Regels en routines Academische opleidingsschool STAIJ Organisatie en werkwijze AOIS STAIJ Opleiden, onderzoeken en onderwijs ontwerpen in ‘vindplaats-arrangementen’ Anglo-Amerikaans •Wie de baas is mag het zeggen •Doelstelling als vertrekpunt •Regelgedreven •Regels zijn regels •Functie als norm (specialisatie) •Coördinatie van bovenaf •Staf stuurt •Verticale communicatie •Individuele ambitie •Stappenplan Georganiseerd wantrouwen Fouten proberen te vermijden 26-05-2014 Willem Plomp Hoofd Opleidingen STAIJ Rijnlands •Wie het weet mag het zeggen •Hier en nu als vertrekpunt •Principe en waardengedreven •Contextgevoelig •Vakmanschap als norm (allround) •Coördinatie op de werkvloer •Primair proces staat centraal •Laterale communicatie •Collectieve ambitie •Ontwikkelingsgericht •Georganiseerd vertrouwen Van fouten leren INHOUD Organisatie AOIS STAIJ ............................................................................................................................................ 4 Toelichting bij de organisatie structuur Academische Opleidingsschool STAIJ................................................... 4 De stuurgroep ................................................................................................................................................. 4 Samenstelling stuurgroep ............................................................................................................................... 4 Het opleidingsteam ......................................................................................................................................... 5 De fysieke samenstelling van het opleidingsteam en de taakinzet per 01-08-2014 ........................................... 6 De drie driehoeken van STAIJ .................................................................................................................................. 7 Werkwijze opleidingsteam .................................................................................................................................. 8 Werkwijze opleidingsteam in schema ............................................................................................................. 9 Organogram Academische Opleidingsschool .................................................................................................... 10 Team onderzoek uitgelicht: Onderzoek in de vindplaatsen van STAIJ .................................................................. 11 Team werkplekleren uitgelicht ............................................................................................................................. 21 Ontwikkelen van de kwaliteit van de begeleiding in de STAGE ........................................................................ 21 Betrokkenen ...................................................................................................................................................... 22 Cultuurkenmerken ............................................................................................................................................ 23 Veelzijdigheid en inzetbaar voor en na het diploma ..................................................................................... 23 Eigenaarschap en erkende ongelijkheid........................................................................................................ 23 Beslisbevoegdheid ........................................................................................................................................ 23 Gemeenschappelijke taal .............................................................................................................................. 24 Collegiale consultatie opleiders .................................................................................................................... 24 Inhoudelijke invulling bijeenkomsten team werkplekleren .......................................................................... 24 Formats, instrumenten en methodieken ...................................................................................................... 24 Team coaching en opleiden uitgelicht .............................................................................................................. 25 Het coachingshuis sTAIJ ................................................................................................................................ 25 De interne scholingsbrochure ....................................................................................................................... 27 De leerarchitectuur STAIJ ...................................................................................................................................... 28 De drie beleidsmatige netwerken van STAIJ ..................................................................................................... 30 Reflectie en ontwikkeling ...................................................................................................................................... 31 2 Conceptontwikkeling Academisch opleiden in school .................................................................................. 31 Archivering .................................................................................................................................................... 31 De leercirkel .................................................................................................................................................. 31 Ambitieplan ................................................................................................................................................... 33 Begroting ............................................................................................................................................................... 34 Jaarrooster ............................................................................................................................................................ 35 3 ORGANISATIE AOIS STAIJ TOELICHTING BIJ DE ORGANISATIE STRUCTUUR ACADEMISCHE OPLEIDINGSSCHOOL STAIJ. Brondocument; Aanvraagdossier Regeling verankering Academische Opleidingsschool STAIJ DE STUURGROEP De stuurgroep is verantwoordelijk voor het creëren van randvoorwaarden voor en de aansturing van een succesvolle Academische Opleidingsschool. Door deelname in de stuurgroep van: de algemeen directeur van de het schoolbestuur STAIJ, hoofd opleidingen STAIJ (tevens trekker opleidingsteam), de opleidingsmanager UPvA, de OIS coördinator HvA , de instituutsopleider van de HvA Pabo en tevens trekker van het opleidingsteam is de stuurgroep direct betrokken bij de regie en het beleid van het schoolbestuur STAIJ, de UPvA en de HvA Pabo. De algemeen directeur en hoofd opleidingen vertegenwoordigen het directieberaad STAIJ en daarmee het belang van de scholen. De opleidingsvertegenwoordigers vertegenwoordigen het belang van de opleidingen . Samen vertegenwoordigen zij het belang van de Academische Opleidingsschool STAIJ en waarborgen de genoemde doelstellingen zoals die beschreven zijn in het aanvraagdossier “regeling verankering Academische opleidingsscholen” . De stuurgroep vergadert vier maal per jaar en is verantwoordelijk voor : Het beoordelen van en adviseren over de voortgang De ontwikkeling en kwaliteit per vindplaats Verantwoording afleggen cq. rapporteren aan betrokkenen Het beoordelen van en adviseren over de opgeleverde resultaten Het adviseren over het goedkeuren van beslisdocumenten en voortgangsrapportages Het opstellen en bewaken van de begroting Het indienen van (subsidie) aanvragen Bovenstaande steeds gerelateerd aan beschreven missie, visie, doelstellingen en kwaliteitscriteria in het aanvraagdossier. SAMENSTELLING STUURGROEP Naam René Rigter Willem Plomp Ineke Schaveling René Onclin Johan Jelsma Jeantine Geleijnse Annette van Valkengoed 4 Functie Algemeen directeur STAIJ Hoofd Opleidingen STAIJ Onderwijsmanager UPvA Coördinator OIS HvA-Pabo Opleidingsmanager HvA-Pabo Instituutsopleider Pabo DirectieOBS Laterna Magica/STAIJ HET OPLEIDINGSTEAM Het opleidingsteam STAIJ is het kloppende hart van de opleidingsschool. Het opleidingsteam komt met grote regelmaat bijeen (12 x per jaar), zet koers uit, ontwerpt nieuw onderwijs, ontwerpt kwaliteitscriteria (bijvoorbeeld de vindplaatscriteria), evalueert en reflecteert. In het opleidingteam zijn alle partners van de opleidingsschool vertegenwoordigd: hoofd opleidingen STAIJ, instituutsopleiders Pabo, instituutsopleider UPvA, academische opleider in school STAIJ, opleiders in school STAIJ, instituutsopleider Onderzoekend en Ontwerpend Leren- Pabo, instituutsopleider