructie
Onderzoek begeleiders STAIJ
Leerkrachten
Studenten
CO: coaching en opleiden, PM: professionaliseren van medewerkers, WPL: werkplekleren/stage, OOL: onderzoekend en ontwerpend leren, CE: cultuureducatie, EM: eigentijds Montessori onderwijs, OP: ouderbetrokkenheid/ ped tact.
BIJLAGE 2 SAMENWERKINGSDRIEHOEK
BIJLAGE 3 INTERVENTIEDRIEHOEK
Bij gesprek actoren invullen die voor de betreffende situatie een rol innemen binnen de interventiedriehoek:
Wat was de situatie?
Wat was jouw rol?
Welke actie(s) heb je ondernomen?
Met welk resultaat?
Reflectie
Wat was de kracht en/ of hoe volgende keer anders?
22
BIJLAGE 4 STAGEPLAATSING
Student
Mentor
Opleider- contact
persoon school
Kerndocent
Stagecoördinator
school
Stagecoördinator
STAIJ
Einde
schooljaar
Voorkeur stageplaats
aangeven bij
kerndocent binnen
afspraken opleiding
Bespreekt met
stagecoördinator school
of hij- zij een student kan
begeleiden
Bespreekt met de
stagecoördinator school
de mogelijke plaatsing
volgend schooljaar. 1
student op 50 leerlingen
Bespreekt met
studenten
stageplaatsing
volgend semester en
geeft dit door aan
Stagecoördinator
STAIJ
Coördinator school
bekijkt
stageplaatsing en
bespreekt dit met
contact opleider 1
student op 50
leerlingen
Is eigenaar van
stageplaatsing en
heeft hierover contact
met coaches en
stagebureau HvA.
Begin
schooljaar
Hoort stageplaats van
kerndocent, als
plaatsing niet
mogelijk is vanwege
geldige reden geeft
dit aan bij kerndocent
Maakt definitief met
stagecoördinator school
dat hij- zij een student
gaat begeleiden
Bespreekt stageplaatsing
voorstel met de
stagecoördinator van de
school
Bespreekt
stageplaatsen met
studenten en
bespreekt
veranderingen met
stagecoördinator
STAIJ
Bespreekt
stageplaatsing
definitief met de
contact opleider van
de school
Maakt plaatsing rond
na stagebureau HvA
en UPvA, input
contact opleiders en
coaches
Definitieve
plaatsing
Student hoort
definitieve plaatsing
via kerndocent,
inclusief naam mentor
Mentor hoort definitieve
plaatsing van
stagecoördinator school,
inclusief naam student
Contactpersoon school
hoort definitieve versie
van stagecoördinator
STAIJ en geeft dit door
aan stagecoördinator van
Geeft definitieve
plaatsing door aan
student, inclusief
naam mentor
Geeft definitieve
plaatsing door aan
mentoren, inclusief
namen student
Geeft de definitieve
versie door aan
stagebureau
HvA,kerndocenten en
contact opleiders
23
school
Start
Komt op
kennismakingsdag
naar het
opleidingslokaal voor
ontmoeting met
opleider en in de
middag voor
ontmoeting met
mentor en kinderen.
Voert een
kennismakingsspel uit
in stageklas in de
middag.
Ontvangt de student na
de pauze en geeft de
student ruimte om
kennismakingsspel uit te
voeren. Na schooltijd
bespreekt de mentor de
wederzijdse
verwachtingen met
behulp van de
mentorenhandleiding
met de student.
De opleider bespreekt de
inhoud van de
mentorenhandleiding
met de studenten. Ook
bespreekt het
wederzijdse
verwachtingen en bereidt
de studenten voor op de
stagebezoeken.
De kerndocent heeft
een
kennismakingsspel
met de studenten
voorbereid,
omgangsvormen met
ze besproken
De stagecoördinator
van de school
ontvangt de
studenten en stelt ze
voor aan hun
mentor.
Ontvangt de studenten
op de stageschool, of een
afgevaardigde en leidt ze
rond binnen de school en
wijst stageklas en
mentor.
Link stageplaatsing:



Semester 1 2012-2013:
Semester 2 2012-2013: https://docs.google.com/spreadsheet/ccc?key=0AvGekkm3F7NCdFpIdXhKRW95WVhJLV9STlp1NFJsa0E#gid=0
Semester 1 2013-2014:
Semester 2: 2013-2014: https://docs.google.com/spreadsheet/ccc?key=0AvGekkm3F7NCdHpvTXc2TmpFdUlwZ1BnT3Aya2otakE&usp=sharing#gid=0
24
Gaat na of de
plaatsing goed
verloopt en handelt
als nodig
BIJLAGE 5 CONTACT RONDOM STUDENT
Gedurende de
stageperiode
Stagebezoek
Student
Mentor
Opleider/
contactpersoon school
kerndocent
Stagecoördinator
school
Stagecoördinator
STAIJ
Student houdt zich aan de
afspraken beschreven in de
mentorenhandleiding.
De mentor begeleidt
de student, zie
mentoren-handboek
De student bereidt elke
stagedag 1 les voor op een
lesvoorbereidings-formulier.
Hij/ zij kan zich
opgeven voor de
mentorencursus
De opleider bezoekt de
student minimaal twee
keer per stageperiode.
Opleider houdt de
coach, stagecoördinator
van de school en van
STAIJ op de hoogte als
nodig.
De kerndocent werkt met
de studenten en behandelt
theorie, bespreekt de
praktijk, laat de studenten
reflecteren en zorgt dat de
student les heeft gehad
over het
lesvoorbereidingsformulier.
Monitort of
zowel de student
als de mentor
zich prettig voelt
met betrekking
tot de
samenwerking
Voert
veranderingen
door in
plaatsingsoverzicht STAIJ,
onderhoudt
contact met
coach, stage
bureau HvA,
medeopleiders
Student bespreekt de les met
de mentor, werkt de les uit en
stuurt een week van te voren
lesvoorbereidingsformulier naar
opleider en past deze na
feedback aan.
Begeleidt de student
bij de inhoud van de
les-voorbereiding,
beginsituatie etc.
De opleider geeft
feedback op de lesvoorbereiding, komt op
stagebezoek, als
mogelijk een driehoeksgesprek met mentor en
student en uitgebreid
begeleidings-moment
met student.
Algemeen:
Student geeft les, nagesprek
met opleider en stuur binnen
twee weken reflectieverslag
naar opleider.
25
Mentor bespreekt
met opleider sterkeen aandachtspunten van de
student.
lesobservatie 30 minuten,
mogelijkheid dat opleider
filmt
Totale begeleiding 1,5 uur.
BIJLAGE 6 ROL VAN DE MENTOR
Mentor
Student
Opleider in school
Stagecoördinator
Praktijkgids
Mentor leest de praktijkgids
Student en mentor nemen bij
de start praktijkgids
gezamenlijk door
Mentor verwijst naar
praktijkgids in gesprek met
mentor, student en
stagecoördinator als nodig
Weet de praktijkgids te vinden
als nodig
Samenwerkingsdriehoek, zie
bijlage 3
Heeft begeleidingsdriehoek in
zijn/ haar bezit en weet wat de
rol is van betrokkenen
Student is zich bewust van zijn
rol binnen de
samenwerkingsdriehoek en
neemt initiatieven zoals
beschreven
Refereert naar
begeleidingsdriehoek als het
gaat om naleven van gemaakte
afspraken, rol betrokkenen en
om samenwerkingsinzichten te
visualiseren.
Kent de
samenwerkingsdriehoek en is
op de hoogte van de rol van de
betrokkenen
Voorbeeldfunctie
Geeft voorbeeldfunctie aan
student gericht op alle
beschreven competenties, zie
intranet opleidingen
Mentor bespreekt bewust eigen
handelen met student zodat
student inzicht krijgt in de
situatie
Observeert sfeer, organisatie en
werkniveau in de klas en
bespreekt als nodig opvallende
aspecten met de mentor,
gericht op handelen van de
student in de klas
Is samen met directie op de
hoogte van voorbeeldfunctie en
kwaliteit van mentor
Normen en waarden
Maakt normen en waarden
zichtbaar en koppelt dit
eventueel aan vuistregels
Mentor bespreekt de normen
en waarden binnen de klas met
de student zodat de student
geldende normen en waarden
kan overnemen tijdens het
Observeert normen en waarden
die gehanteerd worden binnen
de klas en maakt deze als nodig
bespreekbaar met mentor en of
student
Stagecoördinator en directie
dragen zorg dat normen en
waarden binnen de klas
aansluiten bij visie van de
school
26
lesgeven
Planning
Mentor bespreekt de
stageperiode met de student en
geeft aan waar studiedagen
gepland staan, welke thema’s
behandeld worden en hoe het
dagrooster eruit ziet
Student maakt de planning en
overlegt deze met de mentor.
