Professionaliseringsplan Opleiden in school STAIJ 2014-2016
Concretisering van de lerende organisatie STAIJ
Opleiden, onderzoeken en onderwijs ontwerpen in ‘vindplaats-arrangementen’
26-05-2014
Willem Plomp
Hoofd Opleidingen STAIJ
INHOUD
Voorwoord .............................................................................................................................................................. 4
“Leeswijzer” ............................................................................................................................................................ 5
Inleiding; Samen leren voor het leven .................................................................................................................... 7
Interne analyse........................................................................................................................................................ 9
Historisch perspectief ......................................................................................................................................... 9
Definiëring ........................................................................................................................................................ 13
Wat het ons heeft opgeleverd .......................................................................................................................... 13
Expertise ontwikkeling ...................................................................................................................................... 14
Vragen............................................................................................................................................................... 14
Externe Analyse ..................................................................................................................................................... 15
Waar stuurt het ministerie van Onderwijs op? ................................................................................................ 15
Beleid PO ...................................................................................................................................................... 15
De prestatiebox ............................................................................................................................................ 15
De lerarenagenda 2013-2020 ....................................................................................................................... 16
Ontwikkelingen die blijvend zijn ....................................................................................................................... 16
Opleiden over het diploma heen: ................................................................................................................ 16
Kwaliteitsaanpak basisonderwijs Amsterdam 2009-2014 ............................................................................ 17
Professionaliseren: Opleiden IN school in een lerende organisatie. ............................................................ 18
Vragen............................................................................................................................................................... 18
Missie en visie op de lerende organisatie STAIJ .................................................................................................... 19
Bestuursperspectief .......................................................................................................................................... 19
Waartoe willen wij een academische opleidingsschool zijn? (Missie) ............................................................. 20
Academisch opleidingsmodel van STAIJ (Visie) ................................................................................................ 20
Uitgangspunten ............................................................................................................................................ 20
Ervaringen .................................................................................................................................................... 21
Opleiden, onderzoeken en ontwikkelen in vindplaats-arrangementen ....................................................... 21
Criteria .......................................................................................................................................................... 22
2
Kennisdeling ................................................................................................................................................. 23
Kwaliteit........................................................................................................................................................ 23
De lerende organisatie STAIJ – visie ................................................................................................................. 24
Sturende uitgangspunten/leidende principes .............................................................................................. 25
De “leerarchitectuur” STAIJ................................................................................................................................... 27
De uitvoering: ........................................................................................................................................................ 29
De interne opleider in school ........................................................................................................................... 29
Versterken van de lerende organisatie ............................................................................................................. 30
De leerarchitectuur STAIJ ................................................................................................................................. 31
De drie beleidsmatige netwerken van STAIJ ..................................................................................................... 32
De vindplaatsen ................................................................................................................................................ 33
Vragen:.............................................................................................................................................................. 42
Uitwerking en operationalisering van de collectieve ambities ............................................................................. 43
Expliciete koppeling met het koersplan............................................................................................................ 43
Ambities en doelstelling van de lerende organisatie STAIJ ................................................................................... 46
Concrete uit te werken thema’s voor 2014-2016 ............................................................................................. 48
Reflectie en bijstellen: ...................................................................................................................................... 48
Vragen............................................................................................................................................................... 48
Wat is er nodig om de collectieve ambities te realiseren? ................................................................................... 49
De noodzakelijke voorwaarden: ....................................................................................................................... 49
Conceptbeschrijving ..................................................................................................................................... 49
Middelen die we beschikbaar kunnen maken;............................................................................................. 49
Vragen............................................................................................................................................................... 49
De Bijlagen: ........................................................................................................................................................... 50
Kenmerken van Sociaal constructivisme contra logisch positivisme ................................................................ 50
10 tips voor effectieve netwerken .................................................................................................................... 51
Als voorbeeld: De vindplaats Onderzoekend en Ontwerpend leren in beeld. ................................................. 52
3
VOORWOORD
Voor u ligt in concept het professionaliseringsplan van de Stichting STAIJ, een conceptbeschrijving van de
professionele leergemeenschap STAIJ, gebaseerd op besluiten en ervaringen vanuit het verleden en
aansluitend op het koersplan van de stichting STAIJ.
Vanuit historisch perspectief, interne- en externe analyse, gesprek over mogelijk te maken keuzes beschrijft het
missie/visie op de lerende organisatie STAIJ, geformuleerde ambities en wijze van uitvoeren.
Elk hoofdstuk eindigt met een aantal ontwikkelvragen. Er zijn er vast meer te bedenken.
Welke vragen en welke antwoorden laten we doorslaggevend zijn in de manier waarop de aankomende jaren
onze professionele leergemeenschap gaan uitwerken?
Met de ervaring en input vanuit het opleidingsteam van de Academische opleidingsschool STAIJ, het
Directieberaad, het IB netwerk, het Interne Opleidersnetwerk en de vindplaatsen van STAIJ waarin de lerende
organisatie STAIJ centraal staat, is het concept vastgelegd. Hiermee zetten we een belangrijke stap in het
vervolmaken van onze lerende organisatie.
4
“LEESWIJZER”
Deze notitie geeft richting aan de uitwerking van het concept van de lerende organisatie STAIJ: Vanuit
Rijnlands denken, “leren met elkaar”, voor het leven




De notitie toont ontstaansgeschiedenis, doelstellingen en ontwikkeling.
Geeft volgordelijkheid aan in de ervaringen die we hebben opgedaan.
De notitie beschrijft de huidige werkelijkheid (eerst ervaren, vervolgens vastgelegd).
De notitie geeft de relatie aan met het koersplan van de stichting en stelt verdere uitwerking voor.
Het ontwerp heeft kenmerkende uniciteit: opleiden IN school




Het is vanuit ons schoolbestuur ontworpen.
Het is een opleidingsdidactisch concept dat doorgaande leerlijn in zich draagt van aankomend naar
startend naar expert leerkracht/directeur/medewerker.
Het is gebaseerd op opvattingen over leren, opvattingen over effectief samen leren/werken en op
ervaringsleren (opleiden in school/schoolgebonden
leertaken/onderzoeksvragen/excellentie/vindplaats W&T en CE/proeftuintjes
coaching/inspiratiemiddagen, studiedagen DB, IB, IO)
Het stelt consequent schoolontwikkelperpectief en daarmee "lerende kinderen" centraal.
Het ontwerp positioneert: Professionaliseren, ontwikkelen, onderzoeken in vervlechting als samenhangende
functies vorm gegeven


De erkenning als Academische opleidingsschool is een belangrijke impuls geweest tot explicitering van
het concept van de lerende organisatie STAIJ waarbij schoolontwikkeling, onderzoekend zijn en delen
van interne expertise centraal staat. De ‘vindplaatssystematiek’ positioneert STAIJ heel duidelijk in de
Amsterdamse opleidingswereld/bestuurswereld.
De relatie met het koersplan en school-ontwikkelperspectief geeft de drie beleidsbepalende
netwerken van STAIJ, Directieberaad, Interne begeleiders en Interne opleiders in school, een
sleutelrol.
Het ontwerp sluit aan op nieuwste inzichten over professionaliseren van leerkrachten: Informeel leren en
formeel leren


De gekozen koers wordt ondersteund door huidige wetenschappelijke inzichten over het
professionaliseren van leerkrachten waarin het belang van zowel formeel- als informeel leren
geëxpliciteerd wordt
De gekozen koers wordt ondersteund door de landelijk ‘politieke’ stroom die de beroepsgroep oproept zijn
eigen verantwoordelijkheid te nemen. Professionele ruimte te zoeken en kwalitatief verantwoording te
willen afleggen.
Het ontwerp heeft kwaliteit: de vindplaatssystematiek

5
Het ontwerp is in een opeenvolging van visitaties- en subsidieaanvragen de afgelopen jaren meerdere
malen getoetst door OCW en elke keer opnieuw kansrijk bevonden (er zijn slechts 23 academische
opleidingsscholen in Nederland). Critical friends bevestigen de gemaakte keuzes en hebben vertrouwen in
de kwaliteit van de uitvoering.

Het ontwerp wordt constant getoetst in de eigen praktijk van de afgelopen jaren en wordt kansrijk
bevonden.
 De rijkdom van het creëren van een eigen vitale leergemeenschap wordt herkend en erkend.
 De gekozen systematiek geeft een impuls aan de kwaliteit van het onderwijs in de scholen
 De gekozen systematiek biedt nieuw uitdagend en stimulerend perspectief voor zittend personeel
Deze notitie expliciteert:




Het opleidingsdidactisch concept van de lerende organisatie STAIJ
De ontwikkeling van opleiden tot aan het diploma naar opleiden voorbij het diploma
Van opleiden in school als project naar opleiden in school ingebed in het beleid van de stichting
Van sturing en monitoring vanuit HBO-opleidingseisen naar zelfsturing en zelfevaluatie
Anglo-Amerikaans
•Wie de baas is mag het zeggen
•Doelstelling als vertrekpunt
•Regelgedreven
•Regels zijn regels
•Functie als norm (specialisatie)
•Coördinatie van bovenaf
•Staf stuurt
•Verticale communicatie
•Individuele ambitie
•Stappenplan
Georganiseerd wantrouwen
Fouten proberen te vermijden
6
Rijnlands
•Wie het weet mag het zeggen
•Hier en nu als vertrekpunt
•Principe en waardengedreven
•Contextgevoelig
•Vakmanschap als norm (allround)
•Coördinatie op de werkvloer
•Primair proces staat centraal
•Laterale communicatie
•Collectieve ambitie
•Ontwikkelingsgericht
•Georganiseerd vertrouwen
Van fouten leren
INLEIDING; SAMEN LEREN VOOR HET LEVEN
In het koersplan STAIJ 2012-2015 “Samen leren voor het leven” wordt in paragraaf 5.3 met behulp van de
navolgende tekst het belang van het vormgeven van een eigen professionaliseringsbouwwerk geduid;
“Het is van belang dat naast het formuleren van beleid en het vaststellen van kwaliteitsnormeringen ook aandacht bestaat
voor het opleiden en ontwikkelen van mensen tot professionals. Het inrichten van een Academie (Opleiden in school; OIS) is
een middel dat hierin kan voorzien. OIS is een instituut waarin alle medewerkers van STAIJ de mogelijkheid geboden wordt
de persoonlijke kwaliteitsgarantie waar de organisatie voor staat waar te maken door middel van professionalisering,
ontwikkeling en innovatie. OIS is gericht op het verleggen van de eigen horizon, en om in gezelschap van collega’s
onderzoekend en resultaatgericht van paden af te wijken, te allen tijde gericht op het verbeteren van de onderwijspraktijk
binnen de school.
OIS beoogt een professionele, kwalitatief hoogstand, ambitieus en inspirerend karakter te hebben waarbinnen
onderstaande doelstellingen vorm krijgen:
1.
komen tot verdere professionalisering van de medewerkers, teams, scholen en de stichting als geheel;
2.
ondersteuning bieden bij het waarmaken van strategische ambities;
3.
aantrekkelijke opleidings- en carrièreperspectieven te bieden voor zittend en komend personeel,
4.
te kunnen komen tot intensivering van de loopbaanontwikkeling en mobiliteit in elke fase van het arbeidzame leven;
5.
leren en ontwikkelen een zichtbare plek te geven waardoor de OIS een belangrijke “aanjaagfunctie” van het realiseren
van de innovatie binnen de scholen.
De functies van de OIS is drieledig:
1.
het is een cultuurinstrument; versterking van de cultuur van STAIJ, ontwikkeling van een onderzoeksmatige cultuur en
vergroten van het innovatief vermogen/verandercultuur.
2.
het is een HR-instrument; invulling goed werkgeverschap door aanbieden van opleidingen en scholing, loopbaan- en
mobiliteitsbegeleiding van medewerkers en management ontwikkeling.
3.
het is een kwaliteitsinstrument; opleiding en training strategische speerpunten alsmede uitwisselen van “good
practices”.
OIS wordt door een aantal samenwerkingspartners met de staf van STAIJ vorm en inhoud gegeven.
In de navolgende hoofdstukken wordt beschreven hoe we met de “Academische opleidingsschool STAIJ” vorm
en inhoud kunnen geven aan de drie genoemde functies. De opbouw van het dit document volgt de opbouw
van het bovenliggende beleidsdocument “Samen leren voor het leven”. Bij elk hoofdstuk worden de
brondocumenten genoemd waarin uitgebreidere verantwoording en/of achtergrondinformatie is te vinden bij
de samenvattende-richtinggevende uitspraken in dit document.
In hoofdstuk 2-Interne analyse wordt de doorgemaakte OIS ontwikkeling vanaf 2006, de al vaststaande
uitgangspunten en afspraken en wat opleiden in school ons tot nu toe heeft opgeleverd beschreven. De
onderliggende brondocumenten: Zelfevaluatie OIS 2009/Aanvraagdossier Academische opleidingsschool 2011.
In hoofdstuk 3: Externe Analyse wordt beschreven wat richtinggevend onderwijsbeleid is en wat dat kan
betekenen voor ons eigen ontwikkelperspectief. De onderliggende brondocumenten: Actieplan Beter
presteren, leraar 2020, beleidsnotitie Cultuureducatie Amsterdam, notitie commissie Meijerink, adviezen HBOraad/PO-raad)
7
In hoofdstuk 4: Missie en Visie OIS wordt specifiek beschreven wat de missie en visie op de vitale
leergemeenschap STAIJ is (brondocumenten: Aanvraagdossier Academische OIS en Uitwerking Vitale
leergemeenschap STAIJ door het CNA) en hoe dat er in de praktijk uit kan zien.
In hoofdstuk 5-Uitwerking en operationalisering van de collectieve ambities worden analoog aan het schema in
het koersplan maar nu nog gerichter op de vitale leergemeenschap de Speerpunten- ActiepuntenKwaliteitsnormering-Wie voert regie.
Gekoppeld aan het doorlopen van de leercirkel – hoe reflecteren we op eigen handelen en stellen we bij als
voorgenomen acties niet tot gewenst resultaat leiden?
In hoofdstuk 6-Wat is er nodig om de collectieve ambities te realiseren? wordt ingegaan op de noodzakelijke
voorwaarden die we moeten scheppen om tot een succesvolle inrichting van onze leergemeenschap te komen.
Wat is er nodig aan kennis?/Wat is er nodig aan vaardigheden?/Wat is er nodig aan personele inzet?/Wat is er
nodig aan financiële en materiële middelen?
Elk hoofdstuk wordt afgesloten met een aantal vragen die we onszelf zouden kunnen stellen.
Aanvulling erop is nodig om tot succesvolle inrichting te komen.
Dit document presenteert immers het concept van de vitale leergemeenschap STAIJ. Het is aan ons allen er een
blijvend goede invulling aan te geven.
8
INTERNE ANALYSE
In hoofdstuk 2-Interne analyse wordt de doorgemaakte OIS ontwikkeling vanaf 2006, de al vaststaande uitgangspunten en afspraken en
wat opleiden in school ons tot nu toe heeft opgeleverd beschreven. De onderliggende brondocumenten: Zelfevaluatie OIS
2009/Aanvraagdossier Academische opleidingsschool 2011, Regels en routines Academische opleidingsschool STAIJ
HISTORISCH PERSPECTIEF
Vanaf 2006 startten de openbare scholen van het stadsdeel Zeeburg en de lerarenopleiding basisonderwijs van
Hogeschool van Amsterdam Onderwijs en Opvoeding (Pabo HvA) de samenwerking rondom Opleiden in de
School (OIS). Na de bestuurlijke verzelfstandiging van Zeeburg en de fusie met het openbaar onderwijs van
stadsdeel Oost/Watergraafsmeer is het schoolbestuur STAIJ gevormd, een schoolbestuur bestaande uit 17
basisscholen. In 2009 werd de samenwerking tussen de Pabo HvA en het schoolbestuur STAIJ, officieel
vastgelegd. Inmiddels worden er op jaarbasis ruim 90 studenten opgeleid van de HvA-PABO en van de
Universitaire Pabo van Amsterdam
In de beschreven doelstellingen is onderscheid herkenbaar tussen “opleiden tot het diploma” en “opleiden na
het diploma”:

realiseren van een substantieel aantal structurele stageplaatsen.

anticiperen op mogelijk lerarentekort door studenten binnen een bestuur op te leiden. Toekomstig
personeel wordt al vroeg gebonden aan de organisatie;

werven van opleiders in school uit eigen personeel, hetgeen een nieuw carrièreperspectief opent voor
zittend personeel;

het realiseren en in stand houden van een opleidingsinfrastructuur binnen de basisscholen door opleiders
in de school, mentoren en assessoren op te leiden;

onderwijsontwikkeling binnen het PABO-curriculum met als resultaat een betere afstemming van het
curriculum op de behoefte van de onderwijspraktijk;

onderwijsontwikkeling op basisscholen door studenten en opleidingsdocenten een bijdrage te laten
leveren aan de ontwikkeling van de basisschool;

studenten in een levensechte onderwijssituatie opleiden volgens de actuele behoefte van het werkveld. Er
wordt aansluiting gezocht tussen het aanbod van de opleiding, de ontwikkeling van de student en de
actualiteit op de werkplek;

realiseren van een scholingsaanbod dat een impuls geeft aan de kwaliteit van zittend personeel en de
begeleiding van studenten;

in het kader van ‘levenslang leren’ realiseren van een doorgaande lijn in opleiden van studenten en
begeleiden van zittend personeel. Hierdoor worden Opleiden in de school en integraal personeelsbeleid in
samenhang ontwikkeld en vormgegeven;
Vanaf de start heeft de Opleidingsschool STAIJ een academische insteek. Het samenwerkingsverband profileert
zich vanaf 2008 op het gebied van wetenschap en techniek en werkt daarbij nauw samen met het
9
Expertisecentrum Wetenschap & Techniek Noord Holland (EWT NH) en met het lectoraat Wetenschap en
Techniek van de HvA.
De activiteiten zijn vertaald naar beoogde resultaten binnen een drietal gesubsidieerde projecten en verankerd
in het profiel van de Opleidingsschool STAIJ:
 Subsidieregeling Excellentieprogramma Basisonderwijs /toegekend juni 2009
 Subsidieregeling Krachtig Meesterschap/toegekend november 2009
 Subsidieregeling Ruimte voor talent/toegekend juli 2011
In juni 2009 werd de Opleidingsschool STAIJ de subsidie “Regeling Excellentieprogramma Basisonderwijs”
toegewezen. In het project Regeling Excellentieprogramma Basisonderwijs gaat het om het stimuleren van
excellentie, dat wil zeggen talentvolle kinderen zo uitdagen dat hun leerpotentieel maximaal wordt benut . Er is
gekozen voor een expliciete koppelingen met de didactiek van het Onderzoekend en Ontwerpend leren binnen
Wetenschap & Techniek.
In de maand september 2009 diende de Opleidingsschool STAIJ twee subsidieaanvragen in. Eén voor de
regeling tegemoetkoming kosten opleidingsscholen en één voor de regeling verdiepingsslag Academische
opleidingsschool 2009-2011.
De subsidieaanvraag voor de eerste regeling werd gehonoreerd op basis van een goedkeuring van de kwaliteit
van de opleidingsschool door de NVAO
De aanvraag voor de tweede regeling werd niet gehonoreerd door Senter Novem. Samenvattend luidde het
oordeel dat het (theoretisch) concept voor de samenwerking tussen de Hogeschool van Amsterdam en de
opleidingsschool voldoende helder was, maar dat de organisatie van de academische opleidingsschool nog te
weinig uitgewerkt en zichtbaar was.
In november 2009 werd aan de Opleidingsschool STAIJ de subsidie “Krachtig Meesterschap” toegewezen. De
Opleidingsschool STAIJ werkt binnen het project samen met de HvA en het bestuur Amstelwijs. Doel van het
project is het ontwerpen en implementeren van een “community of practice” met de focus op W&T. Dit project
is “aangehangen aan” en versterkt daarmee het Excellentieprogramma Basisonderwijs.
In juli 2011 werd aan twee basisscholen van de Opleidingsschool STAIJ de vindplaatsaanvraag in het kader van
het project “Ruimte voor talent” toegekend. Deze scholen zijn herkend als voorlopers op het gebied van W&T
(onderzoekend en ontwerpend leren). De twee aangewezen vindplaatsen zijn voortgekomen uit de
samenwerking gestart in het “Excellentie-programma basisonderwijs” met het daaraan gekoppelde project
“Krachtig Meesterschap”.
Met de inzet van subsidie-gelden vanuit de projecten Excellentie-programma-basisonderwijs, Krachtig
Meesterschap en Ruimte voor talent en een investering vanuit de “reguliere opleiden in school middelen”
hebben we zorgvuldig gebouwd aan het model van onze academische opleidingsschool.
Bovenstaande ervaring hebben geleid tot conceptualisering van de Academische Opleidingsschool STAIJ. Het
concept is op kwaliteit getoetst. De kwaliteit is herkend en erkend.
In maart 2012 is de “regeling verankering academische opleidingsschool 2012-2016” toegewezen. In het
aanvraagdossier zijn missie/visie, ambities en doelstelling, en de sterke infrastructuur van de academische
opleidingsschool STAIJ duidelijk uitgewerkt. Het bestaande samenwerkingsverband van bestuur STAIJ, HvA
PABO wordt uitgebreid met de net gestarte Universitaire PABO van Amsterdam. Kenmerkende opbrengsten
van het ontwerpproces van de Academische Opleidingsschool STAIJ zijn richtinggevende uitspraken over:
-
10
Visie op leren – sociaal constructivisme als dominante leertheorie.
Visie op onderzoek – start vanuit bestuurs en/of school-ontwikkelperspectief en de opbrengsten zijn
gericht op dat bestuurs en/of school-ontwikkelperspectief. Vragen vanuit de praktijk worden
onderzoeksmatig benaderd. Implicaties van dat onderzoek worden weer vertaald naar die praktijk.
-
-
Visie op cultuur – STAIJ is een “Rijnlands” denkende organisatie waarin “erkende ongelijkheid”,
“creëren van eigenaarschap” en “eerst ontwerpen, dan vastleggen, vervolgens delen” sturende
uitgangspunten zijn.
Visie op samen leren en samen opleiden – vastgelegd in onze “vindplaatssystematiek”; leerteams van
lectoren, opleidingsdocenten, onderzoek docenten, schoolleiders, leerkrachten en studenten
onderzoeken aan en leren samen in thema’s die vanuit bestuurs- en/of schoolontwikkelperspectief
ontstaan. Vanuit de vindplaatsen vindt kenniscreatie en kennisdeling plaats.
STAIJ is een lerende organisatie waarin opleiden tot het diploma en opleiden na het diploma in een doorgaande
leerlijn wordt uitgewerkt.
Het opleiden na het diploma heeft de afgelopen twee jaar de aandacht gekregen die het verdiend.
-
-
-
In augustus 2013 presenteert de interne scholingsbrochure STAIJ waarin zichtbaar is hoe we vanuit de
vindplaatsen en netwerken opgebouwde expertise delen. Binnen STAIJ vertrouwen we op de
deskundigheid van onze medewerkers en maken tegelijkertijd deskundigheidsbevordering belangrijk.
Wij geloven in leren met elkaar vanuit de dagelijkse werkcontext. Benodigde expertise halen we niet
alleen van buiten. We investeren voortdurend in het ontwikkelen van interne expertise. Hebben we
een vraag, dan werpen we eerst de blik naar binnen om het antwoord te vinden.
-
Op vrijdag 18 oktober vindt de STAIJ brede studiedag plaats. Voor en door alle medewerkers van
STAIJ. Het motto van de dag is ‘Leren met elkaar’. Vanuit een inventarisatie gemaakt van de vragen die
leven is een passend aanbod gecreëerd, een indrukwekkend palet aan workshops en lezingen
-
11
In januari 2013 besteden we met DB en IB netwerk een themamiddag aan de verdieping van opleiden
IN school gekoppeld aan de verwachte noodzakelijke mobiliteit binnen de stichting. We verbinden nut
met noodzaak en stellen ontwerpregels en gemeenschappelijke kaders voor de lerende organisatie
STAIJ vast.
In maart verfijnen we de kaders van de lerende organisatie en besluiten we het coachings- en
assessmentteam STAIJ actief in te zetten om ondersteuning te bieden bij mobiliteit.
In juni wordt de verfijning van de lerende organisatie vastgesteld als de notitie “Concretisering van de
lerende organisatie STAIJ wordt aangenomen. (Bijlage) We nemen een belangrijk besluit; elke school
wijst een interne opleider in school aan die vanuit het netwerk “interne opleiders in school”
verdieping kan geven aan het professionaliseren van onze leerkrachten in de schoolorganisatie.
gegroeid. Voorbereid door en voor de medewerkers en partners van de opleidingsschool STAIJ .
Tegelijkertijd gaat het digitale platform voor professionele groei online: www.lerenmetelkaar.nl , onze
digitale motor ter versterking van de lerende organisatie STAIJ.
In december 2013 wordt als bekroning op eerdere inspanningen de subsidie toegekend voor de
regeling “versterking samenwerking lerarenopleidingen en scholen 2013-2016”. Voor de subsidie
aanvraag dienden de volgende thema’s te worden uitgewerkt:
Begeleiding startende leerkrachten, Omgaan met verschillen, Opbrengst- en handelingsgericht
werken, Ouderbetrokkenheid en pesten. In de aanvraagprocedure speelt STAIJ een belangrijke rol in
het verbinden van opleidingen en schoolbesturen in Amsterdam.
Citaat uit het aanvraagdossier:
De regeling “versterking samenwerking lerarenopleiding” sluit, in onze grootstedelijke context Amsterdam,
deelname van niet-erkende opleidingsscholen die wel een samenwerkingsverband hebben met de HvA-PABO uit
van deelname. Immers de HvA-PABO/UPvA zit al in twee bestaande erkende verbanden met als penvoerder
AOIS-STAIJ en AOIS-ASKO.
Deze beperking hebben wij (ASKO-HvA-STAIJ) als kans aangegrepen de bestaande samenwerkingsverbanden
OIS in de stad Amsterdam te versterken door schoolbesturen te laten aansluiten op onze “erkende”
samenwerkingsverbanden”.
De Opleidingsschool STAIJ heeft het afstemmen van de begeleiding vanuit de opleiding en de opleidingschool
krachtig uitgebouwd. Het opleidingsteam is de spin in het opleidingsweb, de ring om de student, de verbinding
met de opleidingen, de verbinding met de vindplaatsen, de motor van de lerende organisatie STAIJ. Het
opleidingsteam verbindt in nauwe samenwerking met de partners, in toenemende mate de vervlochten
functies van professionalisering, ontwikkeling en onderzoek in een doorgaande lijn van aankomende- naar
excellente leerkracht.
Inmiddels is de infrastructuur van de academische opleidingsschool duidelijk uitgewerkt en geïmplementeerd
in leerarchitectuur van de lerende organisatie STAIJ. (zie hoofdstuk 4-Missie en Visie)
12
DEFINIËRING
Op drie manieren definiëren we het kenmerkende van de Academische Opleidingsschool STAIJ/De lerende
organisatie STAIJ.
1.
2.
3.
We vervlechten consequent drie functies met elkaar: Professionaliseren, Ontwikkelen en
Onderzoeken. Elk van de drie deelgebieden Professionaliseren, Ontwikkelen en Onderzoeken zijn
afzonderlijk belangrijk te maken of te problematiseren en hebben altijd de twee andere deelgebieden
in zich. Onderzoekend willen zijn is een belangrijke houding, vraagt om vaardigheden en levert kennis
op. Onderzoeken positioneren als betekenisvolle activiteit maakt inzichtelijker dat ook het
onderzoeken zelf om professionalisering vraagt, dat ook in onderzoeksmatig leren ontwikkeld kan
worden er vertaalslagen gemaakt kunnen worden naar de curricula van de opleidingsschool en de
basisschool.
Het profiel van de Academische Opleidingsschool STAIJ is “Onderzoekend en Ontwerpend leren”. De
centrale onderzoeksvraag is een open, didactische vraagstelling. Het didactisch profiel “Onderzoekend
en Ontwerpend leren” is een kijk op leren waar alle leergebieden een plek kunnen krijgen. Het past bij
onze gedachte “toekomstgericht” (zie missie-beschrijving) te willen zijn en samen nieuwe kennis te
construeren. Het sluit naadloos aan bij onze Vindplaats-systematiek (zie hoofstuk 4).
Het didactisch concept van de opleidingsschool vertaalt zich in een doorgaande leerlijn van liobekwaam, startbekwaam, vakbekwaam, excellent. De inspanningen van de afgelopen jaren hebben
geleid tot de inrichting van een krachtige leeromgeving voor studenten, een goede samenwerking en
afstemming met de opleiding en ander ontwikkelperspectief voor ons zittende personeel. We hebben
met het opleidingsteam ervaren wat het is “opleiding” te zijn en daarin specifieke expertise
ontwikkelt. Dit alles heeft er toe geleid dat we nu een model kunnen beschrijven waarin ook ons
huidige personeel zich kan ontwikkelen en een rijke leeromgeving vindt. We borgen dat wat bewezen
goed is (opleiden tot aan het diploma), we bouwen uit dat wat we belangrijk achten (opleiden na het
diploma).
WAT HET ONS HEEFT OPGELEVERD
Een groot deel van de eerder genoemde doelstellingen hebben vorm en inhoud gekregen en kunnen we als
behaald zien: Structurele binding met de opleidingen hebben gezorgd voor structurele “aanvoer” van nieuw
personeel. De nood is niet zo hoog geweest als indertijd verwacht werd, toch zijn de afgelopen 3 jaar ruim 30
studenten doorgestroomd naar een baan binnen STAIJ. We hebben ander carrièreperspectief geopend voor
zittend personeel, we hebben daarmee ook veel interne expertise opgebouwd. Uitbouw van ons eigen
opleidingshuis kan dit nog versterken. Het ontwikkelde model op de Academisch opleidingsschool STAIJ kan nu
verdergaande invulling geven aan de doelstellingen die een leven lang leren verbinden met
schoolontwikkelperspectief en daarmee met het leren van kinderen.
Het bestuur STAIJ is een aantrekkelijke partner geworden voor opleidingsinstituten. Daarmee verbinden we
expertise aan ons die we zelf niet kunnen of willen ontwikkelen en we kunnen gebruik maken van financiële
middelen die opleidingsinstituten aanboren om aan ontwikkeling te doen.
13
EXPERTISE ONTWIKKELING
De afgelopen jaren hebben we de volgende interne expertise opgebouwd of duurzaam aan ons verbonden:
Binnen het opleidingsteam:













Individuele coaching on the job
Teamcoaching
Beeld coaching
Begeleiding in ontwikkelen van lerende schoolorganisatie
Begeleiding in ontwikkeling van groepsdoorbroken werken
Begeleiding in ontwikkeling van “lerende netwerken en professionele leergemeenschappen”.
Intervisie / Supervisie
Assessment afname
Training en coaching van mentoren/opleiders
Training van leerkrachten op specifieke didactische gebieden
Opleidings-ontwikkel-kwaliteit (VELON-geregistreerde opleiders)
Opleidings-ontwerp-kwaliteit
Onderzoeks expertise
Binnen de vindplaatsen:









Didactiek van het onderzoekend en ontwerpend leren gekoppeld aan Wetenschap en techniek
Cultuureducatie
Eigentijds Montessori onderwijs
Meer- en hoogbegaafdheid
Ouderbetrokkenheid en pedagogische kwaliteit
Modelontwikkeling coaching binnen STAIJ
Modelontwikkeling professionaliseren binnen STAIJ
Modelontwikkeling onderzoeken binnen STAIJ
Modelontwikkeling “Academische opleidingsschool”
VRAGEN






14
Vragen de doelstellingen nog om aanscherping?
Vraagt de definiëring nog om aanscherping?
Welke expertise willen we zeker intern behouden?
Welke expertise willen we intern uitbouwen?
Welke expertise willen extern behouden?
Welke expertise willen we extern duurzaam opbouwen?
EXTERNE ANALYSE
In hoofdstuk 3: Externe Analyse wordt beschreven wat richtinggevend onderwijsbeleid is en wat dat kunnen betekenen voor ons eigen
ontwikkelperspectief. De onderliggende brondocumenten: Actieplan Beter presteren, leraar 2020, In 10 jaar naar de top, Kwaliteitsaanpak
basisonderwijs Amsterdam, notitie commissie Meijerink, adviezen HBO-raad/PO-raad, lerarenagenda 2013-2020.
WAAR STUURT HET MINISTERIE VAN ONDERWIJS OP?
BELEID PO
Het bestuursakkoord voor het primair onderwijs dat de bewindslieden van OCW en de PO-Raad op 17 januari
2012 hebben ondertekend, is gebaseerd op de kwaliteitsplannen ‘In tien jaar naar de top’ van de PO-Raad en
‘Basis voor Presteren’ en ‘Leraar 2020 – een krachtig beroep!’ van OCW. Het accent ligt op opbrengstgericht
werken en professionalisering van het onderwijspersoneel. Schoolbesturen ontvangen naast de lumpsum extra
geld via de prestatiebox en kunnen zelf bepalen voor welke doelen uit het akkoord ze dit geld op hun scholen
willen gebruiken. In de prestatiebox zit ook een bedrag per leerling voor cultuureducatie gebaseerd op het
programma “Cultuureducatie met kwaliteit”.
DE PRESTATIEBOX
Om de ambities uit het bestuursakkoord kracht bij te zetten, ontvangen schoolbesturen aanvullende middelen,
die worden toegekend via de prestatiebox. Schoolbesturen worden opgeroepen om, naast het geld uit de
prestatiebox, ook hun lumpsum te benutten om in te zetten op de doelstellingen uit het bestuursakkoord.. Bij
de inzet van het geld uit de prestatiebox is sprake van bestedingsvrijheid. Dit betekent dat schoolbesturen een
autonome afweging kunnen maken, hoe zij de doelen van het bestuursakkoord willen realiseren;
1. Scholen werken opbrengstgericht;
2. Schoolbesturen formuleren meetbare doelen voor het beoordelen van de eigen leerlingprestaties;
3. Scholen met leerlingen met een leerlinggewicht meten de opbrengsten van de leerlingen in de groepen 1 en
2, door observaties, of een vorm van toets of checklist;
4. Scholen bieden een gericht onderwijsaanbod voor cognitief talentvolle en hoogbegaafde leerlingen;
5. Scholen betrekken ouders actief bij de ontwikkeling en leerprestaties van hun leerlingen;
6. Er zijn geen zeer zwakke scholen meer;
7. Leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van hun leerlingen. Ook
stemmen leraren de instructie, verwerking en onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling van leerlingen;
8. Leraren en schoolleiders werken voortdurend aan hun professionalisering en registreren zich als zodanig in
het beroepsregister voor leraren en voor schoolleiders;
9. Scholen voeren een goed en effectief HRM-beleid. In dat verband is er voor leraren een
bekwaamheidsdossier en vindt er jaarlijks minimaal één formeel beoordelings- of functioneringsgesprek plaats.
Daarnaast is de kwaliteit van de begeleiding en ondersteuning van beginnende leraren verbeterd;
10. Schoolbesturen geven hun onderwijsopbrengsten transparant weer via het te ontwikkelen
informatiesysteem ‘Vensters PO’ en scholen gebruiken Vensters PO voor het evalueren van de eigen
opbrengsten en kwaliteit.
15
DE LERARENAGENDA 2013-2020
De lerarenagenda doet een aantal richtinggevende uitspraken voor de aankomende jaren:
1.
2.
3.
4.
Lerarenopleidingen verbeteren hun eigen kwaliteit en die van hun studenten.
De startende leerkracht ontwikkelt zich tot vakbekwame leerkracht.
Scholen worden lerende organisaties waarin professionaliseren constant aandacht heeft.
De beroepsgroep wordt uitgedaagd een sterke beroepsorganisatie te zijn.
ONTWIKKELINGEN DIE BLIJVEND ZIJN
OPLEIDEN OVER HET DIPLOMA HEEN:
“Ontwikkel een landelijk kernprogramma voor de algemene kennis van de leraar basisonderwijs en zorg daarbij
ook voor gemeenschappelijke toetsing. Stel hogere eisen aan wie je toelaat tot de Pabo, laat studenten een
eigen profiel kiezen en zet daarnaast stevig in op aanvullende scholing voor beginnende leraren. De opleiding
moet daarvoor een geheel nieuwe structuur krijgen”.
Dat advies geeft de Commissie Kennisbasis Pabo aan de HBO-raad in het rapport “Een goede basis”. Voorzitter
Heim Meijerink:
“De commissie constateerde dat de ambities bij de Pabo’s hoog liggen; dat verlangt de samenleving ook. Maar
het pakket als geheel was niet in balans en naar onze inschatting in die vorm niet uitvoerbaar. Tegelijk zagen
we dat de Pabo’s veel werk op zich nemen dat thuishoort in het middelbaar onderwijs of dat kan worden
gedaan in de eerste werkzame jaren van jonge leraren.”
De commissie heeft daarvoor een oplossing gezocht in een combinatie van vijf maatregelen.
Hogere instroomeisen
Ten eerste moeten Pabo’s geen kennis gaan bijspijkeren bij wie de basis ontbreekt. De commissie doet
concrete voorstellen voor hogere instroomeisen. Daarbij gaat het niet alleen om een minimum voor taal en
rekenen, maar ook om toelatingseisen voor Engels, aardrijkskunde, geschiedenis, natuur & techniek.
Een brede basis
Ten tweede moeten de Pabo’s een brede kennisbasis meegeven: een kerncurriculum met de essenties voor
een startende leraar. De commissie heeft voor elf vakken concreet aangegeven wat er in zo’n basis thuishoort.
Landelijke toetsing
Vervolgens moet die kwaliteit geborgd worden: elke student moet de basis beheersen. De commissie doet een
voorstel voor gemeenschappelijke diagnostische toetsen over de hele breedte van het vakkenpakket en
landelijke toetsen voor zes vakken die certificerend gaan werken. Ook hier gaat het om taal en rekenen, Engels,
aardrijkskunde, geschiedenis en natuur & techniek.
Lokaal maatwerk in profilering
Laat elke student een eigen terrein kiezen om zich nader in te verdiepen en zich daarmee profileren. Laat elke
Pabo hiervoor zelf een aantal mogelijkheden bieden , die kloppen met de eigen omgeving en organisatie:
vanuit de eigen kracht dus.
Aanvullende scholing na de opleiding
Tenslotte: startende leraren krijgen het vak pas in de eerste praktijkjaren echt in de vingers. Gebruik die
periode ook voor het verder professionaliseren, want nu belasten we de Pabo’s veel te zwaar.
16
KWALITEITSAANPAK BASISONDERWIJS AMSTERDAM 2009-2014
Vanuit een analyse wordt in de kwaliteitsaanpak basisonderwijs Amsterdam een programmalijn beschreven,
waarin naast gerichte interventies op schoolniveau ook stadsbrede interventies worden beschreven.
Een overzicht van de ontwikkelingen de laatste jaren:
 Eind 2006 laat een G4-rapportage van de Onderwijsinspectie zien dat het Amsterdams PO achterblijft
bij de andere 3 grote steden, vooral op het gebied van zorg en leerstofaanbod.
 In de zomer van 2007 stelt DMO vast, op basis van een analyse van de citoeindtoetsscores en
rapporten van de Onderwijsinspectie, dat er reden is tot zorg over het Amsterdams PO. De gemeente
en de schoolbesturen gaan daarom het gesprek met elkaar aan om gezamenlijk tot
kwaliteitsverbetering te komen.
 Begin 2008 maakt de Onderwijsinspectie na overleg met de gemeente de lijst met zwakke en zeer
zwakke scholen in Amsterdam openbaar; het gaat in totaal om 33 scholen.
 In het voorjaar van 2008 publiceert de Onderwijsinspectie de ‘Regioanalyse basisonderwijs in
Amsterdam’. Hieruit blijkt dat het basisonderwijs in Amsterdam er, net als in 2006, slechter voorstaat
dan het basisonderwijs in de andere G4gemeenten.
 In april 2008 sluiten de gemeente Amsterdam, 11 schoolbesturen (33 zwakke scholen) en het Rijk, het
Kwaliteitsakkoord. Het akkoord bevat afspraken over de verbetering van het onderwijs op zwakke en
risicovolle basisscholen. Kern hiervan is dat elke school een eigen verbeterplan opstelt en uitvoert. De
gemeente ondersteunt dit door middel van het leveren van expertise en cofinanciering. Dit akkoord
vormt de start van het programma Kwaliteitsaanpak Basisonderwijs Amsterdam.
Kern Programma Kwaliteitsaanpak
De verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs ligt bij de schoolbesturen.
Het programma Kwaliteitsaanpak Basisonderwijs Amsterdam is erop gericht schoolbesturen hierbij te
ondersteunen. Deze ondersteuning krijgt vorm langs drie programmalijnen:
Programmalijn 1: Verbeteraanpak
In het Kwaliteitsakkoord is afgesproken dat scholen de kwaliteit van het onderwijs op de school en in de klas
planmatig en duurzaam verbeteren. De gemeente ondersteunt
scholen hierbij en zet in het kader van de Verbeteraanpak een methode in die bewezen effectief is.
Programmalijn 2: Professionalisering onderwijsgevend personeel
De gemeente ondersteunt alle schoolbesturen en scholen bij het verbeteren van de kwaliteit van het
schoolpersoneel en de leerlingenzorg van de school.
In samenwerking met schoolbesturen, scholen, schoolbegeleidingsdiensten, het APO en onderwijsinstituten
wordt een aantal bestaande initiatieven versterkt en
worden nieuwe ontwikkeld
Programmalijn 3: Overheid en onderzoek
Inzet van de gemeente met deze programmalijn is tenslotte de kennis en middelen
van stadsdelen, stad, Onderwijsinspectie, Ministerie van OCW, PO-raad af te stemmen en te bundelen ten
behoeve van de verbetering van de kwaliteit van het
Amsterdamse basisonderwijs.
Doel van de Kwaliteitsaanpak is een duurzame kwaliteitsverbetering van het primair onderwijs in Amsterdam.
17
PROFESSIONALISEREN: OPLEIDEN IN SCHOOL IN EEN LERENDE ORGANISATIE.
De ontwikkelingen van de afgelopen jaren wijzen erop dat er blijvende aandacht zal zijn voor de
professionalisering van onze beroepsgroep. Dat we daar ook vanuit interne motivatie blijvend aandacht aan
willen besteden. Aandacht op alle lagen, die van de leerkracht, de schoolleider en de bestuurders. Wanneer we
dynamisch willen kunnen inspelen op snel veranderende omstandigheden hebben we zelfstandig, autonoom
opererende professionals nodig. Autonoom in het vertrouwen wat gegeven wordt, zelfstandig in de
professionele ruimte die geschapen wordt en tegelijkertijd met elkaar. Opererend vanuit collectief gedragen
visie en verantwoordelijkheden. Vanuit balans tussen formeel- en informeel leren. Gedragen door gedeelde
kennis, vaardigheden en inzichten vanuit goed georganiseerde netwerken.
VRAGEN