cultuur-educatie Pabo, instituutsopleider Professionaliseren van medewerkers, instituutsopleider Ouderbetrokkenheid en Pedagogische tact – Pabo, Onderzoeksdocent STAIJ – UpvA, opleiders in school “coaching en opleiden” STAIJ. Deze samenstelling is een doordachte keuze. De bezetting van het opleidingsteam borgt: dat er vanzelfsprekende (fysieke) verbinding is met alle partners van de opleidingsschool (bestuur, directieberaad, basisscholen, Pabo, UPvA, lectoraat); dat nieuwe ontwikkelingen vanuit diverse geledingen snel herkend worden en dat daarop geanticipeerd kan worden; dat de resultaten van eigen in gang gezette ontwikkelingen zichtbaar worden in de context van waaruit ze zijn gestart; dat reflectie op eigen handelen waar nodig onmiddellijk omgezet kan worden in verbeteracties; dat er constant gezamenlijk (over alle geledingen heen) geleerd wordt. Het opleidingsteam onderhoudt intensief het contact met directeuren, vindplaatscoördinatoren en lectoren van de HvA. 5 DE FYSIEKE SAMENSTELLING VAN HET OPLEIDINGSTEAM EN DE TAAKINZET PER 01-082014 Opleidingsteam OIS Opleidingsteamlid 1 Naam Willem Plomp Opleidingsteamlid 10 Opleidingsteamlid 11 Opleidingsteamlid 12 Opleidingsteamlid 13 Opleidingsteamlid 14 Cees Reuvecamp Thomas van Eijck Ronald Hueskens Adrie Menheere Francine Jellesma Opleidingsteamlid 15 Fadie Hanna Functie Hoofd Opleidingen STAIJ Trekker team Coaching/Opleiding Instituutsopleider PABO jaar 2 Opleider in school/coaching/Trekker team vindplaatsen Instituutsopleider PM Instituutsopleider PABO jaar 1 Opleider in school/Trekker team werkplekleren Opleider in school Kwaliteits-ontwikkeling mentoren/Mentorentraining Opleider in school Opleider in school Stage-coördinator Vindplaatscoördinator EM Opleider in school Coaching en intervisie Opleider in school Minordocent Dalton Academische opleider in school jaar 1/2 Opleider in school/Trekker team vindplaatsen Coaching en opleiden Vindplaatscoördinator OP Coaching en intervisie Instituutsopleider vindplaats OOL Instituutsopleider vindplaats CE Instituutsopleider OP Instituutsopleider UPvA jaar 2/3 Onderzoeksdocent AOIS-STAIJ Instituutsopleider UPvA jaar 1 Opleidingsteamlid 2 Jeantine Geleijnse Opleiders op afstand Vindplaats OP Vindplaats OOL 1 Vindplaats OOL 2 Vindplaats PM Vindplaats NM Vindplaats CE Lectoraat HvA 1 Lectoraat HvA 2 Lectoraat HvA 3 Olga Roos Anke van der Veen Martin Camphuijsen Sebastiaan van Tongeren Beike van den Eeden Cilia Hespe Ed van den Berg Ron Oostdam Marco Snoek Coördinator OP Coördinator OOL Coördinator OOL Coördinator PM Coördinator EM Coördinator CE Lector W&T Lector Maatwerk&instructie Lector Leren en innoveren Mentoren STAIJ 90 x Opleidingsteamlid 3 Hanneke Hoogerwerf Opleidingsteamlid 4 Jannie Tuin Opleidingsteamlid 5 Opleidingsteamlid 6 Christine de Roo Beike van den Eeden Opleidingsteamlid 7 Saskia Struijck van Bergen Opleidingsteamlid 8 Marijke van Zelst Opleidingsteamlid 9 Olga Roos 6 Taakinzet in fte 0,6 0,4 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,05 0,05 0,05 0,1/0,1 0,1 0,2 0,2 0,25 0,05 0.2 0,25 0,05 0,1 0,2 0,1 0,2 0,2 0,2 0,1 0,1 0,2 0,2 0,2 0,1 0,2 0,25 0,1 23 DE DRIE DRIEHOEKEN VAN STAIJ Team onderzoek in vindplaatsen; directeur SOP Leren kind Leren student Experts; vakdidacticus en onderzoeker Student/leerkracht Team werkplekleren; Team coaching en opleiden Opleider in school directeur Leren student Mentor Leren professional Student Coaches/opleiders Professional Team kwaliteits- en procesbewaking Trekkers opleidingsteam Tot het diploma 7 Samen een leven lang leren Voorbij het diploma WERKWIJZE OPLEIDINGSTEAM Het opleidingsteam onderscheidt 3 zelfstandig opererende teams; - het team werkplekleren dat als belangrijkste taak heeft de begeleiding en het opleiden van het werkplekleren van studenten op een hoger plan te brengen. het team onderzoek dat als belangrijkste taak heeft onderzoek, leren van studenten en leerkrachten en schoolontwikkelperspectief met elkaar te verbinden het team coaching en opleiden na het diploma dat als belangrijkste taak heeft de begeleiding en opleiding van de zittende werknemer (van leerkracht tot directeur) op een hoger plan te brengen. De teams voelen en maken zich daarmee eigenaar van een deel van de gezamenlijke opdracht: doelstellingen AOIS STAIJ – brondocument “Regeling verankering academische opleidingsschool STAIJ. Elk team heeft een trekkersduo; bij voorkeur een opleider in school gekoppeld aan een instituutsopleider. Reflectie op en bijstelling van ons handelen wordt bewaakt door het team kwaliteits- en procesbewaking. Daarin participeren de “hoofdtrekkers” van elk team (zie organogram). Team werkplekleren bewaakt en verbetert de kwaliteit van het leren van de student op de werkplek. Interventies worden gericht op de driehoek Opleider in school, mentor, student. Koppeling met de vindplaats werkplekleren Trekkersduo is: Beike, Hanneke Teamleden zijn: Jannie, Olga, Christine, Saskia, Jeantine, Marijke, Ronald Team coaching en opleiding bewaakt en verbetert de kwaliteit van het leren van de professionals van STAIJ. Interventies worden gericht op de driehoek directeur, coaches/trainers,professionals Koppeling met de vindplaats CO, PM en het netwerk van de interne opleiders in school en het netwerk van de intern begeleiders Trekker is: Willem, Teamleden zijn: Olga, Jeantine, Cees, Hanneke Team onderzoek in vindplaatsen bewaakt en verbetert de kwaliteit van het onderzoeksmatig leren van studenten gekoppeld aan schoolontwikkelpersperctief. Interventies worden gericht op de driehoek directeur, experts, student/leerkracht Koppeling met de vindplaatsen OOL ,CE, OP, EM, Trekkersduo is: Olga, Jeantine Teamleden zijn: Tom, Ronald, Francine, Adri, Beike Team kwaliteits- en proces bewaking stelt steeds de vraag: doen we de goede dingen goed? Verloopt het volgens ambitieplan? Waar is bijstelling noodzaak? Interventies worden gericht op de driehoek Team WPL, Team CO, Team OiV. Koppeling met de vindplaats “de Academische OIS STAIJ” en vindplaats de opleiding. Trekker is: Willem Teamleden zijn: Jeantine, Beike 8 WERKWIJZE OPLEIDINGSTEAM IN SCHEMA Werkplekleren Coaching en opleiding Team onderzoek in vindplaatsen Team kwaliteits- en proces bewaking bewaakt en verbetert de kwaliteit van het leren van de professionals van STAIJ. bewaakt en verbetert de kwaliteit van het leren van studenten gekoppeld aan schoolontwikkel perspectief. stelt steeds de vraag: doen we de goede dingen goed? Verloopt het volgens ambitieplan? Waar is bijstelling noodzaak? Interventies worden gericht op de driehoek Opleider in school, mentor, student. Interventies worden gericht op de driehoek directeur, coaches/trainers,professionals Interventies worden gericht op de driehoek directeur, experts, student/leerkracht Interventies worden gericht op de driehoek Team WPL, Team CO, Team OiV. Koppeling met de vindplaats werkplekleren Koppeling met de vindplaats CO, PM en interne opleiders netwerk. Koppeling met de vindplaatsen OOL en CE, NM, OP Koppeling met de vindplaats “de Academische OIS STAIJ” en vindplaats de opleiding Trekkersduo is: Beike, Hanneke Trekker is: Willem Trekkersduo is: Olga, Jeantine Teamleden zijn: Jannie, Olga, Christine, Saskia, Jeantine, Marijke, Ronald Teamleden zijn: Olga, Saskia, Jeantine en Cees bewaakt en verbetert de kwaliteit van het leren van de student op de werkplek. 9 Teamleden zijn: Tom, Ronald, Francine, Adri, Beike Trekker is: Willem Teamleden zijn: Jeantine, Beike ORGANOGRAM ACADEMISCHE OPLEIDINGSSCHOOL Stuurgroep Vindplaats AOIS STAIJ Algemeen directeur STAIJ Hoofd opleidingen STAIJ Directeur basisschool STAIJ Opleidingsmanager HvA Opleidingsmanager UpvA Coördinator OIS HvA Coördinerend instituutsopleider HvA Bestuur STAIJ HvA/UpvA Vindplaats OPLEIDING Opleidingsteam Trekkers: Hoofd opleidingen STAIJ, Stagecoördinator STAIJ, Instituutsopleider HvA-PABO Team coaching en opleiden Directieberaad STAIJ IB netwerk STAI IO netwerk STAIJ Lectoraat leren en innoveren Leerkrachten Team onderzoek Stagecoördinator OIS STAIJ Instituutsopleider HvA Opleiders in school STAIJ Opleiders in school HvA Assessoren STAIJ Hoofd opleidingen STAIJ Opleider coaching 1 Opleider coaching 2 Opleider coaching 3 Instituutsopleider HvA Onderzoeksdocent STAIJ Interne opleiders STAIJ Vindplaats CO Team werkplekleren Vindplaats PM Directie basisschool Vindplaatscoördinator PM Instituutsopleider PM Onderzoek begeleiders Leerkrachten Studenten Vindplaats WPL Opleiders in school STAIJ Basisscholen STAIJ Stagecoördinatoren basisscholen Mentoren Studenten Instituutsopleider HvA Academische opleider STAIJ Onderzoeksdocent STAIJ Instituutsopleider CE Instituursopleider OOL Instituutsopleider OP Vindplaatscoördinator EM