Afhankelijk van de
samenwerking tussen mentor
en student wordt de planning
gedetailleerd ingevuld of per
week bekeken. Mentor is
leidend in werkwijze.
Opleider bekijkt de planning
van de student in stagemap van
student en stimuleert de
student verschillende
observatie van het handelen
van voorbeeldfunctie van
mentor in de planning op te
nemen, wanneer mentor
student observeert en
verschillende werkvormen in te
plannen naast de te geven
lessen in opdracht van de
opleiding
Mentor bespreekt knelpunten
zoals studiedagen en geplande
vakantiedagen met
stagecoördinator. Mogen de
studenten aanwezig zijn bij de
studiedagen? Welke dagen zijn
geschikt voor de studenten om
in te halen (sportdag of
schoolfeestdag bijvoorbeeld?
Stagecoördinator trekt
aanwezigheidslijn naar alle
studenten en communiceert
dit.
Lesvoorbereiding
Mentor geeft vroegtijdig
student feedback op
lesvoorbereiding zodat student
de lesvoorbereiding kan
aanpassen alvorens de les te
geven
Student stuurt lesvoorbereiding
tijdig naar mentor, volgens
afspraak zodat mentor
feedback kan geven en de
student de les kan aanpassen
Opleider in school gaat na bij
mentor of student alle
stagedagen worden voorbereid
volgens het
lesvoorbereidingsformulier
Mentor bespreekt met
stagecoördinator als student
zich niet aan de afspraken
houdt
Beginsituatie en doelen
Mentor stimuleert student om
beginsituatie in kaart te krijgen
een week alvorens de student
de les gaat geven zodat les
hierop wordt gebaseerd
Student gaat actief in overleg
met de mentor over doelen
voor de les van volgende week
zodat student zelf beginsituatie
leert in te schatten
Opleider in school bespreekt
met mentor hoe student zich
voorbereid op de te geven
lessen
Mentor bespreekt met
stagecoördinator als student
niet in staat is om doelen en
beginsituatie in kaart te
brengen
27
Voorbereiding stagebezoek
Mentor is op de hoogte van
stagebezoek en bespreekt les
door met student.
Student stuurt een kleine week
voor het stagebezoek de
lesvoorbereiding toe naar de
opleider in school en cc-t de
mentor zodat de mentor de
begeleiding van opleider in
school kan volgen, dit werkt als
kruisbestuiving invullen DB
formulier, zie bijlage 7
Opleider in school geeft student
via mail feedback en cc-t dit
naar de mentor.
Stagecoördinator is op de
hoogte van stagebezoek door
opleider in school
Stagebezoek, zie ook bijlage 8
Mentor gaat als mogelijk de
klas uit tijdens stagebezoek
zodat student de leerkracht rol
zich kan nemen ten opzichte
van de leerlingen zonder
aanwezigheid van de eigen
leerkracht
Student verwelkomt opleider in
school, zorgt dat stagebezoek
mogelijk is en dat er ruimte is
voor nagesprek in het rooster
Opleider in school laat aan de
mentor weten dat hij/ zij
aanwezig is voor het
stagebezoek, besteedt ruim tijd
aan d mentor om
samenwerking student/ mentor
te bespreken, inhoud gegeven
les, eventueel lesvoorbereiding,
opvallende aspecten tijdens les
of in de klas en wat de focus is
van het vervolg van begeleiding
tussen mentor en student.
Opleider in school vraagt naar
kwaliteit van student zodat
student niet voor een
verrassing komt te staan bij de
eindbeoordeling. Zie ook
aspecten hierboven
beschreven.
Stagecoördinator spreekt als
nodig met de opleider in
school. Zij weten elkaar te
vinden en hebben een
relatieband opgebouwd
waardoor communicatie
betreffende mentoren,
studenten, plaatsing en
ontwikkelingen binnen de
school worden afgestemd.
28
Feedback
Mentor geeft student altijd
mondeling en eventueel
feedback op gegeven les. Bij
voorkeur wordt de feedback
gegeven in de vorm van het
stellen van vragen zodat
student zelf tot inzicht komt en
alternatieven ontwikkelt. De
mentor heeft een positieve
insteek en beseft dat het geven
van complimenten onmisbaar
is.
Student vraagt om feedback.
Student leert dat het krijgen
van feedback niet altijd
betekent dat je te horen krijgt
hoe je het dan wel moet doen.
Het stellen van vragen aan de
student hoort bij het
ontwikkelen van inzicht.
Student stelt zich open op voor
feedback en laat zien hier actief
mee aan de slag te gaan door
een cyclisch leerproces in te
zetten
Opleider in school gaat na of er
voldoende tijd wordt gemaakt
om feedback te geven. In de
stagemap is de feedback
inzichtelijk gemaakt. Er wordt
gevraagd naar de ontwikkeling
van de student en hoe dit
cyclisch ingezet wordt.
Stagecoördinator wordt op de
hoogte gebracht wanneer
student zich niet open stelt
voor feedback, wanneer
mentor te weinig tijd maakt om
student feedback te geven op
de lessen of wanneer de
mentor blijft hangen in het
geven van tips en tops.
Theorie/ praktijk
Mentor bespreekt met de
student welke ontwikkeling
centraal staat binnen de school,
welke theorie de aandacht
krijgt en laat zien hoe dit in de
praktijk terug te vinden is.
Student koppelt in iedere
lesvoorbereiding theorie aan
praktijk. Hierbij geeft student
voorbeeld aan mentor welke
theorieën inzetbaar zijn in de
praktijk (kruisbestuiving)
Opleider in school besteedt
expliciet aandacht aan
koppeling theorie praktijk,
zowel tijdens de feedback
vooraf aan het stagebezoek, als
bij het nagesprek met de
student
Stagecoördinator van de school
laat de opleider in school weten
welke ontwikkelingen binnen
de school specifieke aandacht
krijgen binnen het
meerjarenplan
Directe begeleidingsverslag, zie
ook bijlage 7
Mentor vult ieder blok een DBformulier in voor de student.
Hierdoor ervaart de mentor te
kijken door de bril van de
opleider in school.
Student zorgt dat mentor DBformulier invult ieder blok en
kan het DB-formulier ook
gebruiken om eigen lessen of
die van mede leerlingen als
kijkwijzer te gebruiken
Opleider in school vult ieder
stagebezoek een DB-formulier
in na de ontvangen
lesvoorbereiding, stagebezoek,
gesprek met mentor en
reflectie van de student
Stagecoördinator is ervan op de
hoogte dat DB-formulier
ingevuld worden door de
mentoren als begeleidingstool
29
Eindbeoordeling, zie ook
bijlage 9 afronding semester
Mentor vult ter afsluiting van
een blok een
eindbeoordelingsformulier in,
bij voorkeur in samenspraak
met de student
Student levert tijdig
eindbeoordelingsformulier aan
bij de mentor en zorgt ervoor
dat de opleider in school dit
formulier tijdig ontvangt,
volledig ingevuld inclusief
handtekening mentor.
Opleider in school ontvangt
eindebeoordeling digitaal van
student, stelt cijfer vast, past
als nodig beoordeling aan,
ondertekent formulier en levert
deze in bij instituutsopleider.
Student ontvangt als
beoordeling aangepast is het
formulier van opleider in
school.
Stagecoördinator is op de
hoogte van studenten die ene
onvoldoende hebben gekregen
of een verlengingscontract
krijgen.
Stageverlenging, zie ook bijlage
10
Mentor spreekt tijdig zorgen uit
over kwaliteit van student, dit
kan mondeling, telefonisch of
via de mail
Student geeft zelf wel of niet
aan dat de stageperiode
inhoudelijk niet soepel
verloopt.
Opleider in school signaleert
dat student niet op niveau
handelt en bespreekt dit met
mentor, student en
stagecoördinator.
Stageverlenging aangepast in
vorm wordt ingezet.
Stagecoördinator STAIJ wordt
hiervan op de hoogte gesteld.
Stagecoördinator van de school
is op de hoogte van
Stageverlenging en denkt mee
over mogelijke oplossingen.
