Normalisering Ambtelijke Rechtspositie Renate Bos Beleidsadviseur Rijk & Normalisatie/Loonmaatregel Presentatie voor leden Versie 4 maart 2014 INHOUD Presentatie •Verschillen ambtenaren vs werknemers •Initiatiefwet- grote lijnen en onze bezwaren •Behandeling voorstel en acties van de bonden Vragen? Discussie? Ambtenaren Werknemers •Ambtenarenwet en Awb •BW en andere wetten •Eenzijdige aanstelling •Tweezijdige overeenkomst •CAO’s -> wettelijke •Cao’s werken direct door regelingen •Bestuursrecht van toepassing bij ontslag – – – – – Repressief Initiatief bij ambtenaar Bezwaar Beroep Hoger Beroep •Ontslagrecht – Preventief – Initiatief werkgever – Ontbinding kantonrechter (ontslagvergoeding) – Ontslagvergunning UWV – Geen Hoger Beroep mogelijk Achtergrond van de verschillen Ambtenaar • Bijzondere werkgever • Politieke willekeur - ontslagbescherming • Bijzondere eisen Werknemer • Gelijkwaardigheid • Ongelijkheidscompensatie • Contractvrijheid Initiatiefwet Koser Kaya*/vanHijum • Achtergronden volgens het voorstel – – – – – – Principiële gelijkheid Overheid is ook wetgever, liever echte cao’s Contractvrijheid – ILO Arbeidsmobiliteit publieke – private sector Extra vertaalslag overbodig Minder wetgeving nodig in de toekomst * Nu: Van Weyenberg Wat de politiek echt wil: • 'Sneller ontslag ambtenaren‘ – Volkskrant • “De overheid kan straks gemakkelijker van overtollig personeel af. De Tweede Kamer wil dat ambtenaren hun bijzondere positie kwijtraken.” – De Telegraaf • Mona Keijzer (CDA): “Dit voorstel is ook bedoeld om de overheid kleiner te maken” 05-03-2014 6 Belangrijkste wijzigingen • De definitie van “ambtenaar” verandert in de Ambtenarenwet – Oud: “degene die is aangesteld om in openbare dienst werkzaam te zijn” – Nieuw: “degene die krachtens een arbeidsovereenkomst met een overheidswerkgever werkzaam is” – In de AW wordt de ambtelijke status vastgelegd • BW (gewoon arbeidsrecht) en BBA 1945 (?) van toepassing • AWB alleen voor bepaalde groepen ambtenaren • Nog negenhonderd (900!) andere regelingen 05-03-2014 7 Bepaalde groepen uitgesloten • Militaire ambtenaren – Bijzondere beperkingen grondrechten (stakingsverbod) en bijzonder tuchtrecht • Rechters, OvJ’s en leden Hoge Colleges van Staat – Onafhankelijkheid • Politieke ambtsdragers en leden ZBO’s – Politiek-bestuurlijke functies, geen arbeidsrechtelijke • Politieambtenaren (uitvoerend) – Motie Slob/Kuiken (tegen: CDA, VVD en D66) • Amendementen februari 2014 05-03-2014 8 Wat verandert er in de praktijk? • Bestaande aanstellingen worden arbeidsovereenkomsten, maar zonder tweezijdigheid (!) • Bij start dienstverband tweezijdige overeenkomst • Geen bezwaar en beroep tav besluiten mogelijk • Minder snel eenzijdige wijziging door werkgever mogelijk? • Cao’s: maximale termijn 5 jaar, nawerking • Georganiseerd overleg? • Ontslag: anders • … Wat verandert er niet? • Arbeidsvoorwaarden (?) • Alle beslissingen en afspraken mbt -gronden tijdelijke aanstellingen? -behoud salaris bij herplaatsing? -herplaatsingstermijnen? -enz – beloning – werktijden – rooster – verlof – faciliteiten tbv uitoefening functie – studiefaciliteiten – duur van het dienstverband (27-3) maken deel uit van de arbeidsovereenkomst die tot stand komt op 1 januari 2015, Ook geen gevolgen voor opgebouwde rechten inzake sociale