Zie hier het volledige artikel.

Veel middelgrote en kleine bedrijven zoeken alternatieve ﬁnancieringsstromen, nu banken terughoudender zijn geworden.
PARTICULIERE BELEGGERS KUNNEN MEEDOEN VANAF €15.000
MKB-bedrijven
alternatief voor
beursfondsen
Het midden- en kleinbedrijf biedt beleggingskansen, maar alleen voor grote
investeerders. MKB Fonds geeft ook minder vermogende beleggers toegang
tot de branche. De potentiële rendementen zijn aantrekkelijk, tot wel 15% per
jaar. Thomas Wals en Roland Hoekstra van MKB Fonds leggen hun aanpak uit.
tekst: Berend Izaks
V
oor het midden- en kleinbedrijf is
het er de laatste jaren niet eenvoudiger op geworden om een banklening
te krijgen. De banken zijn terughoudend in
hun kredietverlening. De branche zoekt dan
ook naar alternatieve financieringsmogelijkheden. Particulieren kunnen in principe
het beoogde kapitaal verschaffen. Door de
lage rente op hun spaarrekeningen en obli-
BELEGGERS BELANGEN | 22 augustus 2014
gaties zoeken zij een alternatief voor hun
geld. De wederzijdse zoektocht verloopt echter meestal moeizaam en bij de zogenoemde 'informal investors' gaat het al gauw om
investeringen door de particulier van vele
tonnen, dus een belegger die daar niet over
beschikt komt niet in aanmerking. Dat is
jammer, want in het mkb zitten ongetwijfeld
bedrijven die het waard zijn om in te beleg-
gen en de keuze is uiteraard vele malen groter dan op de reguliere aandelenmarkt van
beursgenoteerde bedrijven. Het MKB Fonds
brengt beide partijen bij elkaar, waarbij
ook beleggers met een wat kleiner vermogen kunnen meedoen, met bedragen vanaf
€15.000. Thomas Wals en Roland Hoekstra
zijn de partners in MKB Fonds.
Wals: 'In het mkb zitten honderden interessante bedrijven die geld nodig hebben. Particuliere beleggers hebben samen €300 mrd
aan liquiditeiten. Met onze fondsen leggen
wij de verbinding tussen belegger en mkbonderneming. MKB Fonds is een private
participatiemaatschappij (ppm's) die belangen neemt in middelgrote en kleinere ondernemingen. Participatiemaatschappijen
zijn er in allerlei vormen, waaronder de private equity- en venture capital-fondsen. De
traditionele ppm’s worden vrijwel zonder
uitzondering gefinancierd door grote institutionele beleggers, zoals pensioenfondsen,
en door particulieren die over vermogens
van vele miljoenen beschikken. Dergelijke
bedragen kan de kleine belegger niet opbrengen, zeker niet als hij zijn vermogen gespreid wil beleggen, wat altijd verstandig is.'
Beursgenoteerde ondernemingen en beleggingsmaatschappijen zijn overladen
met voorschriften ter bevordering van de
betrouwbaarheid. Dat is bij niet-beursgenoteerde bedrijven en fondsen veel minder
het geval. Beleggers die zich op dit segment
OMSLAGARTIKEL | 15
willen richten, moeten zich dan ook terdege
verdiepen in de betrouwbaarheid.
VERGUNNINGEN
Wals: 'Wij zijn niet vergunningplichtig als
ppm. Wel moet ons prospectus getoetst worden door de AFM en staan we geregistreerd
bij de DNB als AIFMD, als alternatieve beleggingsinstelling. De wijze waarop ons fonds
gefinancierd is − dus waar het geld vandaan
komt dat in bedrijven geïnvesteerd wordt −
wijkt af van de traditionele ppm's. Ons kapitaal komt van particuliere beleggers die
vanaf €15.000 de MKB Obligaties en vanaf
€100.000 de MKB Aandelen kunnen kopen
in ons nieuwe fonds, MKB Mix. Wij hebben op dit moment twee fondsen: het MKB
Obligatiefonds 1 en 2 die volledig zijn gefinancierd door particulieren. Doordat wij
ons richten op particulieren die voor minder dan een ton kunnen meedoen, moet de
AFM onze prospectus goedkeuren. Wij gaan
de MKB Obligatiefondsen overigens anders
structureren, met ook een mix van obligaties én aandelen.'
