Taptolken: evidentie of paradox?

Studiedag taptolken
Taptolken:
evidentie of paradox?
Studiedag taptolken
Taptolken: evidentie of paradox?

Evident:
 Veelal
dialecten
 Eenvoudige banale gesprekken
 Gesproken taal
 Elke vertaler-tolk is vakkundig
Linguix
2
Studiedag taptolken
Taptolken: evidentie of paradox?

Paradox
Geen taptolken
 Taptolk draagt een verpletterende verantwoordelijkheid






Attitude
Deontologie
Vakkennis
Taal- en dialectenkennis
Complexe wereld die schuilgaat achter de evidentie




Hermeneutiek
Attitude
Schrijfvaardigheden
Begrippenkader en metataal
Linguix
3
Studiedag taptolken
Opzet
Ervaringen van de taptolk in de
politiewereld
 Knelpunten en moeilijkheden van de
taptolk
 Aanbevelingen van en voor de taptolk

Linguix
4
Studiedag taptolken
Insteek


Toenemende internationalisering van de samenleving
Toenemende technologische ontwikkelingen
: taptolken spelen belangrijke rol in rechtsverkeer en in de communicatie
Cijfers:
België:
2000: 235 telefoontaps
2010: 5310 telefoontaps
2011: 6671 telefoontaps
Nederland:
2012: 25487 taplasten
Linguix
5
Studiedag taptolken
Vordering taptolk

Naam in tolkenlijst
 Verschillende

gerechtelijke arrondissementen
Verschillende lijsten, verschillende werkwijzen
 Verschillende
persoonlijke “politielijsten”
 Ad-hoc beëdiging



Beschikbaarheid en bepaling van de
taal(variant), dialect
Expertise en ervaring taptolk
Briefing met taptolk
Linguix
6
Studiedag taptolken
Tapsoftware
Linguix
7
Studiedag taptolken
Tap: uitvoering
Synopsis
 Vertaling
 Retranscriptie
 Geregelde briefing en spontane
terugkoppeling
 Verhoor van de verdachte bij interventie

Linguix
8
Studiedag taptolken
Probleemstelling
In theorie:
 Er is een vertaal- én tolkenopleiding, maar geen
taptolkopleiding
 Er zijn twee wetenschappen: rechtswetenschappen
en toegepaste taalkunde
 Er zijn vertalers én tolken, maar geen taptolken
 Er is een ((on)geschreven) taptolkencode/deontologie
 Er is een verhouding tussen: rechercheur,
verdachte en tolk
 Er is een opdrachtgever (politie) en de uitvoerder
(tolk)
Linguix
9
Studiedag taptolken
Probleemstelling
In praktijk:
 Er is geen of een amalgaam aan “opleidingen” niet
beschermde vertaler-tolk zonder statuut
 Er is een verstoorde relatie tussen
rechtswetenschappen en taalkunde
 Er zijn vertalers, tolken, sociaaltolken, adhoctolken, taptolken en ad-hocoplossingen
 Er is een ongekende ((on)geschreven) tolkencode/deontologie
 Er is een spanning en verwarring tussen:
rechercheur, verdachte en taptolk
 Er is zijn vele opdrachtgevers (politie) en de
uitvoerders (tolk)
Linguix
10
Studiedag taptolken
Resultaten theorie en praktijk






Taptolk beheerst ten dele de twee talén, twee
cultùren, twee métatalen, twee non-verbale talén
etc.
Taptolk kent zijn functie, plaats noch bevoegdheid
(ondergeschikt aan juridische “geplogenheden”)
Taptolk heeft niet de gepaste competenties en
verworvenheden
Taptolk, rechercheur, verdachte weten geen
houding aan te nemen
Taptolk is ondergeschikt aan verhoorder of vice
versa daar waar complementariteit de wens is
Taptolk is afhankelijk (financieel) van zijn
opdrachtgever(s)
Linguix
11
Studiedag taptolken
Cases

Tolk beheerst ten dele de twee talén, twee
cultùren, twee métatalen, twee non-verbale talén,
vakjargon etc.