verzekeringen en pensioen. • WOR – primaat van de politiek • Beperking grondrechten • … 05-03-2014 10 Ontslagrecht • Dit voorstel – “Dezelfde beschermingsregels die nu voor werknemers gelden, zijn straks ook voor ambtenaren van toepassing. Gewone werknemers kunnen ook niet zo maar worden ontslagen,” legt het D66-Kamerlid uit. • Wet Werk en Zekerheid – Sociaal Akkoord: gaat niet over ambtenaren – Brief 11 februari 2014: “Wel kan de regering zich voorstellen dat met betrekking tot bedrijfseconomisch ontslag, ingegeven door politieke besluitvorming, de toetsing hiervan door UWV of rechter om voor de hand liggende redenen op een andere wijze zal verlopen dan voor de marktsector het geval is.” 05-03-2014 11 Cao’s in plaats van regelingen • Voorstel: We moeten vóór 1 januari 2015 cao’s afsluiten • Op 1 januari 2015 vervallen alle rechtspositieregelingen • Lekker comfortabel…. voor de werkgever • Gewijzigd op 23 februari 2012: blijven gelden “als ware het Cao’s”, tenzij strijd met deze (initiatief)wet of met dwingende bepalingen in private arbeidsrecht, tot er een “echte cao” is 05-03-2014 12 Overleg en Overeenstemming 1. Regelingen die specifiek betrekking hebben op overheids- en onderwijspersoneel in het algemeen worden niet tot stand gebracht dan nadat daarover door of namens Onze Minister van Binnenlandse Zaken overleg is gevoerd met de centrales van overheidspersoneel en de overheidswerkgevers of verenigingen van overheidswerkgevers, verenigd in de Raad voor het Overheidspersoneelsbeleid. In dit overleg hebben de centrales van overheidspersoneel evenveel stemmen als de overheidswerkgevers of verenigingen van overheidswerkgevers. 2. Indien een regeling als bedoeld in het eerste lid betrekking heeft op arbeidsvoorwaardelijke rechten of verplichtingen van individuele ambtenaren dient over een desbetreffend voorstel overeenstemming te worden bereikt. Overeenstemming bestaat indien de helft of meer van het totale aantal stemmen voor het voorstel wordt uitgebracht, met dien verstande dat in ieder geval de meerderheid van de centrales van overheidspersoneel met het voorstel ingestemd moet hebben. 05-03-2014 13 Overleg en overeenstemming • Artikel X initiatiefvoorstel: “De krachtens artikel 125, lid 1 onderdeel m van de AW vastgestelde regels, zoals deze golden voorafgaand aan de inwerkingtreding van deze wet, blijven buiten toepassing bij de totstandkoming van deze wet.” Gewijzigd op 23 februari 2012: Geldt voor álle regelingen! • Minister Donner aan ROP: “Zodra de wet in werking is getreden, blijkt dat het eerder vigerende overlegstelsel niet van toepassing was. Dat heeft gevolgen voor mijn positie in dat overleg. Ik meen dat onder de gegeven omstandigheden overleg met mij niet aan de orde is.” • Indieners aan SCO: “Indien het overeenstemmingsvereiste ook betrekking zou hebben op de hogere, delegerende regeling, de Ambtenarenwet, zou dat een inbreuk opleveren op de bevoegdheid van de regering en de Staten-Generaal tot het vaststellen van wetten, zoals vastgelegd in artikel 81 Grondwet.” 05-03-2014 14 vervolg • Maar bij vaststelling ROP-regeling: Kamerstuk 23 792 nr 3 (1993-1994) “Deze verplichting strekt zich ook uit tot formeel wettelijke regelingen, die van belang zijn voor de rechtstoestand van ambtenaren.” Ambtenarenwet, Awb en Burgerlijk Wetboek zijn formele wetten! 