Er zijn meer mogelijkheden voor middelgrote en kleinere bedrijven om aan geld te
komen. Zo geeft de overheid garanties aan
banken die krediet verlenen. Banken en
private equity-fondsen verschaffen krediet
en eigen vermogen. Minder vermogende beleggers kunnen echter niet meedoen. Branchevereniging MKB-Nederland is blij met
MKB Fonds, omdat ook dit een financieringsmogelijkheid schept voor het mkb, dat
van wezenlijk belang is voor de Nederlandse
economie. Het koppelen van bedrijven en
particulieren zoals bij MKB Fonds kan navolging krijgen met identieke fondsen die
er voor zover bekend nu nog niet zijn. Beide
partijen hebben er immers behoefte aan.
Waarom heeft u tot dit initiatief besloten?
Hoekstra: 'Wij merkten dat er onder beleggers met minder geld veel interesse is voor
het mkb. Die interesse komt voort uit de
wens tot diversificatie in de portefeuilles,
de affiniteit met het mkb en uiteraard ook
de lage bankrente. Vaak zijn midden- en
kleinbedrijven lager gewaardeerd dan grote
beursgenoteerde bedrijven, zodat de te behalen rendementen hoger zijn.'
Hoe was de interesse voor de fondsen?
Wals: 'Met Obligatiefonds 1 begonnen we in
april 2012. Binnen een maand hadden we
voor €15 mln aan reserveringen. Door de paniek op de financiële markten uit vrees dat
Spanje failliet ging, werden veel reserverin-
'Wij investeren
in principe in alle
sectoren, behalve de
bouw, vastgoed en
start-ups'
gen teruggetrokken en hebben we besloten
om de inschrijving te sluiten. In dit fonds
zit nu afgerond €4 mln. Voor het tweede was
de maximale uitgifte van €10 mln tweemaal
overtekend. Wij kopen aandelenbelangen
in solide Nederlandse midden- en kleinbedrijven. Het onderpand is tastbaar en bijvoorbeeld geen vastgoedproject in Oost-Europa of een schip in het Verre Oosten. Het
voordeel van de investeringsstructuur die
gebruikelijk is bij ppm's en bij ons is dat de
fondsen geen borgstellingen of garanties afgeven aan een bedrijf of een bank. Banken
die meefinancieren bij een bedrijfsoverdracht financieren alleen die transactie en
niet het fonds. Gaat een bedrijf onverhoopt
failliet dan heeft dat geen consequenties
voor de andere bedrijven. Die verwevenheid
is bij sommige ppm's nog wel eens aanwezig
en dat kan tot ongelukken leiden.'
Waar belegt u in?
Wals: 'Wij richten ons op de financiering van
een bedrijfsoverdracht: een directeur/aandeelhouder wil zijn bedrijf overdragen aan
bijvoorbeeld zijn kind of kinderen. Je kunt
ook denken aan een management buy-out,
waarbij de zittende directeur het bedrijf van
de eigenaar koopt. Of een buy-in, waarbij een
buitenstaander het bedrijf koopt. In al deze
situaties kan het zijn dat de overnemende
partij de aankoop niet of voor een deel niet
kan financieren, ook niet met de hulp van
een bank. Dan kunnen wij helpen en worden we mede-aandeelhouder. We doen preexits, waarbij de huidige eigenaar al een deel
van zijn aandelen afstoot en later de rest. De
eigenaar – met een kleiner belang – kan dus
blijven werken en dat vinden wij ook prettig.
Als een opvolger niet direct voorhanden is,
zoeken wij een geschikte kandidaat. En we
helpen bij de financiering van overnames en
soms bij investeringsplannen want die komen de aandeelhouderswaarde ten goede.'
Hoekstra: 'Voor werkkapitaal moet het bedrijf bij de bank zijn, al moet ik zeggen dat
de kredietverlening makkelijker wordt wanneer een bedrijf mede door ons gezond gefinancierd is. Onlangs kregen we een rente
van 2,75% voor vier jaar vast. Dat is een zeer
scherp tarief. Het reflecteert het risico dat
de bank inschat. Voor werkkapitaal worden
veel hogere rentetarieven betaald.'
Wals: 'Wij kopen liever tien kleine dan drie
AAN- EN VERKOOP VIA INTERNETPLATFORM
Van Lanschot regelt onderhandse handel
V
an Lanschot regelt de handel in de fondsen van MKB Fonds. Dat kan in kleinere bedragen dan de eerste inleg. Wie belangstelling heeft, kan via MKB
Fonds bij Van Lanschot inschrijven. Het aankoopbedrag moet op een rekening
van de bank gestort worden. De koper heeft geen rekening bij de bank nodig. Met
inloggegevens kan hij zien wat zijn positie is en welke orders tegen welke prijzen
in het orderboek staan en kan hij orders inleggen. De bank wikkelt de betaling en
de administratieve handelingen af. De kosten bedragen 1% per transactie.