Vindplaats OOL Vindplaats CE Vindplaats EM Vindplaats OP Directie basisschool Instituutsopleider OOL/CE/OP Vindplaatscoördinator OOL/CE/EM/OP Lector W&T/Lector maatwerk, leren en instructie Onderzoek begeleiders STAIJ Leerkrachten Studenten 10 CO: coaching en opleiden, PM: professionaliseren van medewerkers, WPL: werkplekleren/stage, OOL: onderzoekend en ontwerpend leren, CE: cultuureducatie, EM: eigentijds Montessori onderwijs, OP: ouderbetrokkenheid en pedagogische tact. TEAM ONDERZOEK UITGELICHT: ONDERZOEK IN DE VINDPLAATSEN VAN STAIJ Dit hoofdstuk geeft in het kort inzicht in hoe het doen van onderzoek wordt vormgegeven door het team onderzoek als onderdeel van het opleidingsteam STAIJ. Uitgebreidere verantwoording op werkwijze en visie is te vinden in het “Werkdocument onderzoek in de vindplaatsen STAIJ”. Kenmerkende opbrengsten van het ontwerpproces van de Academische opleidingsschool STAIJ zijn richtinggevende uitspraken over: - - - Visie op leren – sociaal constructivisme als dominante leertheorie. Visie op onderzoek – start vanuit bestuurs en/of school-ontwikkelperspectief en de opbrengsten zijn gericht op dat bestuurs en/of school-ontwikkelperspectief. Vragen vanuit de praktijk worden onderzoeksmatig benaderd. Implicaties van dat onderzoek worden weer vertaald naar die praktijk. Visie op cultuur – STAIJ is een “Rijnlands” denkende organisatie waarin “erkende ongelijkheid”, “creëren van eigenaarschap” en “eerst ontwerpen, dan vastleggen, vervolgens delen” sturende uitgangspunten zijn. Visie op samen leren en samen opleiden – vastgelegd in onze “vindplaatssystematiek”; leerteams van lectoren, opleidingsdocenten, onderzoek docenten, schoolleiders, leerkrachten en studenten onderzoeken aan en leren samen in thema’s die vanuit bestuurs- en/of schoolontwikkelperspectief ontstaan. Vanuit de vindplaatsen vindt kenniscreatie en kennisdeling plaats. We definiëren nogmaals expliciet welke betekenis “de vindplaats” heeft in hoe we vanuit de opleidingsschool STAIJ, een “leven lang leren” willen vorm geven. De nieuw aangesloten partnerbesturen AWBR en SOON hebben zich verbonden met deze systematiek. Daarmee hebben we een belangrijke voorwaarde om tot duurzame samenwerking te komen geborgd. Definitie: een vindplaats is een opleidings-arrangement, een geïntegreerde onderwijs-, opleidings- en onderzoeksomgeving binnen de opleidingsschool STAIJ. Kwalitatief hoogwaardige expertise op een specifiek gebied is al aanwezig en/of wordt duurzaam ontwikkeld. Vanuit centrale onderzoeksvragen wordt nieuwe kennis ontwikkeld binnen duidelijk gekaderde thema’s. De vindplaats heeft de volgende functies: - Ontwerpen van onderwijs en onderzoek rondom een specifiek thema. - Doen van onderzoek rondom dat thema en publicaties uitbrengen. - Samen leren vanuit alle geledingen van de opleidingsschool rondom dat thema. - Opleiden van studenten in de breedte en in het bijzonder rondom het specifieke thema. - Professionaliseren van leerkrachten rondom het specifieke thema. - Kennisdeling en kenniscreatie. Opleidingsteams in de vindplaatsen delen als vanzelfsprekend hun expertise met andere geledingen van de opleidingsschool (de opleidingen en het scholenveld). Zij vormen rijke leeromgevingen voor studenten en zittend personeel van de scholen en de opleidingen en dragen bij aan de invulling van de onderzoeksagenda van de opleidingsschool STAIJ. De vindplaats kan een fysieke- (basisschool) of virtuele (een groep mensen) plaats zijn. 11 Opleidingsteams in vindplaatsen worden gevormd door; - Lectoren/Hoogleraren - Onderzoeksdocenten - Onderzoekers - Vakspecialisten van de opleiding – instituutsopleiders - Studenten - Directieleden van de vindplaatsscholen - Vakspecialisten vanuit het werkveld – vindplaatscoördinator - Leerkrachten Deze samenstelling van de vindplaats borgt de benodigde expertise en de benodigde samenhang die leiden tot kwalitatief hoogwaardige afstemming op wederzijdse behoeften en aanpassingen van de curricula. De samenstelling borgt tevens “samen leren” in het ontwerpen van onderwijs en doen van onderzoek. Dit komt ontwikkeling van zowel de opleidingsgeleding als de scholengeleding van de opleidingsschool ten goede. De aansturing op de kwaliteit van het onderwijs ligt bij de directie en de kwaliteit van het onderzoek van studenten bij functionarissen van de opleiding. In het organogram is dit zichtbaar doordat vetgedrukt de belangrijkste kwaliteitsbewakers per vindplaats bovenaan staat. Vindplaats Ontwikkelperspectief Onderzoek naar Onderzoekend en Ontwerpend leren Beoogde opbrengsten Betrokken onderzoekers Relevante invulling van: (des te meer kruisjes, des te hoger de bijdrage 1/5) Brondocument 12 Onderzoekend en Ontwerpend leren Hoe kan het didactisch concept Onderzoekend en Ontwerpend leren zo goed mogelijk vertaald worden naar bruikbare- les en onderzoeksmethoden en welke kennis levert dit op? Het onderzoek richt zich op het ontwikkelen van een toolbox voor de leerkracht met methoden/technieken om via OOL te werken aan leerlingvaardigheden m.b.t. onderzoekend en ontwerpend leren en het redeneren met begrippen en bewijsmateriaal. Welke tools zijn er? Hoe zet je ze in, hoe leert de leerkracht deze optimaal te gebruiken, hoe zien leerkrachten en onderzoeker de effecten op het leren van de leerlingen (kijkwijzer/logboek)? De producten zijn enerzijds didactische handleidingen voor de tools, vakpublicaties, en professionaliseringstrajecten voor leerkrachten; en anderzijds onderzoeks-publicaties. e e Directie 5 en 8 Montessorischool Lector W&T Instituutsopleider OOL/ STAIJ Academische opleider in school STAIJ Onderzoekers W&T Onderzoekers UPvA e e Vindplaatscoördinatoren 5 en 8 Mont. Leerkrachten 5e en 8e Montessorischool Studenten UPvA jaar 2, Pabo jaar 2/3 Studenten Pabo met minor W&T Studenten Master Onderwijskunde of aanverwante vakken Professionaliseren Ontwikkeling Onderzoek xx….. xx…….. xxx Werkdocument onderzoek in de vindplaatsen AOIS STAIJ Vindplaats Ontwikkelperspectief Cultuureducatie Hoe kan de profilering Kunstmagneet op De Kraal als didactisch concept worden ontwikkeld om bij te dragen aan actualiseren en synergetisch optimaliseren van het totale onderwijs, de totaalontwikkeling van het kind, het ontwikkelen van overdraagbare ‘good practices’ en producten en significant meetbaar worden gemaakt? Welke producten, kennis en inzichten levert dit op voor het overig onderwijs? Beoogde opbrengsten Het onderzoek richt zich op: het herijken van het begrip Kunstmagneet de uitwerking van een pedagogisch-didactisch concept cultuureducatie / cultuuronderwijs het inhoud en vorm geven aan optimalisering van het kunstvakonderwijs en het cultuureducatiebeleid op De Kraal ondersteuning en richting geven aan het optimaliseren van onderwijs in harmonische synergie met de cognitieve vak- en ontwikkelingsgebieden Directie OBS De Kraal Instituutsopleider CE/ STAIJ Onderzoeksdocent STAIJ/UPvA Academische opleider in school STAIJ Vindplaatscoördinator OBS De Kraal Kunstvakdocenten De Kraal Studenten PABO/UPvA jaar 2/3 Studenten minor cultuureducatie Adviseurs CE Amsterdams Fonds voor de Kunst Trainers ICC Mocca Accountmanager Mocca Professionaliseren Ontwikkeling Onderzoek xx….. xx…….. xxx Actoren Relevante invulling van: (des te meer kruisjes, des te hoger de bijdrage 1/5) Brondocument 13 Werkdocument onderzoek in de vindplaatsen AOIS STAIJ Vindplaats Ontwikkelperspectief Beoogde opbrengsten Eigentijds Montesorri Montessorischool de Pinksterbloem is altijd bewust in ontwikkeling. De school is op een punt gekomen waarbij het van belang is om de intrinsieke motivatie van de kinderen meer ruimte te geven en sturend te laten zijn binnen het onderwijs. Hiervoor is van belang dat er met een nieuwe blik naar de voorbereide omgeving wordt gekeken, dat methodes anders ingezet worden en dat het administratiesysteem een leidraad gaat worden. De methodes, materialen en de digitale wereld worden kind volgend ingezet. De kinderen hebben zelf inzicht in de te volgen leerlijnen en de leerkrachten werken samen met de kinderen naar optimale kwaliteit binnen de mogelijkheden van het kind. Dit moet meetbaar inzichtelijk worden gemaakt voor kind, leerkracht en ouders. Er wordt gestreefd naar duurzame verandering. ste We oriënteren ons op het 21 eeuws leren en hoe we de leerlingen goed onderwijs kunnen bieden om vaardigheden zoals samenwerken, zelfstandigheid, verantwoordelijkheid beter te kunnen begeleiden. Waar we kennisconstructie effectief in ons onderwijs kunnen opnemen. Beoogde opbrengsten zijn tools om tegemoet te komen aan de verschillende leerstijlen en niveaus van de kinderen en de digitale wereld in te passen in de uitdagende leeromgeving van Montessori waarbij