05-03-2014 15 Overleg en overeenstemming (vervolg) • Overleg SCO met minister Spies – Minister twijfelt aan juridische houdbaarheid terugwerkende kracht – Neemt pas positie in bij contraseign • Standpunt minister Plasterk – Geen verplichting tot overleg, dat zou “staatsrechtelijk onzuiver” zijn – “Geen open en reëel overleg mogelijk” • Kort Geding – Voorstel kan nog uitgebreid geamendeerd worden – Minister kan besluiten voorstel niet uit te voeren – Februari 2014: besloten KG naar voren te halen Behandeling van het voorstel • Ingediend in november 2010 • Eerste termijn Tweede Kamer 29 maart 2012 – Vóór: zeker CDA, D66, VVD en PVV, GL misschien • Eerste termijn indieners 30 mei 2012 – Vóór: CDA, D66 en VVD, GL(?) – PVV tegen – Kunduzakkoord 26 april • Tweede termijn Tweede Kamer 7 juni – Uitgesteld vanwege weigerambtenaar 05-03-2014 17 Regeerakkoord Rutte II • “De mogelijkheden om slecht functionerende docenten aan te pakken, nemen toe nu de rechtspositie van ambtenaren in overeenstemming zal worden gebracht met die van andere werknemers”. • “Het ontslagrecht van ambtenaren wordt in overeenstemming gebracht met dat voor werknemers. Ook secundaire arbeidsvoorwaarden worden gelijktrokken aan die van de markt, na raadpleging van de sociale partners. “ Vervolg verloop behandeling • Regeerakkoord en debat: Regering komt zelf met voorstel? • September 2013: Initiatiefwet weer op de agenda! • Tweede termijn kamer: 15 januari 2014 • Tweede termijn indieners: 23 januari 2014 • Derde termijn: 30 januari 2014 • Stemming 4 februari: 129 voor, 21 tegen (SP, CU, SGP, GL, PvdD) • Eerste Kamer: commissie 18 maart 05-03-2014 19 Amendementen Ingediende amendementen: •Niet schrappen overlegvereiste •Uitzondering voor: – – – – – – – – – Ondersteunend politiepersoneel Gemeentelijke en provinciale griffiers Bijzondere opsporingsambtenaren Ambtenaren met een vertrouwensfunctie Ambtenaren die geweld mogen gebruiken/bewegingsvrijheid beperken Ambtenaren die werken in een politieke omgeving Ambtenaren aan wie hoge integriteitseisen gesteld worden Ambtenaren van de Rijksbelastingdienst Burgerpersoneel bij Defensie •Sector Onderwijs en Onderzoek: – Op personeel in deze sector is AW helemaal niet meer van toepassing – Op personeel in deze sector is BBA van toepassing •Motie over overleg met bonden Acties en lobby bonden • Sinds 2010 mee bezig, in SCO-verband • Hoorzitting • Gesprekken met indieners, woordvoerder en minister • Heel veel brieven • Bijeenkomsten leden maart 2012 en januari 2014 • Petitie: nu 21.714 handtekeningen • Lobby Eerste Kamer • Kort Geding en WOB-verzoek 05-03-2014 21 Lobby Eerste Kamer • Ook inhoudelijk oordeel van bonden over de wet: – Onduidelijk “als ware het Cao’s, tenzij in strijd met…” • Bijvoorbeeld: Wet Cao? Welke bepalingen zijn dan in strijd met arbeidsrecht of met initiatiefwet? etc – Inconsistent: • Uitzonderingen: Rechters wel, belastinginspecteurs niet, politie wel, gevangenbewaarders niet, etc – Onevenwichtig: • Ambtenaar wordt genormaliseerd, maar de werkgever niet • Politieke bemoeienis met Cao-overleg 05-03-2014 22 Vragen? • Zie ook www.abvakabofnv.nl/afschaffenambtenarenrecht • Blijf op de hoogte via nieuwsbrief @Rijk of Gemeente – Aanmelden via link op website • Mail: [email protected]