30
BIJLAGE 7 DIRECTE BEGELEIDINGSFORMULIER
FORMULIER DIRECTE BEGELEIDING OIS STAIJ
Gegevens student
Gegevens basisschool
Naam
Naam
Groep
Voltijd
Type onderwijs
Deeltijd
Regulier x Montessori
Dalton
Dagavond
Studiejaar/periode
1
Stagementor(en)
2
3
Kerndocent Pabo
Opleider in school
Stagegroep(en)
Ingevuld door:
Aantal leerlingen
Datum:
VAK/ONDERWERP EN LESDOELEN
Competentie:
Doelen student:
Doelen leerlingen:
Kerndoelen:
Vuistregel:
Theorie:
De lesvoorbereiding
Aspecten
De leerdoelen van de student zijn concreet
beschreven en gekoppeld aan de eigen
beginsituatie en de competenties.
De lesdoelen voor de leerlingen zijn
gekoppeld aan hun beginsituatie.
De lesdoelen zijn gekoppeld aan de
kerndoelen en concreet benoemd.
o
v
g
Specifieke opmerkingen/tips
Differentiatie is verwerkt in beginsituatie en
de lesdoelen.
De keuze, omvang en opbouw van de
lesstof sluit aan bij de beginsituatie en de
lesdoelen.
De lesfasering is per lesfase beschreven
volgens de onderdelen van het
lesvoorbereidingsmodel.
De beschrijving laat zien hoe de activiteiten
tussen student en leerlingen op elkaar
aansluiten.
Geraadpleegde bronnen zijn volgens APArichtlijnen beschreven.
Algemene opmerkingen/tips
De lesuitvoering
Aspecten
De introductie wekt belangstelling op voor
de les.
De instructie is gericht op de te behalen
lesdoelen.
De uitvoering maakt de te behalen lesdoelen
mogelijk.
De student heeft zichtbaar de leiding.
Differentiatie wordt zichtbaar toegepast.
32
o
v
g
Specifieke opmerkingen/tips
De lesovergangen verlopen soepel.
In de interactie met de groep stimuleert de
student betrokkenheid.
In de interactie met individuele kinderen
stimuleert de student betrokkenheid
De afsluiting is evaluatief/reflectief.
Algemene opmerkingen/tips
De nabespreking met de opleider in school
Aspecten
De student reflecteert op het lesverloop en
kan positieve punten en aandachtspunten
benoemen en onderbouwen.
De student kan in de nabespreking een
koppeling maken tussen de beschreven
competenties en de eigen ervaringen van de
les.
De student is op het beoogde niveau
Op schema?
33
o
v
g
Specifieke opmerkingen/tips
Aspecten
o v g Detail
Ambacht
Relatie met de
ander
Omvang
Eigen vaardigheid
Jaar 1.4: twee aaneengesloten activiteiten:
ja/nee
Klassenmanagem
ent
Jaar 2.2: een dagdeel: ja/nee
Didactiek
Jaar 2.4: een dag: ja/nee
Kinderen
Jaar 3.4: een dag/thema: ja/nee
Collega’s
Jaar 4: een tweedaags programma: ja/nee
Ouders
Relatie met jezelf
Les-evaluatief
Zelf-reflectie
Sterke punten student:
Benoemd door de mentor:
Benoemd met de opleider in school:
Aandachtspunten student:
Benoemd door de mentor:
Benoemd met de opleider in school:
34
Extra begeleiding: ja/nee
BIJLAGE 8 VOORBEELD STAGEBEZOEKROOSTER OPLEIDER
Onderwijsweken
22
23
Datum
dinsdag
maandag
dinsdag
11-02-14
-
9.00-12.00 OIS-STAIJ
13.00-15.00 Trekkersoverleg
15.30-17.00 Stagecoördinatoren HvA
18-2-2014
-
8.45 Sara 1 jrs UpvA 2 bezoek
e
e
10.30 Jill 1 jrs UPvA 2 bezoek
e
e
13.00 Jurrien 1 jrs HvA 2 bezoek
25-02-14
04-03-14
-
26
11-03-14
BIJLAGE 9 AFRONDING SEMESTER
e
donderdag
vrijdag
weken
e
8 Cito
8e Cito
tw
e
ow
voorjaarsvakantie
-
24
woensdag
e
8.30 Marthe 1 bezoek LiO-er
e
e
11.00 Inez, 2 jrs HvA 2 bezoek, collegiale consultatie
met Hanneke
e
e
13.30 Khadija 1 bezoek 3 jrs minorstudent
15.45-17.15 Intervisie studenten
e
ow
e
9.00 Sonja 2 jrs UPvA 2 bezoek
e
e
11.00 Odiri 1 jrs UPvA 2 bezoek
e
13.00 Naomi 1 jrs UPvA
15.30 Beike overleg directie en stagecoordinator mbt
mentorentraining leerkrachten
sw
Formulieren
Student
Mentor
Opleider
Contactpersoon
school
kerndocent
Stagecoördinator
school
2 directe
begeleidingsformulier
en (bij voorkeur
digitaal)
Heeft de
verantwoordelijkheid
om formulieren in te
laten vullen door
mentor en om
formulieren aan te
leveren bij opleider
Vult 2 directe
begeleidingsformulieren in.
Geeft het
uiteindelijke cijfer en
geeft deze door aan
de coach.
Contactpersoon
school bespreekt
met
stagecoördinator
school en opleiders
hoe en wanneer de
formulieren
ingeleverd worden.
Geeft de
studiepunten door
aan volg+, levert
bij opleiding
documenten aan
voor het archief
Verzamelt de originele
eindbeoordelingsformul
ieren van de studenten
en overhandigt deze
aan de opleider in
school
Origineel van het eind
beoordelingsformulier
Bespreekt tussentijds
een eindbeoordeling in
zodat de student weet
waar hij/ zij aan kan
werken.
Vult
eindbeoordelingsform
ulier in voor
beoordeling.
36
Gaat na of de
formulieren tijdig
ingeleverd zijn bij
stagecoördinator
school.
Opleider levert
documenten aan
voor het archief van
de opleiding, mag
ook digitaal
Neemt alle
formulieren in en
controleert ook de
formulieren van de
studenten die
begeleid worden
door andere
opleiders op
dezelfde school
BIJLAGE 10 STAGEVERLENGING
Coach
Stagecoördinator
school
Organiseert een
interventiegesprek
met student en
mentor. Brengt de
coach hiervan op
de hoogte
Wordt door
student en
opleider op de
hoogte gesteld
Wordt hiervan
door mentor of
opleider van op
de hoogte gesteld
Hoor en
wederhoor
Wordt door
student en
opleider op de
hoogte gesteld
Wordt hiervan
door mentor of
opleider van op
de hoogte gesteld
Student
Mentor
Opleider
Knooppunt
tussentijds
Student komt niet
tot zijn/ haar recht
in de stage
Mentor geeft aan
niet goed samen
te kunnen werken
met de student of
het niveau
onvoldoende
vindt
Observeert een
onvoldoende
lesniveau van de
student
Bespreken
Student geeft aan
bij mentor,
opleider of coach
Bespreekt dit met
student, opleider
en
stagecoördinator
school
Afspraken
Maakt afspraken
met opleider en
mentor, past
reflectie toe en
komt afspraken na
Maakt afspraken
met opleider en
student en geeft
duidelijk aan wat
leerpunten zijn
Maakt afspraken
met student en
mentor
Bespreeekt
eventuele
mogelijke
37
Stagecoördinator
STAIJ
verlopen
Stage doorzetten
Als mogelijk laten
we de stage
doorgaan
Als mogelijk laten
we de stage
doorgaan
Als mogelijk laten
we de stage
doorgaan, als niet
mogelijk geeft de
opleider dit aan bij
de
stagecoördinator
STAIJ
Onvoldoende
stage
Student reflecteert
op stage in
combinatie met
contact, handelen,
inhoud lessen
Mentor bespreekt
de sterke punten
en de
aandachtspunten
etc
Beoordeling
onvoldoende
38
Stagecoördinator
regelt een nieuwe
stageplaats in
samenspraak met
opleider, coach en
student
Brengt samen
met student en
opleider in kaart
wat verbetert kan
worden
Student krijgt een
etc
verlengingscontract
of stageperiode
moet overnieuw
gedaan worden
c
Bij voorkeur in
dezelfde
stageklas, zo niet
dan regelt
stagecoördinator
een nieuwe
stageplaats
BIJLAGE 11 HULP BIJ INVULLEN LESVOORBEREIDINGSFORMULIER
Verantwoording
Verantwoord de keuze van deze les of activiteit.