het kind eigenaar van eigen is. Het pitst zich toe op de volgende onderwerpen: meer- en hoogbegaafdheid, portfolio en voorbereide leeromgeving. Actoren Relevante invulling van: (des te meer kruisjes, des te hoger de bijdrage 1/5) Brondocument 14 Directie OBS De Pinksterbloem Academische opleider in school STAIJ Onderzoeksdocent STAIJ/UPvA Vindplaatscoördinator OBS de Pinksterbloem Studenten PABO/UPvA jaar 2/3 Studenten minor Montessori-onderwijs Professionaliseren xx….. Ontwikkeling xx…….. Onderzoek xxx Werkdocument onderzoek in de vindplaatsen AOIS STAIJ Vindplaats Ontwikkelperspectief Professionaliseren van medewerkers Laterna Magica wil de komende vier jaar hét optimale natuurlijk leren kindcentrum 0-12 jaar van 07.30-18.30 uur binnen Nederland worden en is op zoek naar wetenschappelijke informatie en onderbouwing voor de condities die nodig zijn om effectief een onderzoekende, krachtige leeromgeving te creëren voor kinderen én medewerkers. Laterna Magica wil een schoolvoorbeeld zijn van een professionele leergemeenschap met een focus op brede ontwikkeling, waarbij kinderen en leerkrachten (voorbereid worden op) een leven lang leren. Kwaliteit van leren doordat de leerkrachten worden voortdurend uitgedaagd om verder te leren, en (ook een belangrijke factor) door de manier om de arbeidsorganisatie in te richten aantrekkelijk te zijn voor leerkrachten. Beoogde opbrengsten Welke interactie interventies tussen coach en kind brengen kinderen van extern naar intern gestuurd leren? Welke interactie interventies zijn effectief bij het ontwikkelen van eigenaarschap van leren bij de leerlingen en leraren? Welke interactie-interventies dagen leerlingen uit te spelen, leren en onderzoeken? Welke interventies in de school en unitorganisatie dagen leerlingen uit te spelen, leren en onderzoeken? Welke interactie-interventies dagen leraren uit te blijven leren en onderzoeken? Welke interventies in de arbeidsorganisatie dagen leraren uit te blijven leren en onderzoeken? Actoren Relevante invulling van: (des te meer kruisjes, des te hoger de bijdrage 1/5) Brondocument 15 Directie OBS Laterna Magica Opleider in school Natuurlijk leren Instituutsopleider PM Vindplaatscoördinator PM Unitteams Laterna Magica Onderzoeksdocent STAIJ/UPvA Studenten PABO/UPvA jaar 2/3 Professionaliseren xxx Ontwikkeling xxx Onderzoek xxx Koersplan Laterna Magica/opleidingsplan Laterna Magica Vindplaats Ontwikkelperspectief Beoogde opbrengsten Ouderbetrokkenheid en Pedagogische kwaliteit Visie/Conceptontwikkeling door het doen van onderzoek waarbij pedagogische kwaliteit en ouderbetrokkenheid consequent verbonden en functioneel in het hart van de school zijn ingezet ten behoeve van het vergroten van de zelfstandigheid en het beter kunnen nemen van eigen verantwoordelijkheid van kinderen. Ontwikkelen van een situationeel kloppende visie op pedagogische kwaliteit en ouderbetrokkenheid. (situationeel kloppend bij de vindplaatsschool JP Coen) Ontwikkelen van bruikbare methodieken en didactiek op ouderbetrokkenheid en pedagogische kwaliteit die in samenhang bijdragen aan het vergroten van zelfstandigheid en het beter kunnen nemen van eigen verantwoordelijkheid van kinderen. Actoren Relevante invulling van: (des te meer kruisjes, des te hoger de bijdrage 1/5) Brondocument 16 Ontwikkelen van een intern professionaliseringsaanbod voor leerkrachten en studenten dat hen toerust tot het gebruik van gekozen methodiek en didactiek. Directie OBS JP Coenschool Instituutsopleider OP/ STAIJ Vindplaatscoördinator JP Coenschool Onderzoeksdocent STAIJ/UPvA Leerkrachten JP Coensschool Studenten PABO/UPvA Lectoraal Maatwerk, leren en instructie Professionaliseren Ontwikkeling Onderzoek xx….. xx…….. xxx Bijgesteld activiteitenplan ‘regeling versterking samenwerking lerarenopleiding en scholen” Vindplaats Ontwikkelperspectief Onderzoek naar professionaliseringsbehoefte Beoogde opbrengst Betrokken onderzoekers Relevante invulling van: (des te meer kruisjes, des te hoger de bijdrage 1/5) Brondocument 17 Coaching en opleiden Welk professionaliseringsaanbod is noodzakelijk en/of gewenst binnen de bestuursorganisatie/vitale leergemeenschap STAIJ 1 Wat heeft de school / de individuele medewerker al gedaan aan professionalisering? 2 Welke ontwikkelingen in het onderwijsveld leiden tot een noodzaak tot professionalisering binnen STAIJ? 3 Welke prioriteiten heeft STAIJ op bestuursniveau ten aanzien van professionalisering? 4 Wat is de behoefte aan professionalisering op school- en individueel niveau? 5 Wat is de waardering voor het huidige professionaliseringsaanbod? Het onderzoek geeft antwoord op de vraag welk kwalitatief en kwantitatief professionaliseringsaanbod noodzakelijk en gewenst is in relatie tot de ontwikkelde visie en het huidige aanbod. Directieberaad STAIJ Hoofd Opleidingen STAIJ Directeuren scholen STAIJ Onderzoeksdocent STAIJ/ UPvA Opleiders in school- team coaching Beleidsmedewerkers stafbureau Lectoraat leren en innoveren Leerkrachten STAIJ Instituutsopleiders Trainers STAIJ Professionaliseren Ontwikkeling Onderzoek xxx xx…….. x…… Professionaliseringsplan STAIJ – concept 2014/2020 Vindplaats Ontwikkelperspectief Onderzoek naar vuistregels Opbrengsten Betrokken onderzoekers Brondocument 18 Werkplekleren Hoe ben ik een goede onderzoekende leerkracht/onderwijsontwerper? Doel: Impliciete kennis en vaardigheden (tacit knowledge) in het PO expliciet maken. Deze expliciete kennis verbinden aan literatuur. Hypothese: Door studenten en leerkrachten op zoek te laten gaan naar vuistregels die werken in de klas en bijbehorende sleutelkennis uit de literatuur wordt leerkrachtgedrag expliciet onderwerp van reflectie en onderzoek bij zowel studenten als leerkrachten als opleiders in de school. Dit leidt tot sleutelbegrip bij (aankomende) leerkrachten. Deze sleutelbegrippen laten zich bij getoond leerkrachtgedrag meten, onderzoeken en bijstellen. Na een studiejaar beschikken de studenten en de mentoren over een vuistregelboek waarbij vuistregels zijn gekoppeld aan sleutelkennis en handboeken en/of onderzoeksresultaten. Opleidingsmanager UPvA Academische opleiders in school Opleiders in de school STAIJ Stagecoördinatoren Mentoren STAIJ Onderzoeker UPvA studenten Vuistregelonderzoek UPvA Vindplaats Ontwikkelperspectief Onderzoek naar Opbrengsten Betrokken onderzoekers Brondocumenten 19 De opleiding (theoretisch georiënteerd) Hoe ben ik een goede onderzoekende leerkracht/onderwijsontwerper? (PABO en UPvA) Hoe ben ik een goede onderzoeker? (UPvA) Dit wordt ingegeven door de beschreven onderzoeksleerlijnen van beide opleidingen. De te behalen leerdoelen beschreven in het aanvraagdossier onder niveau van deelname. Opleidingsmanager Pabo/UPvA Lectoraten HvA Hoofddocent HvA, Hoofddocent UPvA Instituutsopleiders Academisch opleiders in school Opleiders in de school Studenten Onderzoeksagenda HvA, Onderzoekslijn Pabo HvA, ULP onderzoeksgids UPvA, Onderzoek op de UPvA, de STAIJ. gebonden-beroepsopdracht Vindplaats Ontwikkelperspectief Onderzoek naar de effectiviteit van ons academisch opleidingsmodel/de vindplaatssystematiek. Opbrengsten Betrokken onderzoekers Brondocument 20 De academische opleidingsschool STAIJ Geven wij functioneel de vervlechting van professionaliseren, ontwikkelen en onderzoeken vorm die tot een kwaliteitsverbetering in ons huidige onderwijsveld leidt? En dat op twee niveaus; het niveau van de basisschool en het niveau van de opleiding zelf. Visie/Conceptontwikkeling Amsterdams opleiden in schoolmodel, waarin uitgangspunten vastliggen op samen opleiden en een gemeenschappelijk curriculum is vastgesteld. De Academische Opleidingsschool STAIJ sluit aan bij de onderzoeksagenda van de UPvA: Meerjarig onderzoek naar de ontwerpprincipes van de opleiding - het doen van onderzoek in de onderwijspraktijk door studenten onder begeleiding van de academische opleiders in de school en de instituutsopleiders/onderzoekers uit de opleiding levert leerkrachten op met een meer onderzoeksmatige benadering van onderwijsontwikkelprocessen in de klas en in de school – is een belangrijk instrument voor de validatie van het didactisch concept van de opleiding. Tevens brengen we met dit onderzoek in kaart welke effecten deze aanpak heeft op de onderzoekstraditie/cultuur in de school, of wel de manier waarop de school veranderingsprocessen fundeert. De meerwaarde van een Academische Opleidingsschool STAIJ/Universitaire Pabo voor het onderwijsveld in relatie tot het verbeteren van de kwaliteit van het primaire onderwijs wordt door middel van meerjarig flankerend onderzoek gemeten en in kaart gebracht. Stakeholders uit het beroepsveld worden periodiek bevraagd en de bevindingen worden in het ontwikkel- en