Nieuwsbrief nummer 7 - november 2014 - Onderzoek

November 2014
Verslag
WEEK 39 IN TURKU
Elk jaar om dezelfde tijd houdt de Faculteit Gezondheidszorg van onze CARPE partner Turku
University of Applied Sciences haar international week. Voor de vijfde achtereenvolgende keer was ik
daarvoor uitgenodigd; ik had de eervolle taak om zowel de opening als de laatste gastles (twee
dagen later) te mogen presenteren. Behalve vele buitenlandse sprekers, tot uit China en India aan
toe, waren er gemiddeld zo’n zeventig bachelor- en master studenten die naar ons kwamen luisteren.
Ik mocht openen met mijn presentatie over ‘lazy thinking’, waarin ik betoogde dat mensen vaak associatief
denken, en ook vaak de plank misslaan als het gaat om statistiek. Dat leidt ertoe dat voor het ontwikkelen
van interventies die patiënten ertoe moeten aanzetten om hun gezondheidsgerelateerde gedrag en life style
te veranderen, niet alleen rationele theorieën moeten worden gebruikt, zoals tot op heden in de
gezondheidszorg gebruikelijk is, maar ook middelen moeten worden toegepast die meer impliciet tot
gedragsverandering leiden (zoals ‘priming’, ‘anchoring’ en ‘nudging’) . Dit is nog een volstrekt onontgonnen
gebied in de gezondheidszorg, maar daarom niet minder interessant en veelbelovend.
Filosoferen
Op de middelste dag mocht ik uitleggen hoe ik aankijk tegen de geschiedenis van de geneeskunst en de
farmacie. En ik mocht wat filosoferen over de toekomst van de gezondheidszorg. Mijn conclusie was dat er
absoluut geen sprake is van een continue lijn die geleid heeft tot geleidelijke verbetering van de zorg.
Integendeel, de geschiedenis van de zorg kenmerkt zich door fouten, arrogantie, onbegrip, stupiditeit,
eigengereidheid en zelfingenomenheid. Miljoenen en nog eens miljoenen mensen zijn daarvan de dupe
geworden en zijn onnodig gestorven… De wereld zou er nu heel anders uitzien als door de eeuwen heen
artsen, apothekers en andere zorgaanbieders steeds de behoefte van de patiënt in plaats van die van hun
zelf als uitgangspunt hadden genomen!
Traditionele Chinese geneeskunst
Alle presentaties in deze week waren interessant, maar die van de
vertegenwoordigers uit China vielen toch wel op. We moesten allemaal
meedoen met de traditionele Chinese geneeskunst die ze lieten zien. Dus zat de
hele zaal binnen de kortste keren zich op de buik te kloppen om de
voedselvertering te bevorderen (met de vuisten van beide handen, anders is er
geen effect) en werden de meest exotische drukpunten bewerkt, geslagen en
gekneed die ook bij acupunctuur (wat zijn die naalden scherp!) worden gebruikt.
Op de laatste dag van de week, tijdens een indrukwekkende tocht op de
veerboot naar Stockholm, was er een bijeenkomst met veel van de internationale
sprekers, onderzoekers en docenten, om de mogelijkheden van samenwerking
gezamenlijk te bespreken. Er was heel veel belangstelling voor onze DESTINE
en DIKSAP projecten! Daar gaan we zeker verder mee.
Finland is een fantastisch land. Jammer dat de Finse taal zo onverstaanbaar is. Maar dat zeggen zij vast ook
van de Nederlandse taal!
Ad van Dooren
Onderzoek
Vooraankondiging
DESTINE VAN START
SYMPOSIUM
LECTORAAT EN
AFSCHEIDSCOLLEGE
AD VAN DOOREN
Het promotieonderzoek DESTINE van Esther du Pon is begin
oktober van start gegaan. DESTINE test de hypothese dat
implementatie van een zorgplatform voor diabetes type 2 patiënten
ondersteund door zelfmanagement training resulteert in een
verhoogd gebruik van het zorgplatform, verbeterde participatie van
de patiënt tijdens het consult en uiteindelijk een verbeterde
kwaliteit van leven.
