Casus t Zorghuus Venray

CASUS Burgerinitiatief - Systeemwereld
Burgerinitiatief – ’t Zorghuus Venray, en de systeemwereld.
Vraagstuk van de formele status van een ‘burgeronderneming’ waarin ook zorg
wordt verleend.
’t Zorghuus gaat met het netwerk van de Projectenbrigade op zoek naar
alternatieven. Kwaliteit van zorg: aan het initiatief of het instituut?!
Betrokkenen:
Rob Keijzer (St. ’t Zorghuus, vz bestuur)
... (...)
Arjan Biemans (Projectenbrigade)
Actieve burgers, professionals
Gemeente(-ambtenaren)
Inspectie van de Gezondheidszorg
Gemeente Venray
...
Verbinding met het netwerk: op suggestie van Mark Verhijde en Wilco van der Bas
(gemeente Venray).
Netwerk Projectenbrigade/Platform31
Omschrijving context initiatief:
’t Zorghuus te Ysselsteyn (L) (www.zorghuus.nl), gemeente Venray, is een
burgerinitiatief ontstaan vanuit de dorpsgemeenschap Ysselsteyn. Actieve bewoners
en mensen uit de wijkzorg verbaasden zich er over dat bewoners moesten verhuizen
om de juiste zorg te ontvangen.
Na een aanloopperiode van vijf jaar kunnen bewoners van Ysselsteyn en
omliggende dorpen die een AWBZ-indicatie (in 2015 via de WLZ) met verblijf
hebben, nu in het dorp Ysselsteyn wonen met zorg. ’t Zorghuus is gevestigd in een
nieuw gebouw dat op 1 mei 2013 in gebruik is genomen. Het gebouw is speciaal
bestemd, ontworpen en ingericht voor begeleid wonen en groepswonen. De
woningen zijn aangepast voor de doelgroepen ouderen en gehandicapten. In het
gebouw wonen maximaal 8 bewoners met een verstandelijke of meervoudige
beperking en 16 bewoners met dementie of andere geheugenproblemen.
Op dit moment heeft het project zo’n 100 vrijwilligers die activiteitenbegeleiding en de
organisatie/bestuur van de stichting op zich nemen. De vrijwillige zorg is aanvullend
op de professionele zorg. Voor de vrijwilligers is het belang voor de gemeenschap
van ‘t Zorghuus een reden om te helpen.
De exploitatie geschiedt op basis van huurinkomsten en PGB-vergoedingen. De
opstart heeft vele financiers gekend: gemeente, provincie, maatschappelijke
fondsen, ondernemers uit eigen dorp en omgeving en een substantieel gedeelte is
bijeengebracht door de dorpsbewoners middels acties, donaties en vrijwilligerswerk.
De gemeente Venray is actief betrokken geweest bij het ondersteunen en mogelijk
maken van dit initiatief. Het pand is eigendom van de aannemer, bij afwezigheid van
de woningbouwcorporatie en er geen andere constructies mogelijk bleken. Dit heeft
als negatief effect dat bewoners geen huursubsidie kunnen aanvragen.
Van de website:
't Zorghuus is een burgerinitiatief voor kleinschalig wonen in het centrum van Ysselsteyn.
Het biedt huisvesting en zorg voor twee doelgroepen: 1) mensen met dementie en 2)
mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking. Voor deze twee doelgroepen is
kleinschalig wonen een fantastisch concept. Met bezielende, ondernemende
zorgprofessionals en een huiselijke woonplek in Ysselsteyn biedt het mensen met
dementie en mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking die niet (meer)
zelfstandig kunnen wonen, een thuis in hun/een vertrouwde dorpse omgeving.
De bewoners van 't Zorghuus betalen zelf de huur van hun appartement. Begeleiding rond
het verblijf (maaltijden, schoonmaak, et cetera) wordt zoveel mogelijk ingezet vanuit
mantelzorgers en familie. Aanvullend wordt professionele woonservice geboden, waarvoor
de bewoners maandelijks betalen: was- en linnenverzorging, maaltijden, schoonmaak,
welzijnsactiviteiten. De professionele zorg die de bewoners in 't Zorghuus ontvangen
vergoeden zij vanuit hun persoonsgebonden budget (PGB), welke gekoppeld is aan het
Zorg Zwaarte Pakket (ZZP) waarvoor de bewoners zijn geïndiceerd.
De bewoners wonen in een groep met 8 mensen. Elke groep heeft een eigen,
gezamenlijke huiskamer/keuken. Bewoners en medewerkers bepalen samen de dagelijkse
gang van zaken en helpen waar mogelijk mee met de huishoudelijke karweitjes, zoals
tafel dekken en was opvouwen. Bezoek van bijvoorbeeld familie is altijd welkom en kan en
zal meedoen met het dagelijkse leven van de bewoners en actief zijn in zorg, woonservice
en welzijn. Elke woongroep heeft een vast team van medewerkers en maakt maximaal
gebruik van de informele hulp om het verblijf voor bewoners zo aangenaam mogelijk te
maken.