ontwerpproces gebruikt om beoogde doelstellingen te bereiken. Ingerichte Amsterdamse opleidingsinfrastructuur waarin opleidingen en scholenveld van de Academische opleidingsschool STAIJ en de Academische opleidingsschool ASKO duurzaam participeren. Stuurgroep STAIJ Hoofd opleidingen STAIJ Opleidingsmanager UPvA Opleidingsmanager Pabo coördinator OIS HvA Pabo Onderzoeker UPvA Instituutsopleiders UPvA , HvA Academische opleider in school Actoren in de vindplaatsen Studenten UPvA Studenten Pabo UPvA-dossier versie juni 2011 Bijgesteld activiteitenplan ‘regeling versterking samenwerking lerarenopleiding en scholen” TEAM WERKPLEKLEREN UITGELICHT Dit hoofdstuk geeft in het kort inzicht in hoe de begeleiding van de stage wordt vormgegeven door het team werkplekleren als onderdeel van het opleidingsteam STAIJ. Uitgebreide verantwoording is te vinden in het brondocument “ Werkwijze team werkplekleren AOIS STAIJ – handboek opleiders”. Samenwerkingsdriehoek Werkplekleren ONTWIKKELEN VAN DE KWALITEIT VAN DE BEGELEIDING IN DE STAGE Het team werkplekleren heeft de verantwoordelijkheid om de studenten op te leiden zodat ze na het behalen van hun diploma startbekwaam aan het werk kunnen in een klas. Hieronder een overzicht waar team werkplekleren voor staat: - Team werkplekleren bewaakt en verbetert de kwaliteit van het leren van de student op de werkplek. Interventies worden gericht op de driehoek: opleider in school, mentor, student, zie figuur 1. Koppeling met de vindplaats werkplekleren De samenstelling van het team werkplekleren vanuit alle geledingen van de opleidingsschool zorgt voor de nodige inhoudelijke kwaliteit en afstemming. - Trekkersduo: Beike van den Eeden (werkveld), Hanneke Hoogerwerf (HvA) Opleiders vanuit het werkveld: Jannie Tuin, Olga Roos, Christine de Roo, Saskia Struijk van Bergen, Beike van den Eeden Opleiders vanuit de opleiding: Ronald Hueskens, Marijke van Zelst, Hanneke Hoogerwerf en Jeantine Geleijnse e Kerndocent 1 jaar HvA: Hanneke Hoogerwerf e Kerndocent 2 jaar HvA: Jeantine Geleijnse Onderzoeksdocent: Francine Jellesma Kerndocenten UpvA: Olga Roos, Francine Jellesma Instituutsopleider HvA: Jeantine Geleijnse Stagecoördinator: Beike van den Eeden Hoofdopleidingen: Willem Plomp 21 BETROKKENEN Hoofd opleidingen STAIJ zet bovenschools binnen STAIJ op opleidings- en bestuursniveau de lijnen uit. Hij participeert in stuurgroep STAIJ, werkt samen met de opleidingscoördinator ASKO, neemt actief deel aan het directieoverleg bestuur STAIJ en maakt op aanvraag deel uit van team werkplekleren. Hoofd opleidingen STAIJ observeert, luistert, stuurt aan en evalueert, zodat de doelen op hoofdlijnen bijgesteld kunnen worden. Hij onderhoudt de samenwerking met de andere opleidingsscholen, besturen, opleidingen en bewaakt mede vanuit de stuurgroep van de opleidingsschool de gezamenlijke visie en de streefdoelen. De instituutsopleider is een opleidingsdocent die vanuit de opleiding de kwaliteit van de samenwerking in de opleidingsschool mede bewaakt. De kerndocenten zijn de opleidingsdocenten die aan de studenten die stagelopen bij STAIJ lesgeven. De kerndocenten jaar 1 en 2 hebben wekelijks een uitgebreide bijeenkomst met de studenten. De studenten uit jaar 3 worden het eerste semester gebundeld met een andere opleidingsschool en het tweede semester onderhouden we contact met de individuele studenten die buiten STAIJ hun minor volgen. De lessen worden door de kerndocenten ingevuld volgens de afspraken met de opleiding. De kerndocenten geven waar mogelijk de studenten lessen op maat, aangepast bij de leerbehoeften van de studenten en passend bij de visie van de opleidingsschool STAIJ. De leertaken worden als mogelijk aan de scholen of vindplaatsen STAIJ gekoppeld en begeleid door de vindplaatscoördinator. De stagecoördinator onderhoudt contact met de opleiding en met mede stagecoördinatoren van andere opleidingsscholen. Ook onderhoudt deze contacten met de kerndocenten, opleiders en interne stagecoördinatoren van de scholen. De stagecoördinator is eindverantwoordelijke voor de plaatsing van de studenten. Hierover onderhoudt de stagecoördinator het contact met het stagebureau van de opleidingen. De opleiders in school zijn de examinatoren van het onderdeel werkplekleren en komen zowel vanuit het werkveld als vanuit de opleiding. Zij begeleiden de studenten bij het werkplekleren. De studenten krijgen feedback op hun lesvoorbereiding, ontvangen een stagebezoek op maat en er wordt reflectief nabesproken. (Zie ook bijlage 4 stagebezoek). De opleiders in school hebben een aantal vaste scholen waarmee zij met de betreffende stagecoördinatoren van de scholen contact onderhouden. Het contact met de mentoren verloopt via de opleider in school. De stagecoördinator van de school is een teamlid van de school. In sommige gevallen betreft het hier de directeur en in andere gevallen de adjunct-directeur, bouwcoördinator of een mentor die deze taak op zich neemt. De stagecoördinator van de school is een belangrijke spil in de samenwerking tussen de opleidingsschool en de basisschool. Hij onderhoudt contact met de vaste contactopleider in school betreffende de plaatsing. Hij onderhoudt contact met de directie met betrekking tot de plaatsing van lio-ers. Er is ook contact over de kwaliteit van de begeleiding van mentoren. De coördinator houdt contact met de mentor met betrekking tot de plaatsing en het welbevinden van de student en mentor, individueel en in samenwerking. ok is er contact met de stagecoördinator van de opleidingsschool met betrekking tot de grote lijnen. Zie ook bijlage 5 contact rondom student. De mentoren begeleiden de studenten in de klas. Zij hebben een voorbeeldfunctie voor de student. Zij bespreken iedere stagedag de gegeven les door met de student, waarbij zij door middel van het stellen van vragen proberen de student tot inzicht te laten komen en alternatieven te ontwikkelen. Zij benaderen de studenten als gelijke personen met een verschillende rol: , student en mentor zijn beiden “leerkracht” voor de leerlingen. De mentor onderhoudt contact met de opleider in school. (zie ook bijlage 6). De mentor onderhoudt ook contact met de stagecoördinator van de school. 22 CULTUURKENMERKEN VEELZIJDIGHEID EN INZETBAAR VOOR EN NA HET DIPLOMA Als opleidingsschool STAIJ hebben we gedurende de afgelopen jaren een werkwijze opgebouwd die ons vertrouwd is, die eigen voelt en waar we in geloven. We zijn een opleidingsschool waar de student centraal staat. Onze kracht is dat we de leeromgeving van de student optimaal inrichten zodat de student tot leren komt, de student de leerling tot leren brengt, de mentor samen met de student leert en dat de opleider lerende is. Als opleiders in school zetten wij ons veelzijdiger in dan het begeleiden van studenten alleen. Wij staan voor het ‘ opleiden’ in de breedste zin van het woord, opleiden, coachen, intervisie, supervisie, trainingen en begeleiden. ‘In de school’ omdat wij binnen het bestuur werken aan professionalisering van mensen ook werkzaam bij STAIJ. Te denken valt het coachen van startende leerkrachten, initiatief nemers van de inspiratiemiddagen, intervisie en supervisie. We hebben ons ontwikkeld van opleiders van studenten tot aan het diploma naar opleiders van startend en zittend personeel vanaf het diploma. We verfijnen het eerste deel en groeien gestaag door in het tweede deel. Zo geven we de “leergemeenschap STAIJ” vorm. Het navolgende is gericht op de begeleiding van studenten. Het gaat over‘hoe’ wij als opleidingsteam met elkaar samenwerken en elkaar versterken en ‘hoe’ we de studenten begeleiden in samenwerking met de mentoren en met behulp van de coördinatoren. Dit verslag. EIGENAARSCHAP EN ERKENDE ONGELIJKHEID Binnen het team werkplekleren is de rol van alle teamspelers duidelijk. Ieder kan binnen zijn rol zelfstandig aan het werk. Er is ruimte om te experimenteren binnen de gestelde kaders. Een opleider kan bijvoorbeeld met gebruik van het directe begeleidingsformulier de student begeleiden volgens eigen zienswijzen, binnen de gestelde kaders en werkend vanuit onze visie. Onze visie maken we tijdens studiedagen scherp. Zo werken we vanuit de kracht van de studenten, zie ook de Kernreflectie van Korthagen. Het is niet de bedoeling het directe begeleidingsformulier van A tot Z in te vullen maar dit als instrument te gebruiken om de student tot reflectie en ontwikkeling aan te zetten. Zo kan een stagebezoek verschillende vormen krijgen: die van een individueel stagebezoek of een stagebezoek in combinatie met een medestudent. We houden ons aan de vastgestelde stagedoelen vanuit de opleiding. Daarnaast is er vrijheid om de begeleiding naar eigen zienswijze te kleuren. Onze kleuring komt overeen met groendruk denken (Caluwe & Vermaak, 2006), wij hebben het Rijnland denken omarmd (Peters & Weggeman, 2009), waarbij het ‘leren leren’ belangrijk wordt gemaakt. Naast het leren van de student, vinden we ook het leren als opleider, team werkplekleren en het individuele leren van belang. Bij de begeleiding staat het leren centraal, bij voorkeur leren vanuit een positieve ervaring. Leren vanuit kracht. We leren tijdens formele bijeenkomsten en we richten onze bijeenkomsten zo in dat er genoeg ruimte is om ook informeel met elkaar te leren. BESLISBEVOEGDHEID Zoals gezegd zijn er vaste afspraken waarbinnen we bewegingsruimte hebben. Alle opleiders hebben beslisbevoegdheid over de begeleiding van de student. De beslissingen worden genomen in overleg met de stagecoördinator en de kerndocent . Om snel te kunnen handelen is het van belang dat eenieder binnen drie dagen reageert op zijn of haar mail. De nodige collega’s worden in de cc gezet om de communicatielijnen kort en duidelijk te houden. We streven ernaar om binnen twee weken een oplossing voor een gerezen probleem gevonden te hebben. Beslissingen die het gehele team werkplekleren betreffen nemen we gezamenlijk tijdens de gezamenlijke bijeenkomsten. 