18
Hoe organiseren we nu professionalisering op voorgeschreven beleid?
Waar en hoe bewaken we de kwaliteit van die professionalisering?
Waar kunnen we schooloverstijgend professionalisering organiseren?
Waar moeten we schoolspecifiek professionalisering organiseren?
Welke prioriteit stellen we als het gaat om professionaliseren?
MISSIE EN VISIE OP DE LERENDE ORGANISATIE STAIJ
Missie en Visie OIS wordt specifiek beschreven wat de missie en visie op de vitale leergemeenschap STAIJ is (brondocumenten:
Aanvraagdossier Academische OIS en Uitwerking Vitale leergemeenschap STAIJ door het CNA) en hoe dat er in de praktijk uit kan zien.
BESTUURSPERSPECTIEF
“Het is van belang dat naast het formuleren van beleid en het vaststellen van kwaliteitsnormeringen ook aandacht bestaat
voor het opleiden en ontwikkelen van mensen tot professionals. Het inrichten van een Academie (Opleiden in school; OIS) is
een middel dat hierin kan voorzien. OIS is een instituut waarin alle medewerkers van STAIJ de mogelijkheid geboden wordt
de persoonlijke kwaliteitsgarantie waar de organisatie voor staat waar te maken door middel van professionalisering,
ontwikkeling en innovatie. OIS is gericht op het verleggen van de eigen horizon, en om in gezelschap van collega’s
onderzoekend en resultaatgericht van paden af te wijken, te allen tijde gericht op het verbeteren van de onderwijspraktijk
binnen de school.
OIS beoogt een professionele, kwalitatief hoogstand, ambitieus en inspirerend karakter te hebben waarbinnen
onderstaande doelstellingen vorm krijgen:
6.
komen tot verdere professionalisering van de medewerkers, teams, scholen en de stichting als geheel;
7.
ondersteuning bieden bij het waarmaken van strategische ambities;
8.
aantrekkelijke opleidings- en carrièreperspectieven te bieden voor zittend en komend personeel,
9.
te kunnen komen tot intensivering van de loopbaanontwikkeling en mobiliteit in elke fase van het arbeidzame leven;
10. leren en ontwikkelen een zichtbare plek te geven waardoor de OIS een belangrijke “aanjaagfunctie” van het realiseren
van de innovatie binnen de scholen.
De functies van de OIS is drieledig:
4.
het is een cultuurinstrument; versterking van de cultuur van STAIJ, ontwikkeling van een onderzoeksmatige cultuur en
vergroten van het innovatief vermogen/verandercultuur.
5.
het is een HR-instrument; invulling goed werkgeverschap door aanbieden van opleidingen en scholing, loopbaan- en
mobiliteitsbegeleiding van medewerkers en management ontwikkeling.
6.
het is een kwaliteitsinstrument; opleiding en training strategische speerpunten alsmede uitwisselen van “good
practices”.
OIS wordt door een aantal samenwerkingspartners met de staf van STAIJ vorm en inhoud gegeven.
19
WAARTOE WILLEN WIJ EEN ACADEMISCHE OPLEIDINGSSCHOOL ZIJN? (MISSIE)
1.
2.
3.
4.
5.
Wij zijn ons bewust van een maatschappelijke en technologische ontwikkelingen die ons als
onderwijsgevenden meer en meer zullen dwingen onze “traditionele” aannames over de inrichting van ons
onderwijs los te laten en op zoek te gaan naar een inrichting van onderwijs die past bij een toekomst die
we niet kennen. Onderzoeksmatig kunnen denken en handelen, zal daar naar onze overtuiging een
belangrijke rol in kunnen spelen.
Wij geloven dat functionele vervlechting van professionaliseren, ontwikkelen en onderzoeken tot een
kwaliteitsverbetering in ons huidige onderwijsveld leidt.
Wij willen een wezenlijke bijdrage leveren aan het dichten van de kloof tussen theorie en praktijk. Wij
willen zoeken naar een gezamenlijke “opleidings-aanpak” die de kloof tussen theorie en praktijk kan
dichten. De kloof zelf bestaat er naar ons idee uit dat er veel fundamentele kennis is die niet gebruik wordt
om onderwijs en opvoeding (effectief) vorm mee te geven (te ontwerpen en de opbrengsten te volgen).
Wij willen graag mede-ontwikkelaar zijn van het opleidingsmodel “Academische Opleidingsschool omdat
we al een leer- en onderzoeksomgeving hebben ontworpen waarvan we denken dat HET WERKT om in
Marzano terminologie te spreken.
Wij willen ons eigen ontwerp voor de Academische Opleidingsschool STAIJ object van onderzoek laten zijn.
Werkt ons ontwerp? Werken onze inhouden? Werken onze interventies. Beschikken wij over een “toolkit
onderzoeksvaardigheden” die werkt. En, vooral ook: kunnen wij overdraagbare opleidingsdidactische
kennis generen, werkt ons ontwerp ook op andere plekken?
ACADEMISCH OPLEIDINGSMODEL VAN STAIJ (VISIE)
UITGANGSPUNTEN
De Opleidingsschool STAIJ heeft de overtuiging dat een onderzoekende, kritische houding en een “toolkit” met
onderzoeksvaardigheden van belang zijn om goed onderwijs te kunnen verzorgen en een bijdrage te kunnen
leveren aan (onderwijs) innovatie en ontwikkeling. Die houding geldt wat ons betreft voor alle geledingen van
de opleidingsschool. Dat betekent dat lectoren, onderzoekende wetenschappers, onderzoekende
opleidingsdocenten, onderzoekende directeuren en zittende leerkrachten, onderzoekende aankomende
leerkrachten en kinderen op de scholen allen deelnemers kunnen zijn in het doen van onderzoek maar ook
object van onderzoek. We zijn immers een OPLEIDINGSSCHOOL. Ook onze eigen interventies als het gaat om
opleiden van aankomende, startende en zittende leerkrachten moeten onderwerp van onderzoek zijn.
Onderzoek start vanuit (opleidingsschool) schoolontwikkelperspectief en de betekenis van onderzoek en de
uitkomsten van onderzoek worden nadrukkelijk weer verbonden met de (opleidings)schoolontwikkeling.
Om de kwaliteit van het onderzoek dat we inzetten in de ontwikkeling van school en onderwijs hoog te maken
voldoet het aan de volgende criteria:
 onderzoek start bij voorkeur met een gezamenlijke vraagarticulatie tussen school, leerkrachten, studenten,
opleidingen, onderzoekers;
 onderzoek wordt beschreven volgens een empirische cyclus;
 onderzoek is contextgebonden: onderwijs en opleidingsschool, STAIJ;
 onderzoek is zo opgezet dat de uitkomsten valide en betrouwbaar zijn;
 onderzoek levert contextgebonden kennis op die altijd wordt gepresenteerd aan betrokkenen en aan eigen
organisatie, en ook, indien relevant in het circuit van opleidingen en opleidingsscholen
20
ERVARINGEN
In de afgelopen twee jaar hebben we een opleidingscontext ontworpen waarvan we het idee hebben dat het
een rijke leer- en onderzoeksomgeving is.
In een zoektocht naar hoe:
1.
2.
3.
Geef je concreet de vervlechting van professionaliseren, ontwikkelen en onderzoeken vorm die tot een
kwaliteitsverbetering in ons huidige onderwijsveld leidt?
Kunnen wij een wezenlijke bijdrage leveren aan het dichten van de kloof tussen theorie en praktijk?
Kunnen wij ons eigen opleidingsmodel “Academische opleidingsschool” cyclisch object van onderzoek laten zijn
en daarmee aan constante bijstelling doen?
hebben we in verschillende contexten een aantal kernervaringen opgedaan;
1.
2.
3.
4.
5.
Scholen zijn wisselend in staat hun eigen leer- en/of onderzoeksvraag te formuleren.
Scholen zijn wisselend in staat de begeleidings/opleidingsstructuur rondom leer- en/of
onderzoeksvragen te creëren.
Scholen vertalen wisselend de geformuleerde leer- en/of onderzoeksvragen als opbrengsten voor hun
eigen schoolontwikkeling.
De opleiding neemt nog als te vanzelfsprekend aan dat studenten met een leertaak en/of
onderzoeksvraag het veld in sturen plaats vindt in een effectieve opleidingssetting.
De opleiding heeft wisselend zicht op de daadwerkelijke bijdrage die studenten leveren aan de schoolontwikkeling van de basisschool.
Als belangrijkste conclusie: willen we onszelf serieus nemen in het ontwikkelen van een academisch
opleidingsmodel dan moeten we een setting creëren waarin we constante invloed en zicht hebben op de
bovengenoemde punten. Een setting waarin we kwaliteit kunnen beïnvloeden en waarin we opbrengsten
kunnen meten en zichtbaar laten zijn in de context. Die setting is “de Vindplaats” geworden. De vindplaats is
een “gearrangeerde context” waarin vanuit intrinsieke motivatie ontwikkelen een belangrijk uitgangspunt is.
Alle betrokkenen bij de vindplaats moeten zich als vanzelfsprekend eigenaar voelen van het
ontwikkelperspectief dat in de vindplaats centraal staat.
De vindplaats is een bron van specifieke potentie, dat wat we tot volle groei en wasdom laten komen als
inspirerend voorbeeld voor anderen.
OPLEIDEN, ONDERZOEKEN EN ONTWIKKELEN IN VINDPLAATS-ARRANGEMENTEN
“Een vindplaats is een opleidings-arrangement, een geïntegreerde onderwijs-, opleidings- en
onderzoeksomgeving binnen de opleidingsschool STAIJ. Kwalitatief hoogwaardige expertise op een specifiek
gebied is al aanwezig en/of wordt duurzaam ontwikkeld. Vanuit centrale onderzoeksvragen wordt nieuwe
kennis ontwikkeld binnen duidelijk gekaderde thema’s.”
De vindplaats ontwikkelt op drie niveaus aanbod:



21
Succesvolle startactiviteiten voor kinderen die prikkelen tot actieve deelname en verdere groei.
Training/scholing voor studenten/leerkrachten in het achterliggende didactische concept.
Samen ontwerpen met studenten/leerkrachten en onderzoekers vanuit het achterliggende didactische
concept.
De doelstellingen van de vindplaatsen STAIJ in het algemeen zijn:




Kritische reflectie voor eigen ontwikkeling hier en nu een ‘leven lang leren’.
Opbrengstgericht werken voor zowel de kinderen als de studenten en leerkrachten.
Wetenschappelijk onderzoek vertalen naar de praktijk.
Evaluatief onderzoek doen gericht op de ontwikkeling en het onderwijs van de verschillende
basisscholen.
De vindplaats heeft de volgende functies:
- Ontwerpen van onderwijs en onderzoek rondom een specifiek thema.
- Doen van onderzoek rondom dat thema en publicaties uitbrengen.
- Samen leren vanuit alle geledingen van de opleidingsschool rondom dat thema.
- Opleiden van studenten in de breedte en in het bijzonder rondom het specifieke thema.
- Professionaliseren van leerkrachten rondom het specifieke thema.
- Kennisdeling en kenniscreatie.
Onderzoeksteams in de vindplaatsen delen als vanzelfsprekend hun expertise met andere geledingen van de
opleidingsschool (de opleidingen en het scholenveld). Zij vormen rijke leeromgevingen voor studenten en
zittend personeel van de scholen en de opleidingen en dragen bij aan de invulling van de onderzoeksagenda
van de academische opleidingsschool STAIJ.
De vindplaats kan een fysieke plaats (basisschool) of virtuele plaats (een groep mensen van verschillende
basisscholen) zijn.
Het uitgangspunt bij het onderzoek op de vindplaatsen is dat het onderzoek start vanuit (opleidingsschool)
schoolontwikkelperspectief en de betekenis van onderzoek en de uitkomsten van onderzoek worden
nadrukkelijk weer verbonden met de (opleidings)schoolontwikkeling.
Om de kwaliteit van het onderzoek dat we inzetten in de ontwikkeling van school en onderwijs hoog te maken
voldoet het aan de volgende criteria:
 onderzoek start bij voorkeur met een gezamenlijke vraagarticulatie tussen school, leerkrachten, studenten,
opleidingen, onderzoekers;
 onderzoek wordt beschreven volgens een empirische cyclus;
 onderzoek is contextgebonden: onderwijs en opleidingsschool, STAIJ;
 onderzoek is zo opgezet dat de uitkomsten valide en betrouwbaar zijn;
 onderzoek levert contextgebonden kennis op die altijd wordt gepresenteerd aan betrokkenen en aan eigen
organisatie, en ook, indien relevant in het circuit van opleidingen en opleidingsscholen.
CRITERIA
STAIJ heeft criteria geformuleerd waaraan in ons “Academisch opleidingsmodel” de vindplaats getoetst wordt:

De participerende school heeft een onderzoekende houding bij verbetering van het eigen onderwijs.