De prijsvorming vindt plaats op basis van vraag en aanbod. Koper en verkoper komen de prijs overeen op basis van hun eigen inzichten, zoals dat ook op
de beurs gebeurt. MKB Fonds publiceert een halfjaar- en een jaarverslag. Van
Lanschot geeft geen koop- of verkoopadviezen en neemt geen positie in. In de
obligaties is vier keer per jaar handel mogelijk direct na de rentebetaling; in de
aandelen twee keer per jaar na de cijferpublicatie. Het ligt niet in de aard van
een belegging in deze fondsen om actiever te handelen. Je stapt in voor de langere termijn.
Het platform wordt al gebruikt voor optie- en aandelenregelingen voor medewerkers en voor financiële instrumenten van grote niet-beursgenoteerde
(familie)bedrijven en fondsen. Veelal is het maatwerk. Ook de aandelen van veevoerbedrijf ForFarmers worden via het platform van Van Lanschot verhandeld.
22 augustus 2014 | BELEGGERS BELANGEN
16 | OMSLAGARTIKEL
grote bedrijven. Bij grotere bedrijven betaal
je vaak hogere prijzen en dat verlaagt je rendement. We investeren in principe in alle
sectoren, behalve in de bouw, vastgoed en
start-ups en liever ook niet in cyclische bedrijven. Wij selecteren streng. Een bedrijf
moet ten minste vijf jaar bestaan en minimaal €2 mln omzet hebben en een stabiele
omzet- en winstontwikkeling. De ondernemingswaarde van de bedrijven waarin wij investeren varieert tussen €2 mln en €30 mln.
Wij participeren voor €300.000 tot maximaal
€5 mln. Voordat we in een bedrijf investeren
laten we altijd een onafhankelijke accountant een boekenonderzoek en een waardebepaling doen.'
MKB Fonds zit in bedrijven met diverse activiteiten, waaronder Joheco (ict-diensten)
Kempex (diervoeding), Van Ruiten (voedselbereiding), Bouma (machines) en Stamina
(luchtvracht). De beleggers kunnen zich verdiepen in deze bedrijven via hun sites.
Hoekstra: 'Een mooi voorbeeld van een participatie is het it-bedrijf dat in 1990 door
moeder en zoon werd opgericht en succesvol is in het mkb met een gemiddelde omzetgroei van 15% per jaar, ook in de crisisjaren. Toen moeder op 67-jarige leeftijd uit het
bedrijf stapte en een tweede zoon toetrad,
hebben wij geholpen met de financiering via
een participatie. Wij helpen als dat nodig is
bij het ontwikkelen van een strategie of met
de bedrijfsvoering. Veel ppm's hebben een
gelimiteerde looptijd en streven naar winstmaximalisatie. Wij zijn niet uit op exits. Wij
zijn een langetermijninvesteerder. De continuïteit van het bedrijf vinden wij belangrijker dan de kans op een hoog rendement en
dat spreekt veel familiebedrijven aan.'
Hoe steekt het mixfonds in elkaar?
Wals: 'Het vermogen bestaat uit obligaties
én aandelen en dat is anders dan bij de huidige obligatiefondsen, want daarvan komt
het vermogen alleen uit obligaties. Voor
obligatiehouders in het mixfonds is het met
het oog op het risico prettig dat er aandeelhouders zijn. Hun risicokapitaal is een buffer voor de obligaties. Door de inbreng van
de obligatiebeleggers hebben de aandelenbeleggers een groter fonds om rendement
mee te maken.'
'Het fonds krijgt een vermogen van €15 mln
en dat bestaat voor €4,5 mln uit aandelen
en voor €10,5 mln uit obligaties. Die verhouding is gekozen vanwege de gewenste solvabiliteit van 30%. Bij een gewone ppm bestaat
het kapitaal meestal helemaal uit aandelen.
We kunnen door het grotere fonds ook onze
BELEGGERS BELANGEN | 22 augustus 2014
'De rente van circa
6% op de obligaties is
een harde verplichting
voor ons. Op de
aandelen is het
verwachte rendement
marktconform, per
jaar ongeveer 15%'
beleggingen beter spreiden. Op de obligaties die een looptijd van maximaal zeven jaar
hebben wordt een jaarlijkse rente betaald
van gemiddeld 6,5%.'