23 GEMEENSCHAPPELIJKE TAAL We spreken onderling dezelfde taal. We weten bijvoorbeeld allemaal wat we met de term ‘niveau duiden’ bedoelen. We bedoelen hiermee dat we het niveau van het leren aangeven. Een niveau dat niet gekoppeld is aan het moment van de opleiding maar aan de ontwikkeling van de student. Wanneer een student toe is aan een volgende stap dan weten wij welke stap in de ontwikkeling dit betreft. Bijvoorbeeld, neem een student die een lesvoorbereiding schrijft en hierbij aandacht schenkt aan de lesafsluiting. Dan stimuleren wij de student om de les zowel evaluatief als reflectief af te ronden met de leerlingen. We stimuleren dan de student om de vragen vooraf voor te bereiden zodat hij kan vaststellen of de doelen van de student en de leerlingen zijn behaald. Dit is van belang om de volgende keer bij de beginsituatie aan te sluiten. Voor de student is dit van belang om eigenaar te kunnen worden van zijn of haar eigen leerproces. We verwachten van de studenten dat zij deze professionele taal overnemen, gebruiken en blijvend toepassen in hun werk. De basis voor professionele taal naar de student komt uit de beschreven competenties van de opleidingen. COLLEGIALE CONSULTATIE OPLEIDERS Als opleidingsschool streven we ernaar zo dicht mogelijk bij onszelf te blijven. Wij accepteren elkaars verschillende leervoorkeuren en gebruiken dit expliciet om ons als team krachtig te maken. We begeleiden de studenten op onze eigen manier met behulp van de geleerde tools, die we dan ook verschillend mogen inzetten. Als individu zijn we continu in ontwikkeling. We delen interessante en relevante literatuur, we bespreken nieuwe inzichten en we geven aan hoe bepaalde beslissingen binnen de onze visie valt. We vragen een collega opleider mee bij een stagebezoek in het kader van collegiale consultatie. We geven elkaar feedback, we bespreken begeleidingstactieken en maken mentale modellen zichtbaar. Door deze mentale modellen zichtbaar te maken krijgen we beter zicht op ons eigen handelen, dit helpt ons te reflecteren op onze begeleidingskracht. INHOUDELIJKE INVULLING BIJEENKOMSTEN TEAM WERKPLEKLEREN Als team werkplekleren komen we binnen ieder studieblok van tien weken twee maal bij elkaar. We besteden naast de praktische afstemming ook ruim aandacht aan de inhoudelijke invulling. De inhoudelijke invulling wordt voorbereid door het trekkers-duo. Met wisselende werkvormen tijdens de bijeenkomsten met team werkplekleren komen we tot gezamenlijke afstemming. Het betreft inhoudelijke punten die we gezamenlijk gekozen hebben en die we een aantal keren laten terugkomen ter verdieping. Studiejaar 2013-2014 heeft in het teken van reflectie gestaan. De instituutsopleider en het trekkers-duo hebben een studiedag ingevuld binnen het thema reflectie met als doel de niveaus van reflectie van de student zichtbaar te maken. We hebben een reflectieformat ontwikkeld, waarbij studenten de mogelijkheid hebben om optimaal tot reflectie te komen. Bij het opstellen van dat reflectieformulier maken we gebruik van schaalvragen, zoals we die behandeld hebben tijdens een eerdere studiedag over positieve intervisie en coaching (Bannink, 2012). FORMATS, INSTRUMENTEN EN METHODIEKEN Uitgebreide toelichting en verdieping op bovenstaande is te vinden in het “Werkdocument team werkplekleren” van de Academische opleidingsschool STAIJ. 24 TEAM COACHING EN OPLEIDEN UITGELICHT Brondocument; Coachingshuis STAIJ/Professionaliseringsplan STAIJ 2014-2016 (concept) Het team coaching en opleiden na het diploma heeft belangrijkste taak heeft de begeleiding en opleiding van de zittende werknemer (van leerkracht tot directeur) op een hoger plan te brengen. Deze taak heeft zich nog niet uitgekristalliseerd en zal in relatie tot het nieuw te ontwikkelen koersplan van de stichting de aankomende jaren continue aandacht vragen. HET COACHINGSHUIS STAIJ ‘coachende interventies op weg van startbekwaam naar bekwaam.’ Wat we doen en weten: Het team van Opleiden in School is sinds zes jaar aan het werk om toekomstige leerkrachten binnen STAIJ op te leiden tot startbekwame leerkrachten. Dit is een investering in de mensen die, met ons, de toekomst van kwalitatief goed onderwijs binnen de diverse scholen van STAIJ vorm gaat geven. Na hun opleiding starten deze leerkrachten met een ‘basispakket’ aan kennis, vaardigheden attitude. Ze stappen onze scholen in om hun dromen en idealen waar te maken. Onderzoek en ervaring leert dat de beginjaren voor deze leerkrachten jaren zijn waar ze nog veel leren, veel onbekende ‘obstakels’ tegenkomen en waarin ze toch ‘iedere dag weer een nieuwe start’ willen maken . “Beginnende leerkrachten lopen in de praktijk van het lesgeven tegen verschillende problemen aan. Deze problemen hebben betrekking op het primaire proces van het lesgeven, de arbeidsorganisatie en de externe omgeving”. De problemen die genoemd worden, hebben betrekking op: Op traditionele vernieuwingsscholen wordt het ‘zicht krijgen op leerlijnen’ genoemd; Op traditionele scholen lopen leerkrachten aan tegen problemen met differentiëren en het verzorgen van een goede instructie. Time-management- hoe krijg ik mijn werk gedaan in de beschikbare tijd. Omgaan met groepsdynamiek. Omgaan met opvallend gedrag van de leerlingen.. Waar moet begeleiding zich op richten? In ‘liefde voor talent’ (Cohen Tervaert, Q. Spijker, Het Spectrum 2003) wordt gesproken over ‘ het matchen van mens en organisatie’. Er is sprake van 3 match-niveaus: 1. kennis en vaardigheden (kwalificaties) 2. houding en overtuigingen ( lid van de club – cultuur) 3. identiteit en bestemming ( potentieel) Binnen STAIJ is er ook een driedeling gemaakt die de studenten tijdens hun stagetraject meekrijgen en waar ze zich tijdens hun opleiding op moeten richten: 1. Ambacht; ben ik goed toegerust voor mijn taak? 2. Relatie met de ander- ben ik communicatief vaardig? 3. Relatie met mezelf; ken ik mezelf, kan ik mezelf sturen? 25 Binnen STAIJ wordt op de verschillende niveaus het volgende aanbod al verzorgd: 1. Ambacht/kennis en vaardigheden: Mentoring: binnen de school wordt een mentor/maatje aangesteld. Dit kan zijn een parallelleerkracht, bouwcoördinator of een andere collega. Deze mentor ondersteunt de leerkracht door tijdens een wekelijks contact te speken over functioneren, lesvoorbereidingen, rapportages, oudergesprekken. De taak van de mentor is vooral gericht op het ‘zich snel thuis voelen’ van de nieuwe leerkracht binnen de organisatie. Begeleiding gericht op aanleren van vaardigheden. (vb. Werken met directe instructiemodel, zelfstandig werken, werken met samengestelde groepen) 2. Relatie met de ander ( het kind, de klas, de ouders, de collega’s) Intervisie voor starters : Aan alle startende leerkrachten wordt ieder jaar minstens 1 x een intervisietraject geboden waarbij de starters binnen STAIJ elkaar kunnen ontmoeten. Onder leiding van een professional vanuit OIS verkennen deze starters d.m.v. een intervisiemethode elkaars problemen en komen zo tot gezamenlijk leren. Intervisie binnen de eigen school: een aantal scholen heeft interne scholing verzorgd zodat binnen de organisatie intervisie kan worden gegeven. Coaching Coaching wordt tot nu toe op verschillende manieren georganiseerd. - Op een aantal scholen van STAIJ is binnen de organisatie een collega voor één of meer dagdelen vrijgesteld om startende collega’s te coachen. Degene die coacht is daar voor geschoold. - Op andere scholen wordt een externe coach ingehuurd om de starters goed op weg te helpen. Dit gebeurt bij organisaties als het ABC, Docenttalent, Match4Onderwijs. De definitie van coaching : coaching is een vorm van directe begeleiding om het functioneren van de leerkracht te optimaliseren door middel van voortdurende zelfreflectie op het eigen professioneel handelen. Coaching is per definitie gericht op het optimaliseren van het functioneren van medewerkers door zelfsturing te ontwikkelen. 