Het aantal diabetes type 2 (DM2) patiënten in Nederland neemt toe. Het
aantal zorgverleners zal echter niet in dezelfde mate toenemen en dat
veroorzaakt op termijn een hoge werkdruk. We kunnen zorgverleners
ontlasten door de patiënt meer ’empowered’ te maken op het gebied
van zelfmanagement.
Zorgplatform e-Vita
In Zwolle is een zorgplatform (e-Vita) ontwikkeld met als doel het
zelfmanagement van DM2-patiënten te verbeteren. e-Vita biedt onder
meer educatie op maat en de mogelijkheid tot het inzien van de eigen
Op donderdag 19 maart 2015
vindt een bijzonder
evenement plaats, namelijk
het symposium
‘Zelfredzaamheid van
patiënten bij gebruik van
medicatie’ in combinatie met
het afscheidscollege van
lector dr. Ad van Dooren.
Studenten, alumni, docenten
en collega’s uit het werkveld
worden van harte uitgenodigd
om deze dag bij te wonen.
medische gegevens en te communiceren met de zorgverlener. Om eVita voor patiënten zo toegankelijk mogelijk te maken, wordt de
zogenaamde PRISMA-methodiek ingezet. PRISMA is een interactief
groepseducatieprogramma. Implementatie van e-Vita, ondersteund door
PRISMA-training, zal leiden tot meer gebruik van het platform, zo luidt
de hypothese.
RCT
Esther test dit in haar onderzoek DESTINE, wat staat voor Diabetes
Education and Self-management to INcrease Empowerment. Het
zorgplatform ondersteund door PRISMA wordt aangeboden aan 200
DM2-patiënten binnen zeven huisartsenpraktijken in de regio Zwolle. In
een randomized controlled trial (RCT) worden patiënten willekeurig
toegewezen aan twee groepen: honderd patiënten volgen de PRISMAtraining vóórdat zij het platform krijgen aangeboden, de overige honderd
patiënten krijgen het platform ook aangeboden maar volgen de
PRISMA-training op een later moment. Naast gebruik van het
zorgplatform is Esther geïnteresseerd in participatie van de patiënt
tijdens het consult met de praktijkondersteuner en de mate van
therapietrouw aan diabetesmedicatie.
Het programma, dat zich af
zal spelen op de Faculteit
Economie en Management
bestaat uit ’s ochtends een
symposium met lunch en ’s
middags het afscheidscollege
met receptie.
Noteert u deze datum alvast in
uw agenda; de officiële
aankondiging en uitnodiging
volgen binnenkort!
Interview
“INNOVATIEVE
BEHANDELINGEN
BEREIKEN PATIËNT
MET GROTE
VERTRAGING”
Tijdens de International Conference of Communication in Healthcare
(ICCH) op 30 september in Amsterdam heeft Esther haar studieprotocol
op poster gepresenteerd. In de toekomst wil Esther het zorgplatform
voor DM2- patiënten implementeren in de dagelijkse praktijk in de hoop
dat dit op den duur zal leiden tot verbetering van kwaliteit van leven van
de DM2-patiënt en vermindering van de werkdruk van eerstelijns
zorgverleners.
In elke nieuwsbrief komt
een lid van de Raad van
Advies van het lectoraat aan
het woord. De Raad van
Advies bestaat uit vijf leden
die tweemaal per jaar
samenkomen om
ontwikkelingen binnen het
lectoraat te bespreken. In
deze editie een interview
met Michel Dutrée,
algemeen directeur van
Nefarma. In dit interview
vertelt hij over zijn visie op
het lectoraat.
Sinds wanneer bent u lid
van de Raad van Advies en
wat was destijds uw
motivatie om deze rol te
vervullen?
“Sinds de start van de Raad
van Advies. Nefarma sponsort
het lectoraat gedurende de
eerste vier jaar, en toen we
voor de RvA benaderd werden
wilden we graag een bijdrage
leveren aan het succes van
het lectoraat.”