De participerende school expliciteert zijn eigen ontwikkelrichting en gaat op basis daarvan een
professionaliseringstraject aan.

De participerende school borgt de in gang gezette ontwikkeling in het schoolplan.

De vindplaats deelt de inzichten, eigen ervaringen, goodpractices en ontwikkeld materiaal.

De vindplaats levert een bijdrage aan de invulling van de onderzoeksagenda van STAIJ.

STAIJ opleidingsschool vertaalt cyclisch de aanbevelingen uit de onderzoeken naar de kwaliteit/effectiviteit
van de vindplaats naar verbeterd handelen in de eigen context.
22
KENNISDELING
Naast onderzoek in de vindplaats zelf en de opbrengsten die het heeft voor de betrokken personen/ school
vindt STAIJ het belangrijk dat kennis en onderzoek gedeeld wordt. De vindplaats deelt die kennis op de
volgende manieren:

Workshops op de STAIJ inspiratiemiddagen.

Etaleren van producten in publicaties op relevante websites.

Etaleren van leerlijnen in publicaties op relevante websites.

Etaleren van didactische structuren in publicaties/op relevante websites.

Verzorgen van collegiale consultatie, meekijk/inspiratie momenten.

Verzorgen van stageplekken voor studenten, leerkrachten, directies.

Verzorgen van (gecertificeerde) trainingen voor studenten, leerkrachten, directies.
KWALITEIT
Het vindplaatsidee borgt een aantal aspecten waarvan we denken dat ze voorwaardelijk zijn voor een
kwalitatief hoogwaardige opleidings- en onderzoekstructuur:

De onderzoeksvraag komt voort uit intrinsieke leerbehoefte.

De onderzoeksvraag komt voort uit de behoefte tot duurzame verandering te komen.

Alle expertise die nodig is om SAMEN de onderzoeksvraag aan te scherpen en daarmee de opbrengsten
betekenisvol te maken is aanwezig.

Studenten en leerkrachten kunnen aanhaken in de wetenschap dat ze een betekenisvolle bijdrage gaan
leveren.

Studenten en leerkrachten ontmoeten kwaliteit op twee niveaus; didactische basisschool kwaliteit en
didactische opleidingskwaliteit
Door het verbinden van opleidingsdocenten vanuit de diverse geledingen van de opleidingen (Pabo, UPvA,
Lectoraat) aan kwalitatief hoogwaardige expertise in ons opleidingsveld, verwachten we dat leeropbrengsten in
alle geledingen gaan toenemen.
Samenvattend stellen we dat het onderzoek van de Academische Opleidingsschool STAIJ binnen het
vindplaatsidee zich richt op:
 Innovatie van didactiek.
 Kwaliteit en effectiviteit van leerkrachtgedrag.
 Kwaliteit en effectiviteit van leren van leerlingen.
 Innovatie van opleidingsdidactiek.
 Kwaliteit en effectiviteit van opleidingsdocentgedrag.
 Kwaliteit en effectiviteit van leren van leraren.
23
DE LERENDE ORGANISATIE STAIJ – VISIE
De afgelopen jaren is met veel energie vorm gegeven aan de lerende organisatie STAIJ. Er is ondertussen op
meerdere manieren (vindplaatsontwikkeling, coaching team, assessment team, netwerkontwikkelingen)
aangetoond dat we kunnen vertrouwen op grote interne kwalitatieve inbreng en expertise. De bereidheid om
samen lerend te zijn groot is en wordt als kans gezien. Er wordt invulling gegeven aan een steeds uitgesproken
gezamenlijke behoefte: “laten we elkaar ontmoeten op inhoud, elkaar inspireren op het waartoe we het doen,
het elkaar gunnen verschillend te zijn en erop te vertrouwen dat iedereen op zijn eigen manier een waardevol
aandeel aan dit gezamenlijke proces levert”.
In het navolgende worden de aanbevelingen die naar voren zijn gekomen in de verschillende activiteiten van
de afgelopen periode vertaalt naar de concretisering van de lerende organisatie STAIJ.
Verbinden van drie perspectieven
 Het perspectief van het lerende/zich ontwikkelende
kind (het waartoe we het doen)
 Het perspectief van de lerende/zich ontwikkelende
leerkracht/medewerker (het waardoor het mogelijk
wordt)
 Het perspectief van de lerende organisatie (het
waarin het zich afspeelt)
In volgorde wordt beschreven:
1.
2.
3.
24
De sturende uitgangspunten/leidende principes
De “leerarchitectuur” STAIJ
De uitvoering
STURENDE UITGANGSPUNTEN/LEIDENDE PRINCIPES
Rijnlands denken en een professionele cultuur:
De uitgangspunten en leidende principes geven sturing aan de manier waarop we het leren laten ontstaan,
vormgeven, ondersteunen en monitoren.
Uitgangspunten:
1.
We hanteren de professionele norm: ontwerpen-vastleggen-delen
(We construeren en delen nieuwe kennis/vaardigheden/inzichten)
2.
We investeren in het open kijken naar de ambities en wensen van individu en organisatie en de match
tussen leerbehoefte en leerarchitectuur (de manier waarop het leren in onze organisatie georganiseerd wordt).
3.
We starten vanuit ontwikkelingsvragen van individu en organisatie.
4.
Het leren is verbonden met school/stichting – ontwikkelperspectief
5.
We laten vorm de functie volgen
6.
We hebben inzicht in de manier waarop en overzicht over waar geleerd wordt.
Leidende principes – ons morele kompas:
25

Onze meest fundamentele vraag is: Is het goed voor de ontwikkeling/ontplooiing van het kind?

We leren van, met, door en aan elkaar (in teams)

We zien de ontmoeting als natuurlijk startpunt van leren

Alle geledingen leren (voorbeeldig zijn)

De lerende is eigenaar van zijn eigen ontwikkeling

Leren is een vervlechting van “ontwerpen”, “onderzoeken” en “professionaliseren”.

We onderkennen diversiteit (erkend ongelijk zijn)

We geloven in een sociaal – constructivistische kijk op leren (zie bijlage 1 – paradigma B)
Opleiden IN school





In terne expertise
In novatief
In spirerend
In teractief
In formeel
+ In teams
Veranderingsproces starten met
ontwerp
Eerst ervaren; dan vastleggen
Professionele hiërarchie
Opdenken
Dialoog
Erkende ongelijkheid
Kwaliteit is doorslaggevend
Werken met beslissers
Professionele ontmoetingen
Een snelle en dynamische organisatie
“Zaai graankorrels als je binnen een jaar wilt
oogsten.
Plant bomen als je over tien jaar resultaat wilt zien.
Wil je levenslang vruchten plukken, ontwikkel dan
de mensen”.
Kuan Chung Tzu
26
DE “LEERARCHITECTUUR” STAIJ
We organiseren het leren zoveel mogelijk IN de scholen. We maken daarbij gebruik van de expertise van een
aantal bestaande netwerken en vindplaatsen. De netwerken van de “interne opleider in school”, het netwerk
van de intern begeleiders en het directieberaad zullen een belangrijke rol moeten spelen om te borgen dat we
leren veelvuldig organiseren binnen de context van de werkplek. In lijn met uitspraken in de koersnotitie
organiseren we zelf interne audit/monitoring met reflectietools die recht doen aan onze uitgangspunten.
Reflectietools die inzicht geven in voortgang en kwaliteit verhogend, stimulerend werken.
WAT HEEFT HET MEEST EFFECT?
vaardigheden
begrip
inzicht
theorie
transfer naar
nieuwe situaties
20 %
5%
5%
demonstratie
40%
8%
7%
praktijk
feedback
80%
90%
10%
samen
uitvoeren
95%
90%
90%
Onze uitdaging is bekend: Hoe stimuleren we blijvend leren in de schoolorganisatie?
De uitdaging
60 %
jaren ervaring
5
27
10
We gebruiken de volgende vragen om leren, creëren van kennis en delen van expertise te bewerkstelligen:






