Oefening baart geluk! Over de vraag wat een gelukkig leven is en hoe een mens gelukkig wordt, is al veel nagedacht en geschreven. Waarom? Ik denk omdat het verlangen naar een gelukkig leven in ieder mens zit. In dit artikel wil ik ingaan op de gedachte dat geluk maakbaar zou zijn en dus voor iedereen binnen handbereik. Ik begin met een stukje geschiedenis om daarna een definitie te geven van een gelukkig leven. Kunnen we vanuit de wetenschap aantonen dat ‘je gelukkig voelen’ voor iedereen bereikbaar is? Geeft de wetenschap ons antwoord op de vraag hoe we een gelukkig(er) leven kunnen krijgen? Socrates en Protagoras Over een gelukkig leven werd in de oudheid al nagedacht; Plato heeft veel lessen doorgegeven die hij van Socrates heeft meegekregen. In de dialoog tussen Socrates en Protagoras, stelt Socrates deze vraag: “Een gelukkig leven, is dat een aangenaam leven, waarin men geniet en is een ongelukkig leven een leven vol verdriet en afwezigheid van genot?” Socrates toont, door middel van zijn vragen in deze dialoog, aan dat genieten niet altijd leidt tot je gelukkig voelen. Mensen kunnen genieten van drank, maar als ze er te veel van drinken, is het gevolg dat ze achteraf een kater hebben (Klink, 2013). Hiermee geeft Socrates in deze dialoog aan, dat het nodig is om je verstand te gebruiken. De kennis die je hebt, dat te veel drank niet goed voor je is, maakt dat je kunt kiezen voor het goede of het kwade. Het feit dat we een keus hebben, geeft aan dat we invloed hebben op ons leven. Definities van geluk Aristoteles, een leerling van Plato, heeft ook geschreven over geluk. Hij geeft aan dat al het menselijk handelen is gericht op een hoger doel. Aristoteles karakteriseert geluk, opgevat als hoogste doel in het leven zelf, op drie manieren: 1. Als zo veel mogelijk plezier en zo min mogelijk pijn; 2. Als erkend, of geëerd worden door anderen; 3. Als het kennende begrijpen. “Om gelukkig te worden, heeft een mens voortreffelijke vrienden nodig.” - Aristoteles Voor Aristoteles zijn alle drie de vormen van geluk belangrijk. Deze drie vormen van geluk komen samen in de definitie van geluk zoals Aristoteles die geeft: “Optimale zelfverwerkelijking ” (Aristoteles, Stageira, 384 v.Chr. – Chalkis, 322 v.Chr.). Dat kun je het beste begrijpen in de zin van ‘gelukt zijn’. Je bent gelukt als mens wanneer de menselijke natuur, het potentieel dat in je zit, zoveel mogelijk tot bloei is gekomen. De deugden die Aristoteles belangrijk vindt - moed, gematigdheid, verstandigheid en rechtvaardigheid - zijn gericht op karaktervorming. Het gaat hem om het ontwikkelen van een houding die zich vertaalt in bepaald gedrag. Dat gedrag ontwikkelt zich niet vanzelf, want een deugd vraagt oefening, herhaling en dus tijd, veel tijd. Na deze definitie van Aristoteles, kom ik bij de definitie van een gelukkig leven volgens Van Dale: “genietend, tevreden” en “voorspoedig, door het lot bepaald”. Als we deze definitie bekijken, lijkt er sprake van een tweedeling te zijn. “Genietend en tevreden”, dat is iets waar we zelf invloed op hebben. “Voorspoedig, door het lot bepaald”, daar hebben we geen invloed op. Lyubominsky geeft in haar boek De maakbaarheid van het geluk deze definitie: “Een ervaring van vreugde, tevredenheid en welzijn, gekoppeld aan een gevoel dat het leven goed is, zinvol en de moeite waard.” Geluk kan kortdurend maar ook langdurend zijn. Ik wil deze definitie van een gelukkig leven overnemen van haar. Het gaat mij om geluk als duurzaam welbevinden, het continueren van positieve ervaringen en gevoelens waardoor een mens meer tevredenheid ervaart over het leven en daarmee dus ook gelukkiger is. Gelukkige mensen worden minder snel ziek, ze functioneren beter, hebben meer energie en kunnen meer verdragen van anderen (Peeters Weem, 2011). Dit zijn belangrijke redenen om te onderzoeken of we invloed hebben op ons geluksgevoel. Geluk is maakbaar! Vanuit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat het geluksgevoel van mensen