Casus
’t Zorghuus is een initiatief dat een alternatief biedt voor de geïnstitutionaliseerde
zorg. ’t Zorghuus ziet zichzelf niet instelling in de gezondheidszorg, maar wordt door
de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) in relatie tot het handhaven van
kwaliteitseisen gelijk gesteld aan een instelling. Een verzoek aan de regionale
inspectie om hierover in gesprek te gaan is niet gehonoreerd. Men is niet bereid op
voorhand een uitspraak te doen over de status van het initiatief, maar wel achteraf,
als er zich een klacht of een calamiteit heeft voorgedaan.
Het omvormen van het initiatief tot zorgorganisatie zal naar verwachting veel
consequenties hebben. De kwaliteitseisen waar dit initiatief aan zou moeten voldoen
om te kunnen functioneren kosten veel tijd en geld. Dit lijkt niet in verhouding.
Er wordt momenteel in overweging genomen of men een proef-inspectie zal houden,
om te inventariseren wat een bezoek van de IGZ voor consequenties zou kunnen
hebben.
Vraagstuk
Er spelen zoals geschetst rondom dit initiatief meerdere vraagstukken. Meest in het
oog springend en urgent is de situatie die ontstaat in de relatie tussen het initiatief en
de IGZ.
Een oorspronkelijk vanuit betrokken burgers gestart initiatief, dat ondertussen stevig
is neergezet, dreigt nu verstrikt te raken in opvattingen vanuit een bestaand instituut
t.a.v. het handhaven van normen en daardoor te institutionaliseren.
Het begrip zorginstelling is gedefinieerd in wetgeving als een instelling die zorg
verleent volgens de AWBZ (Wlz in 2015) en Zorgverzekeringswet. Het is echter niet
duidelijk dit andersom ook geldt: om het werken op basis van PGB-vergoedingen
automatisch leidt tot de status zorginstelling.
We richten ons daarom in deze casus op het regelgeving, of interpretatievraagstuk
dat voortkomt uit het kader van kwaliteitszorg voor de zorg.
Vraag: op welke wijze kan het initiatief een initiatief in eigen beheer van burgers
blijven, in de zin van een leefgemeenschap waarin ook zorg wordt verleend (i.p.v.
een zorgorganisatie waarin wordt gewoond), en waarin de gemeenschap tot
gedeelde visie op kwaliteit en verantwoordelijkheid daarin kan komen en dit als
uitgangspunt dient (i.p.v. een extern kader)?
Er zijn hierin meerdere oplossingsrichtingen denkbaar. Een niet volledige
opsomming zou her zo uit kunnen zien:
- is er sprake van interpretatie van regelgeving die ook anders kan uitvallen?
Hiertoe is expertise t.a.v. regelgeving m.b.t. kwaliteitszorg in de zorg en het handelen
van de instituten hierin. Bijv. van het kwaliteitsinstituut.
Als dat zo is,
- welke wegen kunnen we bewandelen om tot een interpretatie te komen die recht
doet aan de situatie en een uitvoering die aansluit bij de situatie?
Denk aan informele contacten, lobby, etc.
Als dat niet het geval is,
- wat maakt dat ’t Zorghuus als instelling in de zorg wordt gezien? Wat zijn de
kenmerken hiervan? Wie is verantwoordelijk voor deze interpretatie? Welke rol kan
de gemeente hierin na 1 januari 2015 spelen?
- op welke wijze kan met de uitvoering worden aangesloten bij de praktijk van ’t
Zorghuus, opdat deze beter aansluit bij de uitgangspunten van het initiatief?
- zijn er nadere afspraken te maken t.a.v. de verdeling van verantwoordelijkheden?
M.a.w. ligt er in deze context meer verantwoordelijkheid bij bewoners en familie (de
leefgemeenschap) als het gaat om de risico’s en kan hierover tot heldere afspraken
worden gekomen?
- Welke andere manier van inrichten van de organisatie maakt dat het initiatief niet
meer wordt gezien als instelling in de zorg?
- Is het mogelijk in deze situatie tot een experimenteer-status te komen (vgl.
Buurtzorg of anderen)?
- is het nodig om voor dit soort initiatieven een nieuw kwaliteitskader te ontwikkelen?
Zou dit kunnen, bijv. i.s.m. het kwaliteitsinstituut?
Relevante partijen:
Stichting, stichtingbestuur,
Bewoners
Kwaliteitsinstituut
IGZ
Gemeente
...
<aanvulllen/wijzigen>
Eerste stappen:
Welke eerste stappen worden voorzien waarop expertise uit het netwerk wordt
uitgenodigd aan de vraag te werken?
Deze vraag ligt voor aan de lezer van dit stuk: momenteel belandt het initiatief in een
technisch, formeel, juridisch domein, waarin niet direct duidelijkheid lijkt op te
doemen.
Een eerste vraag in het netwerk is de vraag naar relevante ervaringen elders,
relevante deskundigheid, die deze verkenning aanvullen.
Een gesprek met het kwaliteitsinstituut lijkt een eerste stap. Het kwaliteitsinstituut
doet pilots en organiseert proeftuinen voor nieuw te ontwikkelen gebieden.

Download Report