Wil je je ontwikkelrichting benoemen?
Wil je aangeven wat je leerbehoefte is?
Wil je aangeven hoe je je leren wilt organiseren?
Wil je aangeven waar en hoe je de leeropbrengst zichtbaar wilt maken/delen?
Wil je aangeven op welke manier je reflecteert op het leerproces?
Wil je bovenstaande toetsen op de uitgangspunten en leidende principes van de lerende organisatie
STAIJ?
Perspectieven op leren
 Oriënteren (ik ben van plan….)
 Organiseren (ik doe, voer uit)
 Optimaliseren (ik verbeter, bouw uit)
 Praktiserend (van informeel/impliciet-informeel
expliciet)
 Onderzoekend (verbredend, verdiepend,
verbeterend)
 Creërend (vanuit autonomie, passie en
verantwoordelijkheid)
We benutten optimaal interne expertise in onze stichting!
We organiseren mobiliteit met hoge kwaliteit!
We bouwen we informeel leren optimaal uit!
We creëren nieuwe kennis!
28
DE UITVOERING:
De opleidingsschool STAIJ heeft zich de laatste twee jaar in consequent ontwikkeld. Opleiden na het diploma,
het creëren van doorgaande lijn in de begeleiding van aankomende, startende en zittende leerkrachten is een
belangrijk aandachtspunt geweest.
Het opleidingsteam van de opleidingsschool STAIJ bestaat voor 50% uit opleidingsdocenten en voor 50% uit
opleiders uit het werkveld. Het opleidingsteam onderscheidt 3 zelfstandig opererende teams;
-
het team werkplekleren dat als belangrijkste taak heeft de begeleiding en het opleiden van het
werkplekleren van studenten op een hoger plan te brengen. (Ontwikkelen/uitvoeren)
het team onderzoek dat als belangrijkste taak heeft onderzoek, leren van studenten en
leerkrachten en schoolontwikkelperspectief met elkaar te verbinden (Onderzoeken)
het team coaching en opleiden na het diploma dat als belangrijkste taak heeft de begeleiding en
opleiding van de zittende werknemer (van leerkracht tot directeur) op een hoger plan te brengen.
(Professionaliseren)
Tachtig procent van de school-opleiders en opleidingsdocenten zijn werkzaam in opleiden tot en opleiden na
het diploma.
Activiteiten die op dit moment plaatsvinden;
Het team werkplekleren ontwikkelt begeleidingsmethodieken werkplekleren voor studenten:
Mentorentrainingen, video-interactie methodieken, reflectievormen, begeleidings- en beoordelingsformulieren
die ook benut kunnen worden in de begeleiding van de (beginnende) leerkrachten.
Het team coaching en opleiden na het diploma verzorgt:
Intervisie, supervisie, ondersteuning bij groepsdoorbroken werken, ondersteuning bij het versterken van de
lerende schoolorganisatie, coaching on the job, vakspecifieke coaching on the job, assessmentafname.
Vertaling hiervan naar de begeleiding van studenten vindt al plaats en kan verder worden uitgebouwd.
Vanuit het team onderzoek is door opleidingsdocenten onderzoek verricht naar de lerende schoolorganisatie
en onderzoek naar de behoeftes van startende leerkrachten door onderzoekende opleidingsdocenten van de
HvA-PABO
STAIJ heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot academische opleidingsschool met een sociaalconstructivistische visie op leren, handelend in dialoog vanuit Rijnlands gedachtengoed met “erkende
ongelijkheid” en “creëren van eigenaarschap” als belangrijke uitgangspunten. We doen onderzoek en
ontwerpen onderwijs. In het kader van eigen professionalisering delen we als vanzelfsprekend kennis en
kunde.
DE INTERNE OPLEIDER IN SCHOOL
Binnen STAIJ vertrouwen we op de deskundigheid van onze medewerkers en maken tegelijkertijd
deskundigheidsbevordering belangrijk. Wij geloven in leren met elkaar vanuit de dagelijkse werkcontext.
Benodigde expertise halen we niet alleen van buiten. We investeren voortdurend in het ontwikkelen van
interne expertise. Bij een vraag…. eerst de blik naar binnen om het antwoord te vinden. Een zeer belangrijke
stap is de taakaanstelling van de “interne opleider in school”. Elke afzonderlijke school van STAIJ heeft een
“intern opleider in school” aangesteld.
Deze heeft als primaire taak “het leren van leerkrachten te verbinden met het leren van kinderen”.
29
Het netwerk staat onder leiding van Hoofd Opleidingen STAIJ en wordt versterkt met een opleidingsdocent van
de HvA-PABO met specifieke expertise op het gebied van lerende schoolorganisaties en een ervaren interne
opleider in school van OBS Laterna Magica, een school voor Natuurlijk leren. Met de interne opleiders van de
scholen van STAIJ worden maandelijkse bijeenkomsten georganiseerd. In die bijeenkomsten komen we tot de
beschrijving van het leerlandschap in de scholen, ontwikkelen we leerarchitectuur en verzamelen we
interventies die het leren van (startende) leerkrachten in een schoolorganisatie stimuleren. Een schat aan
informatie over hoe er al geleerd wordt in scholen staat ter beschikking. Een enorm laboratorium waarin
nieuwe en/of bestaande interventies getoetst kunnen worden.
VERSTERKEN VAN DE LERENDE ORGANISATIE
STAIJ versterkt de lerende organisatie STAIJ door het leerlandschap en leerarchitectuur van de lerende
organisatie STAIJ te beschrijven en te benutten. We maken gebruik van de meta-studie van Manon Ruiters
over lerende organisaties en hanteren de door haar beschreven volgende uitgangspunten:
“Veel kennis rond leren in en organisaties lopen we mis omdat we niet de professionele norm hanteren: ontwerpen-vastleggen-delen
Het is zinvoller te investeren in het open kijken naar de ambities en wensen van individu en organisatie en de match tussen leerbehoefte,
leerlandschap (de natuurlijke manier waarop er in een organisatie geleerd wordt) en leerarchitectuur (de manier waarop het leren in een
organisatie georganiseerd wordt) dan het leren te meten.
Onderken diversiteit (erkend ongelijk zijn) – laat vorm de functie volgen – start vanuit ontwikkelingsvragen van individu en organisatie”.
Dit vertaalt zich naar:
- een beschrijving van het leerlandschap en de leerarchitectuur voor studenten en LIO studenten
- een beschrijving van het leerlandschap voor start bekwame - bekwame en excellente leerkrachten
- in het beschrijven van een doorgaande leerlijn afstemming tussen de opleiding en de Academische
opleidingsschool STAIJ
STAIJ versterkt de infrastructuur van de lerende organisatie STAIJ door het gericht faciliteren van benodigde
expertise in vindplaatsen en netwerken STAIJ. We versterken daarmee tegelijkertijd de samenwerking met
de lerarenopleiding. Lectoren, onderzoeksdocenten, opleidingsdocenten, schoolleiders, leerkrachten en
studenten zijn in leerteams actief rondom onderzoeksvragen binnen de thema’s.
Dit vertaalt zich naar:
- Contact nabije en duurzame samenwerking
- Continue afstemming op wederzijdse behoeften
- Borging van beoogde resultaten door het verhogen van persoonlijke betrokkenheid.
30
DE LEERARCHITECTUUR STAIJ
Netwerken vooral t.b.v opleiden na het diploma
Directie beraad
Interne Opleider In School netwerk
IB netwerk
Interne audit/assessment netwerk
Vakspecifieke BEWO netwerk
De 9 vindplaatsen van STAIJ
Vindplaats Werkplekleren
Alle scholen van STAIJ
Vindplaats Wetenschap & Techniek
e
e
5 en 8 Montessorischool
Vindplaats Cultuureducatie
OBS De Kraal
Vindplaats Professionaliseren van medewerker
OBS Laterna Magica
Vindplaats Eigentijds Montessori onderwijs
OBS de Pinksterbloem
Vindplaats ouderbetrokkenheid en pedagogische
kwaliteit
OBS JP Coen
Vindplaats coaching en opleiden
Vindplaats de opleidingen (HvA-UPvA)
Vindplaats Academische opleidingsschool
Stuurgroep AOIS
31
Ontwikkelrichting
Professionaliseren/onderzoeken: Uitdiepen
onderwijskundig leiderschap op alle thema’s
Professionaliseren: Uitdiepen van interventies die
effectief zijn in het stimuleren van het leren van
leerkrachten in een professionele cultuur.
Passend onderwijs;
Uitdiepen didactische vraagstukken HGOW
Professionaliseren: Welke reflectie bewaakt en
stimuleert kwaliteit?
Bewegingsonderwijs: Uitdiepen van vakspecifieke
didactische vraagstukken
Ontwikkelrichting
Professionaliseren: Competentie ontwikkeling
werkplekleren lio-bekwaam- startbekwaambekwaam-excellent
Ontwikkeling didactiek onderzoekend en ontwerpend
leren
Concept ontwikkeling Integraal Cultuureducatie
Professionaliseren : Vraagstukken van de lerende
schoolorganisatie
Concept ontwikkeling eigentijds en toekomstgericht
Montessori onderwijs.
Conceptontwikkeling op het consequent en
functioneel verbinden van pedagogische kwaliteit en
ouderbetrokkenheid in het hart van de school ten
behoeve van het vergroten van de zelfstandigheid en
het beter kunnen nemen van eigen
verantwoordelijkheid van kinderen.
Welk professionaliseringsaanbod is noodzakelijk
en/of gewenst binnen de bestuursorganisatie/vitale
leergemeenschap STAIJ
Welk bijdrage kunnen onze partners leveren aan het
professionaliseren van onze stichting?
Hoe kunnen we elkaars ontwikkeling stimuleren?
Onderzoek: Geven wij functioneel en kwalitatief de
vervlechting van professionaliseren, ontwikkelen en
onderzoeken vorm?
DE DRIE BELEIDSMATIGE NETWERKEN VAN STAIJ
Professionaliseringsbeleid binnen het bestuur STAIJ zal de aankomende jaren verder ontwikkeld worden vanuit
een nauwe relatie met het nieuw te schrijven koersplan van de Stichting. Drie netwerken geven in vervlechting
vorm aan te ontwikkelen beleid.
Directie beraad
Interne Opleider In School netwerk
Professionaliseren/onderzoeken: Uitdiepen
onderwijskundig leiderschap op alle thema’s
Integrale zorg voor de kwaliteit van het onderwijs van
STAIJ
Opbrengst:
Koersplan 2016-2020
Professionaliseren: Uitdiepen van interventies die
effectief zijn in het stimuleren van het leren van
leerkrachten
Visie/concept ontwikkeling op de lerende school
organisatie STAIJ door de duurzame
ontwikkelperspectieven van de lerende organisatie
STAIJ op het gebied van uitvoeren van onderwijs,
onderwijs ontwerpen, doen van onderzoek en wijze
van professionaliseren in samenhang te definiëren.
Opbrengsten:
Ontwikkelen van een doorgaande begeleidingslijn van
lio bekwaam naar start bekwaam naar vakbekwaam
naar excellent specifiek voor het werkplekleren.
Ontwikkelen van een professionaliseringsaanbod met
behulp van flankerend onderzoek van de HvA binnen
“de pilot junior leerkracht” waarin effectieve
bestaande en nieuw ontwikkelde vormen van formeel
– en informeel leren worden toegepast.
Behouden van jonge (talentvolle) leerkrachten door
het ontwikkelen van een ontwikkellijn voor opbouw
van deskundigheidsbevordering.
IB netwerk
Bron: Professionaliseringsplan STAIJ
Opbrengstgericht werken/Omgaan met verschillen:
Uitdiepen didactische vraagstukken HGOW en
Passend onderwijs
Opbrengsten:
Gedeelde methodieken en didactieken op de
thema’s; onderwijsontwikkeling, leerlingenzorg, eigen
scholing, externe contacten, leerkrachtbegeleiding en
leerlingenzorg.
Bron; Opbrengsten IB netwerk
32
DE VINDPLAATSEN
Vindplaats
Ontwikkelperspectief
Onderzoek naar Onderzoekend en
Ontwerpend leren
Beoogde opbrengsten
Betrokken onderzoekers
Relevante invulling van:
(des te meer kruisjes, des te hoger de
bijdrage 1/5)
Brondocument
33
Onderzoekend en Ontwerpend leren
Hoe kan het didactisch concept Onderzoekend en
Ontwerpend leren zo goed mogelijk vertaald worden naar
bruikbare- les en onderzoeksmethoden en welke kennis
levert dit op?
Het onderzoek richt zich op het ontwikkelen van een toolbox
voor de leerkracht met methoden/technieken om via OOL te
werken aan leerlingvaardigheden m.b.t. onderzoekend en
ontwerpend leren en het redeneren met begrippen en
bewijsmateriaal.
Welke tools zijn er? Hoe zet je ze in, hoe leert de leerkracht
deze optimaal te gebruiken, hoe zien leerkrachten en
onderzoeker de effecten op het leren van de leerlingen
(kijkwijzer/logboek)?
De producten zijn enerzijds didactische handleidingen voor
de tools, vakpublicaties, en professionaliseringstrajecten
voor leerkrachten; en anderzijds onderzoeks-publicaties.
e
e
 Directie 5 en 8 Montessorischool
 Lector W&T
 Instituutsopleider OOL/ STAIJ
 Academische opleider in school STAIJ
 Onderzoekers W&T
 Onderzoekers UPvA
e
e
 Vindplaatscoördinatoren 5 en 8 Mont.
 Leerkrachten 5e en 8e Montessorischool
 Studenten UPvA jaar 2, Pabo jaar 2/3
 Studenten Pabo met minor W&T
 Studenten Master Onderwijskunde of aanverwante
vakken
Professionaliseren
Ontwikkeling
Onderzoek
xx…..
xx……..
xxx
Werkdocument onderzoek in de vindplaatsen AOIS STAIJ
Vindplaats
Ontwikkelperspectief
Cultuureducatie
Hoe kan de profilering Kunstmagneet op De Kraal als
didactisch concept worden ontwikkeld om bij te dragen aan
actualiseren en synergetisch optimaliseren van het totale
onderwijs, de totaalontwikkeling van het kind, het
ontwikkelen van overdraagbare ‘good practices’ en
producten en significant meetbaar worden gemaakt?
Welke producten, kennis en inzichten levert dit op voor het
overig onderwijs?
Beoogde opbrengsten
Het onderzoek richt zich op:
het herijken van het begrip Kunstmagneet
de uitwerking van een pedagogisch-didactisch concept
cultuureducatie / cultuuronderwijs
het inhoud en vorm geven aan optimalisering van het
kunstvakonderwijs en het cultuureducatiebeleid op De Kraal
ondersteuning en richting geven aan het optimaliseren van
onderwijs in harmonische synergie met de cognitieve vak- en
ontwikkelingsgebieden
 Directie OBS De Kraal
 Instituutsopleider CE/ STAIJ
 Onderzoeksdocent STAIJ/UPvA
 Academische opleider in school STAIJ
 Vindplaatscoördinator OBS De Kraal
 Kunstvakdocenten De Kraal
 Studenten PABO/UPvA jaar 2/3
 Studenten minor cultuureducatie
 Adviseurs CE Amsterdams Fonds voor de Kunst
 Trainers ICC Mocca
 Accountmanager Mocca
Professionaliseren
Ontwikkeling
Onderzoek
xx…..
xx……..
xxx
Actoren
Relevante invulling van:
(des te meer kruisjes, des te hoger de
bijdrage 1/5)
Brondocument
34
Werkdocument onderzoek in de vindplaatsen AOIS STAIJ
Vindplaats
Ontwikkelperspectief
Beoogde opbrengsten
Actoren
Relevante invulling van:
(des te meer kruisjes, des te hoger de
bijdrage 1/5)
Brondocument
35
Eigentijds Montesorri
Montessorischool de Pinksterbloem is altijd bewust in
ontwikkeling. De school is op een punt gekomen waarbij het
van belang is om de intrinsieke motivatie van de kinderen
meer ruimte te geven en sturend te laten zijn binnen het
onderwijs. Hiervoor is van belang dat er met een nieuwe blik
naar de voorbereide omgeving wordt gekeken, dat methodes
anders ingezet worden en dat het administratiesysteem een
leidraad gaat worden. De methodes, materialen en de
digitale wereld worden kind volgend ingezet. De kinderen
hebben zelf inzicht in de te volgen leerlijnen en de
leerkrachten werken samen met de kinderen naar optimale
kwaliteit binnen de mogelijkheden van het kind. Dit moet
meetbaar inzichtelijk worden gemaakt voor kind, leerkracht
en ouders. Er wordt gestreefd naar duurzame verandering.
ste
We oriënteren ons op het 21 eeuws leren en hoe we de
leerlingen goed onderwijs kunnen bieden om vaardigheden
zoals samenwerken, zelfstandigheid, verantwoordelijkheid
beter te kunnen begeleiden. Waar we kennisconstructie
effectief in ons onderwijs kunnen opnemen.
Beoogde opbrengsten zijn tools om tegemoet te komen aan
de verschillende leerstijlen en niveaus van de kinderen en de
digitale wereld in te passen in de uitdagende leeromgeving
van Montessori waarbij het kind eigenaar van eigen is. Het
pitst zich toe op de volgende onderwerpen: meer- en
hoogbegaafdheid, portfolio en voorbereide leeromgeving.






Directie OBS De Pinksterbloem
Academische opleider in school STAIJ
Onderzoeksdocent STAIJ/UPvA
Vindplaatscoördinator OBS de Pinksterbloem
Studenten PABO/UPvA jaar 2/3
Studenten minor Montessori-onderwijs
Professionaliseren
xx…..
Ontwikkeling
xx……..
Onderzoek
xxx
Werkdocument onderzoek in de vindplaatsen AOIS STAIJ
Vindplaats
Ontwikkelperspectief
Professionaliseren van medewerkers
Laterna Magica wil de komende vier jaar hét optimale
natuurlijk leren kindcentrum 0-12 jaar van 07.30-18.30 uur
binnen Nederland worden en is op zoek naar
wetenschappelijke informatie en onderbouwing voor de
condities die nodig zijn om effectief een onderzoekende,
krachtige leeromgeving te creëren voor kinderen én
medewerkers.
Laterna Magica wil een schoolvoorbeeld zijn van een
professionele leergemeenschap met een focus op brede
ontwikkeling, waarbij kinderen en leerkrachten (voorbereid
worden op) een leven lang leren. Kwaliteit van leren doordat
de leerkrachten worden voortdurend uitgedaagd om verder
te leren, en (ook een belangrijke factor) door de manier om
de arbeidsorganisatie in te richten aantrekkelijk te zijn voor
leerkrachten.
Beoogde opbrengsten
Welke interactie interventies tussen coach en kind brengen
kinderen van extern naar intern gestuurd leren?
Welke interactie interventies zijn effectief bij het
ontwikkelen van eigenaarschap van leren bij de leerlingen en
leraren?
Welke interactie-interventies dagen leerlingen uit te spelen,
leren en onderzoeken?
Welke interventies in de school en unitorganisatie dagen
leerlingen uit te spelen, leren en onderzoeken?
Welke interactie-interventies dagen leraren uit te blijven
leren en onderzoeken?
Welke interventies in de arbeidsorganisatie dagen leraren uit
te blijven leren en onderzoeken?
Actoren
Relevante invulling van:
(des te meer kruisjes, des te hoger de
bijdrage 1/5)
Brondocument
36







