Gezonde voeding verdrijft opgewarmde prak

Round table
Gezonde voeding
verdrijft opgewarmde prak
Voedsel kan ziek én beter maken. Eten speelt daarom een belangrijke
rol in de zorg. Bestuurders en specialisten over preventie, tafeltje-dekje
en bonussen voor organisaties met een gezonde keuken.
T
Te zacht, te hard, te glazig: als er in een
Fries verzorgingshuis geklaagd wordt
over eten, gaat het al snel over aardappelen. Zo ook bij Zorggroep Tellens.
Dus startte bestuursvoorzitter Arend
Schenkel het project De Aardappeleters.
“We zijn met bewoners boerderijen
langsgegaan om verschillende soorten
aardappelen te halen. We hebben ze
gekookt, geproefd en gevraagd: ‘Welke
vindt u het lekkerst?’ Klaar, dan gaan we
die voortaan klaarmaken.” Het project
is illustratief voor Schenkel. Wat is voor
hem de essentie van langdurige zorg:
een lieve verpleegkundige, lekker eten en
reuring in de tent.
De Friesland Zorgverzekeraar heeft het
onderwerp voeding al een aantal jaar
op de agenda. Bestuursvoorzitter Diana
Monissen: “We hebben onderzocht hoe
de zorgvraag zich tussen nu en 2030
ontwikkelt. De conclusie is dat obesitas
en diabetes enorm gaan toenemen.
Vooral in onze regio Friesland, omdat de
sociaaleconomische status hier vergeleken met de rest van het land laag is. We
zijn begonnen met programma’s gericht
op bewegen, voeding en natuur. Op 260
basisscholen zijn vakleerkrachten bewegen aangesteld en op honderd scholen
worden al voedingslessen gegeven. Ook
42 Skipr • nr. 9 • september 2014
gaan we samen met Staatsbosbeheer
voor 1500 ouderen regelen dat ze kunnen bewegen in de bossen.
Huis zonder keuken
De vraag is: wat kunnen wij nog meer
betekenen op het gebied van voeding?”
Dat begint eigenlijk met de inventarisatie van het probleem. Martijn van Beek,
directeur van stichting Voeding Leeft:
“De levensmiddelenindustrie heeft haar
werk de afgelopen tijd goed gedaan. Het
eten zit vol snelle koolhydraten en die
verzadigen niet. Mensen blijven dus de
hele dag eten, ze koken niet meer. In de
Verenigde Staten staan al huizen waar
geen keuken in zit, omdat bewoners alleen een magnetron nodig hebben.”
Dat beeld herkent Betty Bannink,
manager bij de gemeente Leeuwarden.
“Wij waren in de veronderstelling dat
mensen met een laag inkomen geen geld
hadden om gezond te eten, maar toen
mijn collega’s van welzijn er onderzoek
naar deden, bleek dat sommige mensen
gewoon niet konden of wilden koken.
Sommigen krijgen gewoon slecht eten.”
Reitse Spanninga, eigenaar van restaurant ’t Plein in Joure: “Kijk eens naar
alle ouderen die om 11 uur een tempex
bak met eten thuis krijgen. Dat geeft
toch geen eetbeleving? Dus die mensen
eten de maaltijd niet op of grijpen naar
andere kant-en-klaarproducten. Als
die ouderen vallen en in het ziekenhuis
terechtkomen, blijken ze ondervoed.”
Tjerk Douma van het Jeugdpanel
Duurzaamheid: “We kunnen wel zeggen dat brood en granen ongezond
zijn, maar we hebben echt niet genoeg
hoogwaardig voedsel om de hele wereldbevolking te eten te geven.”
Evenementen
Preventie is de eerste stap naar de oplossing. Zoals De Dorpstún in Snakker
buren doet. Coördinator Theo van der
Molen: “We combineren het kweken van
groenten en fruit met theater, evenementen en een winkel. Kinderen leren
hoe het werkt. Zoals ons snertarrangement. Dan komen ze in mei erwten,
knol en selderij planten en in het najaar
komen ze oogsten om de soep te maken.” Op Omrop Fryslân TV is te zien
hoe Spanninga de tuin bezoekt van
Snakkerburen.
