Download - Ars Aequi

Penitentiair recht
Penitentiair recht
Annelies van Vliet
1 Inleiding
In het najaar van 1990 zijn diverse geschriften
verschenen die voor het onderwerp 'penitentiair recht' van belang zijn. Dat zijn de Justitiebegroting, het beleidsplan van justitie Recht in
beweging en het beleidsplan van het Openbaar
Ministerie Strafrecht met beleid.
Diverse andere rapporten en nota's worden
aangekondigd. Sommige worden nog in 1990
verwacht, andere in 1991.
1622 KATERN 37
Penitentiair recht
2 Justitiebegroting voor 1991
Er wordt bijzondere aandacht voor de kwaliteit
van de jeugdbescherming en de delinquentenzorg in het vooruitzicht gesteld. De kwalitatieve aspecten van de justitiële jeugdbescherming
zullen in een aparte nota worden belicht en ook
wordt een notitie aangekondigd over de verschillende aspecten van de tenuitvoerlegging
van de terbeschikkingstelling.
Ook op de gevangeniscapaciteit zal, in antwoord op het rapport Greven (zie Katern 33),
nog nader worden ingegaan. Er wordt al wel
over gezegd dat de totale capaciteit van het gevangeniswezen eind 1990 7600 plaatsen bedraagt. Verder wordt onder meer gememoreerd
dat het voormalige huis van bewaring te Breda
inmiddels is aangewezen voor de detentie van
vrouwen. Het is nu huis van bewaring en gevangenis voor kortgestrafte vrouwen, met een
capaciteit van 114 als alle verbouwingen achter
de rug zijn (zie Persbericht Minsterie van Justitie, 24 juli 1990, nr. 2134). Ook de capaciteit
voor ter beschikking gestelden wordt met 24
plaatsen, uitgebreid tot 527.
Omdat de ervaringen met de dagdetentie
positief zijn, worden voorbereidingen getroffen
voor uitbreiding van het aantal dagdetentiehuizen (op dit moment is er alleen een in Rotterdam). Eind 1990 wordt het eindrapport van de
'begeleidingscommissie experiment dagdetentie' verwacht.
Er is ook aandacht voor de alternatieve
sancties.
'Mede ter ombuiging van de groeiende behoefte aan
justitiële inrichtingscapaciteit zal het beleid ten aanzien van alternatieve sancties worden geïntensiveerd"
(p. 49).
Er wordt een verdere groei verwacht van het
aantal dienstverleningen en in alle arrondissementen zijn inmiddels Alcohol-Verkeers-Cursussen gestart. De Overleg- en Adviescommissie Alternatieve Sancties is gevraagd einde 1990
te adviseren over
'andere alternatieve afdoenings- en uitvoeringsmogelijkheden die toepasbaar zijn in de verschillende fasen
van de strafrechtelijke rechtshandhaving' (p. 51).
Over de werksituatie van penitentiaire inrichtingswerkers (piw'ers) komt ook nog een onderzoeksrapport uit, en er zullen onderzoeksprojecten worden gestart om te bezien op welke
wijze de differentiatie en regionalisatie van het
detentiestelsel moet worden vorm gegeven, met
als vraag: 'waar ligt de benedengrens van de
kwaliteit van de detentie ('humane tenuitvoerlegging').' (p. 35).
3 Recht in beweging, een beleidsplan voor Justitie in de komende jaren
Onder de kop 'Justitiële inrichtingen' wordt de
volgende capaciteitsuitbreiding aangekondigd:
570 plaatsen gevangeniscapaciteit, ruim 100
plaatsen voor ter beschikking gestelden en 100
plaatsen bij de jeugdinrichtingen. Verder komen er 30 nieuwe plaatsen voor dagdetentie.
Er wordt bij de dienstverlening een jaarlijkse toename voorzien van tien procent. Daarom
wordt ernaar gestreefd in de periode 1991-1994
bij de reclassering allengs meer capaciteit vrij te
maken voor de begeleiding daarvan. Zodra het
advies van de Adviescommissie Alternatieve
Sancties binnen is, zullen nieuwe experimenten
worden gestart, waarbij wordt gedacht aan vormen van intensief reclasseringstoezicht.
Ten behoeve van slachtoffers zal een zogenaamde slachtofferhulp-tax worden ingevoerd:
een opslag van vijf procent op alle door Justitie
te innen boetes en transacties. Het Openbaar
Ministerie zal zich inspannen om in zoveel mogelijk gevallen een schaderegeling tot stand te
brengen tussen dader en slachtoffer.
4 Strafrecht met beleid. Beleidsplan openbaar
ministerie 1990-1995
Wat betreft de capaciteit doet het OM de volgende aanbeveling: 'Uitbreiding van de celcapaciteit voor bepaalde categorieën veroordeelden (jongeren, vrouwen, ter beschikking gestelden) blijft dringend gewenst. Ook voor psychisch gestoorden en zeer problematische
drugsverslaafden is een oplossing noodzakelijk.' (p. 56).
De vervroegde invrijheidstelling (v.i.) zou
het OM graag willen benutten voor begeleiding
en voorkoming van recidive. De eenderde strafvermindering zou in geval van nieuwe misdrijven alsnog geheel of gedeeltelijk ten uitvoer
moeten worden gelegd. Dat is dus een pleidooi
voor de oude voorwaardelijke invrijheidstelling.
Over de alternatieve sancties zegt het OM:
KATERN 37
1623
Staatsrecht
'Voor intensivering van de verschillende vormen van
'alternatieve sancties' zijn ruimere financiële middelen onontbeerlijk'.
Er wordt nog gewacht op een advies van de
Overleg- en Adviescommissie Alternatieve
Sancties inzake elektronisch huisarrest, maar
terughoudendheid is geboden bij de invoering
daarvan, onder meer ook vanwege de slechte
ervaringen in Groot-Brittannië. Overigens liet
de heer Witvliet, die deel uitmaakt van die commissie, onlangs weten:
'Het ziet er naar uit dat de commissie zal concluderen
dat het noodzakelijke draagvlak voor electronische
controle, hetzij op preventief gehechten, hetzij als onderdeel van een straffaseringsbeleid, ontbreekt' (Vrijspraak 1990, nr. 7, p. 18).
Het aantal transacties moet omhoog. Het dient
in 1995 tenminste eenderde (ongeveer 50.000)
van alle vervolgbare zaken uit te maken. 'Persoonlijke benadering door middel van schikkingssessies zijn een goed instrument om zowel
gedragsbeïnvloeding als betalingsbereidheid tot
stand te brengen.' (p. 47).
En ook het OM heeft aandacht voor de positie van het slachtoffer. De richtlijnen van 1
april 1987 blijven uitgangspunt voor de slachtofferzorg in de jaren negentig.
5 Nog wat literatuur
— Jacqueline Eelkema, Achtervolgd door een
detentieverleden. Wetenschapswinkel Rech
ten, Utrecht 1990.
— Harmonie en tegenspraak. Gedragskundige
en rechtsgeleerde opstellen over psychiatrie
en strafrechttoepassing, aangeboden aan
F.H.L. Beyaert. Onder red. van C. Kelk,
F. Koenraadt en A.W.M. Mooij. Gouda
Quint BV, Arnhem 1990.
1624 KATERN 37

Download Report