Directie OBS Laterna Magica
Opleider in school Natuurlijk leren
Instituutsopleider PM
Vindplaatscoördinator PM
Unitteams Laterna Magica
Onderzoeksdocent STAIJ/UPvA
Studenten PABO/UPvA jaar 2/3
Professionaliseren
xxx
Ontwikkeling
xxx
Onderzoek
xxx
Koersplan Laterna Magica/opleidingsplan Laterna Magica
Vindplaats
Ontwikkelperspectief
Beoogde opbrengsten
Ouderbetrokkenheid en Pedagogische kwaliteit
Visie/Conceptontwikkeling door het doen van onderzoek
waarbij pedagogische kwaliteit en ouderbetrokkenheid
consequent verbonden en functioneel in het hart van de
school zijn ingezet ten behoeve van het vergroten van de
zelfstandigheid en het beter kunnen nemen van eigen
verantwoordelijkheid van kinderen.
Ontwikkelen van een situationeel kloppende visie op
pedagogische kwaliteit en ouderbetrokkenheid.
(situationeel kloppend bij de vindplaatsschool JP Coen)
Ontwikkelen van bruikbare methodieken en didactiek op
ouderbetrokkenheid en pedagogische kwaliteit die in
samenhang bijdragen aan het vergroten van zelfstandigheid
en het beter kunnen nemen van eigen verantwoordelijkheid
van kinderen.
Actoren
Relevante invulling van:
(des te meer kruisjes, des te hoger de
bijdrage 1/5)
Brondocument
37
Ontwikkelen van een intern professionaliseringsaanbod
voor leerkrachten en studenten dat hen toerust tot het
gebruik van gekozen methodiek en didactiek.
 Directie OBS JP Coenschool
 Instituutsopleider OP/ STAIJ
 Vindplaatscoördinator JP Coenschool
 Onderzoeksdocent STAIJ/UPvA
 Leerkrachten JP Coensschool
 Studenten PABO/UPvA
 Lectoraal Maatwerk, leren en instructie
Professionaliseren
Ontwikkeling
Onderzoek
xx…..
xx……..
xxx
Bijgesteld activiteitenplan ‘regeling versterking
samenwerking lerarenopleiding en scholen”
Vindplaats
Ontwikkelperspectief
Onderzoek naar
professionaliseringsbehoefte
Beoogde opbrengst
Betrokken onderzoekers
Relevante invulling van:
(des te meer kruisjes, des te hoger de
bijdrage 1/5)
Brondocument
38
Coaching en opleiden
Welk professionaliseringsaanbod is noodzakelijk en/of
gewenst binnen de bestuursorganisatie/vitale
leergemeenschap STAIJ
1
Wat heeft de school / de individuele
medewerker al gedaan aan professionalisering?
2
Welke ontwikkelingen in het onderwijsveld
leiden tot een noodzaak tot professionalisering
binnen STAIJ?
3
Welke prioriteiten heeft STAIJ op
bestuursniveau ten aanzien van
professionalisering?
4
Wat is de behoefte aan professionalisering op
school- en individueel niveau?
5
Wat is de waardering voor het huidige
professionaliseringsaanbod?
Het onderzoek geeft antwoord op de vraag welk kwalitatief
en kwantitatief professionaliseringsaanbod noodzakelijk en
gewenst is in relatie tot de ontwikkelde visie en het huidige
aanbod.
 Directieberaad STAIJ
 Hoofd Opleidingen STAIJ
 Directeuren scholen STAIJ
 Onderzoeksdocent STAIJ/ UPvA
 Opleiders in school- team coaching
 Beleidsmedewerkers stafbureau
 Lectoraat leren en innoveren
 Leerkrachten STAIJ
 Instituutsopleiders
 Trainers STAIJ
Professionaliseren
Ontwikkeling
Onderzoek
xxx
xx……..
x……
Professionaliseringsplan STAIJ – concept 2014/2020
Vindplaats
Ontwikkelperspectief
Onderzoek naar vuistregels
Opbrengsten
Betrokken onderzoekers
Brondocument
39
Werkplekleren
Hoe ben ik een goede onderzoekende
leerkracht/onderwijsontwerper?
Doel: Impliciete kennis en vaardigheden (tacit knowledge) in
het PO expliciet maken. Deze expliciete kennis verbinden
aan literatuur.
Hypothese: Door studenten en leerkrachten op zoek te laten
gaan naar vuistregels die werken in de klas en bijbehorende
sleutelkennis uit de literatuur wordt leerkrachtgedrag
expliciet onderwerp van reflectie en onderzoek bij zowel
studenten als leerkrachten als opleiders in de school. Dit
leidt tot sleutelbegrip bij (aankomende) leerkrachten. Deze
sleutelbegrippen laten zich bij getoond leerkrachtgedrag
meten, onderzoeken en bijstellen.
Na een studiejaar beschikken de studenten en de mentoren
over een vuistregelboek waarbij vuistregels zijn gekoppeld
aan sleutelkennis en handboeken en/of
onderzoeksresultaten.
 Opleidingsmanager UPvA
 Academische opleiders in school
 Opleiders in de school STAIJ
 Stagecoördinatoren
 Mentoren STAIJ
 Onderzoeker UPvA
 studenten
Vuistregelonderzoek UPvA
Vindplaats
Ontwikkelperspectief
Onderzoek naar
Opbrengsten
Betrokken onderzoekers
Brondocumenten
40
De opleiding (theoretisch georiënteerd)
Hoe ben ik een goede onderzoekende
leerkracht/onderwijsontwerper? (PABO en UPvA)
Hoe ben ik een goede onderzoeker? (UPvA)
Dit wordt ingegeven door de beschreven onderzoeksleerlijnen van beide opleidingen.
De te behalen leerdoelen beschreven in het aanvraagdossier
onder niveau van deelname.
 Opleidingsmanager Pabo/UPvA
 Lectoraten HvA
 Hoofddocent HvA, Hoofddocent UPvA
 Instituutsopleiders
 Academisch opleiders in school
 Opleiders in de school
 Studenten
Onderzoeksagenda HvA, Onderzoekslijn Pabo HvA, ULP
onderzoeksgids UPvA, Onderzoek op de UPvA, de STAIJ.
gebonden-beroepsopdracht
Vindplaats
Ontwikkelperspectief
Onderzoek naar de effectiviteit van ons
academisch opleidingsmodel/de
vindplaatssystematiek.
Opbrengsten
Betrokken onderzoekers
Brondocument
41
De academische opleidingsschool STAIJ
Geven wij functioneel de vervlechting van
professionaliseren, ontwikkelen en onderzoeken vorm die
tot een kwaliteitsverbetering in ons huidige onderwijsveld
leidt? En dat op twee niveaus; het niveau van de basisschool
en het niveau van de opleiding zelf.
Visie/Conceptontwikkeling Amsterdams opleiden in
schoolmodel, waarin uitgangspunten vastliggen op samen
opleiden en een gemeenschappelijk curriculum is
vastgesteld.
De Academische Opleidingsschool STAIJ sluit aan bij de
onderzoeksagenda van de UPvA: Meerjarig onderzoek naar
de ontwerpprincipes van de opleiding - het doen van
onderzoek in de onderwijspraktijk door studenten onder
begeleiding van de academische opleiders in de school en de
instituutsopleiders/onderzoekers uit de opleiding levert
leerkrachten op met een meer onderzoeksmatige
benadering van onderwijsontwikkelprocessen in de klas en
in de school – is een belangrijk instrument voor de validatie
van het didactisch concept van de opleiding. Tevens brengen
we met dit onderzoek in kaart welke effecten deze aanpak
heeft op de onderzoekstraditie/cultuur in de school, of wel
de manier waarop de school veranderingsprocessen
fundeert.
De meerwaarde van een Academische Opleidingsschool
STAIJ/Universitaire Pabo voor het onderwijsveld in relatie
tot het verbeteren van de kwaliteit van het primaire
onderwijs wordt door middel van meerjarig flankerend
onderzoek gemeten en in kaart gebracht. Stakeholders uit
het beroepsveld worden periodiek bevraagd en de
bevindingen worden in het ontwikkel- en ontwerpproces
gebruikt om beoogde doelstellingen te bereiken.
Ingerichte Amsterdamse opleidingsinfrastructuur waarin
opleidingen en scholenveld van de Academische
opleidingsschool STAIJ en de Academische opleidingsschool
ASKO duurzaam participeren.
 Stuurgroep STAIJ
 Hoofd opleidingen STAIJ
 Opleidingsmanager UPvA
 Opleidingsmanager Pabo
 coördinator OIS HvA Pabo
 Onderzoeker UPvA
 Instituutsopleiders UPvA , HvA
 Academische opleider in school
 Actoren in de vindplaatsen
 Studenten UPvA
 Studenten Pabo
UPvA-dossier versie juni 2011
Bijgesteld activiteitenplan ‘regeling versterking
samenwerking lerarenopleiding en scholen”
VRAGEN:





42
Hoe maken we de ontwikkelde expertise in de vindplaats toegankelijk?
Hoe stimuleren we de vindplaats tot het ontwikkelen van hoogwaardige expertise?
Welke vindplaatsen zouden we binnen STAIJ nog meer willen ontwikkelen?
Hoe faciliteren we de vindplaatsen?
Hoe komt de onderzoeksagenda STAIJ tot stand?
UITWERKING EN OPERATIONALISERING VAN DE COLLECTIEVE AMBITIES
In hoofdstuk 5-Uitwerking en operationalisering van de collectieve ambities worden analoog aan het schema in het koersplan maar nu nog
gerichter op de vitale leergemeenschap de Speerpunten- Actiepunten-Kwaliteitsnormering beschreven.
Gekoppeld aan het doorlopen van de leercirkel – hoe reflecteren we op eigen handelen en stellen we bij als voorgenomen acties niet tot
gewenst resultaat leiden?
EXPLICIETE KOPPELING MET HET KOERSPLAN
Vanuit het koersplan STAIJ raken de volgende speerpunten “Opleiden in school”
Speerpunten
Actiepunten
Kwaliteitsnormering
Wat willen we
Hoe gaan we dat doen?
Wanneer zijn we tevreden?
Oprichten, na scholing, van
zelfevaluatie teams voor interne
audits.
1 divers samengesteld en geschoold
zelfevaluatie team dat eind 2015 alle
STAIJ scholen heeft bezocht en
geëvalueerd n.a.v. de STAIJ
kwaliteitsmonitor
Organiseren van professionele
ontmoetingen via directieberaden,
personeelsbijeenkomsten,
werkgroepoverleggen, “koersplan
cafés”, digitale platforms, expertslunches, e.d.
10 directieberaden per jaar, 2 STAIJ
personeel workshops per jaar, 10
directie werkgroep overleggen per
jaar, 1 “koersplan café per jaar,
minimaal 1 digitaal kennisplatform
STAIJ.
Innovatie van interne
scholingsprojecten.
Creëren van “vindplaatsen” en
kweekvijvers binnen STAIJ voor
interne scholingsactiviteiten
medewerkers STAIJ.
Wanneer iedere school in 2015 een
STAIJ vindplaats school is en er
kweekvijvers zijn voor potentiele
STAIJ directeuren.
Kwaliteit medewerkers
Iedere medewerker begeleidt
kinderen vanuit een
onderzoeksmatige (analyserende)
cultuur bij het ontwikkelen van
talenten. De leerling-resultaten en de
schoolontwikkeling worden vanuit
een handelingsgerichte werkwijze
verbeterd.
Alle scholen werken vanuit een
handelingsgerichte cultuur
bereiken?
Algemeen:
Een professionele cultuur
volgens het Rijnlands
model.
43
Norm; 50% scholen in 2013 - 100%
scholen in 2015
Wie voert de regie?
Kinderen worden
uitgedaagd hun talenten
te ontwikkelen.
Scholen bieden een flexibel en
gedifferentieerd onderwijsaanbod.
Van elk kind is het ontwikkelprofiel in
kaart gebracht
Onderwijs wordt voor ieder kind op
maat vanuit een korte termijn
ontwikkelprofiel aangeboden.
Norm; 50% scholen in 2013 - 100%
scholen in 2015
Aan de hand van het ontwikkelprofiel
en de geanalyseerde data wordt het
onderwijsaanbod aan leerlingen
vastgesteld.
Norm; 50% scholen in 2012 - 100%
scholen in 2015
Medewerkers koppelen
hun professionele
autonomie aan
professionele
verantwoording.
Iedere medewerker is een essentiële
schakel en draagt de ontwikkeling
van de schoolorganisatie(s)
Medewerkers verantwoorden hun
bijdrage aan de school en
organisatieontwikkeling in
functionering, beoordeling- en
popgesprekken.
Norm: 100% van de medewerkers in
2014
Iedere medewerker is in
professionaliteit en vakmanschap een
representatieve vertegenwoordiger
van de stichting
Medewerkers voldoen aan de door
STAIJ omschreven rolmodellen.
(BIO/NSA/OIS)
Norm: 100% van de medewerkers in
2015
Scholen koppelen hun
professionele autonomie
aan professionele
verantwoording
Na scholing inrichten van een
zelfevaluatieteam t.b.v. de STAIJ
scholen.
Alle STAIJ scholen zijn in 2015
minimaal 1 maal bezocht door het
STAIJ evaluatieteam.
Ontwikkelen
vindplaatssystematiek
STAIJ scholen benoemen de eigen
“vindplaats” en de wijze waarop er
kennis gedeeld kan worden. STAIJ
bestuursbureau coördineert dit.
100% benoemde STAIJ vindplaatsen in
2015
44
>75% van de scholing vindt intern via
“vindplaatscholen” en “Opleiden in
School” plaats.
Multimedia en ICT
Verdere digitalisering van het STAIJ
onderwijs en verantwoording waarbij
personeel een voorbeeldfunctie
heeft.
100% gebruik digitale schoolborden in
2013,
100% gebruik digitale agenda in
ParnaSys of Outlook/Mail in 2013
45
AMBITIES EN DOELSTELLING VAN DE LERENDE ORGANISATIE STAIJ
Vanuit geregelde reflectie binnen het opleidingsteam, de drie beleidsbepalende netwerken en de stuurgroep
AOIS STAIJ formuleren we de volgende overkoepelende doelstellingen:
STAIJ werkt opbrengstgerichter door precies te formuleren welke bijdrage activiteiten in de
vindplaatsen/netwerken leveren aan:
-
De ontwikkeling van kinderen
De ontwikkeling van studenten
De ontwikkeling van leerkrachten/de school
De ontwikkeling van opleidingsdocenten/de opleiding
Deze opbrengsten vertalen zich naar:
- bijstellingen in de curricula van de scholen en de lerarenopleidingen.
- opleiding didactische handleidingen/trainingen rondom de thema’s
- publicaties vanuit de vindplaatsen rondom de thema’s
STAIJ werkt steeds onderzoeksmatiger door expliciet de verbinding te maken met de volgende
lectoraten/leerstoelen gekoppeld aan de thema’s:
- Begeleiding leerkrachten – Lectoraat Leren en Innoveren – Leerstoelgroep onderwijskunde
- Ouderbetrokkenheid/Pedagogische kwaliteit – Lectoraat Urban Education/Lectoraat Maatwerk in leren en
instructie – Leerstoelgroep Onderwijsleerproblemen
- Omgaan met verschillen – Lectoraat Maatwerk in leren en instructie
- Opbrengstgericht werken- Lectoraat Maatwerk in leren en instructie
Dit vertaalt zich naar:
- Wetenschappers – opleidingsdocenten – schoolleiders en leerkrachten in dialoog, samen werkend en lerend
aan onderzoeksvragen vanuit de thema’s.
- Een betere afstemming tussen dat wat er onderzoeksmatig geleerd wordt op de opleidingen en gewenst is in
het veld.
- Een publicatie: onderzoeksmethodieken die werken in een schoolcontext.
STAIJ versterkt de lerende organisatie STAIJ door het leerlandschap en leerarchitectuur van de lerende
organisatie STAIJ te beschrijven en te benutten. We maken gebruik van de meta-studie van Manon Ruiters
over lerende organisaties en hanteren de door haar beschreven volgende uitgangspunten:
“Veel kennis rond leren in en organisaties lopen we mis omdat we niet de professionele norm hanteren: ontwerpen-vastleggen-delen
Het is zinvoller te investeren in het open kijken naar de ambities en wensen van individu en organisatie en de match tussen leerbehoefte,
leerlandschap (de natuurlijke manier waarop er in een organisatie geleerd wordt) en leerarchitectuur (de manier waarop het leren in een
organisatie georganiseerd wordt) dan het leren te meten.
Onderken diversiteit (erkend ongelijk zijn) – laat vorm de functie volgen – start vanuit ontwikkelingsvragen van individu en organisatie”.
Dit vertaalt zich naar:
- een beschrijving van het leerlandschap en de leerarchitectuur voor studenten en LIO studenten
- een beschrijving van het leerlandschap voor start bekwame - bekwame en excellente leerkrachten
- in het beschrijven van een doorgaande leerlijn afstemming tussen de opleiding en de Academische
opleidingsschool STAIJ
46
STAIJ versterkt de infrastructuur van de lerende organisatie STAIJ door het gericht faciliteren van benodigde
expertise in vindplaatsen en netwerken STAIJ. We versterken daarmee tegelijkertijd de samenwerking met
de lerarenopleiding. Lectoren, onderzoeksdocenten, opleidingsdocenten, schoolleiders, leerkrachten en
studenten zijn in leerteams actief rondom onderzoeksvragen binnen de thema’s.
Dit vertaalt zich naar:
- Contact nabije en duurzame samenwerking
- Continue afstemming op wederzijdse behoeften
- Borging van beoogde resultaten door het verhogen van persoonlijke betrokkenheid.
STAIJ draagt actief bij aan conceptontwikkeling Opleiden in School voor de stad Amsterdam door haar
expertise, opgebouwd in samenwerking met de ASKO opleidingsschool ter beschikking te stellen.
Dit vertaalt zich naar het aanstellen van een functionaris vanuit de opleidingsgeleding van de opleidingsschool
die
- Kwaliteitszorg doet; benodigde evaluaties aansturen, uitvoeren, verslaglegging etc
- Verantwoordingstrajecten aanstuurt en stroomlijnt
- Kennisdelen stimuleert; Opbrengsten zichtbaar maakt en deelbaar maakt voor het Amsterdamse werkveld
- Concept ontwikkeling OIS doet; eenduidigheid aanbrengt in Opleiden in School in de stad Amsterdam met
behoud van identiteit van de verschillende besturen
47
CONCRETE UIT TE WERKEN THEMA’S VOOR 2014-2016
Versterking samenwerking lerarenopleiding
Relatie leggen met het activiteitenplan “regeling versterking samenwerking lerarenopleidingen en
scholen”(thema’s en conceptontwikkeling) en nieuw te maken koersplan STAIJ 2016-202
Passend onderwijs
ICT ontwikkeling
Educatief, communicatief (digitaal platform uitbouwen), en faciliterend
Integraal personeelsbeleid aanscherpen
Professionaliseren van leerkrachten
Verdere concretisering van de lerende organisatie STAIJ
Ontwikkelen van eigen kwaliteitsthermometers
REFLECTIE EN BIJSTELLEN:
Het centrum voor nascholing Amsterdam heeft een leercirkel voor professionele leerteams ontwikkeld. Deze
manier van samen leren, samen reflecteren, samen garant willen staan voor kwaliteit, spreekt ons aan en past
bij de koersuitspraak van de stichting STAIJ; “Wij zijn een vitale leergemeenschap”. We willen onderzoeken of
expliciet toepassen van de leercirkel onze kwaliteit verhoogt.
Doen: Ieder leerproces start bij het doen
(een bedoeling hebben)
Data: Om te kunnen reflecteren is data
nodig
Reflectie: Data tegen het licht houden en
waarderen door ze aan gestelde doelen te
toetsen.
Conceptualiseren: Reflectie in een breed
verband plaatsen en verbinden met theorie,
mogelijkheid openen tot extra onderzoek
Plannen maken: verbeteren, veranderen,
innoveren
Besluiten: Het echt gaan doen en weten dat
je daartoe "bevoegd" bent.
We denken dat door het leren toepassen van de wetenschappelijke empirische cyclus, leren en reflecteren op
individueel niveau (reflectie-cirkel van Korthagen) en op teamniveau (de leercirkel) verrijkt wordt. Fasen waarin
teruggeblikt wordt, data wordt verzameld, de essentie wordt benoemd, het concept wordt beschreven,
conclusies worden getrokken, zullen preciezer worden door de toegevoegde waarde van “wetenschappelijk en
academisch denken”.
De meerwaarde van de academische opleidingsschool moet dus zichtbaar worden in onze eigen
kwaliteitsaanpak.
De methodiek van de leercirkel passen we daarom toe in alle vindplaatsen en netwerken.
VRAGEN



48
Wie sturen op de geformuleerde ambities? Wie heeft waarop regie?
Hoe monitoren we de gewenste ontwikkeling
Waar besluiten we tot bijstelling?
WAT IS ER NODIG OM DE COLLECTIEVE AMBITIES TE REALISEREN?
In hoofdstuk 6-Wat is er nodig om de collectieve ambities te realiseren? wordt ingegaan op de noodzakelijke voorwaarden die we moeten
scheppen om tot een succesvolle inrichting van onze leergemeenschap te komen.
Wat is er nodig aan kennis?/Wat is er nodig aan vaardigheden?/Wat is er nodig aan personele inzet?/Wat is er nodig aan financiële en
materiële middelen?
DE NOODZAKELIJKE VOORWAARDEN:
CONCEPTBESCHRIJVING
In de voorgaande hoofdstukken is uiteengezet vanuit welk gedachtengoed de geformuleerde ambities
gerealiseerd worden. In het opleidings-concept van de academische opleidingsschool is beschreven met welke
expertise en personele inzet de geformuleerde doelstellingen kunnen worden uitgewerkt. Zie voorbeeld
vindplaats “onderzoekend en ontwerpend leren” (blz 33).
MIDDELEN DIE WE BESCHIKBAAR KUNNEN MAKEN;
De in deze notitie beschreven huidige situatie en de voorgenomen actiepunten 2012-2013 kunnen worden
gefinancierd uit drie “Opleiden in school subsidiestromen”: regeling tegemoetkoming opleidingsscholen”,
“verankering academische opleidingsschool” en “regeling versterking samenwerking lerarenopleiding en
scholen”. Partners HvA, UPvA en lectoraat W&T van de HvA brengen daarnaast ook middelen in.
Uitbreiden van activiteiten die hun waarde gaan bewijzen binnen onze interne leergemeenschap zullen om
eigen investering gaan vragen. Die kunnen we vinden in:




Prestatie box
Lumpsum
Aanboren van subsidie stromen in samenspraak met de opleidingsinstituten
Aanboren van eigen subsidie stromen
Naast de bestaande middelen voor taal en rekenen in de bestemmingsbox en de middelen vanuit het programma ‘Cultuureducatie met
kwaliteit’, wordt de prestatiebox gevoed door de intensiveringen voor het basisonderwijs uit het regeerakkoord. Deze aanvullende
middelen hebben betrekking op taal en rekenen, cognitief talentvolle en hoogbegaafde leerlingen, toetsen en professionalisering van
leraren en schoolleiders.
VRAGEN



49
Hoe faciliteren we duurzaam?
Hoeveel faciliteren we duurzaam?
Hoe ondernemend willen we zijn?
DE BIJLAGEN:
KENMERKEN VAN SOCIAAL CONSTRUCTIVISME CONTRA LOGISCH POSITIVISME
Logisch-positivisme
Sociaal-constructivisme
Objectieve kennis
Subjectieve kennis
Kennis overdracht
Kennis constructie
Onderwijzen
Leren
Zinvol
Betekenisvol
Van deel naar geheel (fragmentatie)
Van geheel (totalen) naar deel
Prestatie vergelijken met gemiddelde
Prestatie vergelijken met vorige prestatie
Werkmeester
Werk- en leermeester
Appèl op twee intelligenties
Appèl op meerder intelligenties
Leerling (achter) volgsysteem
Leerling-volg-jezelfsysteem
Gericht op lezen en luisteren
Gericht op ervaring opdoen en uitleggen
Op zoek naar wat iemand niet kan
Op zoek naar waar iemand goed in is
Samen doen is afkijken
Samen leer je meer dan alleen
Het gaat om wat je (niet) weet
Het gaat om wat je (nog niet) kan
Kennis en (deel) vaardigheidsgericht onderwijs
Competentie gericht onderwijs
Kennis wordt onafhankelijk van de context
opgeslagen
Er bestaat geen contextloze kennis
Onderwijs is beheersingsgericht
Onderwijs is constructie/ontwerp gericht
Vakinhoud staat centraal
Brede ontwikkeling staat centraal
De docent (expert) bepaalt de lesinhoud en is vooral
instructeur
Leraar stimuleert het leerproces en is expert, trainer,
instructeur, coach, gids, adviseur
Leren voor later
Leren voor nu
Objectief beoordelen
Intersubjectief beoordelen
50
10 TIPS VOOR EFFECTIEVE NETWERKEN
1.
Leren met en van elkaar
Leren betekent “dingen in de praktijk anders gaan doen dan voorheen".
2. Er is een evenwicht tussen halen en brengen. De deelnemers zijn niet gelijk, wel gelijkwaardig. Of
deelnemers trekkers of volgers zijn wisselt per onderwerp. Het netwerk is voor iedereen inspirerend.
3. Begeleiding
Een netwerk is non-hiërarchisch. Er kan (hoeft niet) een vaste begeleider zijn. De begeleider is
voorzitter, facilitator, trainer, consultant en coach tegelijkertijd. Eigenlijk is de begeleider een
regisseur die per situatie een specifieke rol kiest.
4. Praktijk centraal
Wat het onderwerp ook is: alles staat ten dienst van de praktijk. Het netwerk leert van en naar de
praktijk.
5. Resultaatgericht
Een netwerk is per definitie een middel, geen doel. Het doel ligt buiten de groep. De deelnemers
hebben een gemeenschappelijk motief en een helder beeld van te behalen resultaten, die zij per
definitie in de eigen praktijk willen en kunnen toepassen.
6. Continuïteit
Een lerend netwerk kent een duidelijke planning met een helder tijdpad per levensfase.
7. Humaan
De atmosfeer van een lerend netwerk is humaan. De cultuur is congruent met de waarden en normen
van de deelnemers. De mate van veiligheid en wederzijdse betrokkenheid is zo groot, dat alle
deelnemers zich kwetsbaar opstellen. In zo'n veilige omgeving is ruimte voor scherpe feedback.
8. Dwarsverbanden
Een gezond netwerk kent naast de gemeenschappelijke bijeenkomsten spontane dwarsverbanden
tussen de deelnemers onderling en tussen de deelnemers en de buitenwereld. Er ontstaan en
verdwijnen voortdurend vormen van samenwerking (koppels, coaching on the job, intensieve
leerstages, commissies en éénmalige werkbezoeken) om ook naast de reguliere bijeenkomsten van
elkaar en van andere actoren in het veld te leren.
9. Competentie
Het netwerk beschikt over voldoende vermogen (materieel en immaterieel) om de eigen doelen te
verwezenlijken. Materieel in de vorm van een budget, beschikbare werk- en vergaderruimtes,
immaterieel in de vorm van voldoende aanwezige kennis en ervaring op werkgebied, contacten buiten
de groep met andere netwerken en een makkelijke toegang tot complexe kennis elders.
10. Discipline
Een netwerk vraagt commitment en discipline (i.t.t. vrijblijvendheid). Een gezond netwerk kenmerkt
zich door vanzelfsprekendheden op het gebied van op tijd komen, afmelden, regelmaat, afspraken
nakomen, etc.
Ontwerpgroepen maken gebruik van verschillende werkvormen waarbij de gekozen vorm de functie en inhoud
ondersteunt.
Dialoog, Geleide Intervisie, Presentaties, Films, Verdiepingsgesprekken, Bestuderen van expertteksten,
Coöperatieve werkvormen, Coaching, Werkbezoek, Onderzoek.
51
ALS VOORBEELD: DE VINDPLAATS ONDERZOEKEND EN ONTWERPEND LEREN IN BEELD.
52

Pagina 1 van 3 20141009 Notulen bestuur STAIJ. Aanwezig

BBO persbericht 250314

Notulen GMR vergadering 14 april 2014

Regels en routines Academische

Doe je dit jaar eindexamen? www.mijneindexamen

Onderwijs: Voorbereiding op een leven met onzekerheden

voorbeeld van een lerende economie?

kinderboekenweek 2014

Meer informatie

Dankwoord - Pedagogischkader.nl

Download hier mijn