•
•
•
•
•
•
Ernstige juridische, taalkundige en praktische gevolgen:
Mijn pas is dood (Wat? Hoe kan dat nu?).
Ik woon in de Bombstraat (Nee, u liegt! U woont in de Pompstraat).
Ik ga naar boven [Man is in Antwerpen en wil naar Leuven gaan].
(Bedoelt u naar Nederland? ) Nee, naar Leuven. (U liegt!).
Ik kom deze namiddag [Man bedoelt ‘s avonds].
Dis-lui que j’ai pas de contact avec eux [indirecte rede bestaat niet in
Riffijns; komt enkel voor in gesproken taal. Je refereert aan tu]
Y a que des mouches à rammasser à deux heures. (Welke vliegen,
verdomme?)
Linguix
12
Studiedag taptolken
Cases

Tolk kent zijn functie, plaats noch bevoegdheid
(ondergeschikt aan juridische “geplogenheden”)
•
Ik wil die jongeren niet veroordelen.
De wet is de wet, en dus tolken moeten zich daar ook aan houden.
U mag niet interpreteren! Dat doen wij wel!
U bent tolk, u mag niets toevoegen of weglaten! (Natuurlijk doen wij dat,
meneer!)
•
•
•
Linguix
13
Studiedag taptolken
Cases

Tolk heeft niet de gepaste competenties en
verworvenheden.
•
Sociaaltolk, culturele bemiddelaar, sociaalhelper, multiculturele
medewerker worden ingezet als tolk en andersom.
Tolk wordt ingezet als taptolk.
U spreekt Arabisch [van Marokko], dan is Egyptisch geen enkel probleem
voor u, want we hebben geen tijd, en we vinden niemand.
•
•
Linguix
14
Studiedag taptolken
Cases

Tolk, ondervrager, ondervraagde weten geen
houding aan te nemen.
•
U tolkt mij alles wat u hoort, goed?
U moet de mensen, die we op café aantreffen, tot bedaren brengen. Ze
zullen toch meer respect hebben voor u. U bent een van hen. Dat is de wens
van de onderzoeksrechter.
[Verdachte (die ook een beetje Nederlands begrijpt) verspreekt zich.
De verspreking is meteen – zonder dat de verdachte daar iets in het
begin van merkt – een bekentenis.] Sorry, beste tolk, dat was een
vergissing van mij, dat hoeft u niet te tolken. (Sorry, meneer, we tolken ook
vergissingen.)
[Tolk tegen verhoorder:] Dit (“hoer”)tolk ik niet. Dat is té onbeleefd,
meneer.
•
•
•
Linguix
15
Studiedag taptolken
Cases

Tolk is ondergeschikt aan verhoorder of vice versa
daar waar complementariteit de wens is.
•
U mag enkel vertalen wat u hoort. Ik weet niet of de onderzoeksrechter die
•
•
voetnoten van u wel ok vindt.
U moet enkel tolken wat ik zeg! Anders stoppen we met de enquête!!
(Mijnheer, ik tolk wat ik nodig acht als tolk om te tolken, tenzij u weet hoe
u bijlage 35bis in het Marokkaans is).
Breng maar een vriend of een familielid mee om te tolken, dan kunnen we
verder.
Linguix
16
Studiedag taptolken
Cases

Tolk is afhankelijk (financieel) van zijn
opdrachtgever(s).
•
Nu je hier toch bent… kun je aub, als je het niet erg vindt, in de lijn gaan
staan straks. We hebben iemand voor een spiegelconfrontatie.
U spreekt Arabisch [van Marokko], dan is Egyptisch geen enkel probleem
voor u, want we hebben geen tijd, en we vinden niemand.
Kunt u die stemmen eens vergelijken? Wat denk je? Is hij (de verdachte)
het?
•
•
Linguix
17
Studiedag taptolken
Aanbevelingen


Grondig wetenschappelijk onderzoek naar
taptolken
Taptolk als volwaardige opleiding met eigen
curriculum
 Aandacht
voor hermeneutiek, deontologie,
verantwoordelijkheid
 Aandacht voor speciaal juridisch kader
 Aandacht voor de complementariteit: Justitie,
rechtbank en universiteit
 Aandacht voor de expertise op het terrein
Linguix
18

Download Report