Cursus beenbewerken

Cursus beenbewerken algemeen
Ans Nieuwenburg - Bron
Nauw verwant aan been zijn: Ivoor Structuur is zichtbaar bij dwars- en langsdoorsnee.
Gewei net als been bedekt. Er is verschil in Hert- en
Rendiergewei.
Hoorn bestaat uit laagjes. Het groeit om een beenpit en is te
vervormen
Schildpad, heeft dezelfde samenstelling als hoorn en is ook
goed te vervormen. De laagjes zitten vaster op elkaar.
Verschil is: Een plak hoorn kan aan de ene kant wit en
aan de andere kant zwart zijn. Schildpad is door en door
hetzelfde.
Botten van rund (of paard) LET OP: Kalfsbot is kleiner en dunner, maar makkelijker te
Bewerken.
a.-de schenkel, (onderste stuk van de achterpoot) De schenkel
van een paard is vetter en bruiner van kleur, die van een kalf is
zachter en heeft een kleiner gat.
b.-lange schenkel moet van het onderste deel van de achterpoot
van een koe zijn. TIP: vraag de slager er de gewrichten vanaf
te zagen en de poot in de lengte door te zagen..
c.-rib wordt veel gebruikt voor naalden, voor dekplaatjes voor
doosjes (rib van een jong dier is ongeschikt, omdat het been nog
te slap is.) Rib het dichtst bij de lendenen is het breedst.
d.-schouderblad
e.-ossenstaart deeltjes zeer geschikt voor knopen
Botten van varken -Varkensbotten zijn grillig van vorm en bevatten veel merg. Dus voor
bewerking minder ongeschikt.
Botten van elanden
Botten van lam
Elandenpoot is recht materiaal
De poot is geschikt voor het maken van een kokertje en voor
1
Botten van kalkoen
-
fluiten.
De poot is geschikt voor het maken van een kokertje
Gebruiksklaar maken:
-Rauwe botten moeten heel vers zijn en onmiddellijk in water gezet worden
als u geen tijd hebt om ze meteen schoon te maken. LET OP:
Als de botten langer liggen gaan ze stinken, en de stank is er op
geen enkele manier uit te krijgen + er kan lijk-gif ontstaan en dat
is heel gevaarlijk.
-Schenkel
-haal hem bij de slager of het slachthuis of uit de soep.
-laat de kop eraf zagen.
-verwijder zo veel mogelijk de vleesresten en het merg
-leg de verse bot een paar dagen
in water om de bloeddelen eruit
te laten trekken
-breng het bot tot aan de kook
en laat’t 1 ½ uur zo liggen
-spoel het na met heet water
-Rib
[ -laat het bot een paar weken
[ in schoon water staan
[ -krab het elke dag wat
[ schoner en ververs het
[ water ook
[ Op deze manier is het bot
[ lichter te bewerken en
[ minder breekbaar.
.
-leg de verse rib een paar dagen in water om de bloeddelen eruit
te laten trekken
-ververs elke dag het water
-Zaag de uiterste delen heel ruim af en gooi ze weg
-verwijder vel- en vleesresten
-Zaag ze in bruikbare delen, nadat ze zoveel mogelijk van vlees
en vellen zijn ontdaan.
-Laat ze een paar dagen in water staan. LET OP: wel iedere dag
het water verversen
-Sudder de rib dan 1 1/2 a 2 uur (LET OP: koken maakt het bo
hard en bros)
-Spoel de rib met heet water, maak hem verder schoon en sudder
hem even na.
TIP: Je kunt ook het in het water laten staan overslaan en meteen gaan sudderen.
-Lange schenkel:
-1. zet de verse schenkel een paar dagen in water om de
2
bloeddelen eruit te laten trekken en dan door naar 5
of
de schenkel een paar weken in water zetten om bruikbaar
rauw bot te krijgen, dat minder breekbaar is. Sudderen
hoeft dan niet meer.
-2. haal het merg eruit
-3. ververs elke dag het water
-4. maak de schenkel schoon
-5sudder de schenkel 2 ½ uur, hij krijgt een witte tot
gelige kleur
-droog de schenkel goed in de zon en laat het op deze
manier bleken
-Schouderblad:
-vraag de slager de kop en de ruime uiterste andere kant
eraf te zagen.
Kan de slager er de vleugel ook afzagen??
Deze niet weggooien graag.
-boor gaten in het merg om tijdens het koken meer merg
kwijt te raken
-zet het verse schouderblad direct een paar dagen in
water om de bloeddelen eruit te laten trekken
-ververs elke dag het water
-sudder het blad dan 1 1/2 a 2 uur
-droog het blad goed in de zon en laat het bleken
OPMERKING van ANS: Ze raadt tegenwoordig het gebruik van schouderblad af. Het is een
enorme klus en je hebt er een heel grote pan voor nodig. Je kunt ook alleen maar een
schouderblad gebruiken van een niet jong en niet te oud dier.
LET OP:
Bleek het been nooit in bleekwater. Het been wordt dan te broos. Hang het
liever buiten te drogen, zodat zon en regen hun invloed hebben.
3
Gereedschap:
bankschroefje
Zaagplankje
Figuurzaagbeugel en zaagjes
Halfronde bastaard-vijl
Eventueel: junior ijzerzaag
en naaldvijltjes
Mesjes
Schuurlinnen, grof en fijn
Boormachientje en boortjes
Polijstmiddel Koperpoets voor hoog glans
Vochtig zeemleer met puimsteen voor matte glans
Voorbewerking: -maak het bot op juiste dikte en enigszins glad. (alleen maar dat deel,
dat je gaat gebruiken.)
TIP: als het van te voren een nacht in het water staat is het been
zachter dus makkelijker te bewerken.
Bewerking:
-maak een papieren modelletje en plak dit op het been
-zaag het dan uit (LET OP: vergeet niet een sokkeltje er aan te laten
om het geheel in de bankschroef vast te zetten)
-maak eerst het grofste deel (b.v. van een haaknaald maak je de haak
het laatst, bij een doos of servetring eerst de binnenkant)
-vijl en schuur daar waar het voorwerp steunt
Afwerking:
-vijlen
-schuren
-polijsten
-bleken in de zon (nooit in bleekwater) of kleuren in thee b.v.
TIPS:
-bewaar het vijlsel voor vulstof bij eventuele kieren (vijlsel vermengen met
beenderlijm of niet-prehistorische houtlijm. Deze is beter verkrijgbaar en ook
prima)
-teken nooit met ballpoint op been
-gebruik kaarsvet bij het zagen als het zagen te zwaar gaat
-bind een vergevorderd werkstuk vast om vallen te voorkomen
-ga soms met je werkstuk over de vijl (of het schuurlinnen) in plaats van met
de vijl over het werkstuk
-vijl nooit haaks op het been, vijl mee met de structuur.
-bewaar bijna versleten schuurlinnen voor het polijsten
-begin een rijggat voor een kraal vanuit het midden van de zijkanten. Zo zie je
het geknoei in de kraal nooit
Versieren: Met lijnen door de vijl
Met putjes of gaatjes (denk aan het afronden) Gaatjes kun je vullen met hout,
metaal of kraaltjes
Met krassen en daarin kleuren vegen
Met lijnen door inzagen en vullen met lijm en kleur of metaal
Door beschilderen
Eigen fantasie
Kleuren
Rood of bruin door meekrab. Het wordt rood door meekrab in
water tot 60 oC
Het wordt bruin door meekrab in
heter water
Het wordt rose als je bij het bruine
4
water wat urine of amonia doet
Geel door stinkende gouwe of uienschil
5