voor 40% kan worden beïnvloed door hun eigen handelen. Voor 50% is het aanleg en voor 10% hebben omstandigheden invloed op ons geluksgevoel (Lyubominsky, 2007). Hieruit blijkt dat we voor 40% zelf invloed hebben! Het is dus mogelijk om een gelukkiger leven te leiden. De vragen die dan opkomen zijn: “Hoe of waardoor ontstaat een geluksgevoel?”, en de tweede vraag is dan: “Hoe hebben we invloed op ons eigen geluk?” Geluksfactoren Het Instituut voor Positieve Psychologie geeft vijf geluksfactoren aan: Positieve emoties: Om je goed te voelen, heb je positieve emoties nodig. Het liefst meer positieve dan negatieve. Denk daarbij aan tevredenheid, plezier, hoop en nieuwsgierigheid. Relaties: Een goede relatie met je man, vrouw, kinderen. Met vrienden, vriendinnen, je collega’s en met andere mensen om je heen. Betekenisvol/zinvol leven: Het gevoel dat het werk of wat je doet een duidelijk doel dient. Je werk, studie belangrijk vinden en betrokken zijn bij het eindresultaat. Niet alleen dingen doen omdat het moet, maar ook omdat je het wilt. Omdat je het als zinvol ervaart. Presteren: Het beste van jezelf laten zien. Steeds beter worden, uitgedaagd worden en de vrijheid krijgen om te experimenteren. Met daarbij een goede en gerichte begeleiding, mensen die je coachen. Flow: Het gevoel helemaal op te gaan in je taak, de tijd te vergeten en jezelf te verliezen. Uit al deze geluksfactoren blijkt dat het niet de dingen zijn zoals geld en materiaal die mensen gelukkig maken. Het zijn veel meer de dingen die je doet en de relaties die je hebt. En daar heb je zelf invloed op. “Niet de dingen zelf maken de mensen van streek, maar hun gedachten erover.” -Epictetus- (filosoof, 55-135 n. Chr.) Een handvol geluk… Deze geluksfactoren zijn bereikbaar door doelgerichte strategieën te volgen. Ik heb een aantal strategieën gevonden die ik graag aan jullie doorgeef: 1. Positief denken. Je kunt leren om op een positieve manier naar gebeurtenissen te kijken. Het omdenken van een tegenslag in een kans of een uitdaging, maakt dat je de negatieve emotie ombuigt naar een positieve kans waar je iets van kunt leren. Dit bevordert het gevoel van eigenwaarde en welbevinden. 2. Relaties koesteren. Vriendelijk zijn en goede dingen doen voor anderen. Voor vrienden, bekenden of onbekenden. Investeer er tijd en energie in en geniet ervan! Leer mensen die je hebben benadeeld te vergeven, laat je boosheid los. Het maakt dat je je niet bitter maar beter voelt. 3. Geniet van het leven, wees je bewust van alles wat groeit en bloeit. Durf te dromen over je toekomst en denk in mogelijkheden. Besteed er tijd aan om dromen te verwezenlijken en geniet van de weg ernaartoe. 4. Wees je bewust van je talenten. Als je weet waar je talenten liggen en doet waar je goed in bent, kun je met passie leven. Dit geeft positieve energie en zelfvertrouwen. Mensen met passie kunnen een vuur ontsteken bij de ander. Enthousiasme werkt aanstekelijk, zo geef je het geluk door, het werkt als een voorbeeld. Het inspireert en motiveert. 5. Dankbaarheid, tel je zegeningen. Uit onderzoek blijkt dat je gelukkiger bent, als je dankbaar kunt zijn voor de dingen die je hebt. Het is goed om daar elke dag even bij stil te staan of daadwerkelijk een aantal dingen waar je dankbaar voor bent op te schrijven. Het maakt dat er nieuwe verbindingen aangelegd worden in je brein tussen de linker en de rechterhersenhelft. Dankbaarheid is de krachtigste interventie op de weg naar een gelukkig(er) leven. (Lyubominsky, 2007). Geluk is een richting, geen punt. -Loesje- In elk mens zit het verlangen naar geluk. Vanuit de wetenschap heb ik aangetoond dat geluk en je gelukkig voelen voor 40% te beïnvloeden is. Niet de omstandigheden hebben de meeste invloed, maar de manier waarop je naar de dingen kijkt, hoe je erover denkt en wat je er vervolgens mee doet. Bewustwording van de mogelijkheden is de eerste stap op weg naar een gelukkig(er) leven. Oefening baart geluk! Ida Snoei, student hbo-pedagogiek