Aan welke competenties ga je werken? Hoe past deze les in het curriculum van de basisschool?
Verantwoording:
Een lesvoorbereiding start met de beginsituatie van de leerlingen en de doelen van de les. Schrijf je verantwoording pas als laatste.
In een verantwoording geef je aan waarom je deze les geeft.
Competenties:
Verwerk niet teveel competenties in één les. Twee á drie.
Zorg dat de competenties aansluiten op jouw doelen. Laat de competentiekeuze afhangen van de ervaring die je op wilt doen.
Formuleer het competentiegebied en beschrijf welke deelcompetentie uit de matrix daarop aansluit.
Verwerk de bronnen volgens APA richtlijnen ( http//:www.stip.hva.nl).
Beschrijf hoe het vak past in het curriculum
Jaar 1 curriculum: regelmaat waarmee het vak wordt onderwezen, de methode die de school gebruikt, vermelding van vakleerkracht.
Vanaf jaar 2: In elke les dient de vakinhoudelijke en didactische competentie opgenomen te worden.
Vanaf jaar 2 curriculum: visie en organisatie t.a.v de vakgebieden in de school> vakleerkracht/methode )
39
Vanaf jaar 3: zie jaar 1 en 2 en verwerking informatie vna de schoolgids
Doel van de les
Beginsituatie student
Doelen student
Denk aan jouw evaluaties van voorgaande lessen en activiteiten. Aansluiting t.a.v. jouw pedagogische en
didactische vaardigheden en vakinhoudelijke ervaringen met dit soort lessen?
Gebruik je evaluaties van voorgaande lessen en de daar geformuleerde leerpunten/ voornemens. Welke
leerdoelen staan centraal in deze les?
Formuleer je leerdoel in meetbare termen.
Verwerk hier eigen ervaringen en feedback m.b.t. het vakgebied en jouw didactische vaardigheden.
Zorg voor een koppeling met de beginsituatie en de competentiebeschrijvingen.
Met een koppeling naar een ander soort les, benoem wat goed ging en welke verbeterpunten naar voren
Formuleer de doelen heel concreet en zorg dat zij meetbaar/controleerbaar zijn.
kwamen. Houd jezelf in centraal in terugblik en zorg dat je doelen aansluiten op de beginsituatie.
Betrek in de beschrijving van je doel de handeling die je doet en het middel dat je inzet.
Beschrijf je overwegingen en uitdagingen.
Maak een keuze voor maximaal 3 doelen.
Beschrijf de doelen In tegenwoordige tijd. Visualiseer wat je wilt bereiken.
Jaar 1: Ik………….(activerend werkwoord)………………..door/zoals/zodanig dat…
Vanaf jaar 2: Maak de reflectiecyclus zichtbaar.
Vanaf jaar 2: SMART in één zin. Formuleer je actie in het hier en nu.
40
Beginsituatie leerlingen
Doelen leerlingen
Beschrijf waarop je aansluit ten aanzien van voorkennis, inzicht en vaardigheden van de leerlingen. Wat
weten, kennen en kunnen de leerlingen al?
Wat weten, kennen en kunnen de leerlingen aan het einde van de les? Het antwoord hierop formuleer je
in:
Met welke specifieke aspecten houd je rekening? Denk aan de diversiteit in de groep, bijzondere tijds- en
omgevingsaspecten.
Directe of productdoelen: specificeer je doelen in meetbare termen. Laat ze logisch aansluiten op de
beginsituatie van alle leerlingen.
Sluit de les inhoudelijk of thematisch aan op een voorafgaande activiteit of les?
Doelen op langere termijn: Denk aan ontwikkelingsaspecten bij jonge leerlingen/kerndoelen bij oudere
leerlingen/pedagogische doelen
Bespreek altijd voorafgaand aan een les met je mentor de beginsituatie van de groep ten aanzien van het
Zorg dat de doelen aansluiten op de beginsituatie.
vakgebied dat je voor gaat bereiden. Het kan ook zijn dat een observatie aanleiding geeft voor een les.
Verwerk deze in de beschrijving van de beginsituatie.
Neem 1 kind in gedachten om de beginsituatie te controleren.
Beschrijf de beginsituatie t.a.v. het vakgebied. Geef aan waar je rekening mee gaat houden in je les.
Vanaf jaar 2: denk daarbij aan differentiatie op minimaal twee niveaus.
Jaar 3: verwerk differentiatie op gedrag en didactisch niveau
41
Formuleer wat de leerlingen aan het eind van de les kennen, kunnen, weten.
Doelen langere termijn dienen gekoppeld te zijn aan tussendoelen/kerndoelen zie www.tule.slo.nl
Vanaf jaar 2: SMART in één zin. Differentiatie terug laten komen in de doelen.
De lesactiviteit (voor elke lesfase maak je een aparte beschrijving, let op: macro’s moeten zijn ingeschakeld.)
Lesfase: Inleiding/kern/slot
Beschrijf voor ieder onderdeel hieronder:
(1) Wat doe je en hoe doe je dat?
(2) Wat laat je de leerlingen doen?
(3) Welk materiaal is daarbij nodig?
(4) Wat regel je daarvoor?
(5) Hoelang duurt een onderdeel?
Aandachtspunt: alles behoort duidelijk bij te dragen aan het bereiken van het lesdoel en aan het bereiken van jouw eigen leerdoelen. Dit moet terug te zien zijn in alle
onderdelen.
Inhoud en activiteitenbeschrijving
Beschrijf jouw activiteiten en die van de leerlingen. Zorg dat deze op elkaar aansluiten.
Wat doe je en hoe doe je dat?
Zorg ervoor dat de inhoud zo helder is dat een ander je les zou kunnen geven.
Didactische werkvorm(en)
Instructievorm, interactievorm, opdrachtvorm, samenwerkingsvorm, spelvorm.
Hoe help je het individuele kind?
Denk aan verschillen in de groep waar je rekening mee houdt. Hoe help je het kind dat zelf al verder kan? Hoe help je het kind dat extra begeleiding nodig heeft?
Bedenk vragen en hulp waarmee je de leerlingen uitdaagt en verder kunt helpen.
Hoe kan je de leerlingen het gevoel geven dat zij zelf aan het leren zijn? ( competentie, relatie, autonomie )
Materiaal
Welk materiaal is daarbij nodig?
42
Beschrijf de materialen die je gebruikt.
Organisatie
Klassikaal, in groepjes, individueel en wat vraagt dit van jou?
Wat regel je daarvoor?
Beschrijf hoe je de gekozen werkvormen en de overgangen van de lesfasen organiseert.
Tijdsduur
Maak een reële inschatting van de tijdsduur van elke lesfase. Neem daarin de lesovergangen mee.
Hoelang duurt een onderdeel?
Nieuwe lesfase >>>
43
BIJLAGE 12 JAARROOSTER TEAM WERKPLEKLEREN 2013-2014
Trekkers werkplekleren: Hanneke Hoogerwerf (HvA) en Beike van den Eeden (werkveld)
DATA
Onderwerp
20 augustus 2013
-
Lesvoorbereiding
27augustus
1.
2.
Vervolg lesvoorbereiding
Studenten-indeling
Uitwerking
Uitwerking invulling 20/8
Lesopbouw en lijn jaar 1 tot en met 4
3 september
1.
2.
Studenten-indeling
Vervolg lesvoorbereiding
Lesvoorbereiding 1e, 2e, 3e en 4e jaars besproken, koppeling met
kerndocent HvA
12.00 uur tot 15.00 uur
10 september
Archiveringsdag
9.00 uur tot 12.00 uur
17 september
Invulling Werkplekleren
-
Brieven
Stageplaatsing
Overzicht LiO-ers
Mentorenscholing
Verdeling opleiders per school
Opleider in school/ studenten
START STAGE
9.00 uur tot 12.00 uur
11 november
9.00-12.00 uur
Interventiedriehoek, zie ook document
interventiedriehoek
Interventiedriehoeken mogelijk rond student:
Student/ Mentor/ Opleider (standard)
Kerndocent/ Student/ Opleider (Zorg)
44
Student/ Mentor/ Stagecoördinator(plaatsing)
Student/ Mentor/ Directeur (LiO)
Student/ Student/ Opleider (GB)
Opleider/ Opleider/ Student (CC)
16 december
scholingsdag
Gast: Frederike Bannink
Positieve feedback
Boek positieve feedback en intervisie tot hoofdstuk 6 gezamenlijk
gelezen
9.00 tot 16.00
21 januari 2014
Interventiedriehoek
Interventiedriehoek vervolg: Mogelijkheden:
9.00-12.00
Studenten-indeling
Hoe ga je om met vertrouwelijke informatie?