Mascha Perquin van Foodtruck Mama:
“Ik leer kinderen te proeven: ik leg ze uit
dat eten niet vies of lekker is, maar iets
wat ze moeten leren, net als zwemmen
of fietsen. Wat ik doe is leuk, maar het
Skipr in samenwerking met De Friesland Zorgverzekeraar
De deelnemers
In de rondte vanaf links vooraan: Hans van der Werf,
van de Friese Milieu Federatie, Diana de Vries, (kinder)diëtist bij het Noorderbreedte Expertisecentrum, Theo
van der Molen, coördinator van De Dorpstún in Snakkerburen, Martijn van Beek, directeur van stichting Voeding
Leeft, Arend Schenkel, bestuursvoorzitter van Zorggroep
Tellens, Reitse Spanninga, eigenaar van restaurant ’t
Plein in Joure, Diana Monissen, bestuursvoorzitter van
De Friesland Zorgverzekeraar, Betty Bannink, manager
bij de gemeente Leeuwarden, Anke Huizenga, bestuurder ZuidOostZorg, Mascha Perquin,van Foodtruck Mama,
Tjerk Douma van Jeugdpanel Duurzaamheid
heeft alleen zin als het is ingebed in een
groter programma en als het herhaald
wordt.” Hans van der Werf, directeur
van de Friese Milieu Federatie: “Daar
hebben we een probleem, want scholen
worden bestookt met projecten.” Perquin: “Dus hebben we focus nodig. Daar
kan De Friesland wat in betekenen. Zij
kan initiatieven die er zijn verbinden.”
De nieuwe kok
In verpleeg- en verzorgingshuizen
kunnen patiënten zelf niet kiezen.
Bij ZuidOostZorg gooiden ze het roer
rigoureus om. Anke Huizenga: “Bewoners kregen opgewarmd eten dat ze naar
binnen konden zuigen. Toen zijn we
vers gaan koken, de pakjes hebben we
in de ban gedaan. Dat was een hele toer.
Ik haalde de krant omdat mensen het
eten niet lekker genoeg vonden. Logisch,
als je jaren te zout eet, dan is vers eten
eerst smakeloos.” Ook Schenkel van
Tellens ging op de gezonde toer. Geen
centrale keukens, maar koken op locatie
en producten van de plaatselijk bakker
en slager. “Dan zeiden mensen: ‘Dat kan
financieel nooit’. Onzin, het hoeft niet
duurder te zijn. We hebben nu minder
verspilling en als bijvangst dat we meer
verbinding met onze omgeving hebben.”
Spanninga: “Het kan ook efficiënter. In
veel instellingskeukens begint de kok om
7 uur ’s ochtends en om 2 uur ’s middags
is hij klaar, terwijl hij prima voorbereidingen voor de volgende dag kan
treffen.” Huizenga: “Vers koken heeft
ons in de keuken een besparing van 30
procent opgeleverd. Dat komt doordat
we met liefde lekker eten maken en veel
beter kijken naar het proces.” De kok
krijgt een heel nieuwe rol. Schenkel: “Hij
zit niet meer weggestopt in de facilitaire vleugel waar hij een maaltijd door
een loket duwt, maar hij kookt bij de
bewoners; hij ziet voor wie hij kookt. Zo
brengen we de zorg terug naar de menselijke maat. Daar kan De Friesland bij
ondersteunen. Kijk bij het contracteerproces of organisaties gezonde voeding
bereiden en werk met een systeem van
bonussen en korting. Dat werkt.”
Diabetes
Terug naar de wereld buiten de instellingskeuken. Van Beek: “We weten dat
bepaalde voedingsmiddelen verslavend
werken. Eten kan ziek maken, maar eten
kan ook gezond maken. Dat weten veel
mensen niet. 80 Procent van de diabetes
type 2-gevallen is terug te draaien door
gezonde voeding, dat gaat over één mil-
joen mensen en vijf miljard zorgkosten.”
Mensen zien eten als iets individueels en
het gesprek over gezonde voeding levert
vaak weerstand op. Perquin: “Toen ik
er op de school van mijn kinderen over
begon, stond iedereen op de achterste
benen: ben ik geen goede moeder?”
Diana de Vries, (kinder)diëtist bij Noorderbreedte Expertisecentrum: “Dat heeft
ook te maken met het misverstand dat
gezond niet lekker is. Gedrag veranderen is niet eenvoudig, maar het kan
door mensen het resultaat van gezonde
keuzes te laten ervaren.” Van Beek vult
aan: “We kunnen het onderwerp minder
beladen maken door niet te praten
over gezonde voeding, maar over vitale
voeding.” Daar is Van der Werf van de
Friese Milieu Federatie het helemaal
mee eens: “Mensen zijn heel geïnteresseerd in waar hun eten vandaan komt
en waar ze duurzaam voedsel kunnen
kopen. Dat biedt perspectieven om gedragsverandering te realiseren.”
www.skipr.nl/events
Skipr organiseert in samenwerking met
Zorgnetwerk Nederland en Food Inspiration de Health & Care Day op 8 oktober
in Apeldoorn.
nr. 9 • september 2014 • Skipr
43

Download Report