3. Relatie met mezelf, kan ik mezelf sturen? Supervisie Bij coaching wordt doelgericht gewerkt vanuit een ‘hulpvraag’ naar een te bereiken doel; bij supervisie wordt veel meer stilgestaan bij de mens in zijn werk. ‘Wie ben ik in deze functie?’ ‘Wat zijn de patronen die me hinderen in mijn werk?’ ‘In welke situaties loopt het altijd goed, hoe kan ik dat ook op andere momenten inzetten? Op verschillende scholen binnen STAIJ wordt supervisie aan leerkrachten / collega’s aangeboden. Waar is de coaching vanuit het opleidingsteam op gericht? Coaching zal zich vooral richten op de eerste twee onderdelen van de driedeling; er zal ingezet worden op reflectie op het eigen professionele handelen in relatie met de eisen die door de organisatie waar de gecoachte werkt, worden gesteld. Is er een match tussen school en gecoachte wanneer het gaat om kwalificaties en ook houding en overtuigingen? De coaching zal daarmee het derde niveau: ‘ ken ik mezelf, kan ik mezelf sturen? beïnvloeden. Experimenteren en ervaren... Binnen Opleiden in de School denken we na over en experimenteren we met een aanbod voor coaching waar alle scholen binnen STAIJ gebruik van kunnen maken. De intentie is om met een structureel coaching aanbod te komen, eigen expertise binnen STAIJ opbouwen en uitbouwen. Zo werken we toe naar een doorgaande (begeleidings-)lijn van Pabostudent, naar Lio-stagiare naar zittend leerkracht binnen STAIJ. Mensen leren vooral binnen de context van het werk. Hier wordt immers theorie en praktijk aan elkaar gekoppeld. Alex van Emst (2012) geeft een overzicht van de interventies die het meeste effect hebben. Daaruit 26 bleek het meeste effect te bereiken door: feedback geven op de praktijk ( 80 % effectief op begrip en inzicht, 90 % op vaardigheden), maar vooral het samen uitvoeren (95% op begrip en inzicht, 90 % op vaardigheden en ook nog 90 % op transfer naar nieuwe situaties). De coach begeleidt de leerkracht in eerste instantie in zijn reflectie op zijn/haar eigen professionele handelen. Vervolgens wordt de reflectie breder getrokken en verbonden aan het (team) leren binnen de school. Binnen de leercirkel wordt de coach ondersteunend in de fase van reflectie maar ook in de fase van conceptualiseren. Het huidige coachingsaanbod is zichtbaar op www.lerenmetelkaar.nl en in de interne scholingsbrochure van de stichting STAIJ DE INTERNE SCHOLINGSBROCHURE Met trots hebben we in 2013 de eerste interne opleidingsbrochure van het schoolbestuur STAIJ gepresenteerd, geïnitieerd vanuit de academische opleidingsschool STAIJ. Het voorwoord: STAIJ heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot academische opleidingsschool met een sociaalconstructivistische visie op leren, handelend in dialoog vanuit Rijnlands gedachtengoed met ‘erkende ongelijkheid’ en ‘creëren van eigenaarschap’ als belangrijke uitgangspunten. We doen onderzoek en ontwerpen onderwijs. In het kader van eigen professionalisering delen we als vanzelfsprekend kennis en kunde. Binnen STAIJ vertrouwen we op de deskundigheid van onze medewerkers en maken tegelijkertijd deskundigheidsbevordering belangrijk. Wij geloven in leren met elkaar vanuit de dagelijkse werkcontext. Benodigde expertise halen we niet alleen van buiten. We investeren voortdurend in het ontwikkelen van interne expertise. Hebben we een vraag, dan werpen we eerst de blik naar binnen om het antwoord te vinden. Binnen STAIJ hebben we een aantal vindplaatsen geconstrueerd. Plekken waar vanuit centrale onderzoeksvragen nieuwe kennis ontwikkeld wordt binnen duidelijk gekaderde thema’s. Vanuit de vindplaatsen is het aanbod in deze brochure tot stand gekomen. Wil je na het lezen van deze opleidingsbrochure meer weten? Kijk dan op www.lerenmetelkaar.nl, ons digitale platform voor professionele groei. 27 DE LEERARCHITECTUUR STAIJ Brondocument; Professionaliseringsplan STAIJ 2014-2016 (concept) De Academische opleidingsschool STAIJ versterkt de lerende organisatie STAIJ door het leerlandschap en leerarchitectuur van de lerende organisatie STAIJ te beschrijven en te benutten. We maken gebruik van de 1 meta-studie van Manon Ruiters over lerende organisaties en hanteren de door haar beschreven volgende aannamen: Veel kennis rond leren in en organisaties lopen we mis omdat we niet de professionele norm hanteren: ontwerpen-vastleggen-delen Het is zinvoller te investeren in het open kijken naar de ambities en wensen van individu en organisatie en de match tussen leerbehoefte, leerlandschap (de natuurlijke manier waarop er in een organisatie geleerd wordt) en leerarchitectuur (de manier waarop het leren in een organisatie georganiseerd wordt) dan het leren te meten. Onderken diversiteit (erkend ongelijk zijn) – laat vorm de functie volgen – start vanuit ontwikkelingsvragen van individu en organisatie. STAIJ heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot academische opleidingsschool met een sociaalconstructivistische visie op leren, handelend in dialoog vanuit Rijnlands gedachtengoed met “erkende ongelijkheid” en “creëren van eigenaarschap” als belangrijke uitgangspunten. We doen onderzoek en ontwerpen onderwijs. In het kader van eigen professionalisering delen we als vanzelfsprekend kennis en kunde. Binnen STAIJ vertrouwen we op de deskundigheid van onze medewerkers en maken tegelijkertijd deskundigheidsbevordering belangrijk. Wij geloven in leren met elkaar vanuit de dagelijkse werkcontext. Benodigde expertise halen we niet alleen van buiten. We investeren voortdurend in het ontwikkelen van interne expertise. Bij een vraag…. eerst de blik naar binnen om het antwoord te vinden. Een net gemaakte zeer belangrijke stap is de taakaanstelling van de “interne opleider in school”. Elke afzonderlijke school van STAIJ heeft een “intern opleider in school” aangesteld. Deze heeft als primaire taak “het leren van leerkrachten te verbinden met het leren van kinderen”. Het netwerk staat onder leiding van Hoofd Opleidingen STAIJ en wordt versterkt met een opleidingsdocent van de HvA-PABO met specifieke expertise op het gebied van lerende schoolorganisaties en een ervaren interne opleider in school van OBS Laterna Magica, een school voor Natuurlijk leren. Met de interne opleiders van de scholen van STAIJ worden maandelijkse bijeenkomsten georganiseerd. In die bijeenkomsten komen we tot de beschrijving van het leerlandschap in de scholen, ontwikkelen we leerarchitectuur en verzamelen we interventies die het leren van (startende) leerkrachten in een schoolorganisatie stimuleren. Een schat aan informatie over hoe er al geleerd wordt in scholen staat ter beschikking. Een enorm laboratorium waarin nieuwe en/of bestaande interventies getoetst kunnen worden. De Academische opleidingsschool STAIJ versterkt de infrastructuur van de lerende organisatie STAIJ door het gericht faciliteren van benodigde expertise in vindplaatsen en netwerken STAIJ. We versterken daarmee tegelijkertijd de samenwerking met de lerarenopleiding. Lectoren, onderzoeksdocenten, opleidingsdocenten, schoolleiders, leerkrachten en studenten zijn in leerteams actief rondom onderzoeksvragen binnen de thema’s. 1 Liefde voor leren 28 Dit vertaalt zich naar: - Contact nabije en duurzame samenwerking - Continue afstemming op wederzijdse behoeften - Borging van beoogde resultaten door het verhogen van persoonlijke betrokkenheid. Netwerken t.b.v. opleiden na het diploma Directie beraad Interne Opleider In School netwerk IB netwerk Interne audit/assessment netwerk Vakspecifieke BEWO netwerk De 9 vindplaatsen van STAIJ Vindplaats Werkplekleren Alle scholen van STAIJ Vindplaats Wetenschap & Techniek e e 5 en 8 Montessorischool Vindplaats Cultuureducatie OBS De Kraal Vindplaats Professionaliseren van medewerker OBS Laterna Magica Vindplaats Eigentijds Montessori onderwijs OBS de Pinksterbloem Vindplaats ouderbetrokkenheid en pedagogische kwaliteit OBS JP Coen Vindplaats coaching en opleiden Vindplaats de opleidingen (HvA-UPvA) Vindplaats Academische opleidingsschool Stuurgroep AOIS 29 Ontwikkelrichting Professionaliseren/onderzoeken: Uitdiepen onderwijskundig leiderschap op alle thema’s Professionaliseren: Uitdiepen van interventies die effectief zijn in het stimuleren van het leren van leerkrachten in een professionele cultuur. Passend onderwijs; Uitdiepen