Dubbelrol als begeleider.
Grenzen bepalen
Driehoek instellen als opstelling tijdens gesprek met…=
Jezelf tegenkomen als ‘speler’ binnen de interventiedriehoek
28 januari
Hoge beoordeling door mentoren
9.00-12.00
Verschil in beoordeling mentor en beoordeling opleider in school.
Intervisievorm: Saskia begeleidt dit.
Studentenverdeling
Niveauduiden
Ook niveauduiden voor minoren
1 april
Overleg werkveld opleiders
Intervisie met werkveld opleiders
9.00-12.00
Studiedag HvA
Studentendoorspreken met werkveld opleiders
45
Opleidersmiddag HvA 13.00-17.00
Gezamenlijk naar opleidersmiddag, invulling nieuwe curriculum
deeltijdstudenten
Archiveringsdag werkveld
Archiveren google.doc
8 april
Scholing Ois team:
Reflectie in de ochtend afmaken
9.00-16.00
Ochtend WPL 9.00-12.00
Positieve feedback terug in reflectie
Middag afstemming kritische reflectie OIS
Schaalvragen meegeven aan opleider voor tevredenheidsonderzoek,
ook stagecoördinatoren
13.00-16.00
17 juni
Vervolg Opstellingen
9.00-12.00
Door Marten Bos
24 juni
OIS-Staij
9.00-12.00
Borrel opleiders HvA
1 juli
Afsluiting en teamuitje in de middag
2014-2015
Scaffolding
Werkkaarten ontwikkelen
Vervolg Positieve feedback
BIJLAGE 13 JAARROOSTER 2014-2015 WPL
46
DATA dinsdagen
Onderwerp
Uitwerking
Dinsdag overleg
Lesvoorbereiding, ook instromers tweede studiejaar
9.00-10.30 inhoudelijke invulling 10.30-12.00 praktische invulling
20-8
Reflectie format invoeren
9.00- 12.00
2-9
Studenten- indeling
9.00- 12.00
Opleiders in school verdelen over stagescholen
9-9
Studiedag STAIJ
9.00- 16.00
28-10
Reflectie op eigen handelen
9.00- 12.00
4-11
Scaffolding
9.00- 12.00
16-12
Studiedag
9.00- 16.00
20-1
Scaffolding
9.00- 12.00
27-1
9.00-12.00
47
Mentale modellen zichtbaar maken
31-3
Vervolg mentale modellen
9.00-12.00
7-4
Studiedag
9.00-16.00
16-6
Niveau duiden
9.00-12.00
23-6
9.00-16.00
48
Studiedag
BIJLAGE 14 JAAROVERZICHT PROCEDURE STAGEPLAATSING
Wanneer
Wie
Betreft
Actie
April
Stagecoördinator STAIJ en
stagebureau, bestuur
STAIJ, hoofdopleidingen
STAIJ
Aantal stageplaatsen volgend
schooljaar helder krijgen
Overleg opleidingen, hoofdopleidingen betrekken vanwege mogelijke
verandering binnen formatie binnen opleidingsschool,
Mei
Stagecoördinator STAIJ in
samenwerking met
kerndocent tweedejaars
en tweedejaars student
Welke studenten blijven bij STAIJ?
Aan student stagegeschiedenis vragen en voorkeur stageplaats volgend
schooljaar. Voorkeur zo specifiek mogelijk met aangeven van spelingsruimte.
Juni
Stagecoördinator STAIJ en
stagebureau
Vaststellen aantal studenten
Vaststellen aantal stageplaatsen
Koppeling maken van studenten vanuit
kerngroep naar plaatsing
Stagebureau maakt google.doc aan waar alle opleidingsscholen plaatsing in
verwerken.
Namen studenten vanuit opgegeven
voorkeur jaar 1 naar jaar 2
Stagecoördinator STAIJ past overzicht in google.doc aan en plaatst als mogelijk
al de lege eerstejaars studenten, de derdejaars studenten en de tweedejaars
studenten. Met gebruik van de stagegeschiedenis.
Contactpersoon per
stageschool en
stagecoördinatoren van de
scholen
Opvragen leerlingaantal per school, berekening: 1 student op 50 leerlingen
Stagebureau stuurt stagegeschiedenis
van studenten die tweedejaars worden
door.
Augustus Start
schooljaar:
49
Stagecoördinator STAIJ en
opleiders in school
Stageplaatsing controleren met
contactpersonen van de stagescholen
Stagecoördinatoren van
de stagescholen
bespreken stageplaatsing
met de betreffende
mentoren
Opleider in school communiceert met
stagecoördinator STAIJ
Contactpersoon per stageschool en stagecoördinatoren van de scholen
bekijken de mogelijke stageplaatsen voor het nieuwe schooljaar, hierbij
rekening houdend dat de scholen ruimte bieden volgens de berekening 1 op
50. Hierbij wordt rekening gehouden met de ontwikkelingen binnen de school.
Contactpersonen van de school nemen contact op met de stagecoördinator
van de school. Zijn de geplande stageplaatsen inderdaad mogelijk. Extra
plaatsen in kaart brengen en mogelijke knelpunten aangeven.
Contactpersoon communiceert plaatsing met de stagecoördinator van STAIJ.
Stagecoördinator STAIJ vult namen van groepen en mentoren in het
google.doc systeem. Extra plaatsen worden aangegeven, knelpunten worden in
kaart gebracht.
September
Stagebureau en
Stagecoördinator STAIJ
Stagebureau geeft namen eerstejaars
door voor plaatsing
Kerndocent en
Stagecoördinator STAIJ
De eerstejaars studenten die geplaatst
worden bij STAIJ zitten gezamenlijk in
een kerngroep bij een kerndocent van
STAIJ, SOON of AWBR (?)
Kerndocenten en
studenten
Stagebureau en studenten
Contactpersoon per
stageschool en
stagecoördinatoren van de
scholen
Stagecoördinatoren van
de stagescholen
bespreken stageplaatsing
met de betreffende
mentoren
Stagecoördinator STAIJ en
stagecoördinatoren van de
stagescholen
Opleidingsteam STAIJ
Stagecoördinator STAIJ mailt de
stagecoördinatoren van de scholen
betreffende de start van de studenten
en overige algemene informatie
betreffende de stage voor het
aankomende schooljaar.
Stagecoördinator STAIJ stuurt
stagebureau de
kenningsmakingsuitnodiging toe aan
de studenten.
stagecoördinator STAIJ maakt
verdeling studenten en opleiders
duidelijk naar de opleiders toe.
Kerndocenten en studenten
ontmoeten elkaar.
Kerndocent bereidt samen met de
studenten een
kenningsmakingsoefening voor.
Opleidingsteam bereidt
kenningsmakingsochtend voor
Trekkersduo bereidt
kenningsmakingsmoment met
50
De plaatsing wordt rond gemaakt. De extra plaatsen worden gevuld. De
Stagecoördinator STAIJ deelt het google.doc document met de opleiders. De
kerndocenten controleren de namen vanuit de kerngroep en de plaatsing.
De contactpersonen controleren plaatsing met de indeling vanuit de scholen
en communiceert de definitieve lijst.
Stagebureau controleert plaatsing en communiceert dit met de
stagecoördinator STAIJ.
De studenten krijgen officieel via het stagebureau te horen waar ze geplaatst
zijn. De kerndocenten bespreken de plaatsing met de studenten als dit
definitief wordt gemaakt. Inbreng van studenten is mogelijk via overleg met
kerndocent en stagecoördinator STAIJ.
Bij voorkeur de eerstejaars studenten plaatsen in overleg met de studenten en
voorstel plaatsing(naam per school, welke duo’s) via kerndocent voorstellen
aan stagecoördinator.
De mentoren krijgen officieel te horen welke student geplaatst wordt en
wanneer deze verwacht wordt.
Studenten ontvangen via het stagebureau de kenningsmakingsuitnodiging.
studenten voor
Oktober
Kerndocenten
Kennismakingsbijeenkomst bij start
van de stage.