Vanuit welke invalshoek
bent u momenteel
betrokken bij het lectoraat?
“In de Raad van Advies
brengen we desgevraagd
onze kennis van het
farmaceutische veld in het
bijzonder en de zorg in het
algemeen in. Ook help ik waar
nodig bij het ontsluiten van
ons netwerk.”
Samenwerking
DESTINE is een samenwerkingsverband tussen verschillende partijen:
Hogeschool Utrecht, Kenniscentrum voor Ketenzorg, Medrie, NIVEL,
Radboud Universiteit, Universiteit Twente, Stichting September en,
Stichting Zorg Binnen Bereik. Esther voert haar promotieonderzoek uit
aan de Radboud Universiteit Nijmegen onder leiding van promotor
Sandra van Dulmen en co-promotoren Ad van Dooren en Nanno
Kleefstra. Het onderzoek loopt van augustus 2013 tot augustus 2017.
Onderzoek
PRESENTATIES DIKSAP EN EEPI OP HEIDEDAG
Hans Vehof en Tuğba Çoban vertegenwoordigden het Lectoraat
Innovatie van Zorgprocessen in de Farmacie tijdens de Heidedag
van het kenniscentrum op 15 september. Zij hielden een
posterpitch over hun projecten met de namen DIKSAP en EEPI.
DIabetes voorKomen door Sallandse Apotheken (DIKSAP)
Het lectoraat gaat in 2015-2016 samenwerken in een onderzoek met
apothekers Salland-Vechtstreek (SaVe) om mensen met een hoog
Onderzoek binnen het
lectoraat wordt uitgevoerd
voor de professionele
praktijk. Kunt u een
voorbeeld geven waar dat
belang uit blijkt?
“Innovatieve farmaceutische
bedrijven lopen tegen allerlei
horden aan om
geneesmiddelen beschikbaar
te krijgen voor patiënten. Na
de zeer lange en uitgebreide
fase van onderzoek en
ontwikkeling om te voldoen
aan de registratie-eisen
volgen nog
vergoedingsprocedures,
opname in richtlijnen,
aantonen van economische
en klinisch relevante
meerwaarde, et cetera. Dat
kost allemaal heel veel tijd,
menskracht en geld. Ook
bereiken innovatieve
behandelingen patiënten pas
met grote vertraging. Twaalf
jaar geleden was vijf procent
van alle geneesmiddelen die
dokters voorschrijven nog een
merkgeneesmiddel dat minder
dan vijf jaar op de markt is. In
risico op het krijgen van diabetes type 2 (pre-diabeten) te helpen bij het
verbeteren van hun leefstijl om diagnose zolang mogelijk uit te stellen.
Tuğba Çoban leidt het DIKSAP project. DIKSAP biedt mogelijkheden
voor openbare apothekers om zich te profileren als zorgverlener.
Daarnaast krijgen deze apothekers manieren aangereikt om te
innoveren in het business model van de apotheek. In dit onderzoek
ondergaan deelnemers een intensieve dieet- en beweeginterventie die
het beste aansluit bij de persoonlijke mogelijkheden en voorkeuren. De
deelnemende openbare apothekers zullen de deelnemers individueel
begeleiden als leefstijladviseurs. Huisartsen, fysiotherapeuten en
diëtisten werken mee aan het onderzoek. In dit onderzoek zal gebruik
gemaakt worden van een controlegroep, die de gebruikelijke zorg krijgt,
om het effect van de interventie te kunnen meten.
Alle data met betrekking tot het onderzoek worden verzameld en
geanalyseerd. Afhankelijk van het resultaat zullen publicaties en
eventuele uitrol over andere apotheken in Nederland volgen.
Nieuwsberichten over farmaceutische innovaties (EEPI)
Wie googlet op ‘borstkanker nieuwe behandeling medicatie’ krijgt
56.200 resultaten. Met andere zoektermen vind je nog meer informatie.