didactische vraagstukken HGOW Professionaliseren: Welke reflectie bewaakt en stimuleert kwaliteit? Bewegingsonderwijs: Uitdiepen van vakspecifieke didactische vraagstukken Ontwikkelrichting Professionaliseren: Competentie ontwikkeling werkplekleren lio-bekwaam- startbekwaambekwaam-excellent Ontwikkeling didactiek onderzoekend en ontwerpend leren Concept ontwikkeling Integraal Cultuureducatie Professionaliseren : Vraagstukken van de lerende schoolorganisatie Concept ontwikkeling eigentijds en toekomstgericht Montessori onderwijs. Conceptontwikkeling op het consequent en functioneel verbinden van pedagogische kwaliteit en ouderbetrokkenheid in het hart van de school ten behoeve van het vergroten van de zelfstandigheid en het beter kunnen nemen van eigen verantwoordelijkheid van kinderen. Welk professionaliseringsaanbod is noodzakelijk en/of gewenst binnen de bestuursorganisatie/vitale leergemeenschap STAIJ Welk bijdrage kunnen onze partners leveren aan het professionaliseren van onze stichting? Hoe kunnen we elkaars ontwikkeling stimuleren? Onderzoek: Geven wij functioneel en kwalitatief de vervlechting van professionaliseren, ontwikkelen en onderzoeken vorm? DE DRIE BELEIDSMATIGE NETWERKEN VAN STAIJ Brondocument; Professionaliseringsplan STAIJ 2014-2016 (concept) Professionaliseringsbeleid binnen het bestuur STAIJ zal de aankomende jaren verder ontwikkeld worden vanuit een nauwe relatie met het nieuw te schrijven koersplan van de Stichting. Drie netwerken geven in vervlechting vorm aan te ontwikkelen beleid. Directie beraad Interne Opleider In School netwerk Professionaliseren/onderzoeken: Uitdiepen onderwijskundig leiderschap op alle thema’s Integrale zorg voor de kwaliteit van het onderwijs van STAIJ Opbrengst: Koersplan 2016-2020 Professionaliseren: Uitdiepen van interventies die effectief zijn in het stimuleren van het leren van leerkrachten Visie/concept ontwikkeling op de lerende school organisatie STAIJ door de duurzame ontwikkelperspectieven van de lerende organisatie STAIJ op het gebied van uitvoeren van onderwijs, onderwijs ontwerpen, doen van onderzoek en wijze van professionaliseren in samenhang te definiëren. Opbrengsten: Ontwikkelen van een doorgaande begeleidingslijn van lio bekwaam naar start bekwaam naar vakbekwaam naar excellent specifiek voor het werkplekleren. Ontwikkelen van een professionaliseringsaanbod met behulp van flankerend onderzoek van de HvA binnen “de pilot junior leerkracht” waarin effectieve bestaande en nieuw ontwikkelde vormen van formeel – en informeel leren worden toegepast. Behouden van jonge (talentvolle) leerkrachten door het ontwikkelen van een ontwikkellijn voor opbouw van deskundigheidsbevordering. Bron: Professionaliseringsplan STAIJ Opbrengstgericht werken/Omgaan met verschillen: Uitdiepen didactische vraagstukken HGOW en Passend onderwijs IB netwerk Opbrengsten: Gedeelde methodieken en didactieken op de thema’s; onderwijsontwikkeling, leerlingenzorg, eigen scholing, externe contacten, leerkrachtbegeleiding en leerlingenzorg. Bron; Opbrengsten IB netwerk 30 REFLECTIE EN ONTWIKKELING CONCEPTONTWIKKELING ACADEMISCH OPLEIDEN IN SCHOOL Brondocument; Basisnotitie “Regeling versterking samenwerking lerarenopleiding en scholen” De Academische opleidingsschool STAIJ draagt actief bij aan conceptontwikkeling Opleiden in School voor de stad Amsterdam door haar expertise, opgebouwd in samenwerking met de ASKO opleidingsschool ter beschikking te stellen. Speciaal daarvoor is een functionaris vanuit de opleidingsgeleding van de opleidingsschool aangesteld tbv van de versterking van de samenwerking: - Kwaliteitszorg doet; benodigde evaluaties aansturen, uitvoeren, verslaglegging etc - Verantwoordingstrajecten aanstuurt en stroomlijnt - Kennisdelen stimuleert; Opbrengsten zichtbaar maakt en deelbaar maakt voor het Amsterdamse werkveld - Concept ontwikkeling OIS doet; eenduidigheid aanbrengt in Opleiden in School in de stad Amsterdam met behoud van identiteit van de verschillende besturen ARCHIVERING Het opleidingsteam archiveert al haar documenten, ontwikkeld materiaal in het Google drive archief van de opleidingsschool onder het Google account [email protected] DE LEERCIRKEL Reflectie volgens de methodiek van de leercirkel; Het opleidingsteam start en eindigt constante cyclische leerprocessen in de eigen uitvoeringspraktijk. Het opleidingsteam is een leerteam. Het centrum voor nascholing Amsterdam heeft een leercirkel voor professionele leerteams ontwikkeld. Deze manier van samen leren, samen reflecteren, samen garant willen staan voor kwaliteit, spreekt ons aan en past bij de koersuitspraak van de stichting STAIJ; “Wij zijn een vitale leergemeenschap”. We willen onderzoeken of expliciet toepassen van de leercirkel onze kwaliteit verhoogt. Doen: Ieder leerproces start bij het doen (een bedoeling hebben) Data: Om te kunnen reflecteren is data nodig Reflectie: Data tegen het licht houden en waarderen door ze aan gestelde doelen te toetsen. Conceptualiseren: Reflectie in een breed verband plaatsen en verbinden met theorie, mogelijkheid openen tot extra onderzoek Plannen maken: verbeteren, veranderen, innoveren Besluiten: Het echt gaan doen en weten dat je daartoe "bevoegd" bent. We denken dat door het leren toepassen van de wetenschappelijke empirische cyclus, leren en reflecteren op individueel niveau (reflectiecirkel van Korthagen) en op teamniveau (de leercirkel) verrijkt wordt. Fasen waarin teruggeblikt wordt, data wordt verzameld, de essentie wordt benoemd, het concept wordt beschreven, 31 conclusies worden getrokken, zullen preciezer worden door de toegevoegde waarde van “wetenschappelijk en academisch denken”. De meerwaarde van de academische opleidingsschool moet dus zichtbaar worden in onze eigen kwaliteitsaanpak. Zelf monitoren van processen: 2 Vanuit het opleidingsteam wordt systematisch gemonitord. Het hoofd opleidingen STAIJ houdt jaarlijks voortgangsgesprekken met de individuele leden van het opleidingsteam; verslagen van de voortgangsgesprekken gaan naar de formeel leidinggevenden. De voortgang van in gang gezette ontwikkeling: collegiale consultatie is voor ons een doeltreffende manier om onze eigen ontwikkelingen te volgen. De kwaliteit van de intervisie bijeenkomsten; via schriftelijke en mondelinge evaluatie. De kwaliteit van de mentorentraining; via schriftelijke en mondelinge evaluatie. De studenttevredenheid; de instituutsopleiders gaan samen met de opleiders in school met studenten in gesprek over de ervaren kwaliteit van de opleidingsschool. De kwaliteit van de onderzoeksomgeving (vindplaats); instituutsopleider, academische opleider in school, coördinator op de basisschool en studenten wisselen consequent (wekelijks) informatie uit over de voortgang van het onderzoek. Kenmerkend voor de manier waarop we onze eigen processen monitoren is steeds het in gang zetten van “de leercirkel”. Vanuit een bedoeling zetten we een proces in gang, de resultaten worden direct teruggekoppeld naar de ontwerpers van de processen, zodat in de context passende bekrachtiging of verbetering kan plaats vinden. Feedback vragen: We geloven in het doen van “zelfevaluatie”. Het past bij een professionele cultuur waarin zelfverantwoordelijk zijn en je eigenaar voelen van je eigen leerproces uitgangspunten zijn. We zijn ons er ook van bewust dat subjectiviteit de overhand kan nemen. We laten ons dan ook graag door anderen van feedback voorzien. Op de volgende manieren verzamelen we feedback op ons handelen: We schrijven dit aanvraagdossier en worden door een onafhankelijke commissie getoetst op de criteria. We hebben eerder de aanvraag voor “tegemoetkoming kosten opleidingsschool” gedaan en zijn twee jaar terug door een onafhankelijke commissie beoordeelt. We zijn aangesloten bij de onafhankelijke kwaliteitssystemen van de partners van de opleidingsschool. We zijn zelf object van onderzoek: de aankomende jaren willen we expliciet onze eigen aanname over wat een goed academisch opleidingsmodel is, toetsen door vanuit het vindplaats-arrangement passende onderzoeksvragen te formuleren. 2 Evaluaties liggen ter inzage bij het bezoek van de commissie. 32 AMBITIEPLAN De structuur van waaruit de zelfstandig opererende teams werken vanuit het concept van de leercirkel. 33 BEGROTING Brondocument; Begroting opleidingsschool STAIJ 2014-2015 De begroting van de opleidingsschool wordt jaarlijks vastgesteld in de stuurgroep in mei. Op dit moment ondersteunen 3 subsidie stromen de ontwikkeling van de opleidingsschool 34 JAARROOSTER Brondocument: Jaarrooster AOIS STAIJ 2014-2015 Alle activiteiten van het opleidingsteam worden vastgelegd voorafgaand aan het studiejaar in het jaarrooster 35
© Copyright 2024 ExpyDoc