Opleiders in school
stagecoördinator STAIJ
Stagecoördinatoren van
de scholen
Mentoren
Stagebureau
Contactpersonen van de
school
Leerlingen
Studenten maken kennis met de
stageschool, de stagecoördinator, de
mentor en de leerlingen.
Stagebureau geeft plaatsing van minor
studenten door
stagecoördinator STAIJ
plaatst minorstudenten gericht voor
het tweede semester in contact met
de betreffende contactpersoon en
stagecoördinator stageschool
Studenten worden ontvangen in het opleidingslokaal STAIJ. De tweede en
derdejaars studenten worden ontvangen tussen 9.30-10.30 uur. De
eerstejaars tussen 11.00-12.00 uur. Zij worden gezamenlijk ontvangen door het
trekkersduo werkplekleren, de opleiders worden voorgesteld en de studenten
worden verdeeld over de opleiders die hen gaat begeleiden.
Opleiders in school bespreken de nodige informatie aan de hand van
materialen (zie bijlage…) met de studenten. De praktijkgids wordt hierbij
gebruikt en afspraken worden gemaakt.
Studenten worden in de pauze door de stagecoördinatoren van de
stagescholen ontvangen. De studenten krijgen ene rondleiding binnen de
school en worden aan de mentor voorgesteld. De student heft een
kenningsmakingsopdracht voorbereid. De student maakt in de middag actief
kennis met de groep en de leerlingen.
Na schooltijd bespreekt de student met de mentor het programma voor het
semester met de mentor aan de hand van de praktijkgids opgesteld door de
opleiding.
Contactpersoon van de stageschool neemt contact op met de
stagecoördinatoren of de ontvangst, plaatsing ed goed is verlopen.
Contactpersoon communiceert dit met de stagecoördinator van STAIJ
Stagecoördinator en stagebureau houden contact over stageplaatsing die
aangepast moet worden.
November
Stagebureau en
stagecoördinator STAIJ
Opleiders in school
Mentor
Student
51
Contact over mogelijke plaatsing
Stagebureau stelt google.drive op voor
tweede semester
stagecoördinator STAIJ vult als
mogelijk schema in voor tweede
Studenten die stoppen met de opleiding melden dit zeer wisselend. Soms
bespreken ze dit met de kenrdocent, met stageureau, met mentor en of met
opleider in school. Het is van belang dat de zorg om de student strak is, zoals
de driehoek, zie bijlage..) Het is van belang dat alle betrokken op d ehoogte
worden gebracht van studenten die gestopt zijn. Dat is de reden dat we alle
betrokkenen in de cc zetten zodat de student niet onzichtbaar wordt.
semester
Stagecoördinator van de
school
Opleiders in school melden aan
stagecoördinator STAIJ en de
kerndocent de studenten die stoppen
met de opleiding, die vertraging
oplopen of andere calamiteiten.
Stagecoördinator STAIJ communiceert
met stagebureau en kerndocent over
studenten die stoppen.
Student communiceert met mentor en
opleider in school
Mentor communiceert met opleider in
school en stagecoördinator
December
stagecoördinator STAIJ
Contactpersonen
stagescholen
Contactpersoon van stagescholen
vragen stagecoördinatoren van de
scholen te kijken naar de doorstroom
van de studenten
Stagecoördinatoren
scholen
Contact persoon communiceert dit
met stagecoordinator STAIJ
Studenten blijven het gehele jaar stagelopen op eenzelfde school. Bij de start
van het jaar is het al bekend naar welke bouw de student gaat. De
stagecoördinator van de school geeft aan de contactpersoon door waar welke
student het tweede semester stage kan gaan lopen. Rekening houdend met
studenten die eventueel een verlenging hebben, het tweede semester ene
minor volgt etc..
Stagecoordinator neemt dit op in
stageplaatsingoverzicht.
Januari
Stagecoördinator STAIJ
Contactpersoon
stageschool
52
Stagecoördinator STAIJ maakt
plaatsing rond
Stagecoördinator STAIJ geeft inzicht in plaatsing voor het tweede semester aan
opleiders
Stagecoördinator STAIJ
Opleiders worden verdeeld over de stagescholen. De opleiders behouden
zoveel mogelijk hun eigen studenten vanuit het eerste semester
Stagecoördinatoren
stageschool
Kerndocenten geven plaatsing door aan studenten
Mentoren
Studenten nemen contact op met nieuwe mentor voor het tweede semester
Kerndocenten
Contact personen scholen geven stageplaatsing door aan stagecoördinatoren
stagescholen
studenten
Februari
Studenten
Contactpersoon onderhoudt contact
met de stagecoördinator
Start stage, studenten zijn al bekend met stageschool, opleider in school en
hebben al kennis gemaakt met de nieuwe mentor.
Mentoren
Stagecoördinatoren
Contactpersonen scholen
Maart
April
53
Zie start schema
Stagecoördinatoren houden zicht op de stageplaatsing tussen student en
mentor
Als nodig geeft stagecoördinator aan contactpersoon door als interventies
nodig zijn.
BIJLAGE 15 LIO-PROCEDURE
Formulieren
LiO-student
Mentor
Opleider/ OIS STAIJ
Directie/ begeleider
LiO-product
Coach
Stagecoördinator
school
voorbereiding
Stuurt sollicitatiebrief
nav advertentie op
site HvA
Heeft met directie
besproken LiO-er te
gaan begeleiden
en/of samenwerking
Stuurt advertentie
van scholen door naar
HvA stagebureau
Zet advertenties op
en stuurt deze naar
OIS STAIJ
Wijst studenten op de
advertenties
geplaatst op de HvA
site
Is op de hoogte van
LiO-plaats en plaatst
geen andere student
in stageklas
Sollicitatie
Voert gesprek bij
voorkeur met
directie, mentor en
met opleider in school
Start LiO (betaalde
LiO-plekken binnen
STAIJ)
Stelt een contract op,
zie LiO-procedure HvA
Overlegt met directie
onderwerp LiOproduct. Directie is
opdracht gever
54
Voert gesprek met
sollicitant, overlegt
met mentor en OIS
STAIJ.
Overlegt met LiO over
werkdagen, opbouw
verantwoordelijkheid,
taken, wederzijdse
verwachtingen
Ontvangt
leerwerkplan en geeft
hier feedback op
Ondertekent
leerwerkplan en geeft
start LiO door aan
administratie van
bestuur
Wijst iemand aan die
LiO-product gaat
begeleiden
Begeleiding
Zie eisen beschreven
in de
mentorenhandleiding,
formulieren zie
stagebezoek en
afronding semester
De collega van LiO-er
heeft collega rol.
Mentor begeleidt en
er kan een maatje
aangesteld worden
als vraagbaak.
Als nodig neemt
mentor contact op
met opleider van
student
Komt minimaal twee
maal per semester
langs om de LiO-er te
bezoeken
Informeert naar LiOproduct
e
1 semester en
functioneringsgesprek
(hoeft niet door een
directielid afgenomen
e
te worden) 2
semester
beoordelingsformulie
r, moet door
directeur afgenomen
worden.
Draagt zorg voor
begeleiding van LiOproduct
Afronding 2
semester
55
e
Rondt LiO-product af
en presenteert dit aan
betreffende team
Naast
beoordelingsgesprek,
2 directe
begeleidingsformulier
en van de mentor, 2
reflectieverslagen en
een eindbeoordeling
van de mentor.
Maakt presentatie
LiO-product mogelijk
Supervisor van
studenten
Begeleidt bij LiOproduct
Houdt in de gaten of
de LiO-stage prettig
verloopt,
samenwerking,
afspraken, etc
BIJLAGE 16 INFORMATIE LIO-ERS
Beste LiO-ers HvA en UPvA,
Namens het opleidingsteam heet ik jullie van harte welkom bij de opleidingsschool STAIJ!
De meesten van jullie hebben ondertussen al afspraken gemaakt met de betreffende stageschool, een aantal van jullie zal dit na de
zomervakantie doen. Ik neem aan dat ieder van jullie in de laatste week van de zomervakantie deel neemt aan de voorbereidingen op het
nieuwe schooljaar. Als je hier nog niet voor uitgenodigd bent adviseer ik je om dit zelf voor te stellen. Het is een belangrijk moment om direct
deel uit te maken van het team en de klas met je mentor/duo-partner voor te bereiden.