Het aantal websites dat informatie aanbiedt lijkt ook wel 56 duizend te
zijn en televisie, radio en kranten hebben ook nog elke week nieuws
over de toekomst van farmaceutische behandelingen.
Hans Vehof doet in de komende jaren onderzoek naar nieuwsberichten
over farmaceutische innovaties en de behoeften van patiënten om deze
te lezen. De naam van zijn onderzoek is EEPI wat staat voor “Effects of
Expectations of Pharmaceutical Innovations”. Vraagstellingen zijn:
Hoeveel nieuwsberichten zijn er op verschillende platforms te vinden?
Welke bronnen en kanalen worden door patiënten geraadpleegd?
Welke motivaties hebben patiënten om wel of juist niet te zoeken?
2013 was dat nog maar 0,7
procent van de
voorgeschreven middelen.
Vandaar dat wij onderzoek
naar de disseminatie van
farmaceutische innovaties, de
kern van het lectoraat,
noodzakelijk vinden.”
Het is belangrijk dat het
lectoraat goed zichtbaar is
binnen het werkveld. Welke
acties adviseert u om de
zichtbaarheid binnen het
werkveld te vergroten?
“Hier is nog wel wat te winnen.
Laat zien dat je er bent door
erop uit te trekken en de
dialoog aan te gaan. Dat gaat
het gemakkelijkst als je
interessante nieuwe
onderzoeksresultaten te
melden hebt.”
Het lectoraat kent veel
internationale activiteiten.
Op welke manier is dit
zinvol voor het lectoraat?“
Dit zal helpen het lectoraat als
merknaam te vestigen en te
leren van de aanpak in andere
landen. Tegelijkertijd moeten
we niet uit het oog verliezen
dat iedere nationale zorgmarkt
uniek is, en dat ook in
Nederland veel zinnige
oplossingen worden bedacht,
die breder zouden moeten
worden toegepast. Ik denk
bijvoorbeeld aan
therapietrouw. Wij hebben als
Nefarma uitgebreid in kaart
gebracht welke lokale en
regionale successen er in
Nederland worden geboekt bij
het verbeteren van de
therapietrouw van patiënten.
Met als doel om deze breed in
te zetten in de gehele
Nederlandse zorg. De
implementatie van
Nederlandse beste praktijken
moeten we dus zeker niet uit
het oog verliezen.”
Blog
IS DE WERELD
RECHTVAARDIG?
Eigen schuld, dikke bult.
Wie hoog stijgt zal diep
vallen. Boontje komt om zijn
loontje. Wie zijn billen
brandt moet op de blaren
zitten.
Zodra dit goed in kaart is gebracht begint Hans aan de tweede fase van
zijn project: het beoordelen van de betrouwbaarheid van nieuwtjes op
verschillende nieuwsplatforms. De derde fase is een uitdagende:
Kunnen we de blootstelling aan berichten –en de hoop en
verwachtingen die nieuwsberichten oproepen- meten? In een groep van
borstkankerpatiënten en nierpatiënten kan daarmee onderzocht worden
of het lezen van nieuwsberichten een effect heeft op aspecten van
gedrag en kwaliteit van leven.
Het uiteindelijke doel van Hans is om nieuwsmedia, instanties en
verenigingen handvatten te leveren om berichtgeving optimaal aan de
behoeften van hun kwetsbare doelgroepen aan te passen.
Verslag
SUMMERCOURSE 2014
De summercourse 2014 zit er weer op. Van 7 tot en met 25 juli
namen vijftien (en in de laatste week zelfs achttien) studenten deel
aan de cursus ‘clinical research monitoring’. Ze kwamen van over
de hele wereld: Nederland, Griekenland, Duitsland, Engeland,
Italië, Spanje, Zweden, Litouwen en Pakistan.