WAAKZAAMHEID
Een hoog rendement is onlosmakelijk verbonden met een hoog risico. Mede afhankelijk van het door de belegger ingeschatte risico om zijn geld geheel of gedeeltelijk niet
terug te krijgen, bepaalt hij welke rentevergoeding hij wil hebben. De momenteel relatief hoge 6,5% dwingt tot waakzaamheid.
Wals: 'Dat is een harde verplichting voor
ons: eerst de rente betalen – per kwartaal en
zonder kosten. Uiteraard lopen de obligatiehouders risico's. Bijvoorbeeld het debiteurenrisico van het fonds, wanneer dit niet
meer aan zijn verplichtingen kan voldoen.
Het feit dat tegenover hun €4,5 mln een eigen vermogen staat van €10,5 mln beperkt
dit risico. De obligatiehouders lopen ook
het risico dat de bedrijven waarin het fonds
belegt niet de verwachtingen waarmaken of
dat ze, in het meest extreme geval, allemaal
failliet zouden gaan. Door de strenge selectie
van de bedrijven en de spreiding over meerdere bedrijven wordt ook dit risico beperkt.
Na de rentebetaling aan de obligatiehouders zijn de aandeelhouders aan de beurt.
Obligatiehouders delen niet in de verwachte
toename van de waarde van de beleggingen.
Die komt ten goede aan de inleggers van het
aandelenkapitaal. De rente betalen we uit de
beleggingsinkomsten, zoals de ontvangen
dividenden en rente.'
Wat kan de aandelenbelegger verwachten
aan rendement?
Wals: 'Een MKB Aandeelhouder kan een
goed rendement maken, omdat de aande-
lenprijs van een gezond en winstgevend
mkb-bedrijf gemiddeld gewaardeerd wordt
op vier à vijf keer het bedrijfsresultaat. Hierdoor bedraagt het rendement na een overname gemiddeld 20-25% per jaar en is de
aankoop van het bedrijf na ongeveer vijf jaar
terugverdiend uit de bedrijfswinsten. Bij gelijkblijvende winsten van het bedrijf kan de
rente van gemiddeld 6,5% goed worden betaald en blijft er nog voldoende ruimte over
voor de aflossing van de overnameleningen
van de bank. Door de aflossing van de leningen uit de behaalde winsten wordt de ondernemingswaarde weer opgebouwd. Nadat
de obligatiehouders zijn afgelost − de €10,5
mln − ontvangt de MKB Aandeelhouder zijn
inleg van €4,5 mln retour. De resterende
waarde komt aan de aandeelhouders ten
goede, naar rato van hun aandelenbelang.
Dit verwachte rendement voor aandeelhouders is marktconform, in vergelijking met
andere ppm’s die gemiddeld zo'n 15% per
jaar maken.'
Hoe zit het met de kosten en de fiscus?
Hoekstra: 'Bij de emissie betaalt de deelnemer 2%. De jaarlijkse beheervergoeding van
het fonds bedraagt ook 2%. Dit doet niets af
aan de rente die de obligatiehouders ontvangen, die is namelijk netto. De fiscale behandeling is als normaal. Voor particulieren
vallen de inkomsten uit het fonds in box 3,
met de effectieve belasting van 1,2%.'
En tot slot met de verhandelbaarheid?
Wals: 'Het bijzondere is dat de obligaties
en aandelen verhandelbaar zijn en dat is
bij gewone ppm’s vaak niet zo. Op het handelsplatform van Van Lanschot kunnen orders ingelegd worden, waarna de bank de
administratie afwikkelt. Wij hebben met
die handel zelf niets te maken. De handelsmogelijkheid is wel erg belangrijk omdat
we ons daarmee onderscheiden en een aantrekkelijke, meer liquide belegging voor de
particulier zijn.' <
CONCLUSIE
MKB-bedrijven kunnen een goed alternatief
zijn voor beursbedrijven. De toegang tot die
categorie en het probleem van de verhandelbaarheid hebben MKB Fonds en Van Lanschot
opgelost. Het fonds lijkt ons een goede belegging. Obligatie- en aandeelhouder lopen, zoals bij alle beleggingen, risico. Het verwachte
rendement op de aandelen is wellicht te optimistisch. Geïnteresseerden moeten terdege
kansen en risico's afwegen.

Download Report