Bij deze nodigen we jullie uit voor een LiO-bijeenkomst op de woensdag tussen ……. uur in het opleidingslokaal; Tweede Boerhaavestraat 51.
Neem hiervoor je leerwerkplan, je stagecontract, je competentielijst en je POP mee (als je nog geen werkafspraken hebt gemaakt neem je een
lege versie mee).
De bijeenkomst staat in het teken van informatie en ontmoeting.
We verwachten dat jullie allemaal te zien woensdag) 20 augustus. Zo starten jullie goed voorbereid met jullie LiO.
Namens het opleidingsteam STAIJ wens ik jullie een heerlijke zomervakantie toe!
Graag ontvang ik een ontvangstbevestiging als je deze mail gelezen hebt.
Alvast bedankt.
Vriendelijke groeten,
Beike van den Eeden
Vindplaatscoördinator Nieuw Montessori De Pinksterbloem
Stagecoördinator en opleider in school STAIJ
0625075175
56
Agenda LiO-bijeenkomst 1,5 uur, misschien verlengen naar 2 uur
Op advies van de studenten kunnen we dit beter de woensdag voor de schoolvergadering organiseren.
Invulling bijeenkomst: Olga start met een zowel luchtige als betekenisvolle activiteit. We hebben in een mapje cartoons van het onderwijs. De studenten en ook de
aanwezige opleiders kiezen een bijpassend plaatje en stellen zich aan de hand van dit plaatje voor, welke school, welke bouw, en hun leerpunten voor het komende
schooljaar (cartoon).
Op het bord de agenda en mail adressen van de opleiders. Beike presenteert met behulp van de PowerPoint informatie met betrekking tot de LiO HvA en UPvA (deze moet
voor het nieuwe jaar bijgesteld worden). Zie ook stapel sheets van de uitgeschreven versie om uit te delen.)
We bespreken het invullen van het leerwerkplan en stagecontract aan de hand van het voorbeeld leerwerkplan. De groene tekst is onze leerhulp. Het leerwerkplan komt
tot stand doordat punten uit het BP2 gesprek naar voren zijn gekomen, de POP die al gemaakt was voor de BP2, ULP gesprekken UPvA, stageleerpunten vanuit de laatste
stage (HvA en UPvA mogelijk 3.1 voor het laatst stage gelopen).
We bespreken (zijn we nu niet aan toe gekomen en de studenten gaven aan dat dit niet nodig was) de POP’s. De studenten kunnen deze aanscherpen, bijstellen, opzetten
(individueel en later in tweetallen).
Saskia gaf uitleg over intervisie, 2 keer per jaar 5 sessies intervisie die georganiseerd worden voor zowel startende leerkrachten als LiO-studenten. Nu met verplicht karakter
voor de UPvA studenten, HvA facultatief op de HvA bieden ze dit zelf aan. Zie ook bijgevoegde extra informatie. De studenten krijgen de geplande data te horen en worden
verzocht contact op te nemen met Saskia wanneer ze zich hiervoor willen aanmelden.
Hapje en drankje regelen voor aanwezigheid. Op 2 studenten na, was iedereen die uitgenodigd was aanwezig. Zie ook studenten overzicht, scholen, mentor en we
vertelden de studenten door wie ze begeleid worden aankomend schooljaar.
Aug 2013, opgezet door Beike, voorbereid door Jannie, Christine, Saskia en Olga (met hulp van Jeantine contact HvA)
Zie ook PPT op google.doc
57
BIJLAGE 17 REFLECTIEVERSLAG UPVA
Reflectie op je les
Fase 1 Handelen / ervaring opdoen
Wat wilde ik bereiken?
Waar wilde ik op letten?
Wat wilde ik uitproberen?
Fase 2 Terugblikken op de lesactiviteit / vuistregel
Wat gebeurde er concreet?
Leerlingenperspectief
Wat wilde ik?
Wat deed ik?
Wat dacht ik?
Wat voelde ik?
Fase 3 Formuleren van essentiële aspecten
Hoe hangen de antwoorden op de vorige vragen met elkaar samen?
Wat is dus het probleem (de positieve ontdekking) en wat betekent dit voor mij?
Fase 4 Alternatieven ontwikkelen en daaruit kiezen
Welke alternatieven zie ik?
Welke voor- en nadelen hebben die?
Wat neem ik nu mee voor de volgende keer?
Fase 5 en fase 1 Competenties ontwikkelen door voornemens uit te proberen in een volgende lessituatie
58
BIJLAGE 18 CONTRACT ONDERHOUDSSTAGE HVA/ UPVA
In te vullen door: opleider in school en de student
Onderstaande opleider in school en student:
de opleider in school
(naam)
van de opleidingsschool
en
student
van de PABO, Onderwijs en Opvoeding, Hogeschool van Amsterdam zijn het volgende overeengekomen:
de student
gaat de volgende periode stage lopen zonder dit af te sluiten met een praktijkbeoordeling:
59
Studiejaar:
Semester:
Blok:
 De student bespreekt vooraf aan de start van de stage deze overeenkomst met de mentor.
 De student houdt zich aan de afspraken die bij een reguliere stage gelden. Zie Praktijkgids.
 De student krijgt tijdens de stage periode begeleiding en feedback van de mentor.
 De student krijgt tijdens de stageperiode bezoek en feedback van de opleider in school.
handtekening student:
handtekening stagedocent/
opleider in school:
Plaats:
Plaats:
Datum:
60
Datum:
Bijlage: Concrete omschrijving opdrachten + tijdsplanning
Bijlage
Student:
Telefoonnummer:
Pabo groep:
Pabocoach:
Stageschool:
Stagementor:
Stagegroep:
Stageperiode:
De student voert de komende periode de volgende opdrachten uit:
Orgineel:
Kopie:
stagedossier student
student + stagementor
BIJLAGE 19 STAIJ BEGELEIDINGSAFSPRAKEN
61
Afspraken begeleiding door opleiders werkplekleren STAIJ
Filmen
We filmen minimaal 1 maal per semester iedere student
Power bezoek
BIJ Het eerste stagebezoek brengen we een powerbezoek, we laten studenten hun krachten zien (beeld) en benoemen deze
Positief
We werken aan het opbouwen van kracht, zelfvertrouwen en inzicht geven in wat werkt
Feedback vooraf
We geven feedback vooraf aan de lesvoorbereiding om het leerproces vooraf te bevorderen
Schaalvraag
Om tot een goed oordeel te komen als opleider stellen we de student een schaalvraag over het niveau van de student
Beoordeling
De mentor geeft een advies, we vragen de student om hun mening. De beoordeling wordt gegeven door de opleider.
Begeleiding
We begeleiden de studenten vanuit een positieve grondslag waarbij de student de ruimte krijgt om ontwikkeling aan te tonen.
Twijfel
Bij twijfel aan het niveau van de student geven we vooraf aan de beoordeling aan dat we extra begeleiding gaan inzetten
Reflectieverslag
Student toont tijdens nagesprek reflectie aan, afhankelijk van de situatie schrijft student een reflectieverslag, krijgt de student deze de
gelegenheid om op de video-opnames te reflecteren of anders.
Gespreksverslag
De opleider overhandigt de student het gespreksverslag. Dit verslag kan in verschillende vormen vorm aannemen. Het directe
begeleidingsformulier hoeft niet van A tot Z ingevuld te worden. Student kan dit direct ontvangen of pas na het sturen van het
reflectieverslag.
Cyclisch leren
De opleider stimuleert de student DE eerder genoemde sterke- en of aandachtspunten te verwerken in de volgende lesvoorbereiding
voor het stagebezoek. Het cyclisch leren IS belangrijk gemaakt om ontwikkeling te kunnen zien.
Vorm stagebezoek
Het stagebezoek kan in vorm afwijken. Bijvoorbeeld wordt het gestimuleerd om studenten samen met de opleider bij elkaar te gaan
kijken. Hier leren studenten van elkaar door feedback te geven aan de hand van het directe begeleidingsformulier. Bij de feedback wordt
de nadruk gelegd op overeenkomsten en verschillen, de kracht van de ander en de gemaakte keuzes. En er wordt aangegeven dat we
het gesprek positief en opbouwend houden.
Setting nagesprek
Het nagesprek kan gevoerd worden met mentor, student gezamenlijk of alleen. Dit hangt af van de situatie
Volgorde stagebezoek
De volgorde van het stagebezoek, gesprek met de mentor , het gesprek met de student kan wisselend ingezet worden naar gelang de
situatie.