In de eerste week van de cursus lag de nadruk op de theorie van Good
Clinical Practice (GCP) en alle aspecten van klinisch
geneesmiddelenonderzoek. In de tweede week gingen de studenten
zelf aan de slag met een geheel uitgewerkt onderzoeksprotocol, patiënt
casussen en CRF’s (case report forms). En in de derde week ging de
gasthoogleraar, prof. dr. G. Fortwengel van onze Erasmus partner, de
Hogeschool van Hannover, Duitsland dieper in op data management,
en was er ook een workshop in het computerlokaal, bedoeld om te leren
Onze taal zit vol met
uitdrukkingen die aangeven
dat je verantwoordelijk bent
voor je daden. Als ze niet op
wintersport was gegaan had
ze haar been niet gebroken,
als hij maar niet zoveel
gerookt had, had hij nooit
longemfyseem gekregen. Zijn
suikerziekte is veroorzaakt
doordat hij veel te ongezond
geleefd heeft: hij at veel te vet,
sportte nooit, zat maar op de
bank en zapte, met een grote
zak chips naast zich.
Voorbeelden te over: we
willen graag dat de wereld
rechtvaardig is, geordend en
voorspelbaar, een wereld
waarin iedereen krijgt wat hij
verdient. We willen de illusie
hebben dat we ons lot zelf
kunnen beïnvloeden. Een jury
in Florida sprak een verdachte
van verkrachting vrij omdat
het slachtoffer een ultrakort
rokje aan had en geen
ondergoed droeg: ze had het
dus zelf uitgelokt! En die
overvaller van een juwelier die
door de eigenaar van de zaak
werd neergeschoten: hij vroeg
er toch zelf om?
We noemen dit ‘Just World
hoe een elektronische CRF moet worden gemaakt.
De cursus werd afgesloten met presentaties van de studenten over een
aantal verschillende aspecten van klinisch geneesmiddelenonderzoek.
Gemiddeld kreeg de cursus van de deelnemers een 8,1, op een schaal
van 1-10. Ze waren ook gul in hun commentaar:





Bias’: de hypothese van de
rechtvaardige wereld. Helaas
zit de wereld zo niet in elkaar.
Toeval bestaat; sommige
mensen hebben geluk,
anderen ongeluk. Het kan
gewoon voorkomen dat je op
het verkeerde moment op de
verkeerde plaats bent: domme
pech.
Zo simpel is het leven, leuker
kunnen we het niet maken.
Ad van Dooren
Now I know better what a CRA can do
The first two weeks particularly were brilliant. Do not change
anything!
Practical and hands-on
I appreciate that in a short period I learned a lot about clinical
trials, even though I started without any prior knowledge
Hard work and enthusiasm of both professors. Thank you!
De cursus geeft een compleet theoretisch palet van wat je moet weten
om een CRA (Clinical Research Associate) te worden. Er zijn al heel
wat farmakundigen die deze functie van CRA uitoefenen. Eentje
(Marlous Bakker, cohort 2007) gaf ook een gastpresentatie: de oren
werden haar van het hoofd gevraagd!
Het was wederom een geslaagde cursus!
Leden kenniskring
Redactie
Contact
Ad van Dooren
Rik Ensing
Hans Vehof
Femke de Vries
Peter Vermeulen
Tuğba Çoban
Ellen Molewijk
Audrey Meulendijks
Nanda Levert
Esther du Pon
Lectoraat Innovatie van
Zorgprocessen in de Farmacie
Bolognalaan 101
Postbus 85182
3508 AD Utrecht
T. 088 - 481 5445
Nanda Levert
Esther du Pon
Website | Email | Twitter
Deze digitale nieuwsbrief wordt vier keer per jaar verspreid naar studenten en docenten van de opleiding
farmakunde, afgestudeerde farmakundigen, leden van het Kenniscentrum van de Faculteit Gezondheidszorg
van de Hogeschool Utrecht en alle andere geïnteresseerden. Op deze manier houden wij u op de hoogte van de
ontwikkelingen binnen het lectoraat.
Als u toezending van deze nieuwsbrief niet op prijs stelt, laat u het ons dan even weten? Dat geldt ook als u een
collega op de verzendlijst wilt. En als u op- of aanmerkingen heeft, aanvullingen of ongezouten kritiek, dan
vernemen we dat vanzelfsprekend graag!

Download Report