62
Professionele taal
We stimuleren de studenten in de lesvoorbereiding en tijdens het nagesprek (en onderling) om professionele taal te gebruiken
Theorie
We stimuleren om studenten bij de lesvoorbereiding en tijdens het nagesprek de koppeling theorie/ praktijk te maken.
Competenties
We verwachten van studenten dat ze in de lesvoorbereiding koppeling maken met hun competenties. We vragen hiernaar tijdens
nagesprek.
Verlenging
Bij een onvoldoende beoordeling krijgt de student een verlenging, afhankelijk van de ontwikkelpunten en de situatie. De student blijft bij
STAIJ stagelopen en wordt begeleid door dezelfde opleider om zijn voortgang te kunnen meten.
63
BIJLAGE 20 WERKDOCUMENT LESVOORBEREIDING
Verantwoording
Verantwoord de keuze van deze les of activiteit.
Aan welke competenties ga je werken? Hoe past deze les in het curriculum van de basisschool?
Verantwoording:
Een lesvoorbereiding start met de beginsituatie van de leerlingen en de doelen van de les. Schrijf je verantwoording pas als laatste.
In een verantwoording geef je aan waarom je deze les geeft.
Competenties:
Verwerk niet teveel competenties in één les. Twee á drie.
Zorg dat de competenties aansluiten op jouw doelen. Laat de competentiekeuze afhangen van de ervaring die je op wilt doen.
Formuleer het competentiegebied en beschrijf welke deelcompetentie uit de matrix daarop aansluit.
Verwerk de bronnen volgens APA richtlijnen ( http//:www.stip.hva.nl).
Beschrijf hoe het vak past in het curriculum
Jaar 1 curriculum: regelmaat waarmee het vak wordt onderwezen, de methode die de school gebruikt, vermelding van vakleerkracht.
Vanaf jaar 2: In elke les dient de vakinhoudelijke en didactische competentie opgenomen te worden.
Vanaf jaar 2 curriculum: visie en organisatie t.a.v de vakgebieden in de school> vakleerkracht/methode )
64
Vanaf jaar 3: zie jaar 1 en 2 en verwerking informatie van de schoolgids
Doel van de les
Beginsituatie student
Doelen student
Denk aan jouw evaluaties van voorgaande lessen en activiteiten. Aansluiting t.a.v. jouw pedagogische en
didactische vaardigheden en vakinhoudelijk ervaringen met dit soort lessen?
Gebruik je evaluaties van voorgaande lessen en de daar geformuleerde leerpunten/ voornemens. Welke
leerdoelen staan centraal in deze les?
Formuleer je leerdoel in meetbare termen.
Verwerk hier eigen ervaringen en feedback m.b.t. het vakgebied en jouw didactische vaardigheden.
Zorg voor een koppeling met de beginsituatie en de competentiebeschrijvingen.
Met een koppeling naar een ander soort les, benoem wat goed ging en welke verbeterpunten naar voren
Formuleer de doelen heel concreet en zorg dat zij meetbaar/controleerbaar zijn.
kwamen. Houd jezelf in centraal in terugblik en zorg dat je doelen aansluiten op de beginsituatie.
Betrek in de beschrijving van je doel de handeling die je doet en het middel dat je inzet.
Beschrijf je overwegingen en uitdagingen.
Maak een keuze voor maximaal 3 doelen.
Beschrijf de doelen In tegenwoordige tijd. Visualiseer wat je wilt bereiken.
Vanaf jaar 2: Maak de reflectiecyclus zichtbaar.
Jaar 1: Ik………….(activerend werkwoord)………………..door/zoals/zodanig dat…
Vanaf jaar 2: SMART in één zin. Formuleer je actie in het hier en nu.
65
Beginsituatie leerlingen
Doelen leerlingen
Beschrijf waarop je aansluit ten aanzien van voorkennis, inzicht en vaardigheden van de leerlingen. Wat
weten, kennen en kunnen de leerlingen al?
Wat weten, kennen en kunnen de leerlingen aan het einde van de les? Het antwoord hierop formuleer je
in:
Met welke specifieke aspecten houd je rekening? Denk aan de diversiteit in de groep, bijzondere tijds- en
omgevingsaspecten.
Directe of productdoelen: specificeer je doelen in meetbare termen. Laat ze logisch aansluiten op de
beginsituatie van alle leerlingen.
Sluit de les inhoudelijk of thematisch aan op een voorafgaande activiteit of les?
Doelen op langere termijn: Denk aan ontwikkelingsaspecten bij jonge leerlingen/kerndoelen bij oudere
leerlingen/pedagogische doelen
Bespreek altijd voorafgaand aan een les met je mentor de beginsituatie van de groep ten aanzien van het
Zorg dat de doelen aansluiten op de beginsituatie.
vakgebied dat je voor gaat bereiden. Het kan ook zijn dat een observatie aanleiding geeft voor een les.
Verwerk deze in de beschrijving van de beginsituatie.
Neem 1 kind in gedachten om de beginsituatie te controleren.
Beschrijf de beginsituatie t.a.v. het vakgebied. Geef aan waar je rekening mee gaat houden in je les.
Formuleer wat de leerlingen aan het eind van de les kennen, kunnen, weten.
Doelen langere termijn dienen gekoppeld te zijn aan tussendoelen/kerndoelen zie www.tule.slo.nl
Vanaf jaar 2: SMART in één zin. Differentiatie terug laten komen in de doelen.
Vanaf jaar 2: denk daarbij aan differentiatie op minimaal twee niveaus.
Jaar 3: verwerk differentiatie op gedrag en didactisch niveau
De lesactiviteit (voor elke lesfase maak je een aparte beschrijving, let op: macro’s moeten zijn ingeschakeld.)
66
Lesfase: Inleiding/kern/slot
Beschrijf voor ieder onderdeel hieronder:
(1) Wat doe je en hoe doe je dat?
(2) Wat laat je de leerlingen doen?
(3) Welk materiaal is daarbij nodig?
(4) Wat regel je daarvoor?
(5) Hoelang duurt een onderdeel?
Aandachtspunt: alles behoort duidelijk bij te dragen aan het bereiken van het lesdoel en aan het bereiken van jouw eigen leerdoelen. Dit moet terug te zien zijn in alle
onderdelen.
Inhoud en activiteitenbeschrijving
Beschrijf jouw activiteiten en die van de leerlingen. Zorg dat deze op elkaar aansluiten.
Wat doe je en hoe doe je dat?
Zorg ervoor dat de inhoud zo helder is dat een ander je les zou kunnen geven.
Didactische werkvorm(en)
Instructievorm, interactievorm, opdrachtvorm, samenwerkingsvorm, spelvorm.
Hoe help je het individuele kind?
Denk aan verschillen in de groep waar je rekening mee houdt. Hoe help je het kind dat zelf al verder kan? Hoe help je het kind dat extra begeleiding nodig heeft?
Bedenk vragen en hulp waarmee je de leerlingen uitdaagt en verder kunt helpen.
Hoe kan je de leerlingen het gevoel geven dat zij zelf aan het leren zijn? ( competentie, relatie, autonomie )
Materiaal
Welk materiaal is daarbij nodig?
67
Beschrijf de materialen die je gebruikt.
Organisatie
Klassikaal, in groepjes, individueel en wat vraagt dit van jou?
Wat regel je daarvoor?
Beschrijf hoe je de gekozen werkvormen en de overgangen van de lesfasen organiseert.
Tijdsduur
Maak een reële inschatting van de tijdsduur van elke lesfase. Neem daarin de lesovergangen mee.
Hoelang duurt een onderdeel?
68
BIJLAGE 21 VISUELE ONDERSTEUNING LESVOORBEREIDINGSFORMULIER
Competenties
Beginsituatie
Doelen
Lesvoorbereiding
69

Pagina 1 van 3 20141009 Notulen bestuur STAIJ. Aanwezig

een reflectie uit de praktijk

Spreekkamer 2025 - De Jonge Specialist

Brugklas klas 1m1 1m2 1m3 1h1 1h2 1h3 1h4 1a1 1a2 1to1 1gto1

Huiswerkbegeleiding - intakeformulier

Schema Proefwerkinzage, inleveren boeken en uitreiking rapport

Informatie avond 10 en 12 juni 2014

Startformulier Inventarisatie LOB H5 V6

Concept Agenda CMR-05 vergadering

Regels en routines Academische